Język chorwacki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Hrvatski jezik
Obszar Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Słowenia, Wojwodina i inne
Liczba mówiących ok. 7 milionów
Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie
Pismo/alfabet alfabet chorwacki
Status oficjalny
język urzędowy Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Burgenland, Wojwodina, Czarnogóra, Molise
Regulowany przez Instytut Języka Chorwackiego i Lingwistyki
Kody języka
ISO 639-1 hr
ISO 639-2 hrv
SIL hrv
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku chorwackim
Słownik języka chorwackiego
w Wikisłowniku
Słownik chorwacko-polski, polsko-chorwacki online
Obszar użycia (rok 2006)
Płyta z Baški, 1100.
Modlitewnik (1380 – 1400)

Język chorwacki – język słowiański należący do podgrupy języków południowosłowiańskich. Używany jest głównie w Chorwacji, przez Chorwatów w Bośni i Hercegowinie, w sąsiednich krajach gdzie Chorwaci są rdzenną ludnością oraz przez część Chorwatów na całym świecie[1].

Historia[edytuj]

Początki pisemnego języka chorwackiego sięgają IX wieku, kiedy język staro-cerkiewno-słowiański został przyjęty jako język liturgii. Język był stopniowo przyswajany do nieliturgicznych celów i stał się znany jako chorwacka wersja języka starosłowiańskiego. Obie wersje języka, liturgiczna i nieliturgiczna, były kontynuowane jako część głagolicy od połowy IX wieku.

Aż do końca XI wieku średniowieczne chorwackie teksty były pisane trzema alfabetami: łacińskim, głagolicą oraz chorwacką cyrylicą, a także w trzech językach: chorwackim, łacińskim oraz starosłowiańskim. Ten ostatni rozwinął się w chorwacki wariant języka cerkiewnosłowiańskiego między XII a XVI wiekiem.

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Alfabet[edytuj]

Alfabet używany do zapisu współczesnego języka chorwackiego został ostatecznie ustalony w XIX w. podczas wielkiej reformy językowej. Zawiera on 30 liter, z czego 3 są dwuznakami. Są to: A, B, C, Č, Ć, D, Dž, Đ, E, F, G, H, I, J, K, L, Lj, M, N, Nj, O, P, R, S, Š, T, U, V, Z, Ž.

Dialekty[edytuj]

W ramach języka chorwackiego występują trzy duże dialekty (względnie grupy dialektów):

Różnice[edytuj]

Różnice między chorwackim a serbskim językiem standardowym są mniejsze niż między standardowymi wariantami angielskiego w Wielkiej Brytanii, Irlandii, USA, Kanadzie, Australii[2][3] lub francuskiego języka we Francji, Belgii, Kanadzie i Afryce[4], niemieckiego w Niemczech, Austrii, Szwajcarii[5], hiszpańskiego w Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej[4], niderlandzkiego w Holandii i Belgii[3] portugalskiego w Portugalii i Brazylii[4], hindustańskiego w Indiach i Pakistanie[6][4],. Pomiędzy wariantami istnieją nacjonalnie rozpoznawalne różnice, ale systematycznie one są nieważkie i nie uniemożliwiają porozumienia między użytkownikami języka[7]. Dotyczą głównie słownictwa i stylistyki, w minimalnym stopniu również gramatyki i fonetyki.

Polski Chorwacki Serbski
Porównanie Usporedba Поређење (Poređenje)
Europa Europa Европа (Evropa)
Holandia Nizozemska Холандија (Holandija)
Włosi Talijani Италијани (Italijani)
Wszechświat Svemir Васиона (Vasiona)
Kręgosłup Kralježnica Кичма (Kičma)
Powietrze Zrak Ваздух (Vazduh)
Wychowanie Odgoj Васпитање (Vaspitanje)
Tydzień Tjedan Седмица (Sedmica)
Historia Povijest Историја (Istorija)
Pantalony Hlače Панталоне (Pantalone)
Brzuch Trbuh Стомак (Stomak)
Nauka (rzeczownik) Znanost Наука (Nauka)
Osobiście Osobno Лично (Lično)
Osoba Osoba Лице (Lice)
Narody Zjednoczone Ujedinjeni Narodi Уједињене Нације (Ujedinjene Nacije)
Chleb Kruh Хлеб (Hleb)
Sztuczny Umjetni (lub umjetan) Вештачки (Veštački)
Krzyż Križ Крст (Krst)
Demokracja Demokracija Демократија (Demokratija)
Wykrycie Spoznaja Сазнање (Saznanje)
Wyspa Otok Острво (Ostrvo)
Oficer Časnik Официр (Oficir)
Ruch uliczny Cestovni promet Друмски саобраћај (Drumski saobraćaj)
Autostrada Autocesta Аутопут (Autoput)
Długość Duljina Дужина (Dužina)
Związek Udruga Удружење (Udruženje)
Fabryka Tvornica Фабрика (Fabrika)
Powszechne (ogólne) Opće Опште (Opšte)
Chrystus Krist Христoс (Hristos)
Przepraszam Oprosti Извини (Izvini)
Standard języka ojczystego Materinski jezični standard Матерњи језички стандард (Maternji jezički standard)

Chorwacja ma purystyczną politykę językową[8][9]. Wynikała ona raczej z ogólnej atmosfery nacjonalizmu, którą ogarnięte były elity intelektualne[10].

Zobacz też[edytuj]

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Język chorwacki

Przypisy

  1. ↑ Hrvatski jezični portal - poseban slavenski jezik (1996.), Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti - Razred za filološke znanosti
  2. ↑ Sean McLennan. Sociolinguistic Analysis of "Serbo-Croatian". „Calgary Working Papers in Linguistics”. 18, s. 107, 1996. ISSN 0823-0579 (ang.). 
  3. ↑ a b Bernhard Gröschel. Postjugoslavische Amtssprachenregelungen – Soziolinguistische Argumente gegen die Einheitlichkeit des Serbokroatischen?. „Srpski jezik”. 8 (1-2), s. 180-181, 2003. ISSN 0354-9259 (niem.). 
  4. ↑ a b c d Thomas Paul-Louis. Le serbo-croate (bosniaque, croate, monténégrin, serbe): de l’étude d’une langue à l’identité des langues. „Revue des études slaves”. 74 (2-3), s. 318, 325, Paryż 2003. ISSN 0080-2557 (fr.). 
  5. ↑ Hans-Dieter Pohl: Serbokroatisch – Rückblick und Ausblick. W: Ingeborg Ohnheiser: Wechselbeziehungen zwischen slawischen Sprachen, Literaturen und Kulturen in Vergangenheit und Gegenwart. Innsbruck: Non Lieu, 1996, s. 219, seria: Innsbrucker Beiträge zur Kulturwissenschaft, Slavica aenipontana ; 4. OCLC 243829127. (niem.)
  6. ↑ Daniel Blum: Sprache und Politik. Würzburg: Ergon, 2002, s. 125–126, seria: Beiträge zur Südasienforschung ; 192. ISBN 3-89913-253-X. OCLC 51961066. (niem.)
  7. ↑ Snježana Kordić: Jezik i nacionalizam. Zagrzeb: Durieux, 2010, s. 78–90, seria: Rotulus Universitas. ISBN 978-953-188-311-5. OCLC 729837512. (serb.-chorw.)
  8. ↑ Snježana Kordić: Što je (ne)standardno za kroatiste?. W: Alexander Bierich: Varietäten im Slavischen. Frankfurt nad Menem: Peter Lang, 2009, s. 313-330, seria: Heidelberger Publikationen zur Slavistik, Linguistische Reihe ; 17. ISBN 978-3-631-57010-4. OCLC 319695935. (serb.-chorw.)
  9. ↑ Snježana Kordić: Die aktuelle Sprachzensur in Kroatien. W: Bernhard Symanzik, Gerhard Birkfellner, Alfred Sproede: Sprache – Literatur – Politik. Osteuropa im Wandel: Beiträge zu einem Symposium in Münster, 28./29. Juli 2003. Hamburg: Dr. Kovač, 2004, s. 259–272, seria: Studien zur Slavistik ; 10. ISBN 3-8300-1215-2. OCLC 57222231. (niem.)
  10. ↑ Maciej Czerwiński: Język – ideologia – naród: polityka językowa w Chorwacji a język mediów. Kraków: Scriptum, 2005, s. 15. ISBN 8360163049. OCLC 64586273.
  11. ↑ SOS ili tek alibi za nasilje nad jezikom. „Forum”, s. 38-39, 2012-03-16. Zagrzeb. ISSN 1848-204X (serb.-chorw.). 
p • d • e
Języki Unii Europejskiej
Unia Europejska
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_chorwacki&oldid=47000934”