Oman
|
|||||
|
|||||
| Hymn: Hymn Sułtana | |||||
.svg) |
|||||
| Język urzędowy | arabski | ||||
| Stolica | Maskat | ||||
| Ustrój polityczny | monarchia absolutna | ||||
| Głowa państwa | sułtan Kabus ibn-Said | ||||
| Szef rządu | sułtan Kabus ibn-Said | ||||
| Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
84. na świecie 309 500 km² 0% |
||||
| Liczba ludności (2008) • całkowita • gęstość zaludnienia |
134. na świecie 3 312 000[a] 10,7 osób/km² |
||||
| PKB (2015) • całkowite • na osobę |
60,1 mld[1] USD 15 672[1] USD |
||||
| PKB (PSN) (2015) • całkowite • na osobę |
171,7 mld[1] USD 44 727[1] USD |
||||
| Jednostka monetarna | rial omański (OMR) | ||||
| Niepodległość | od Wielkiej Brytanii 20 grudnia 1951 |
||||
| Religia dominująca | islam | ||||
| Strefa czasowa | UTC +4 | ||||
| Kod ISO 3166 | OM | ||||
| Domena internetowa | .om | ||||
| Kod samochodowy | OM | ||||
| Kod samolotowy | A40 | ||||
| Kod telefoniczny | +968 | ||||
 |
|||||
Oman (arab. عُمان Uman), Sułtanat Omanu (arab. سلطنة عُمان Saltanat Uman) – państwo w Azji, leżące na Półwyspie Arabskim, nad Morzem Arabskim i Zatoką Omańską. Graniczy ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, Arabią Saudyjską i Jemenem. Stolica mieści się w mieście Maskat. Oman należy do Ligi Państw Arabskich.
Spis treści
Geografia[edytuj]
Oman położony jest w południowo-wschodniej części Półwyspu Arabskiego, nad Morzem Arabskim.
Teren Omanu jest w dużej części płaski, w zachodniej części kraju znajduje się pustynia Ar-Rab al-Chali. W północno-wschodniej części kraju znajdują się góry z najwyższym szczytem kraju – Dżabal Szams o wysokości 3018 m n.p.m. W Omanie panuje klimat zwrotnikowy suchy – w styczniu temperatury wynoszą ok. 20 °C, a w lipcu najwyższe temperatury sięgają 50 °C. Opady są niskie, szczególnie w północnej części kraju, gdzie średnie wartości nie przekraczają 100 mm rocznie. Dominują pustynie i półpustynie z dolinami uedów. Charakterystycznymi roślinami tego regionu jest pustynna roślinność kserofilna, miejscami rosną palmy i niskie akacje. Fauna typowa dla pustynnych i półpustynnych obszarów, gdzie żyją szakale, mangusty i liczne gady jak np. scynki[2].
Historia[edytuj]
Oman był położony na ważnych szlakach handlowych, dlatego już w drugim tysiącleciu p.n.e. produkowano kadzidła, wtedy też był bogatym i ważnym państwem. Znajdowało się tam miasto Irem. Przed islamizacją w VII wieku kraj był często niszczony przez wojny plemienne i perskie najazdy. W VIII wieku mieszkańcy Omanu przyjęli doktrynę ibadycką islamu i pod rządami wybranego przez siebie imama uniezależnili się od kalifatu Abbasydów. W X wieku kraj został podbity przez Seldżuków. Obieralni imamowie rządzili Omanem do XVIII wieku. W 1507 do portu zaczęli przypływać Portugalczycy i osiedlać się. W 1515 założyli obecną stolicę Omanu – Maskat. W 1650 Portugalczycy zostali wyparci przez Arabów, jednak w czasach nowożytnych Oman był także kilkakrotnie krótkotrwale okupowany przez Turcję i Persję. Obecnie panująca dynastia doszła do władzy pod koniec XVIII wieku. Następnie Oman popadł w zależność od Wielkiej Brytanii, pozostając jednakże krajem formalnie niepodległym (traktaty o przyjaźni, handlu i nawigacji). Bunty plemion z głębi kraju przeciwko władzy sułtana doprowadziły do podpisania przy udziale Brytyjczyków porozumienia, w wyniku którego w okresie 1913-1957 istniały de facto dwa państwa: sułtanat Maskatu i imamat Omanu. W 1951, na mocy układu z sułtanem, którym był wówczas Said III ibn-Taimur, Wielka Brytania potwierdziła niepodległość Omanu jako jednego państwa (Sułtanat Maskatu i Omanu). W latach 1783-1958 do Omanu należał także port Gwadar w Beludżystanie, sprzedany następnie przez sułtana Pakistanowi.
Lata 1962-1976 to okres walki wojsk rządowych z popieraną przez Jemen Południowy lewicową partyzantką w regionie Zufar. Jako pierwszy do walki z rządem stanął Front Wyzwolenia Zufaru łączy lewicowe poglądy z panarabizmem[3][4][5], w 1968 roku Front przeistoczył się w Ludowy Front Wyzwolenia Okupowanej Zatoki Perskiej. Na początku 1969 roku dzięki wsparciu militarnemu Południowego Jemenu, partyzanci zajęli duże połacie zachodniej części Zufaru[6]. Rebelia upadła w 1976 roku na skutek irańskiej i brytyjskiej interwencji zbrojnej.
W 1970 po pałacowym zamachu stanu panującego sułtana zastąpił jego syn – Kabus ibn-Said, który zmienił oficjalną nazwę państwa na Sułtanat Omanu. W 1975 Oman został ostatecznie zjednoczony przez sułtana. Znaczne dochody państwa pochodzą z eksploatowanych od lat 50. XX wieku bogatych złóż ropy naftowej.
Ustrój polityczny[edytuj]
.jpg)
W Omanie panuje monarchia absolutna. Głową państwa, szefem rządu, ministrem spraw zagranicznych, obrony i finansów jest obecnie sułtan Kabus ibn Sa’id. W kraju nie ma parlamentu, konstytucji i partii politycznych, obowiązuje prawo muzułmańskie (szariat).
Podział administracyjny[edytuj]
Oman podzielony jest na 5 regionów (mintakat) i 3 gubernatorstwa (muhafazy):
 |
Nazwa arabska | Nazwa polska[7] | |
|---|---|---|---|
| 1 | ظفار | Muhafaza Zufar | |
| 2 | الوسطى | Al-Mintakat al-Wusta | |
| 3 | الظاهرة | Mintakat az-Zahira | |
| 4 | الداخلية | Al-Mintakat ad-Dachilijja | |
| 5 | الشرقية | Al-Mintakat asz-Szarkijja | |
| 6 | الباطنة | Mintakat al-Batina | |
| 7 | مسقط | Muhafaza Maskat | |
| 8 | مسندم | Muhafaza Musandam |
Dalszy podział obejmuje 41 prowincji.
Główne miasta Omanu to Maskat (stolica państwa), Suhar, Ar-Rustak, Nizwa, Sur, Al-Burajmi, Al-Chabura, Al-Mudajbi, Al-Masnaa, As-Sib, As-Suwajk, Bawszar.
Siły zbrojne[edytuj]
Oman dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi[8]. Uzbrojenie sił lądowych Omanu składało się w 2014 roku z: 215 czołgów, 1 040 opancerzonych pojazdów bojowych, 24 dział samobieżnych oraz 135 zestawów artylerii holowanej[8]. Marynarka wojenna Omanu dysponowała w 2014 roku 8 okrętami obrony przybrzeża oraz pięcioma korwetami[8]. Omańskie siły powietrzne z kolei posiadały w 2014 roku uzbrojenie w postaci m.in. 8 myśliwców, 49 samolotów transportowych, 25 samolotów szkolno-bojowych oraz 42 śmigłowców[8].
Wojska omańskie w 2014 roku liczyły 72 tys. żołnierzy zawodowych oraz 20 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) omańskie siły zbrojne stanowią 69. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 6,7 mld dolarów (USD)[8].
Kultura[edytuj]
Kraj zdominowany jest przez islam i należy do krajów konserwatywnych. W kraju obowiązują normy religijne, toteż np. kobiety chodzą w tzw. hidżabach. Cudzoziemcy odwiedzający kraj, nawet jeśli nie są muzułmanami, muszą przestrzegać zasad zachowania jakie panują w świecie islamu. Rygory te nie obowiązują jedynie w hotelach przeznaczonych dla zagranicznych gości podobnie jak w innych krajach Półwyspu Arabskiego.
Zabytki wpisane na listę UNESCO:
- 1987 – Fort Bahla
- 1988 – Stanowiska archeologiczne Bat, Al-Chutm i Al-Ajn
- 1994 – Rezerwat antylopy arabskiej oryks
- 2000 – Szlak kadzidła
- 2006 – Systemy nawadniania typu afladż[9]
Ludność[edytuj]
Skład etniczny: Arabowie omańscy (74%), Hindusi, Pakistańczycy i Filipińczycy (21%), Arabowie nie pochodzący z Omanu, Persowie, imigranci z krajów Afryki wschodniej.
W kraju jest wysoki przyrost naturalny 33,2‰ rocznie, lecz powoli spada (w 1998 był równy 34‰[10]). Najwięcej ludności skupia się na wybrzeżu Zatoki Omańskiej. W miastach mieszka 12% ludności Omanu.
Średnia długość życia: mężczyźni 72 lata, kobiet 76 lat, przy średniej długości życia w 1998 dla mężczyzn 69 lat, kobiet 73 lata[10]. Językiem urzędowym jest arabski, inne języki to między innymi perski, urdu.
- islam – 85,9%
- ibadytyzm – 72,6%
- chrześcijaństwo – 6,5%
- katolicyzm – 4,1%
- protestantyzm – 1,3%
- prawosławie – 1,1%
- hinduizm – 5,5%
- buddyzm – 0,8%
- brak religii – 0,2%
- inne religie – 1,1%.
Gospodarka[edytuj]
Najwięcej zysku przynosi Omanowi eksport ropy naftowej. Ważną rolę odgrywa przemysł. Produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca wynosi 9294 USD. W latach 1996–2000 rozpoczęto prywatyzację sektora państwowego i otwarcie gospodarki dla zagranicznych inwestorów (porozumienia z 2005 przewidują rozbudowę sektora energetycznego i sieci telefonii komórkowej) oraz program rozwoju lokalnego rynku pracy (głównie szkolenia zawodowe) celem ograniczenia zatrudnienia cudzoziemców. W 2000 roku Oman został członkiem WTO, a w 2006 zniesiono cła w handlu z USA.
Przemysł[edytuj]
Podstawą gospodarki jest przemysł naftowy. Złoża ropy występują w północnej części kraju, na południe od gór Al-Dżabal al-Achdar oraz na południowy zachód od Maskatu. Wydobywa się również gaz ziemny. Do pozostałych surowców, wydobywanych w Omanie należą: rudy miedzi (w pobliżu miasta Suhar) oraz marmur i gips. Przemysł przetwórczy jest stopniowo rozwijany, a w rozbudowie jest przemysł rafineryjny (rafineria w porcie Mina al-Fahl), hutnictwo miedzi (kombinat miedziowy w Suhar) oraz przemysł energetyczny, cementowy i odsalania wody morskiej. W małych prywatnych zakładach wytwarza się materiały budowlane i artykuły spożywcze. Dużą rolę odgrywa rzemiosło, zwłaszcza tkactwo i budowa łodzi.
Rolnictwo[edytuj]
Rolnictwo w Omanie jest słabo rozwinięte, bo użytki rolne zajmują tylko 5% terenu kraju. Rolnicy najczęściej uprawiają palmę daktylową, lucernę, banany, trzcinę cukrową oraz warzywa, tytoń i niewielkie ilości zbóż. Do zwierząt hodowanych w Omanie należą: kozy, owce, bydło, drób i wielbłądy. W wodach przybrzeżnych poławiane są ryby, skorupiaki i gąbki. Ze względu na islamskie normy religijne nie hoduje się trzody chlewnej.
Handel zagraniczny[edytuj]
Oman handluje głównie ropą naftową, miedzią, rybami, owocami i tytoniem. Główni partnerzy handlowi to: Japonia, Wielka Brytania, Singapur, USA i Zjednoczone Emiraty Arabskie[13].
Transport i łączność[edytuj]
Sieć transportowa w Omanie jest w rozbudowie. Główny szlak stanowi szosa Maskat-Salala. Międzynarodowe lotnisko znajduje się w Maskacie. W Omanie istnieje nowoczesny system łączności, rozbudowywana sieć telefoniczna. 265 tys. abonentów posiada telefony stacjonarne (2005), w użytkowaniu jest 1,3 mln telefonów komórkowych.
Nauka[edytuj]
Nauką w Omanie kieruje minister kultury. Finansuje on też wydobycie ropy naftowej i dostawy wody pitnej. W Omanie znajdują się jeden publiczny uniwersytet w Maskacie oraz kilka prywatnych.
Dane statystyczne[edytuj]
- Dane statystyczne na rok 2011
- źródło danych: Bank Światowy
- Ludność: 2,846,145
- Tempo wzrostu liczby ludności: 2,26% na rok
- Długość życia: 73,2 lat
- Wskaźnik płodności: 2,31 urodzeń na kobietę
- Współczynnik umieralności poniżej 5 roku życia: 9,3
Uwagi
- ↑ Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (Źródło:CIA) (ang.)
Przypisy
- ↑ a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2015: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, October 2015 (ang.). [dostęp 30-01-2016].
- ↑ Encyklopedia Geograficzna Świata: Azja. Wyd. OPRES Kraków 1998 ISBN 83-85909-37-0.
- ↑ John Townsend (1977). Oman: the måking of a modern state. C. Helm. s. 98. ISBN 978-0-85664-446-7.
- ↑ Kendall D. Gott (październik 2010). U. S. Army and the Interagency Process: Historical Perspectives: The Proceedings of the Combat Studies Institute 2008 Military History Symposium. DIANE Publishing. s. 203.
- ↑ Peter Janke; Richard Sim (październik 1983). Guerrilla and terrorist organisations: a world directory and bibliography. Macmillan. s. 265. ISBN 978-0-02-916150-0.
- ↑ John Peterson, Defending Arabia, 1986, Taylor & Francis, s. 100
- ↑ Standardowa transkrypcja polska nazwy arabskiej lub egzonim, jeśli istnieje
- ↑ a b c d e Oman (ang.). Global Firepower. [dostęp 2014-08-27].
- ↑ Odyssei com – kultura i obyczaje.
- ↑ a b Fogra Oficyna Wydawnicza, Kraków 1998; Bertelsmann Media Sp. z.o.o., Warszawa 2000 Popularna Encyklopedia Powszechna – Kontynenty i państwa, Azja t. II
- ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-04-25].
- ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-04-25].
- ↑ Encyklopedia PWN – gospodarka.
|
|||||||||||||||||
|
|||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||
