Mors

Mors monstrata Bandeirante. Imago Antonii Parreiras picta.

Mors (-tis, f.) est finis omnium biologicarum functionum quibus animantes substinentur. Nonnulla phaenomena quibus mors causari solet sunt senectus, nex, suicidium, praedatio et alimentatio prava. Mors saepe censetur esse occasio ingrata et tristis propter terminum affectionis qua cum mortuo compartiebatur dum vivebat.

Omnes formas animantium moriuntur, habitent in terra vel in aere vel in mari. Et omnes formas vitales alimento egent ad mortem vitandam, tum ipsum alimentum est clavis vita. Res alendae esse potest plures varias res in formis suis; ambas materiam biologicam vel non biologicam, ut animalia, fructus, gramen, plantas, aquam, lucem stellarum, et aerem.

Quomodo in morte vides, facit quomodo vales quando personas, creaturas, et animalia, obeunt. Sunt qui solite tristes fiant, qui tristissimi fiant, et qui tristissimi fiant ut longissimum tempus eam vincere capiant, et certae tales personae etiam se ipsos nocent ut sensus negativorum evadere, atque sunt qui vix tristes fiant itaque certam imaginem mortis habeant.

De morte naturali

Olim homines putaverunt hominem mortuum esse cum palpitatio cordis desiisset, sed nostra aetate nos mori constat, cum opus cerebri terminatur. Singulae autem cellulae corporis lente etiam aliquibus horis post mortem cerebri moriuntur.

Alia signa, sed incerta, mortis sunt:

• absentia respirationis
• institio cordis, id est, absentia cordis palpitationis
• siquis sensu caret omnino
• algor mortis
• absentia arteriae pulsus
• absentia reactionis pupillae (areflexia)
• obscuratio corneae
• integralis musculi torpor

Certa mortis signa sunt:

• livores
• rigor mortis
• putredo
• vulnera quae certe vitae contraria sunt (e.g., praecisio capitis)

De causis mortis

Praecipuae mortis causae in civitatibus opulentibus sunt: infarctus cordis, ictus, cancer; olim cum antibiotica ignota essent, fuerunt infectiones. Etiam mors voluntaria dum depressionis, vexationis, paupertatis vel suae honoris causa.

Quid philosophi de morte doceant

Aliqui philosophi putant homines ex nihilo oriri, in nihilum occidere.

Quid religiones de morte doceant

Buddhistae

Buddistae in reincarnationem credunt, videlicet formae novae assumptio in singulas vitas. Post mortem, altera vita assumpta est secundum iudicium percedentis vitae. Si electus vixerit probe, ei tribuenda est conditio melior, si improbe peior. Ista via est ad illuminationem

Christiani

"Mors sceptra ligonibus aequat"—"Mors ultima linea rerum"

In Bibliorum Sacrorum libro Genese, narratur homines mori debere, quod Adam Evaque, protoparentes Dei mandati immemores, peccaverint: "Propterea, sicut per unum hominem peccatum in hunc mundum intravit, et per peccatum mors, et ita in omnes homines mors pertransiit, eo quod omnes peccaverunt" (Epistula ad Romanos 5:12).

Mors tamen non est putanda poena a Deo inflicta, sed mutatio vitae, quia secundum Christianos vita mutatur non tollitur, quamobrem una ex primis curis Christianorum cultus mortuorum fuit, cultus singularis proprius tantum huius religionis. Sacerdos commendat defuncti animam misericordiae Dei, invocans caelestes potestates ne eum in tenebris relinquant; postquam corpus benedicit, quia Christiani putant carnem sacram, propter quod cymiteria vocata sunt etiam campi sancti, scilicet sanctificati corporibus sepultorum. Cohors familiarum et amicorum comitat feretrum usque ad cymiterium, ubi perfecta est celebratio et offerta extrema salutatio.

Christiani aliaeque religiones mortuos resurrectione, qua Deus omnes iustos donaverit, ad vitam redituros esse credunt. Alii reincarnationem fieri posse docent, qua animae vita nova affectae in altero corpore floreant post mortem corporis pristini. Resurrectionis ergo alia est ratio, alia reincarnationis.

Ius

Post mortem omnia mortui bona heredibus traduntur (successio mortis causa). Absentia longa (exempli gratia secundum legem Italicam decem annos) morti tamen aequiparatur.

"Mors" dicta sententiis

• Ad mortem festinamus, hymnus ex libro Catalano Llibre Vermell de Montserrat anno 1399:

Vita brevis breviter in brevi finietur,

Mors venit velociter que neminem veretur,

Omnia mors perimit et nulli miseretur.

Ad mortem festinamus peccare desistamus.

Ni conversus fueris et sicut puer factus

Et vitam mutaveris in meliores actus,

Intrare non poteris regnum Dei beatus.

Ad mortem festinamus peccare desistamus.

• Memento mori! admonitio brevitatis vitae quae Romae antiquae triumphator inter triumphum audire debebat:

Memento mori

Memento te hominem esse

Respice post te, hominem te esse memento

• Mors certa hora incerta, inscriptio multarum horologiumque solarium
• Mors ultima linea rerum est, Horatius
• Mors ultima ratio, auctor indictus

Nexus interni

• Aeternitas
• Exsequiae
• Exstinctio
• Extinctio linguarum
• Memento mori!
• Mors (mythologia)
• Mors voluntaria
• Mumia
• Obductio
• Requiem
• Thanatologia
• Thanatos
• Thanatopsis
• Ultimum iudicium
• Vita
• Vita aeterna

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad mortem spectant.

Vicicitatio habet citationes quae ad mortem spectant.