1972
Iz Wikipedije, slobodne enciklopedije
< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | 2000-e | >
<< | < | 1968. | 1969. | 1970. | 1971. | 1972. | 1973. | 1974. | 1975. | 1976. | > | >>
Gregorijanski | 1972 MCMLXXII |
Ab urbe condita | 2725 |
Islamski | 1391 – 1392 |
Iranski | 1350 – 1351 |
Hebrejski | 5732 – 5733 |
Bizantski | 7480 – 7481 |
Koptski | 1688 – 1689 |
Hindu kalendari | |
- Vikram Samvat | 2027 – 2028 |
- Shaka Samvat | 1894 – 1895 |
- Kali Yuga | 5073 – 5074 |
Kineski | |
- Kontinualno | 4608 – 4609 |
- 60 godina | Yang Voda Miš (od kineske N. g.) |
Holocenski kalendar | 11972 |
Podrobnije: Kalendarska era |
Godina 1972 (MCMLXXII) je po gregorijanskom kalendaru prijestupna godina koja počinje u subotu, do sada jedina godina sa dve prestupne sekunde.
Događaji[uredi - уреди | uredi izvor]
Januar/Siječanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 1. - Kurt Waldheim postao novi generalni sekretar UN.
- 31. 12./1. 1. - Počelo emitovanje Drugog programa TV Beograd i to u boji; istog dana prva emisija sa špicom TV Novi Sad (u okviru novogodišnjeg programa TV Sarajevo).
- 1. 1. - Uspostavljena Federacija Arapskih Republika (Libija, Egipat i Sirija, raspuštena 1977), jedan od Gadafijevih pokušaja ujedinjenja Arapa.
- 4. 1. - Predstavljen prvi naučni džepni kalkulator HP-35 (zamena za šiber tj. logaritmar).
- 5. 1. - Od pošiljke-bombe u prostorijama "Borbe" u Zagrebu poginuo kurir Ivan Gluić.
- 13. 1. - Puč u Gani, u odsustvu zbačen premijer Kofi Abrefa Busia.
- 14. 1. - Umro danski kralj Frederik IX, nasleđuje ga kćerka Margareta II.
- januar? - Danilo Kiš dobio NIN-ovu nagradu za "Peščanik".
- 17 - 19. 1. - Pojedini udari košave u Beogradu dostižu 38 m/s tj 137 km/h.
- 19. 1. - Na Tihom oceanu proglašena libertarijanska Republika Minerva (Tonga prisvaja područje u junu i zauzima ga).
- 20. 1. - Zasedanje CK SKH, promene kadrova - Jakov Blažević napušta savezno partijsko predseništvo, u hrvatski CK dolaze, između ostalih, Stipe Šuvar i Ivica Račan[1].
- 20. 1. - Broj nezaposlenih u UK prevazišao 1.000.000, prvi put od Drugog svetskog rata.
- 21. 1. - U New Yorku održana prva konvencija fanova kultne serije Star Trek.
- 25 - 27. 1. - Druga konferencija SKJ u Beogradu.
- 26. 1. - Zrakoplovna nesreća JAT-a pri kojoj je eksplodirao zrakoplov McDonnell Douglas DC-9 u vlasništvu JAT-a (Jugoslovenski Aerotransport) (Registracija: YU-AHT) eksplodirao na relaciji Stockholm-Kopenhagen-Zagreb-Beograd u blizini sela Srpska Kamenica. Od 28 osoba - 23 putnika i 5 članova posade - svi su poginuli osim stjuardese Vesne Vulović.
- 27. 1. - Operacija Gemstone: operativac Bele kuće G. Gordon Liddy izlaže u kancelariji državnog tužioca planove za remećenje Demokratske konvencije i osiguranje Republikanske, još jedan sastanak 4. februara - geneza skandala Watergate.
- 28. 1. - Prvi jugoslovenski ambasador u Severnoj Koreji, Bogdan Oreščanin, predao akreditive.
- 30. 1. - Krvava nedelja: britanski vojnici ubili 13 demonstranata u Londonderiju.
- 31. 1. - Umro nepalski kralj Mahendra, nasleđuje ga sin Birendra.
- januar - Druga konferencija SKJ - osuda "kapital-odnosa", za prenos društvenih sredstava na organizacije udruženog rada (SKJ usvaja "akcioni program" protiv nacionalizma i "tehnokratizma" tj. liberalizma).
Februar/Veljača[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 2. - Britanska ambasada u Dublinu uništena je u prosvjedima nakon Bloody Sunday.
- 3 - 13. 2. - Zimske olimpijske igre u japanskom Saporou.
- 4. 2. - Mariner 9 šalje slike sa Marsove orbite.
- 14. 2. - Luna 20 krenula ka Mesecu po uzorke tla.
- 15. 2. - Predsednik Ekvadora José María Velasco Ibarra zbačen po četvrti put.
- 21 - 28. 2. - Nixonov posjet Kini 1972. - Richard Nixon je prvi predsjednik SAD u posjetu Narodnoj Republici Kini.
- 26. 2. - Edmund Muskie, jak kandidat u demokratskim predizborima u SAD, navodno plakao držeći protestni govor pred zgradom novina koje su objavile "Kanučko pismo" (Muskie navodno vređao franko-kanadske Amerikance) i tvrdnje o ponašanju njegove žene - kampanja mu je upropašćena a pismo je bilo falsifikat.
- 28. 2. - U Japanu okončan Asama-Sansō incident - u okršaju Ujedinjene crvene armije i policije poginula dva policajca i jedan civil.
Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 3. - Savezna skupština SFRJ odbila predlog zakona kojim bi se pojačala kontrola nad štampom i izdavaštvom[2].
- 1. 3. - Rimski klub objavio studiju "Granice rasta".
- 2. 3. - Lansiran Pionir 10.
- 15. 3. - Premijera filma The Godfather u New York City-ju.
- 15. 3. - Na beogradskom institutu "Torlak" potvrđena pojava velikih boginja (u Beogradu prisutne od 9. 3.).
- 16. 3. - Srušena prva zgrada blokovskog kompleksa Pruitt–Igoe u Saint Louisu, Missouri, koji je postao simbol neuspešnog planiranja grada.
- 19. 3. - JAT-ov avion iznajmljen EgyptAir-u udario u brdo kod Adena u Jemenu, poginulo svih 22 u avionu.
- 22. 3. - Nakon što je izglasan i u Senatu SAD, Amandman o jednakim pravima žena (Equal Rights Amendment - ERA), predat državama na ratifikaciju - do isteka roka 1982. ratifikovalo 35 država od potrebnih 38. Uspešnu kampanju protiv amandmana je povela Phyllis Schlafly.
- 25. 3. - Pesma Evrovizije: prva Vicky Leandros (Après toi), Tereza Kesovija 9.
- 28. 3. - Britanska vlada uvela direktnu upravu u Severnoj Irskoj.
- 30. 3. - 22. 10. - Vijetnamski rat: severnovijetnamske snage izvode "Uskršnju ofanzivu" (ili Nguyen Hue ofanziva).
- mart - maj - Epidemija velikih boginja od Kosova do Beograda - zaraženo 175, umrlo 35 ljudi.
April/Travanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 9. 4. - U Bagdadu potpisan ugovor o saradnji i prijateljstvu Iraka i SSSR.
- 10. 4. - Otvorena za potpisivanje Konvencija o biološkom oružju.
- 10. 4. - Zemljotres u iranskoj provinciji Fars, 5000 mrtvih.
- 10. 4. - 44. dodjela Oscara, najbolji film je "Francuska veza", ukupno pet nagrada od osam nominacija.
- 16. 4. - Lansiran Apollo 16, peta misija na Mesecu.
- 27. 4. - Genocid u Burundiju: pobuna nekih hutuskih pripadnika žandarmerije Burundija dovodi do ubistva oko 1000 Tutsija, na šta ovi odgovaraju masakrom 80 - 210.000 Hutua.
Maj/Svibanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 7. 5. - Izbori u Italiji - demohrišćani 38,7% glasova, komunisti 27,1% (slično kao i na prošlim).
- 8. 5. - 28. sednica CK SK Hrvatske - iz članstva SK isključeni Savka Dabčević-Kučar, Miko Tripalo, Pero Pirker i Marko Koprtla.
- 9. 5. - Operacija Pocket Money: Amerikanci izručili mine u glavnu severnovijetnamsku luku Haiphong (postale aktivne pet dana kasnije); Nixon se istovremeno obraća naciji. Takođe i operacija Custom Tailor, bombardovanja okoline Haiphonga.
- 9. 5. - 23. 10. - Vijetnamski rat: Operacija Linebacker - vazdušne operacije protiv Severnog Vijetnama, odgovor na Uskršnju ofanzivu.
- 15. 5. - Guverner Alabame i kandidat na demokratskim predizborima George Wallace upucan na mitingu, ostaje paralizovan.
- 15. 5. - Okinawa vraćena Japanu nakon 27 godina američke okupacije.
- 16. 5. - Posle 8 godina izgradnje, u prisustvu jugoslovenskog odn. rumunskog predsednika Tita i Čaušeskua, u rad svečano pušten HEPS Đerdap (hidroenergetski i plovidbeni sistem).
- 19. 5. - Eksplodirale tri od šest bombi u zgradi izdavačke firme Axel Springer AG - 17 povređenih, odgovornost preuzima Frakcija Crvene Armije.
- 22. 5. - Cejlon postaje Republika Sri Lanka.
- 22 - 30. 5. - Moskovski samit: Brežnjev i Nikson potpisali ugovore SALT I (o ograničenju strateškog oružja) i ABMT (o antibalističkim raketama); ovo je bila prva poseta nekog američkog predsednika Moskvi (→ Detant).
- 24. 5. - Predsedniku Titu uručen Orden narodnog heroja i Povelja naroda i narodnosti Jugoslavije povodom 80. rođendana; 30. maja je promivisan za počasnog doktora nauka na Beogradskom univerzitetu.
- 24. 5. - Bomba "Crvene armije" u Heidelbergu ubila trojicu američkih vojnika.
- 28. 5. - Prva provala u sedište Demokratske stranke SAD u kompleksu Watergate - postavljeni prisluškivači u dva telefona, ali je zbog problema izvedena i druga provala sledećeg meseca.
- 30. 5. - Tri člana Japanske Crvene armije ubila 24 osobe na aerodromu Lod u Izraelu.
- 30. 5. - Predsednik SAD Richard Nixon stigao u posetu Iranu, sutradan u Teheranu eksplodiralo nekoliko bombi.
Jun/Juni/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 6. - Irak nacionalizovao Iračku naftnu kompaniju.
- 2. i 15. 6. - U Zapadnoj Nemačkoj uhapšeni Andreas Baader, Ulrike Meinhof i još neki članovi Crvene armije.
- 4. 6. - Vjesnik izabrao dnevnik Karla Štajnera "Sedam hiljada dana u Sibiru" za knjigu godine[3]
- 5 - 10. 6. - Titova poseta SSSR-u[4].
- 5. 6. - U Stokholmu prva konferencija UN posvećena okolišu. Na predlog jugoslovenske delegacije, 5. jun proglašen Svetskim danom čovekove okoline (Tanjug).
- 17. 6. - Skandal Watergate: petorica operativaca Bele kuće uhapšena tokom druge provale u Demokratski nacionalni komitet.
- 17. 6. - Čile: Salvador Allende formira novu vladu.
- 17. 6. - U Zagrebu otvoren Dom sportova.
- 18. 6. - U Belgiji okončan završni turnir UEFA Euro 1972 - Zapadna Nemačka - SSSR 3:0.
- 19 - 23. 6. - Tito u poseti Poljskoj[5].
- 20. 6. - 19 pripadnika ekstremne hrvatske emigrantske organizacije Hrvatsko revolucionarno bratstvo, kasnije poznatih kao Bugojanska grupa, prelazi jugoslavensko-austrijsku granicu s ciljem dizanja ustanka koji bi srušio SFRJ i obnovio NDH.
- 24. 6. - Na ostrvu Krk otvoren "Penthouse Adriatic", Pet of the Month je Nevenka Dundek[6][7].
- 27. 6. - U Kaliforniji osnovan Atari.
- 28. 6. - Predsednik Nixon objavljuje da regruti više neće biti slani u Vijetnam.
- 29. 6. - U slučaju Furman v. Georgia Vrhovni sud SAD presudio da je smrtna kazna neustavna - moratorijum na istu u SAD će trajati do 1976.
Jul/Juli/Srpanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 7. - Indija i Pakistan potpisuju Sporazum iz Simle, kojim obećavaju da će nesporazume rešavati mirno.
- 3. 7. - Na pruzi Beograd - Bar, predata u saobraćaj deonica Valjevo - Užice (cela pruga 1976).
- 8. 7. - SAD prodaju žita SSSR-u u vrednosti 750 miliona dolara.
- 8 - 22. 7. - Jane Fonda u poseti Severnom Vijetnamu: istražuje gađanje nasipa, ostala je zloglasna fotografija na protivvazdušnom oružju.
- 9. 7. - Državni sekretar SAD William P. Rogers posetio SFRJ.
- 12. 7. - Zajednička sednica Predsedništva CK SKJ i Predsedništva SFRJ na Brionima; Rato Dugonjić novi potpredsednik.
- 14. 7. - Senator George McGovern imenovan za demokratskog kandidata na izborima za predsednika SAD - zalaže se za neodložno i potpuno povlačenje iz Vijetnama.
- 18. 7. - Anwar Sadat proterao 20.000 sovjetskih savetnika iz Egipta - moglo se raditi o varci[8], u svakom slučaju sledećeg oktobra Egipat i SSSR su sklopili ugovor o naoružanju[9].
- 21. 7. - "Krvavi petak" u Belfastu - Privremena IRA detonirala 22 bombe, poginulo devet osoba.
- 26. 7. - 2. 8. - 19. Filmski festival u Puli, Velika zlatna arena za film "Maestro i Margarita"[10].
- 28. 7. - Jugoslavenska vojska i snage sigurnosti likvidiraju posljednjeg pripadnika Bugojanske grupe.
- 31. 7. - Severna Irska: britanska armija rano izjutra ulazi u "zabranjena područja" a nešto kasnije eksplodiraju tri auto-bombe u Claudy-ju, sa devet poginulih (kasnije se saznalo da je lokalni katolički sveštenik radio za IRA-u).
Avgust/August/Kolovoz[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 8. - McGovernov kandidat za potpredsednika Thomas Eagleton prinuđen da se povuče zbog nekadašnjih hospitalizacija usled depresije, iako ga je McGovern pre neki dan "podržavao 1000%".
- kolovoz - Preko 100.000 ljudi na sprovodu "proljećara" Pera Pirkera.
- 4. 8. - Idi Amin objavljuje da će proterati 50.000 Azijata sa britanskim pasošem.
- 4. 8. - Ogromna sunčeva baklja preopteretila kablovske veze u SAD.
- 6. 8. - Elizabeth Taylor i Richard Burton na Vangi i Brionima.
- 10. 8. - Iz Vijetnama povučene poslednje borbene američke trupe (pominje se i 23. 8.).
- 4. 8. - Meteor (Earth-grazing fireball) preleteo 57 kilometara iznad Severne Amerike.
- avgust - Prva igraća konzola ulazi u prodaju u Severnoj Americi - Magnavox Odyssey.
- kolovoz? - XIII. svjetski kongres naturista u Vrsaru.
- 16. 8. - Pokušaj puča u Maroku: neki pripadnici vazduhoplovstva pucali na avion kralja Hasana II.
- 26. 8. - 11. 9. - XX. olimpijske igre u Minhenu, upamćene po napadu pripadnika terorističke palestinske organizacije „Crni septembar“ na Olimpijsko selo i ubistvu 11 izraelskih sportista. Učinak Jugoslavije: 2 zlatne medalje (Mate Parlov i rukometaši), 1 srebrna i 2 bronzane.
Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 9. - Bobby Fischer pobedio Borisa Spaskog i postao prvi Amerikanac svetski šahovski šampion.
- 1. 9. - Počeo drugi "bakalarski rat" između V. Britanije i Islanda.
- 5 - 6. 9. - Minhenski masakr: upad palestinskih terorista iz organizacije Crni rujan u olimpijsko selo i talačka kriza - ubijeno 11 izraelskih atleta, petorica gerilaca i jedan policajac.
- 10. 9. - Tito otkrio spomenik bitke na Kozari povodom 30. godišnjice; Veliki narodni zbor Krajine i Potkozarja u Prijedoru.
- 14. 9. - Zapadna Nemačka i Poljska uspostavili diplomatske odnose.
- 18. 9. - Sednica Izvršnog biroa Predsedništva SKJ - Pismo poziva na beskompromisnu borbu protiv "štetnih pojava".
- 20. 9. - Jugoslovenska delegacija u Moskvi pregovara o uslovima sovjetskog kredita od 1,3 milijarde dolara[11].
- 21. 9. - Predsednik Ferdinand Marcos zaveo ratno stanje na Filipinima (traje do 1981).
- 21. 9. - Džepni kalkulator TI-2500 Datamath ulazi u prodaju.
- 25. 9. - Norveška na referendumu odbila ulazak u Evropsku zajednicu.
- 29. 9. - Japan uspostavio diplomatske odnose sa NR Kinom, nakon što ih je prekinuo sa Republikom Kinom (Tajvanom).
- septembar-oktobar - Napadi na dvojezične slovensko-njemačke table u austrijskoj Koruškoj (sl).
Oktobar/Listopad[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 10. - Objavljen bestseler Alexa Comforta The Joy of Sex.
- 2. 10. - Danska odlučila ući u Evropsku zajednicu (bez Farskih Otoka).
- 5. 10. - Potpisan Generalni sporazum o učešću: Saudijska Arabija, Kuvajt, Katar i UAE će dobiti 25% učešća u Aramco-u za 500 miliona dolara od 1973. i 51% od 1983.
- 6. 10. - Pokrenuta akcija "Knjiga solidarnosti" Prvog programa Radio Beograda.
- 8. 10. - Henry Kissinger i Le Duc Tho se sastali u Parizu, pregovaraju o okončanju Vijetnamskog rata.
- 8. 10. - Titov intervju u "Vjesniku": "nama treba avangardna partija", "mi moramo očistiti našu partiju" od karijerista, "sa demokratijom smo išli u preveliku širinu", "Nikakav liberalizam i nikakva bolećivost tu nemaju mjesta" - "moramo biti nemilosrdni" u borbi za interese radničke klase.
- 10. 10. - Titov razgovor sa društveno-političkim aktivom SR Srbije.
- 10. 10. - U ponoć počeo štrajk kamiondžija u Čileu, zatim im se pridružuju i neke druge profesije i studenti[12].
- 12/13. 10. - Antiratni i rasni neredi na američkom nosaču aviona USS Kitty Hawk.
- 13. 10. - Let 571 Fuerza Aérea Uruguaya: pad urugvajskog aviona u Andima, preživeli spašeni 20. 12., u međuvremenu morali pribeći kanibalizmu.
- oktobar - Stane Kavčič odstupa s položaja predsednika Republičkog izvršnog veća Slovenije.
- 17. 10. - Poseta kraljice Elizabete Jugoslaviji.
- 18. 10. - U medijima objavljeno "Pismo" Tita i SKJ - poziv na borbeniju partiju, "demokratski centralizam" i veći nadzor SKJ nad društvom.
- 21 - 25. 10. - Na srednjem Jadranu se održava združena vežba "Podgora 72", nastavak "Slobode 71".
- 26. 10. - Podneli ostavke visoki funkcioneri CK SK Srbije: Marko Nikezić (predsednik), Latinka Perović (sekretar CK) Bora Pavlović (sekretar GK SK Beograda). Sledi čistka "liberala" u Srbiji i drugim republikama.
- 26. 10. - Državni sekretar SAD Kissinger sugeriše u vezi Vijetnamskog rata da je "mir pri ruci".
Novembar/Studeni[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 11. - U Beogradu potpisan sporazum o sovjetskom kreditu Jugoslaviji - dve rate od 540 i 450 miliona dolara[13] u periodu 1973-76. i 1976-80[14].
- 3. 11. - Koča Popović se povlači iz političkog života.
- 7. 11. - Ubedljiva pobeda Ričarda Niksona na predsedničkim izborima - 41,2 prema 29,2 miliona glasova, George McGovern pobedio samo u Masačusetsu i Vašingtonu DC.
- 27. 11. - Sednica CK SK BiH: Osman Karabegović isključen iz partije, Avdo Humo, Čedo Kapor i Hajro Kapetanović "upozoreni"[15].
- 29. 11. - Atari predstavio arkadnu verziju Ponga, čime je pokrenuo prvu generaciju video igara.
- novembar - Beogradski "anarho-liberalni" profesori pod napadom vlasti[16].
Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 12. - Gough Whitlam postaje prvi laburistički premijer Australije posle 23 godine - prva odluka mu je da povuče ljudstvo iz Vijetnama.
- 6 -8. 12. - Treća konferencija SKJ.
- 7. 12. - Lansiran Apollo 17, poslednja misija sa posadom na Mesec.
- 16. 12. - Prekinuti mirovni pregovori između Severnog Vijetnama i SAD.
- 18 - 29. 12. - Operacija Linebacker II, nazvana i "Božićno bombardovanje" Severnog Vijetnama, najjači udari USAF od Drugog svetskog rata.
- 14. 12. - Ljudi poslednji put hodaju Mesecom (tokom 2012. nema planiranih misija do 2020.).
- decembar - Čileanski predsednik Allende u poseti Moskvi, ne dobija očekivanu pomoć.
- decembar - Ostavke podneli Mirko Čanadanović (predsednik SK Vojvodine) i Miloš Radojčin (sekretar SKV).
- 21. 12. - Dve Njemačke, Demokratska i Savezna Republika, odlučile uspostaviti diplomatske odnose.
- 23. 12. - Razoran zemljotres pogodio Managvu, glavni grad Nikaragve - 5.000 mrtvih.
- 24. 12. - Švedski premijer Olof Palme uporedio "božićno bombardovanje" sa nacističkim zločinima - SAD prekidaju diplomatske odnose (bombardovanje izaziva dosta kritika i u SAD).
- 29. 12. - Puštene u promet prve prave auto-ceste u Jugoslaviji, Zagreb-Karlovac i Vrhnika-Postojna.
Tokom godine[uredi - уреди | uredi izvor]
- Zabranjena Matica hrvatska.
- U Jugoslaviju ušlo 21,5 miliona stranaca, od čega pet miliona turista, ukupna potrošnja blizu milion dolara[17].
- Prema dokumentu sa Desetog kongresa SKJ iz 1974, nacionalni dohodak 1947-72 je povećan za 4,5 puta[18].
- Branko Ćopić dobio "Njegoševu nagradu" za "Baštu sljezove boje".
- Jugoslaviju posetili Anwar Sadat (4 - 5. 2.), Jean-Bédel Bokassa (3 - 6. 5.), Haile Selasije (25 - 30. 6., proglašen je počasnim građaninom SFRJ), predsednik Indije V. V. Giri (5 - 9. 7.), Norodom Sihanouk (14 - 23. 7.), gen. sekr. UN Kurt Waldheim (1. 9.), predsednik Austrije Franz Jonas (13. 9.), holandska kraljica Julijana i princ Bernard (20 - 23. 9.), kraljica Elizabeta II i princ Filip (17 - 21. 10.).
- Huang Ho presušio prvi put u istoriji, usled pojačanog navodnjavanja njiva.
1972. u temama[uredi - уреди | uredi izvor]
- Televizija. TV Serije: "Pozorište u kući 1" (1972-73), "Građani sela Luga", "Izdanci iz opaljenog grma", "Majstori", "Selo bez seljaka", "Ću, ćeš, će", "Obraz uz obraz" (1972-74), "Ženski razgovori", "Lutka opereta", "Kako", "Glumac je, glumac" (TV Beograd); "Klupa u Jurjevskoj".
- Neki domaći filmovi: "I Bog stvori kafansku pevačicu", "Pukovnikovica", "Majstor i Margarita", "Valter brani Sarajevo", "Vuk samotnjak" (→ Kategorija:Filmovi 1972.).
Rođenja[uredi - уреди | uredi izvor]
Januar/Siječanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 1. - Lilian Thuram, fudbaler
- 1. 1. - Milena Pavlović, glumica
- 5. 1. - Sakis Ruvas, kantautor, plesač, glumac...
- 8. 1. - Boško Grubić, hrvatski redatelj, producent, pjevač i skladatelj
Februar/Veljača[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 2. - Dejan Zečević, filmski i TV režiser
- 2. 2. - Dana International, pevačica
- 11. 2. - Steve McManaman, fudbaler
- 14. 2. - Drew Bledsoe, igrač američkog fudbala
- 14. 2. - Saša Ćurčić Đani, fudbaler
- 15. 2. - Gerasim (Popović), episkop gornjokarlovački
- 16. 2. - Jerome Bettis, The Bus, igrač američkog fudbala
- 17. 2. - Billie Joe Armstrong, američki muzičar (Green Day)
- 22. 2. - Michael Chang, teniser
- 26. 2. - Dejan Mihajlov, srpski političar
Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 3. - Jug Radivojević, filmski i pozorišni reditelj
- 2. 3. - Rene Bitorajac, hrvatski glumac
- 2. 3. - Tvrtko Jakovina, suvremeni hrvatski povjesničar
- 3. 3. - Yasmine, belgijska pevačica
- 4. 3. - Jos Verstappen, vozač F1
- 6. 3. - Shaquille O'Neal, košarkaš
- 10. 3. - Timbaland, reper, producent
- 11. 3. - Tarik Filipović, filmski i kazališni glumac, tv voditelj
- 14. 3. - Stevan Pletikosić, strelac
- 15. 3. - Nina Violić, hrvatska glumica
- 25. 3. - Zrinka Blažević, hrvatska povjesničarka
- 29. 3. - Rui Costa, fudbaler
- 30. 3. - Karel Poborský, fudbaler
- 31. 3. - Alejandro Amenábar, španski reditelj
- 31. 3. - Dejan Koturović, srpski košarkaš
April/Travanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 3. 4. - Jennie Garth, glumica
- 3. 4. - Đula Mešter, odbojkaš
- 4. 4. - Maja Nekić, hrvatska glumica
- 4. 4. - Marko Živić, glumac
- 5. 4. - Ivan Jevtović, glumac, rok-muzičar
- 9. 4. - Željko Rebrača, srpski košarkaš
- 9. 4. - Linda Begonja, glumica
- 10. 4. - Mario Stanić, hrvatski nogometaš
- 16. 4. - Conchita Martínez, teniserka
- 17. 4. - Jennifer Garner, glumica
- 18. 4. - Aco Pejović, pevač
- 19. 4. - Rivaldo, fudbaler
- 20. 4. - Carmen Electra, američka glumica i pjevačica
- 20. 4. - Marko Kon, srpski kompozitor, producent i pevač
- 20. 4. - Željko Joksimović, srpski pevač
- 21. 4. - Severina Vučković, hrvatska pjevačica zabavne muzike
Maj/Svibanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 5. - Dwayne Johnson, glumac, zabavni rvač
- 7. 5. - Asgar Farhadi, iranski filmski režiser i scenarist
- 9. 5. - Lisa Ann, glumica
- 10. 5. - Katja Seizinger, skijašica
- 20. 5. - Busta Rhymes, reper, glumac
- 21. 5. - The Notorious B.I.G., reper († 1997)
- 23. 5. - Rubens Barrichello, brazilski automobilist
- 24. 5. - Greg Berlanti, američki producent i scenarista
- 25. 5. - Jules Jordan, režiser, glumac
- 31. 5. - Nikola Lončar, srpski košarkaš
- 31. 5. - John Godina, bacač kugle
Jun/Juni/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 6. - Wentworth Miller, englesko-američki filmski i TV glumac
- 3. 6. - Julie Gayet, glumica
- 4. 6. - Stoja, pevačica
- 10. 6. - Saša Dragin, srpski političar
- 23. 6. - Zinedine Zidane, francuski nogometaš
- 25. 6. - Sejf el Islam Gadafi, drugi Moamerov sin
- 29. 6. - Samantha Smith, mirovna aktivistkinja († 1985)
Jul/Juli/Srpanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 3. 7. - Vladimir Kecmanović, književnik
- 3. 7. - Maja Petrin, glumica († 2014)
- 4. 7. - Nina Badrić, pjevačica
- 10. 7. - Sofía Vergara, glumica, model
- 12. 7. - Nenad Jezdić, glumac
- 17. 7. - Andy Whitfield, velški glumac († 2011)
- 22. 7. - Nataša Ninković, glumica
- 28. 7. - Elizabeth Berkley, glumica
- 29. 7. - Wil Wheaton, glumac
Avgust/August/Kolovoz[uredi - уреди | uredi izvor]
- 6. 8. - Geri Halliwell, pevačica, glumica
- 7. 8. - Goran Vlaović, hrvatski nogometaš
- 7. 8. - Brad Patton, australijsko-švedski porno glumac
- 15. 8. - Ben Affleck, glumac
- 17. 8. - Ken Ryker, američki porno glumac
- 17. 8. - Mirvad Kurić, glumac
- 22. 8. - Nikša Radovanović, hrvatski operni pjevač
- 24. 8. - Srdan Golubović, filmski režiser
- 25. 8. - Siniša Mali, gradonačelnik Beograda
- 30. 8. - Cameron Diaz, glumica
- 30. 8. - Pavel Nedvěd, fudbaler
Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 9. - Sergej Trifunović, glumac
- 9. 9. - Goran Višnjić, hrvatski glumac
- 15. 9. - Letizia, kraljica-supružnica Španije
- 15. 9. - Jimmy Carr, komičar
- 16. 9. - Dejan Mirović, srpski političar
- 18. 9. - Ana Sofrenović, glumica
- 21. 9. - Liam Gallagher, muzičar, kantautor
- 21. 9. - Milan Kalinić, TV voditelj, glumac
- 22. 9. - Matthew Rush, američki porno glumac
- 27. 9. - Gwyneth Paltrow, glumica
- 28. 9. - Dita Von Teese, burlesque umetnica
- 30. 9. - Aleksandra Kovač, kompozitor, pevačica, aranžer, producent
Oktobar/Listopad[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 10. - Katarina Rebrača, manekenka
- 2. 10. - Aleksandar Vulin, srpski političar
- 9. 10. - Etan Patz, dečak nestao u New Yorku († 1979)
- 17. 10. - Eminem, reper, glumac, producent
- 17. 10. - Tarkan, turski pevač
- 24. 10. - Katarina Žutić, srpska glumica
- 27. 10. - Maria Mutola, mozambička atletičarka
- 29. 10. - Ksenija Mijatović, pevačica
Novembar/Studeni[uredi - уреди | uredi izvor]
- 4. 11. - Luís Figo, fudbaler
- 6. 11. - Rebecca Romijn, američka glumica
- 8. 11. - Maja Marijana, pevačica
- 11. 11. - Darijan Mihajlović, pozorišni reditelj
- 16. 11. - Missi Pyle, glumica
Decembar/Studeni[uredi - уреди | uredi izvor]
- 7. 12. - Hermann Maier, skijaš
- 9. 12. - Fabrice Santoro, teniser
- 12. 12. - Wilson Kipketer, atletičar
- 16. 12. - Slobodan G. Marković, istoričar
- 19. 12. - Alyssa Milano, glumica
- 19. 12. - Warren Sapp, igrač američkog fudbala
- 22. 12. - Vanessa Paradis, pevačica, glumica
- 27. 12. - Branka Black Rose, striptizeta
- 28. 12. - Patrick Rafter, teniser
- 29. 12. - Jude Law, glumac
Kroz godinu[uredi - уреди | uredi izvor]
- Anabela Basalo, spisateljica
- Krešimir Mišak, novinar, glazbenik, pisac
Smrti[uredi - уреди | uredi izvor]
Januar/Siječanj – Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 1. - Maurice Chevalier, glumac, pevač, zabavljač (* 1888)
- 6. 1. - Chen Yi, maršal NR Kine, političar (* 1901)
- 12. 1. - Mila Dimitrijević, glumica (* 1877)
- 14. 1. - Frederik IX, kralj Danske (* 1899)
- 27. 1. - Mahalia Jackson, pevačica gospela (* 1911)
- 31. 1. - Mahendra, kralj Nepala (* 1920)
- 2. 2. - Natalie Clifford Barney, američko-francuska spisateljica (* 1876.)
- 7. 2. - Walter Lang, filmski režiser (* 1896)
- 9. 2. - Nikolaj Krilov, maršal SSSR (* 1903)
- 11. 2. - Živko Topalović, srpski političar (* 1886)
- 25. 2. - Abdurezak Hifzi Bjelavac, bosanski književnik (* 1886)
- 15. 3. - Ahmed Muradbegović, književnik (* 1898)
- 16. 3. - Franjo Lučić, skladatelj, teoretičar (* 1889)
- 20. 3. - Marilyn Maxwell, glumica (* 1921)
- 23. 3. - Cristóbal Balenciaga, modni kreator (* 1895)
- 24. 3. - Milko Kos, slovenački istoričar (* 1892)
- 24. 3. - Dušica Spasić, medicinska sestra umrla od variole (* 1951)
- 27. 3. - M. C. Escher, holandski grafički umetnik (* 1898)
- 28. 3. - Vera Nikolić Podrinska, hrvatska slikarica (* 1886.)
April/Travanj – Jun/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 4. - Vladimir Popović Španac, narodni heroj, političar, diplomata (* 1914)
- 2. 4. - Franz Halder, nemački general (* 1884)
- 9. 4. - James F. Byrnes, bivši državni sekretar SAD i sudija Vrhovnog suda (* 1882)
- 22. 4. - Desanka Dugalić, glumica (* 1897)
- 25. 4. - George Sanders, glumac (* 1906)
- 27. 4. - Kwame Nkrumah, prvi premijer i predsednik Gane (* 1909)
- 28. 4. - Rastko Stojanović, profesor BU, alpinista (* 1926)
- 30. 4. - Gia Scala, glumica, model (* 1934)
- 2. 5. - J. Edgar Hoover, direktor američkog FBI (* 1895.)
- 6. 5. - Deniz Gezmiş, turski levičarski revolucionar/militant (* 1947)
- 18. 5. - Imre Csepe, književnik (* 1914)
- 22. 5. - Margaret Rutherford, glumica (* 1892)
- 25. 5. - Asta Nielsen, danska filmska i kazališna glumica (* 1882.)
- 28. 5. - Edvard VIII., bivši kralj UK, vojvoda od Windsora (* 1894)
- 12. 6. - Saul Alinsky, američki aktivista (* 1909)
- 22. 6. - Vladimir Durković, fudbaler (* 1937)
- 25. 6. - Jan Matulka, češko-američki slikar (* 1890)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi izvor]
- 7. 7. - Vaseljenski patrijarh Atinagora (* 1886)
- 7. 7. - Talal, bivši kralj Jordana (* 1909)
- 21. 7. - Jigme Dorji Wangchuck, kralj Butana (* 1929)
- 23. 7. - Velimir Piletić, četnički vojvoda (* 1906)
- 24. 7. - Lance Reventlow, auto-trkač, preduzetnik, naslednik Woolwortha (* 1936)
- 28. 7. - Severin Bijelić, glumac (* 1921)
- 30. 7. - Zdenka Pexidr-Srića, hrvatska akademska slikarica (* 1886.)
- 31. 7. - Paul-Henri Spaak, bivši premijer Belgije, čelnik NATO i evropskih institucija (* 1899)
- 1. 8. - Pero Pirker, hrvatski političar (* 1927)
- 2. 8. - Ilija Bašičević Bosilj, slikar (* 1895)
- 8. 8. - Andrea Feldman, glumica (* 1948)
- 14. 8. - Delfa Ivanić, humanista, osnivač "Kola srpskih sestara" (* 1881)
- 19. 8. - Tomislav Kronja, bivši načelnik VMA u Beogradu (* 1914)
- 29. 8. - Lale Andersen, glumica, pevačica (* 1905)
- 11. 9. - Max Fleischer, animator (* 1883)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 10. - Louis Leakey, paleontolog (* 1903)
- 1. 10. - Mladen Josić, slikar (* 1897)
- 8. 10. - Prescott Bush, bankar, političar, otac i deda predsednika SAD (* 1895)
- 13. 10. - Herman Affel, pronalazač modernog koaksijalnog kabla (* 1893)
- 15. 10. - Viktor Bubanj, general-pukovnik JRV, narodni heroj (* 1918)
- 17. 10. - Đorđe Karađorđević, prvorođeni sin Petra I (* 1887)
- 20. 10. - Harlow Shapley, astronom (* 1885)
- 24. 10. - Jackie Robinson, igrač bejzbola (* 1919)
- 26. 10. - Igor Sikorsky, pionir aviona i helikoptera (* 1889)
- 31. 10. - Beta Vukanović, srpska slikarka (* 1872)
- 1. 11. - Ezra Pound, pjesnik (* 1885)
- 17. 11. - Thomas C. Kinkaid, admiral SAD (* 1888)
- 25. 11. - Henri Coandă, pionir aerodinamike i avijacije (* 1886)
- 27. 11. - Sergije Troicki, teolog, istoričar (* 1878)
- 28. 11. - Aleksandar Stojković, glumac (* 1915)
- 29. 11. - Carl Stalling, kompozitor, aranžer (* 1891)
- 6. 12. - Aleksandar Gavrić, srpski glumac (* 1932)
- 9. 12. - Milan Predić, književnik i pozorišni kritičar (* 1881)
- 9. 12. - Louella Parsons, trač-kolumnistkinja (* 1881)
- 11. 12. - Jovan Hadži, zoolog (* 1884)
- 14. 12. - Miroslav Džaja, književnik (* 1885)
- 21. 12. - Paul Hausser, nemački general (* 1880)
- 23. 12. - Andrej Tupoljev, konstruktor aviona (* 1888)
- 26. 12. - Harry S. Truman, 33. predsjednik SAD (* 1884.)
- 27. 12. - Lester B. Pearson, bivši premijer Kanade, nobelovac za mir (* 1897)
- 27. 12. - Nikola Škerović, istoričar, novinar (* 1884)
- 29. 12. - Joseph Cornell, umetnik (* 1903)
Kroz godinu[uredi - уреди | uredi izvor]
- Ivo Kurtović, arhitekta (* 1910)
Nobelova nagrada za 1972. godinu[uredi - уреди | uredi izvor]
- Fizika: John Bardeen, Leon Neil Cooper i John Robert Schrieffer (zajednički razvijena teorija superprovodnosti, obično nazvana BCS-teorija)
- Kemija: Christian B. Anfinsen (rad na ribonukleazi, naročito vezi između sekvence amino kiselina i biološki aktivne konformacije, → Anfinsenova hipoteza), Stanford Moore i William Howard Stein (doprinos razumevanju veze između hemijske strukture i katalitičke aktivnosti aktivnog centra molekula ribonukleaze)
- Fiziologija i medicina: Gerald Edelman i Rodney Robert Porter (otkrića u vezi hemijske strukture antitela)
- Književnost: Heinrich Böll (pisanje koje je putem kombinacije široke perspektive na svoje vreme i osećajne veštine u karakterizaciji doprinelo obnovi nemačke književnosti)
- Mir: nije dodijeljena
- Ekonomija: John Hicks i Kenneth Arrow (pionirski doprinos teoriji opšte ekonomske ravnoteže i teoriji blagostanja)
Reference[uredi - уреди | uredi izvor]
- ↑ Personnel Changes: In Croatian Party, Yugoslav Party Presidium, And State Presidency, S.Stanković, OSA-RFE
- ↑ Cosic's Book: a Case Study of Yugoslavia's Censorship p. 3, Zdenko Antić, OSA - RFE
- ↑ Anti-Stalinist Work Chosen Book of the Year in Yugoslavia, S.Stanković, OSA-RFE
- ↑ Tito's Visit to Moscow; how Sincere is Friendship?, S.Stanković, OSA-RFE
- ↑ On the Eve Of Tito's Visit to Warsaw, S.Stanković, OSA-RFE
- ↑ La Dolce Vita: a Formula Against the Cold War, S.Stanković, OSA-RFE
- ↑ Penthouse Adriatic Club Casino in Yugoslavia, 1972, Yugoslavia - Virtual Museum
- ↑ July, 18 in history. russiapedia.rt.com
- ↑ Nadav Safran (1 January 1988). Saudi Arabia: The Ceaseless Quest for Security. Cornell University Press. str. 154–. ISBN 0-8014-9484-2. http://books.google.com/books?id=zSkIi_1T1FsC&pg=PA154.
- ↑ 19. Pulski filmski festival. arhiv.pulafilmfestival.hr
- ↑ Zagreb Daily Discusses Huge Soviet Credits to Yugoslavia, OSA-RFE
- ↑ Jonathan Haslam (2005). The Nixon Administration and the Death of Allende's Chile: A Case of Assisted Suicide. Verso. str. 143–. ISBN 978-1-84467-030-7. http://books.google.com/books?id=cBcDJ34AJGMC&pg=PA143.
- ↑ Tito's Foreign Policy Interview in "Vjesnak", page 3, S.Stanković, OSA-RFE
- ↑ Yugoslavia in 1977, page 12, S.Stanković, OSA-RFE
- ↑ Purges in Bosnia and Hercegovina, S.Stanković OSA-RFE
- ↑ Belgrade "Anarcho-Liberal" Professors Attacked, S.Stanković, OSA-RFE
- ↑ Bajec, Dolničar, 1981, str. 274-5
- ↑ Bajec, Dolničar, 1981, str. 289
- Literatura
- Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). Jugoslavija 1941-1981, Beograd: Eksport pres.
Spoljne veze[uredi - уреди | uredi izvor]
- Crisis Between "Hard-Liners" and "Soft-Liners" in Yugoslav Party?, Slobodan Stanković, OSA - RFE (nagoveštaj čistke u SK Srbije).
- Survey of Yugoslavia's Manpower Export to Western Countries, Slobodan Stanković, OSA - RFE
- National Structure of the Yugoslav Army Leadership, Zdenko Antić, OSA - RFE
- Top Serbian Leadership Reshuffled, Z.Antić, OSA-RFE
- Yugoslavia Introduces Foreign Currency Market, Zdenko Antić, OSA-RFE
- Tito's Interview With "Hova Makedonija" and Yugoslavia-Bulgarian Relations, Slobodan Stanković, OSA-RFE
- Serbian Marxist Attacks "Stalinist Destalinization", OSA-RFE
- New Elements Of Nationalist Manifestations In Kosovo, OSA-RFE
- Croatia's Economic Relations with China, S.Stanković, OSA-RFE
- A Review Of Current Developments In Kosovo, OSA-RFE
- The Meaning of the Anti-Yugoslav Attack, lz, OSA-RFE
- Anti-Stalinist Work Chosen Book of the Year in Yugoslavia, S.Stanković, OSA-RFE
- Skoplje Leader Against Macedonian Separatism, S.Stanković, OSA-RFE