Slowakei

Slovenská republika Slowakische Republik
Fahne Wappe
Amtspraach	Slowakisch
Hauptschtadt	Bratislava
Schtaatsform	Republik
Schtaatsoberhaupt	Präsident Andrej Kiska
Regierigschef	Ministerpräsident Robert Fico
Flächi	49.035 km²
Iiwohnerzahl	5.404.322 (31. Dezember 2011)
Bevölkerigsdichti	110 Iiwohner pro km²
Bruttoinlandbrodukt	17.644 US$ (63.)
Währig	Euro (Slowakischi Euromünze)
Gründig	1. Januar 1993
Nationalhymne	Nad Tatrou sa blýska
Zitzone	UTC+1 MEZ UTC+2 MESZ (März - Oktober)
Kfz-Kennzeiche	SK
Internet-TLD	.sk
Vorwahl	+421

D Slowakei isch a klenns Land in Mitteleuropa und hätt ca. 5 Mio. Iwohner. Es grenzt im Weschta an Österriich, im Norda an Tschechia und Pola, im Oschta an d Ukraine und im Süda an Ungarn.

In dr Slowakei leband neba da Slowaka no ca. 600.000 Ungarn und im Oschta a paar tusig Roma.

D Hauptstadt isch Bratislava (Pressburg).

Geografi

D'Slowakei lìt ìm östlige Deil vù Mìtteleuropa ùn gränzt ìm Sǜǜdweste an Ööstriich (Gränzlängi 91 Kilometer), ìm Weste an d'Tschechei (215 Kilometer), ìm Norde an Pole (444 Kilometer), ìm Nordoste an d'Ukraine (91 Kilometer) ùn ìm Sǜǜde an Ungarn (515 Kilometer).

Im Norde vùm Land sìn d'Gebirg Tatra (Tatry) ùn Nììderi Tatra (Nízke Tatry), Malá Fatra, Veľká Fatra ùn Slovenské rudohorie, wùù näbe vile andere zù de Karpate ghöre; am höchste isch de Gerlachovský štít mìt 2.655 Meter, wùù nùme eine vù vile Bärg ǜber 2000 Meter daarstellt; de diefst Punkt isch bi Streda nad Bodrogom an de ungarische Gränze ùf 94 Meter. Im Sǜǜde nìmmt di Großi Ungarischi Diefebeni e Deil vùm Land ii.

Gwässer

De längst Flùss isch d'Waag (Váh), wùù ùf ere Längi vù 400 Kilometer durchs Land fließt. Si entspringt bi Štrbské Pleso ìn de Hooche Tatra ùn fließt bi Liptovský Hrádok mìt de Schwarze Waag (Čierny Váh) zämme, bìs si an de ungarische Gränze bi Komárno ìn d'Donau fließt. Au d'Donau ghöört zù de gröschte Flǜss vùm Land ùn isch ùf ere Längi vù 170 Kilometer hauptsächlig e Gränzflùss zù Ungarn. S Wasser fließt hauptsächlig ǜber d'Morava, d'Waag, d'Hron ìn d'Donau ùn deno witter ins Schwarz Meer.

See nämme ìn de Slowakei 45 Quadratkilometer Flächi ii; de gröscht isch de Stausee Orava an de polnische Gränze mìt 35 km² Flächi ùn 38 Kilometer Diefi.

Chlima

D'Slowakei isch vù me-ne kontinentale Chlima bräägt. D'Sùmmer sìn heiß bi-n-ere Durchschnìttstemperatur vù 21 Grad ùn ere durchschnìttlige Höchsttemperatur vù 25 Grad. Im Winder lìt d'Temperatur durchschnìttlig bi 0 Grad; Schnee lìt jee nooch Hööchi an bìs zù 130 Daag.

Gschicht

Wie archäologischi Fünd bezüge, isch d'Slowakei schù ìm mìttlere Palöolithikum (200000-35000 v. Chr.) bewohnt gsìì, ìn de Antike hän d'Kelte, wùù ìm 5. Johrhundert v. Chr. chùù sìn, gsììdelt. Im 1. Johrhundert n. Chr. sìn d'Quade gfolgt. Wiil sälli Germane gsìì sìn ùn d'Slowakei an de Gränze zùm Römische Riich gläge isch, isch si vùm 1. bìs zùm 5. Johrhundert Schaublatz vu-n-ere Viilzahl vù Chrieg zwüsche Römer ùn Quade gsìì.

Ùm s Johr 500 ùme sìn di slawische Stämm ìn d'Slowakei iigwandert, gliichzittig hän d'Hùnne ùn spöter d'Aware ìm Sǜǜde ùn Weste e Bedrohig daargstellt. Im 7. Johrhundert isch s Riich vùm Samo gründet worre, usserdèm isch ab 800 e christligs Fürschtedùùm ùm Nitra ùme bekannt, wùù 833 ìn Grooßmähre ùfgange isch.

906 hän d'Ungare d'Slowakei iignùù ùn si isch zùm Chönigriich Ungarn chùù. D'Christianisierig, wùù ìm gliiche Johrhundert bassiert isch, hät de Slowakei züe-n-ere westlige Orientierig verhulfe, wùù no ìm 19. Johrhundert spǜǜrbar gsìì isch, usserdèm hät si ihre mìt em Przemyslide Wenzel, wùù vù sinnem eigene Brüeder, em Antichrist Boleslav, ùmbrocht worre isch, e spötere Märtyrer gschaffe. Wuu d'Przemyslide ìn de Slowakei an d'Macht chùù sìn, hät d'Deilig vù de dörtmolige „Westslawe“ ìn Tscheche ùn Slowake stattgfunde, de Boleslav hät sich abber 950 em düttsche Chönig underworfe. Säll hät ǜber di düttsche Iiwanderer, wùù zùm Bispiil de Bärgbau ùfläbe loo hän, e Entwìcklig brocht, ùf de andere Sitte e konfliktriichi Zitt, wùù bìs ins 13. Johrhundert duurt hät.

Nooch de Schlacht vù Mohács, wùù d'Ungare gege d'Osmane verlore hän, isch d'Slowakei als einzige Deil vùm Chönigriich Ungarn nìt vù de Türke bsetzt worre ùn – wie au de Räst vùm Chönigriich – an d'Habsburger gfalle. Türkischi Iifäll hät's ìn de Slowakei zwaar gee, si hän abber keini längerfristige Folge ghaa, wiil d'Osmane schnäll an Iiflùss verlore hän.

D'Kodifizierig vù de slowakische Sprooch, wùù de Anton Bernolak 1787 voorgnùù hät, isch eine vù de Aafäng vu-n-ere slowakische Nationalbewegig gsìì. Sälli hät s Land ìn de Folgezitt erfasst ùn sich gege di ungarischi Oberschicht gwändet, wùù zùm Bispiil s Ungarisch als Amtssprooch hät wölle dùùresetze. Au d'Loslösig vù de Habsburger isch e Ziil gsìì, d'Septämberrevolution 1848 isch abber erfolglos blììbe.

D Charte vo de emolige Tschechoslowakei in Europa.

Nooch em Erschte Wältchrieg isch s Habsburgerriich ùfgspalte worre ùn Ungarn hät ìm Frììde vù Trianon e Deil vù sinnem Gebiet an d'Slowakei mieße abdrätte. Ùf de Verdraag vù Pittsburgh hìì isch am 20. Novämber 1918 d'Tschechoslowakei gründet worre.

Di düttsche Minderheite, wùù bishäär zù de Oberschicht ghöört ghaa hän, sìn jetz de Underdrùckig zùm Opfer gfalle. Am Aafang hän düttschi Partäie no versüecht, durch Kooperation mìt de Slowakei meh Rächt fǜr di Sudetedüttsche z erreiche, deno isch abber d'NSDAP an d'Macht chùù, wùù 1938 s Münchner Abchùù dùùregsetzt hät; doodemìt isch s sudetedüttsch Gebiet ans Düttsch Riich gfalle. E Johr spöter isch de Drùck vù de Düttsche so witt gstììge, dass d'Slowakei als unabhängig hät mieße deklariert werre. De Räst vù de Tschechoslowakei isch deno als Protektorat Böhme ùn Mähre zùm Düttsche Riich chùù.

Nooch em Zweite Wältchrieg hät s sowjetisch Militär d'Wìderhäärstellig vù de Tschechoslowakei erzwunge, 1948 isch es e kommunisdischi Volchsdemokrati worre.

De Alexander Dubček hät ab 1962 versüecht, e demokratische Sozialismùs iizfiehre, isch abber 1968 vù de sowjetische Drùppe abgsetzt worre. Sii Noochfolger, deGustáv Husák, hät di kommunisdischi Ordnig wìderhäärgstellt, gliichzittig abber e Zämmearbet mìt Düttschland aagfange.

Nooch em Zämmebruch vù de kommunisdische Ordnig isch d'Slowakei e föderativi Republik ìnnerhalb vù de Tschechoslowakei worre ùn de Vladimír Mečiar, Aafieher vù de Bewegig Öffentligkeit gege Gwalt, isch erschte Sììger vu-n-ere fräie Wahl worre. Zwaar isch er ìm Abrìl 1991 vùm Parlamänt abgsetzt worre, sinni nöi gründeti Bewegig fǜr e demokratischi Slowakei hät abber 1992 wìder d'Wahle gwùnne. Au nooch de Deilig vù de Tschechoslowakei ìn zwei unabhängigi Staate am 1. Januar 1993, wùù ùf di verschììdene Indrässe zrùckgoht ùn frììdlig verloffe isch, hät sinni Partäi d'Mehrheit ghaa. Au wenn de Mečiar anne 1994 vù nöiem fǜr abgsetzt worre isch, isch er ìm Herbscht vùm gliiche Johr wìder gwählt worre. 1998 ùn 2002 hät abber drotz de Mehrheit fǜr de Mečiar di Slowakischi Demokratischi Koalition mieße bildet werre, wiil de Mečiar kei Koalitioonspartner gfunde hät, ùn de Mikuláš Dzurinda isch zùm Regierigschef worre. Dank ihm hät's nooch ere Periode, wùù sich d'Slowakei aagfange hät isoliere, wìder e Aanööcherig an s rästlig Europa gee, wùù zùm Biidrìtt zù de Europäische Union ìm Johr 2004 gfiehrt hät.

Bevölcherig

Vu de rund 5.447.500 Iiwohner sìn 4.615.000 (84,7 %) Slowake, 521.000 (9,6 %) Ungare, 44.600 (0,8 %) Tscheche, 24.000 (0,4 %) Rhutene, 11.000 (0,2 %) Ukrainer, 5.400 (0,1 %) Karpatedüttsschi, 2.600 (0,05 %) Pole, 2.300 (0,04 %) Mähre ùn 890 (0,02 %) Kroate.

Under de Iiwohner dominiere römischi Katholike mìt 68,9 % ùn Brotestante mìt 10,8 %; 13 % bezeichne sich als Atheiste. Religiösi Minderheite sìn di griechisch-katholischi Chirch (4,1 %) ùn di orthodoxe (0,7 %) ùn no witteri mìt eme Gsamtaadeil vù 3,2 %.

D'Arbetslosigkeit isch mìt 9,9 Brozänt hooch wie au de Aadeil vù Iiwohner under de Armüetsgränze mìt 21 %. S BIP broo Chopf isch 2007 bi 7480 Euro gläge.

D'Slowakei fiirt zwei Nationalfiirdig, nämlig de 29. August, wùù an de Nationalùfstand erìnnert ùn de 1. Septämber, de Johresdaag vù de Verfassig vù de Slowakische Republik.

Wappe ùn Flagge

S Wappe vù de Slowakei zeigt e wisses „byzantinischs Doppelchrütz“, wùù voor rotem Hindergrund ùf de mìttlere vù dräi blaue (friehjer griene) Bärgspìtze stoht. Es hät d'Form vù me-ne friehgotische Schild. S Doppelchrütz stoht fǜr d'Christianisierig vù de Slowake ìm 9. Johrhundert, d'dräi Bergspìtze stelle die vù de Tatra, de Matra ùn de Fatra daar. Sinni Ähnligkeit zùm ehemolige Wappe vù Oberungarn erìnnert an di friehjeri Züeghörigkeit zùm Chönigriich Ungarn als „oberungarische“ Deil.

D'Flagge enthaltet di sognännte panslawische Farbe wiss, blau ùn root. Säll goht ùf de Wunsch nooch Unabhängigkeit (in dèm Fall vù Ungarn) zrùck. D'Slowakei hät zämme mìt zahlriiche andere slawische Staate d'Farbe vù de rùssische Flagge ǜbernùù, wiil ìn Rùssland als unabhängige slawische Staat e Voorbild gseh worre isch. Di am Aafang wiss-roti Flagge, wùù 1848 festglegt worre isch, hät spöter no e blaue Streife ùfgnùù, isch abber wäge de Abhängigkeit vù Ungarn nie offiziäll worre. In de churze Zitt als unabhängigs Land während em Zweite Wältchrieg hät d'Slowakei d'Trikolore als Flagge ghaa; noochdèm d'Tschechoslowakei ùfglööst worre isch, hät di slowakischi Verfassig entschììde, ab em 1. Januar 1993 au s Wappe ìn d'Flagge ùfzneh.

Wirtschaft

In de Sowjètzitt hän ìn de Slowakei d'Metallindustri, di chemischi ùn d'Rüstigsindustri voorgherrscht. Säll hät sich nooch de bolitische Wändi vù 1989 massiv gändert; hät de Industrisektor ìm Johr 1991 no 61 Brozänt vùm Brùttoinlandbrodukt ussgmacht, isch sii Aadeil bìs 2000 ùf 24,3 Brozänt gsunke. De Dienschtleistigssektor hät an Bschäftigte züeglegt, gliichzittig hän sich vili Automobilhäärsteller ìm Land aagsììdelt – d'Slowakei hät güeti Chance, ìn de nöchste Johr zù eine vù de dräi gröschte Autohäärstellernatione rèlativ zù de Iiwohnerzahl z werre. De Aareiz fǜr d'Automobilindustri isch hauptsächlig di finanziälli Understǜtzig durch d'Regierig gsìì.

De schnäll Ùmschwung ìn de slowakische Wirtschaft isch voor allem drùf zrùckzfiehre, dass si sich durch ihri Nööchi zù Wachsdùùmsmärkt ùn di gringi Bestürig hät chönne entwìckle. E wichtige Faktor sìn au di bolitische Änderige vùm Johr 1998 gsìì, wiil sällemools e Aanööcherig an de Weste vù Europa aagfange hät: Investitione ùs em Ussland sìn stärcher gfördert, d'Stüre gsänkt ùn d'Infrastruktur verbessert worre. Vu de Investitione chömme 49 Brozänt ùs Düttschland.

Wirtschaftlig gseh sìn d'Hauptstadt Bratislava ùn ihri Ùmgebig, d. h. de Weste vùm Land, di am witteste entwìckelte Regione. Ihrer Arbetslosequote vù 5 Brozänt stönn ìm Oste 30 Brozänt entgege (landeswitte Durchschnìtt: 10 Brozänt), ùn vù denne sìn rund e Drìttel als Schwarzarbeter dätig. Säll lìt draa, dass sich d'Investore ùs em Ussland ìm zändraler glägene Weste aasììdle ùn sìì meh understǜtzt werre wie di iiheimische Firme. Zùdèm isch de Oste ìn Bezùùg ùf Infrastruktur ìm Weste underläge.

Mìt ca. 135 Euro hät d'Slowakei nooch Litaue di zweitnììdrigste Mindestlöhn vù de EU.

Kultur

Wäge ihrer lange Gschicht ùn ihrer zändrale Laag am Chrützigspunkt vù mehrere Kulture hät d'Slowakei e ussbräägti Kultur. Landeswitt gìt's 70 Musee ùn ǜber 70 Musee, dräi Operätteensembles ùn e Operättetheater. Bekannti internationali Musikveraastaltige sìn zùm Bispiil z Bratislava, Zvolen, Detva ùn Východná. Au ìn de Architektur isch viil erhalte blììbe, soo findet mer ìm ganze Land gotischi, romanischi, Renaissance- ùn Barockbauwärch wie au Mischforme vù mehrere devùù. 16 hisdorischi Stadtviertel mìt insgsamt 158 Dänkmöler stön under Dänkmoolschùtz.

Bildig

De slowakisch Schüelgang beìnhaltet e nüün- odder ìn Einzelfäll achtjöhrigi Grundschüel; nooch säller cha mer ändwäder ùf e Brüefsschüel odder nooch bstandener Ùfnahmebriefig ans Gymnasiùm. Fǜr de Aadrìtt vù me-ne Studiùm bruucht mer s Abitur ùn d'Ùfnahmebriefig vùm Gymnasiùm.

Weblink

 Commons: Slowakei – Sammlig vo Multimediadateie

• The Slovak Republic Government Office