Konstelacio
Konstelacio estas, en la faka astronomia terminaro[1], areo de la ĉielsfero respondanta pli malpli al la situo de kelkaj tradiciaj stelaroj, t.e. grupo de steloj, kiuj – rigardate de la tero – formas certan figuron (stelfiguron). La unuopaj steloj havas nenian fizikan rilaton unu al la alia.
Jam en la 2-a jarcento la astronomo Ptolemeo priskribis 48 stelfigurojn, kiujn li nomis laŭ la Greka Mitologio. Pli poste Johann Bayer (1572–1625), Johannes Hevelius (1611–1687) kaj Nicolas Louis de Lacaille (1713–1762) difinis pliajn konstelaciojn, ĉefe videblajn sur la suda ĉielosfero.
Inter alie, ankaŭ la ĉinoj havis sian apartan sistemon de konstelacioj.
La nuntempa oficiala divido de la ĉielo en 88 konstelaciojn estiĝis en 1922, kiam la Internacia Astronomia Unio priskribis kaj difinis la nunajn konstelaciojn. Dekdu el ili estas trairataj de la ekliptiko; ili konsistigas la zodiakon, kiu ludas gravan rolon en astrologio.
La 88 modernaj konstelacioj[redakti | redakti fonton]
| Latina nomo | Mallongigo | Latina nomo (genitiva) | |
|---|---|---|---|
| Aglo | Aquila | Aql | Aquilae |
| Akvisto | Aquarius | Aqr | Aquarii |
| Altaro | Ara | Ara | Arae |
| Andromedo | Andromeda | And | Andromedae |
| Baleno | Cetus | Cet | Ceti |
| Berenica Hararo | Coma Berenices | Com | Comae Berenices |
| Bovisto | Bootes | Boo | Bootis |
| Centaŭro | Centaurus | Cen | Centauri |
| Cefeo | Cepheus | Cep | Cephei |
| Cigno | Cygnus | Cyg | Cygni |
| Cirkelo | Circinus | Cir | Circini |
| Ĉashundoj | Canes Venatici | CVn | Canum Venaticorum |
| Ĉevaleto | Equuleus | Equ | Equulei |
| Ĉizilo | Caelum | Cae | Caeli |
| Delfeno | Delphinus | Del | Delphini |
| Drako | Draco | Dra | Draconis |
| Eridano | Eridanus | Eri | Eridani |
| Fenikso | Phoenix | Phe | Phoenicis |
| Fiŝoj | Pisces | Psc | Piscium |
| Forno | Fornax | For | Fornacis |
| Flugfiŝo | Volans | Vol | Volantis |
| Granda Hundo | Canis Major | CMa | Canis Majoris |
| Granda Ursino | Ursa Major | UMa | Ursae Majoris |
| Gruo | Grus | Gru | Gruis |
| Ĝemeloj | Gemini | Gem | Geminorum |
| Ĝirafo | Camelopardalis | Cam | Camelopardalis |
| Herkulo | Hercules | Her | Herculis |
| Hidro | Hydra | Hya | Hydrae |
| Horloĝo | Horologium | Hor | Horologii |
| Ĥameleono | Chamaeleon | Cha | Chameleontis |
| Indiano | Indus | Ind | Indi |
| Kankro | Cancer | Cnc | Cancri |
| Kaprikorno | Capricornus | Cap | Capricorni |
| Kareno | Carina | Car | Carinae |
| Kasiopeo | Cassiopeia | Cas | Cassiopeiae |
| Koĉero | Auriga | Aur | Aurigae |
| Kolombo | Columba | Col | Columbae |
| Kompaso | Pyxis | Pyx | Pyxidis |
| Korvo | Corvus | Crv | Corvi |
| Lacerto | Lacerta | Lac | Lacertae |
| Leono | Leo | Leo | Leonis |
| Leporo | Lepus | Lep | Leporis |
| Linko | Lynx | Lyn | Lyncis |
| Liro | Lyra | Lyr | Lyrae |
| Lupo | Lupus | Lup | Lupi |
| Malgranda Hundo | Canis Minor | CMi | Canis Minoris |
| Malgranda Leono | Leo Minor | LMi | Leonis Minoris |
| Malgranda Ursino | Ursa Minor | UMi | Ursae Minoris |
| Mikroskopo | Microscopium | Mic | Microscopii |
| Muŝo | Musca | Mus | Muscae |
| Norda Krono | Corona Borealis | CrB | Coronae Borealis |
| Orfiŝo | Dorado | Dor | Doradus |
| Oriono | Orion | Ori | Orionis |
| Ortilo | Norma | Nor | Normae |
| Oktanto | Octans | Oct | Octantis |
| Paradizeo | Apus | Aps | Apodis |
| Pavo | Pavo | Pav | Pavonis |
| Pegazo | Pegasus | Peg | Pegasi |
| Pentristo | Pictor | Pic | Pictoris |
| Perseo | Perseus | Per | Persei |
| Pesilo | Libra | Lib | Librae |
| Pokalo | Crater | Crt | Crateris |
| Pobo | Puppis | Pup | Puppis |
| Pumpilo | Antlia | Ant | Antliae |
| Reteto | Reticulum | Ret | Reticuli |
| Sago | Sagitta | Sge | Sagittae |
| Sagitario | Sagittarius | Sgr | Sagittarii |
| Serpentisto | Ophiuchus | Oph | Ophiuchi |
| Serpento | Serpens | Ser | Serpentis |
| Sekstanto | Sextans | Sex | Sextantis |
| Skorpio | Scorpius | Sco | Scorpii |
| Skulptisto | Sculptor | Scl | Sculptoris |
| Suda Fiŝo | Piscis Austrinus | PsA | Piscis Austrini |
| Suda Krono | Corona Australis | CrA | Coronae Australis |
| Suda Kruco | Crux | Cru | Crucis |
| Suda Triangulo | Triangulum Australe | TrA | Trianguli Australe |
| Ŝafo | Aries | Ari | Arietis |
| Ŝildo | Scutum | Sct | Scuti |
| Tablomonto | Mensa | Men | Mensae |
| Taŭro | Taurus | Tau | Tauri |
| Teleskopo | Telescopium | Tel | Telescopii |
| Triangulo | Triangulum | Tri | Trianguli |
| Tukano | Tucana | Tuc | Tucanae |
| Unukornulo | Monoceros | Mon | Monocerotis |
| Velaro | Vela | Vel | Velae |
| Virgulino | Virgo | Vir | Virginis |
| Virhidro | Hydrus | Hyi | Hydri |
| Vulpo | Vulpecula | Vul | Vulpeculae |
Notoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Ekzistas ankaŭ alia uzo de la termino konstelacio, tradicia en pluraj astronomiaj skoloj (ekz-e vd la germanan Konstellation):
Momenta situacio en la ĉielo, la relativaj pozicioj de la stelfiguroj kaj planedoj, tiaj kiajn ilin vidas surtera observanto:
favora, malfavora konstelacio (en astrologio) ktp.
(Vd en ReVo ekzemplojn fare de bonaj aŭtoroj esperantaj).
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Astronomia terminaro de AEK (nomoj de la konstelacioj en multaj lingvoj).
