Oman

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ten artykuł dotyczy państwa w Azji. Zobacz też: inne znaczenia.
سلطنة عُمان
Sułtanat Omanu
Flaga Omanu
Godło Omanu
Flaga Omanu Godło Omanu
Hymn: Hymn Sułtana
Położenie Omanu
Język urzędowy arabski
Stolica Maskat
Ustrój polityczny monarchia absolutna
Głowa państwa sułtan Kabus ibn-Said
Szef rządu sułtan Kabus ibn-Said
Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe
84. na świecie
309 500 km²
0%
Liczba ludności (2008)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia
134. na świecie
3 312 000[a]
10,7 osób/km²
PKB (2015)
 • całkowite 
 • na osobę

60,1 mld[1] USD
15 672[1] USD
PKB (PSN) (2015)
 • całkowite 
 • na osobę

171,7 mld[1] USD
44 727[1] USD
Jednostka monetarna rial omański (OMR)
Niepodległość od Wielkiej Brytanii
20 grudnia 1951
Religia dominująca islam
Strefa czasowa UTC +4
Kod ISO 3166 OM
Domena internetowa .om
Kod samochodowy OM
Kod samolotowy A40
Kod telefoniczny +968
Mapa Omanu
Region Omanu
Region Omanu - zdjęcie z kosmosu
Wykres przedstawiający wzrost liczby ludności Omanu w latach 1961-2003. Liczbę ludności podano w tysiącach.
Pustynia w Omanie
Oaza na pustyni w Omanie

Oman (arab. عُمان Uman), Sułtanat Omanu (arab. سلطنة عُمان Saltanat Uman) – państwo w Azji, leżące na Półwyspie Arabskim, nad Morzem Arabskim i Zatoką Omańską. Graniczy ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, Arabią Saudyjską i Jemenem. Stolica mieści się w mieście Maskat. Oman należy do Ligi Państw Arabskich.

Geografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Geografia Omanu.

Oman położony jest w południowo-wschodniej części Półwyspu Arabskiego, nad Morzem Arabskim.

Teren Omanu jest w dużej części płaski, w zachodniej części kraju znajduje się pustynia Ar-Rab al-Chali. W północno-wschodniej części kraju znajdują się góry z najwyższym szczytem kraju – Dżabal Szams o wysokości 3018 m n.p.m. W Omanie panuje klimat zwrotnikowy suchy – w styczniu temperatury wynoszą ok. 20 °C, a w lipcu najwyższe temperatury sięgają 50 °C. Opady są niskie, szczególnie w północnej części kraju, gdzie średnie wartości nie przekraczają 100 mm rocznie. Dominują pustynie i półpustynie z dolinami uedów. Charakterystycznymi roślinami tego regionu jest pustynna roślinność kserofilna, miejscami rosną palmy i niskie akacje. Fauna typowa dla pustynnych i półpustynnych obszarów, gdzie żyją szakale, mangusty i liczne gady jak np. scynki[2].

Historia[edytuj]

Oman był położony na ważnych szlakach handlowych, dlatego już w drugim tysiącleciu p.n.e. produkowano kadzidła, wtedy też był bogatym i ważnym państwem. Znajdowało się tam miasto Irem. Przed islamizacją w VII wieku kraj był często niszczony przez wojny plemienne i perskie najazdy. W VIII wieku mieszkańcy Omanu przyjęli doktrynę ibadycką islamu i pod rządami wybranego przez siebie imama uniezależnili się od kalifatu Abbasydów. W X wieku kraj został podbity przez Seldżuków. Obieralni imamowie rządzili Omanem do XVIII wieku. W 1507 do portu zaczęli przypływać Portugalczycy i osiedlać się. W 1515 założyli obecną stolicę Omanu – Maskat. W 1650 Portugalczycy zostali wyparci przez Arabów, jednak w czasach nowożytnych Oman był także kilkakrotnie krótkotrwale okupowany przez Turcję i Persję. Obecnie panująca dynastia doszła do władzy pod koniec XVIII wieku. Następnie Oman popadł w zależność od Wielkiej Brytanii, pozostając jednakże krajem formalnie niepodległym (traktaty o przyjaźni, handlu i nawigacji). Bunty plemion z głębi kraju przeciwko władzy sułtana doprowadziły do podpisania przy udziale Brytyjczyków porozumienia, w wyniku którego w okresie 1913-1957 istniały de facto dwa państwa: sułtanat Maskatu i imamat Omanu. W 1951, na mocy układu z sułtanem, którym był wówczas Said III ibn-Taimur, Wielka Brytania potwierdziła niepodległość Omanu jako jednego państwa (Sułtanat Maskatu i Omanu). W latach 1783-1958 do Omanu należał także port Gwadar w Beludżystanie, sprzedany następnie przez sułtana Pakistanowi.

 Osobny artykuł: rebelia w Zufarze.

Lata 1962-1976 to okres walki wojsk rządowych z popieraną przez Jemen Południowy lewicową partyzantką w regionie Zufar. Jako pierwszy do walki z rządem stanął Front Wyzwolenia Zufaru łączy lewicowe poglądy z panarabizmem[3][4][5], w 1968 roku Front przeistoczył się w Ludowy Front Wyzwolenia Okupowanej Zatoki Perskiej. Na początku 1969 roku dzięki wsparciu militarnemu Południowego Jemenu, partyzanci zajęli duże połacie zachodniej części Zufaru[6]. Rebelia upadła w 1976 roku na skutek irańskiej i brytyjskiej interwencji zbrojnej.

W 1970 po pałacowym zamachu stanu panującego sułtana zastąpił jego syn – Kabus ibn-Said, który zmienił oficjalną nazwę państwa na Sułtanat Omanu. W 1975 Oman został ostatecznie zjednoczony przez sułtana. Znaczne dochody państwa pochodzą z eksploatowanych od lat 50. XX wieku bogatych złóż ropy naftowej.

Ustrój polityczny[edytuj]

Sułtan Kabus ibn Sa’id.

W Omanie panuje monarchia absolutna. Głową państwa, szefem rządu, ministrem spraw zagranicznych, obrony i finansów jest obecnie sułtan Kabus ibn Sa’id. W kraju nie ma parlamentu, konstytucji i partii politycznych, obowiązuje prawo muzułmańskie (szariat).

Podział administracyjny[edytuj]

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Omanu.

Oman podzielony jest na 5 regionów (mintakat) i 3 gubernatorstwa (muhafazy):

Podział administracyjny Omanu
Nazwa arabska Nazwa polska[7]
1 ظفار Muhafaza Zufar
2 الوسطى Al-Mintakat al-Wusta
3 الظاهرة Mintakat az-Zahira
4 الداخلية Al-Mintakat ad-Dachilijja
5 الشرقية Al-Mintakat asz-Szarkijja
6 الباطنة Mintakat al-Batina
7 مسقط Muhafaza Maskat
8 مسندم Muhafaza Musandam

Dalszy podział obejmuje 41 prowincji.

Główne miasta Omanu to Maskat (stolica państwa), Suhar, Ar-Rustak, Nizwa, Sur, Al-Burajmi, Al-Chabura, Al-Mudajbi, Al-Masnaa, As-Sib, As-Suwajk, Bawszar.

Siły zbrojne[edytuj]

Oman dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi[8]. Uzbrojenie sił lądowych Omanu składało się w 2014 roku z: 215 czołgów, 1 040 opancerzonych pojazdów bojowych, 24 dział samobieżnych oraz 135 zestawów artylerii holowanej[8]. Marynarka wojenna Omanu dysponowała w 2014 roku 8 okrętami obrony przybrzeża oraz pięcioma korwetami[8]. Omańskie siły powietrzne z kolei posiadały w 2014 roku uzbrojenie w postaci m.in. 8 myśliwców, 49 samolotów transportowych, 25 samolotów szkolno-bojowych oraz 42 śmigłowców[8].

Wojska omańskie w 2014 roku liczyły 72 tys. żołnierzy zawodowych oraz 20 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) omańskie siły zbrojne stanowią 69. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 6,7 mld dolarów (USD)[8].

Kultura[edytuj]

Kraj zdominowany jest przez islam i należy do krajów konserwatywnych. W kraju obowiązują normy religijne, toteż np. kobiety chodzą w tzw. hidżabach. Cudzoziemcy odwiedzający kraj, nawet jeśli nie są muzułmanami, muszą przestrzegać zasad zachowania jakie panują w świecie islamu. Rygory te nie obowiązują jedynie w hotelach przeznaczonych dla zagranicznych gości podobnie jak w innych krajach Półwyspu Arabskiego.

Zabytki wpisane na listę UNESCO:

  • 1987 – Fort Bahla
  • 1988 – Stanowiska archeologiczne Bat, Al-Chutm i Al-Ajn
  • 1994 – Rezerwat antylopy arabskiej oryks
  • 2000 – Szlak kadzidła
  • 2006 – Systemy nawadniania typu afladż[9]

Ludność[edytuj]

Skład etniczny: Arabowie omańscy (74%), Hindusi, Pakistańczycy i Filipińczycy (21%), Arabowie nie pochodzący z Omanu, Persowie, imigranci z krajów Afryki wschodniej.

W kraju jest wysoki przyrost naturalny 33,2‰ rocznie, lecz powoli spada (w 1998 był równy 34‰[10]). Najwięcej ludności skupia się na wybrzeżu Zatoki Omańskiej. W miastach mieszka 12% ludności Omanu.

Średnia długość życia: mężczyźni 72 lata, kobiet 76 lat, przy średniej długości życia w 1998 dla mężczyzn 69 lat, kobiet 73 lata[10]. Językiem urzędowym jest arabski, inne języki to między innymi perski, urdu.

Religie[11][12]:

 Osobny artykuł: Chrześcijaństwo w Omanie.

Gospodarka[edytuj]

Najwięcej zysku przynosi Omanowi eksport ropy naftowej. Ważną rolę odgrywa przemysł. Produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca wynosi 9294 USD. W latach 1996–2000 rozpoczęto prywatyzację sektora państwowego i otwarcie gospodarki dla zagranicznych inwestorów (porozumienia z 2005 przewidują rozbudowę sektora energetycznego i sieci telefonii komórkowej) oraz program rozwoju lokalnego rynku pracy (głównie szkolenia zawodowe) celem ograniczenia zatrudnienia cudzoziemców. W 2000 roku Oman został członkiem WTO, a w 2006 zniesiono cła w handlu z USA.

Przemysł[edytuj]

Podstawą gospodarki jest przemysł naftowy. Złoża ropy występują w północnej części kraju, na południe od gór Al-Dżabal al-Achdar oraz na południowy zachód od Maskatu. Wydobywa się również gaz ziemny. Do pozostałych surowców, wydobywanych w Omanie należą: rudy miedzi (w pobliżu miasta Suhar) oraz marmur i gips. Przemysł przetwórczy jest stopniowo rozwijany, a w rozbudowie jest przemysł rafineryjny (rafineria w porcie Mina al-Fahl), hutnictwo miedzi (kombinat miedziowy w Suhar) oraz przemysł energetyczny, cementowy i odsalania wody morskiej. W małych prywatnych zakładach wytwarza się materiały budowlane i artykuły spożywcze. Dużą rolę odgrywa rzemiosło, zwłaszcza tkactwo i budowa łodzi.

Rolnictwo[edytuj]

Rolnictwo w Omanie jest słabo rozwinięte, bo użytki rolne zajmują tylko 5% terenu kraju. Rolnicy najczęściej uprawiają palmę daktylową, lucernę, banany, trzcinę cukrową oraz warzywa, tytoń i niewielkie ilości zbóż. Do zwierząt hodowanych w Omanie należą: kozy, owce, bydło, drób i wielbłądy. W wodach przybrzeżnych poławiane są ryby, skorupiaki i gąbki. Ze względu na islamskie normy religijne nie hoduje się trzody chlewnej.

Handel zagraniczny[edytuj]

Oman handluje głównie ropą naftową, miedzią, rybami, owocami i tytoniem. Główni partnerzy handlowi to: Japonia, Wielka Brytania, Singapur, USA i Zjednoczone Emiraty Arabskie[13].

Transport i łączność[edytuj]

Sieć transportowa w Omanie jest w rozbudowie. Główny szlak stanowi szosa Maskat-Salala. Międzynarodowe lotnisko znajduje się w Maskacie. W Omanie istnieje nowoczesny system łączności, rozbudowywana sieć telefoniczna. 265 tys. abonentów posiada telefony stacjonarne (2005), w użytkowaniu jest 1,3 mln telefonów komórkowych.

Nauka[edytuj]

Nauką w Omanie kieruje minister kultury. Finansuje on też wydobycie ropy naftowej i dostawy wody pitnej. W Omanie znajdują się jeden publiczny uniwersytet w Maskacie oraz kilka prywatnych.

Dane statystyczne[edytuj]

  • Dane statystyczne na rok 2011
  • źródło danych: Bank Światowy
    • Ludność: 2,846,145
    • Tempo wzrostu liczby ludności: 2,26% na rok
    • Długość życia: 73,2 lat
    • Wskaźnik płodności: 2,31 urodzeń na kobietę
    • Współczynnik umieralności poniżej 5 roku życia: 9,3

Uwagi

  1. Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (Źródło:CIA) (ang.)

Przypisy

  1. a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2015: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, October 2015 (ang.). [dostęp 30-01-2016].
  2. Encyklopedia Geograficzna Świata: Azja. Wyd. OPRES Kraków 1998 ISBN 83-85909-37-0.
  3. John Townsend (1977). Oman: the måking of a modern state. C. Helm. s. 98. ISBN 978-0-85664-446-7.
  4. Kendall D. Gott (październik 2010). U. S. Army and the Interagency Process: Historical Perspectives: The Proceedings of the Combat Studies Institute 2008 Military History Symposium. DIANE Publishing. s. 203.
  5. Peter Janke; Richard Sim (październik 1983). Guerrilla and terrorist organisations: a world directory and bibliography. Macmillan. s. 265. ISBN 978-0-02-916150-0.
  6. John Peterson, Defending Arabia, 1986, Taylor & Francis, s. 100
  7. Standardowa transkrypcja polska nazwy arabskiej lub egzonim, jeśli istnieje
  8. a b c d e Oman (ang.). Global Firepower. [dostęp 2014-08-27].
  9. Odyssei com – kultura i obyczaje.
  10. a b Fogra Oficyna Wydawnicza, Kraków 1998; Bertelsmann Media Sp. z.o.o., Warszawa 2000 Popularna Encyklopedia Powszechna – Kontynenty i państwa, Azja t. II
  11. Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-04-25].
  12. Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-04-25].
  13. Encyklopedia PWN – gospodarka.