1908

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	19. vijek – 20. vijek – 21. vijek
Decenija:	1870-e  1880-e  1890-e  – 1900-e –  1910-e  1920-e  1930-e
Godine:	1905 1906 1907 – 1908 – 1909 1910 1911

1908 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1908 MCMVIII
Ab urbe condita	2661
Islamski	1325 – 1326
Iranski	1286 – 1287
Hebrejski	5668 – 5669
Bizantski	7416 – 7417
Koptski	1624 – 1625
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	1963 – 1964
- Shaka Samvat	1830 – 1831
- Kali Yuga	5009 – 5010
Kineski
- Kontinualno	4544 – 4545
- 60 godina	Yang Zemlja Majmun (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11908
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1908 (MCMVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom, odn. prijestupna godina koja počinje u utorak po 13 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju kalendare).

Događaji

Januar/Siječanj

• 1. 1. - Ekspedicija Nimrod Ernesta Shackletona krenula s Novog Zelanda ka Antarktiku.
• 1. 1. - Stupila na snagu ekonomska nagodba između Cislajtanije i Ugarske.
• 8. 1. - Pavao Rauch novi hrvatski ban.
• 13. 1. - Henri Farman leteo duže od kilometra.

Hotel Moskva u Beogradu

• 16. 1. - Kralj Petar I Karađorđević otvorio beogradski Hotel Moskva ("Palata Rosija").
• januar - Naredba o hapšenju srpskih učitelja i zatvaranju škola na Kosovu i Sandžaku.
• 24. 1. - Objavljena knjiga Scouting for Boys Robert Baden Powella.
• 27. 1. - Otkriven Jupiterov satelit Pasifaja.
• 31. 1. - Otomanska vlada odobrila Austrougarskoj koncesiju za železnicu preko Sandžaka do Mitrovice - nezadovoljstvo u Srbiji, Rusiji, Italiji.

Februar/Veljača

• 1. 2. - Lisabonsko kraljeubistvo: ubijeni kralj Carlos I i prestolonaslednik Luís Filipe - novi kralj je Manuel II do ukidanja monarhije 1910.
• 12. 2. - Krenula prva auto-trka oko sveta, New York-Paris - pobednik stigao 30. jula.
• 18. 2. - Prema Džentlmenskom sporazumu iz 1907. zabranjeno useljavanje Japanaca u SAD.
• 21. 2. - Osnovana Hrvatska narodna zajednica (građansko-liberalna struja i franjevci, glavni ideolog Ivo Pilar).
• 27 - 28. 2. - Izbori u Hrvatskoj, većina za Hrvatsko-srpsku koaliciju; prvi put izabran Stjepan Radić, mada je u zatvoru.

• februar-mart - Opozicija u Srbiji opstruira skupštinu povodom povećanja kraljeve civilne liste.

Mart/Ožujak

• 4. 3. - Požar u školi u mestu Collinwood (danas deo Clevelanda), poginulo 175 osoba.
• 9. 3. - Osnovan FC Internazionale Milano.
• 14. 3. - Rad Hrvatskog sabora odložen do daljnjeg, ban Rauch vlada dekretima blizu dvije godine.
• 16. 3. - U Kragujevcu osnovan Savez srpskih sokolova.
• mart - Carinski rat: Srbija i Austro-Ugarska postigle novi trgovački sporazum - privremeni kompromis, AU ga nije ratifikovala.
• mart - Afera Tweedmouth u Velikoj Britaniji: Prvi lord Admiraliteta se dopisivao sa kajzerom Wilhelmom o britanskom pomorskom programu.

April/Travanj

• 4. 4. - Car Nikolaj II raspustio finski parlament jer je procenio da ovaj nije imao dovoljno poštovanja prema njemu, izbori za novi u julu (obnovljena Rusifikacija Finske).
• 12. 4. - Ukrajinski nacionalista ubio u Lavovu namesnika Galicije Andrzeja Potockog.
• april - Posjeta knjaza Nikole Rusiji.
• april - Počela s radom komisija za trasiranje Novopazarske železnice (neostvareno).
• travanj - Sa Zagrebačkog sveučilišta uklonjeni profesori Manojlović i Šurmin, povezani sa H.-s. Koalicijom, što izaziva proteste i ispisivanje studenata.
• 27. 4. - Otvorene Olimpijske igre u Londonu.

• proleće - Nerodna 1907. izazvala glad u Sandžaku.

Maj/Svibanj

U Iranu pronađena prva nafta na Bliskom istoku

• 1. 5. - Car Franjo Josip I. odobrio "Statut vakufske i mearifske autonomije" u Bosni; ostalo nerešeno pitanje menšure (potvrde) carigradskog Mešihata.
• 25. 5. - 13. 6. - Suđenje za Bombašku aferu u Crnoj Gori - krunski svedok je austrougarski agent Đorđe Nastić koji optužuje i srpsku vladu - šest osuda na smrt od kojih 4 u odsustvu, knjaz ih pomilovao.
• 26. 5. - Pronađena nafta na Bliskom Istoku, kod mesta Masdžid-Sulejman u jugozapadnom Iranu - Britanci ubrzo preuzimaju kontrolu putem Anglo-iranske naftne kompanije.
• 31. 5. (18. 5. po j.k.) - Izbori u Srbiji, radikalima smanjena većina.

Jun/Juni/Lipanj

• 7. 6. - Policija rasterala II kongres Glavnog radničkog saveza u BiH.
• 9. 6. - Kralj Edward VII je prvi britanski monarh u poseti Rusiji i svom nećaku caru Nikolaju II - sastanak je u Revalu (Talinu).
• 12. 6. - Počeo Trojički sabor na beogradskoj Adi Ciganliji u organizaciji Uprave novinarskog udruženja. U okviru sabora "1. male olimpijske igre".
• 17. 6. - Frank W. Wood patentirao osmosegmentni električni indikator brojeva (danas preovlađuje sedmosegmentni indikator).
• 18. 6. (5. 6. po j.k.) - Srbija: vlada Nikole Pašića podnela ostavku zbog opstrukcije samostalaca.

Posledice Tunguske eksplozije

• 30. 6. - Ogromna Tunguska eksplozija nad Sibirom.

Jul/Juli/Srpanj

• 3. 7. - Mladoturska revolucija: major Ahmed Nijazi-beg se pobunio u Resenu.
• 5. 7. - Referendum u Švajcarskoj podržava zabranu apsinta (zakon donesen 1910.).
• 6. 7. - Enver-paša se pobunio u Bitolju - većina osmanske vojske u Makedoniji se narednih dana pridružuje pokretu.
• 6. 7. - Robert Peary isplovio ka Severnom polu.
• 10. 7. - Heike Kamerlingh Onnes pretvorio helijum u tečnost.
• 20. 7. (7. 7. po j.k.) - Novi predsednik vlade u Srbiji je Petar Velimirović, u kabinet ušli i samostalni radikali (traje samo do februara).

Mladoturska revolucija: "oslobodioci Otadžbine"

• 24. 7. - Sultan Abdul Hamid II pod pritiskom Mladoturaka proglašava povratak ustava iz 1876 (Druga osmanska ustavna era).
• 24. 7. - Dorando Pietri dramatično prošao prvi kroz finiš olimpijskog maratona, ali diskvalifikovan jer je dobijao pomoć.

Avgust/August/Kolovoz

• 7. 8. - U Austriji pronađena Venera iz Willendorfa.
• 7 - 9. 8. - Uhapšeni braća Adam i Valerijan Pribićević, Adam pokušao samoubistvo (Đorđe Nastić u brošuri "Finale" optužio prvake Srpske samostalne stranke za pripremu prevrata u korist "južnoslovenske federacije", slede i druga hapšenja Srba, → Veleizdajnički proces).
• 8. 8. - Wilbur Wright pokazao letelicu u Francuskoj, gde je postojala sumnja u ostvarenja braće.
• 8. 8. - James M. Spangler prodao patent za usisivač svom rođaku Williamu Hooveru - ovaj osniva The Hoover Company.
• 17. 8. - Prikazana Fantasmagorie, prvi animirani film.
• 18. 8. (5. 8. po j.k.) - U Srbiji izglasan trgovački ugovor sa AU (propao zbog aneksione krize).
• 19. 8. - Marokanski sultan Abdelaziz poražen kod Marakeša od pristalica njegovog brata Abdelhafida (vlada do 1912).
• 23 - 25. 8. - U Skoplju konferencija Srba iz tri vilajeta, osn. "Srpska narodna organizacija Srba Osmanlija" (Srpska demokratska liga) - strogo ustavnim putem do razvoja Srba, za predsednika glavnog odbora izabran Bogdan Radenković, srednjoškolski profesor.
• 26. 8. - Osnovana prorežimska i prohrvatska Muslimanska napredna stranka (Ademaga Mešić).

Septembar/Rujan

Ford Model T

• 1. 9. - Završena Hedžaska železnica (Damask - Medina) u Osmanskom carstvu.
• 7. 9. - Memorandum Srpske i Muslimanske organizacije (Alibeg Firdus i Gligorije Jeftanović) ministru Burijanu na Ilidži - traži se ustav bez promene državno-pravnog položaja.
• 16. 9. - Sastanak Aehrenthal - Izvoljski u Buchlau - Izvoljski pristanje na aneksiju BiH ako Austrougarska podrži ruski zahtjev za slobodan prolaz flote kroz Moreuze.
• 17. 9. - Poručnik Thomas Selfridge je prva osoba koja je poginula u avionskoj nesreći, pilot Orville Wright je teško povređen.
• 21. 9. - Hermann Minkowski drži u Kelnu predavanje o prostoru i vremenu.
• 22. 9. (9. 9. po j.k.) - Izabran patrijarh srpski Lukijan Bogdanović, ranije budimski episkop (vl. do 1913); prethodno biran vršački vladika Gavrilo Zmejanović ali mađarska vlada ga nije prihvatila.
• 27. 9. - U Detroitu proizveden prvi primjerak automobila Ford Model T, do 1927. biće ih proizvedeno 15 miliona.
• septembar - Sporazum vlade sa muslimanskim pokretom u BiH (car potvrdio 1909).

Oktobar/Listopad

Aneksija BiH i nezavisnost Bugarske

• 5. 10. - Bugarska proglasila neovisnost od Osmanskog carstva.
• 6. 10. - Aneksija Bosne i Hercegovine od strane Austro-Ugarske, pravdana potrebom donošenja ustava - sledi Aneksiona kriza.
• 6. 10. - Veliki miting u Beogradu protiv aneksije BiH, traži se rat protiv Austrije.
• 6. 10. - Zemljotres u Vranči, Rumunija, (M 6.8, Int. VIII).
• 12. 10. - Vanredna sednica crnogorske skupštine, osuda Aneksije (pomirenje srpske i crnogorske vlade).
• 13. 10. - Fritz Haber prijavio patent za proces proizvodnje amonijaka iz elemenata (→ Haber-Boschov proces).
• 23. 10. (10. 10. po j.k.) - U Srbiji osnovana Narodna odbrana.
• 28. 10. - Afera Daily Telegraph: Wilhelm II grubo komentariše britansku spoljnu politiku, što izaziva gnev u toj zemlji, ali i štetu njegovom ugledu u Nemačkoj.
• oktobar, krajem - Srpska vlada izglasala ratne kredite, privatni ulagači povukli uloge u novčanim zavodima (strah od rata).

Novembar/Studeni

• 2. 11. - Uskotračna željeznička pruga Bar-Virpazar, izgrađena italijanskim kapitalom.
• 3. 11. - Republikanac William Howard Taft pobeđuje demokratu W. J. Bryana na izborima za predsednika SAD (321 prema 162 u elektorima, treći Bryanov poraz).
• 5. 11. - Stranka prava osnovala Hrvatsku narodnu legiju.
• 7. 11. - Butch Cassidy i Sundance Kid navodno ubijeni u Boliviji.
• 15. 11. - Belgijski kralj Leopold II se odriče lične kontrole nad S. D. Kongo u korist belgijske države, nakon izloženih velikih zloupotreba - Belgijski Kongo traje do 1960.
• 15. 11. - Umire Udova carica Cixi, samo dan nakon što je od otrova umro pritvoreni car Guangxu.
• 15. 11. - Nakon von Becka novi ministar-predsednik Cislajtanije je Richard von Bienerth-Schmerling (do 1911).
• 25. 11. - Prvi broj The Christian Science Monitor-a.

• novembar-decembar - Otomanski legislativni izbori - relativna većina za mladoturski Komitet jedinstva i progresa (izabrana i trojica Srba).

Decembar/Prosinac

• 2. 12. - Dvogodišnji Puyi postaje poslednji kineski car (do 1912).
• 28. 12. - Messinski potres 1908.: zemljotres i cunami odneli možda 100.000 života na Siciliji i Kalabriji.
• 31. 12. - Wilbur Wright leteo kod Le Mansa 124,7 km za 2 1/2 sata.

Tokom/tijekom godine

• Izgrađen Zagrebački Paromlin.
• Maggi predstavio kocke za supu.
• Nastale Toblerone.
• Hans Geiger i Ernest Rutherford razvili prvi rudimentarni Gajgerov brojač.
• U Njujorku završena Singer Building od 187m i 47 spratova, najviša zgrada na svetu do sledeće godine.

Rođenja

• 9. 1. - Simone de Beauvoir, francuska književnica († 1986.)
• 15. 1. - Edward Teller, fizičar († 2003)
• 20. 1. - Jovan Marinović pravnik, crnogorski i jugoslovenski revolucionar († 1982.)
• 22. 1. - Lev Landau, fizičar, nobelovac († 1968)
• 22. 1. - Josip Salač, pomoćni biskup zagrebački († 1975)
• 26. 1. - Stéphane Grappelli, džez violinista († 1997)

• 4. 2. - Predrag Milosavljević Peđa, slikar, diplomata, akademik († 1987)
• 6. 2. - Amintore Fanfani, italijanski političar († 1999)
• 26. 2. - Tex Avery, animator († 1980)
• 29. 2. - Balthus, slikar († 2001)

• 5. 3. - Rex Harrison, glumac († 1990)
• 7. 3. - Anna Magnani, glumica († 1973)
• 14. 3. - Koča Popović, književnik, narodni heroj, političar († 1992)
• 25. 3. - David Lean, filmski režiser († 1991)

• 1. 4. - Abraham Maslow, psiholog († 1970)
• 5. 4. - Bette Davis, američka glumica († 1989.)
• 5. 4. - Herbert von Karajan, dirigent († 1989)
• 9. 4. - Victor Vasarely, francuski slikar i grafičar mađarskog porijekla († 1997.)
• 19. 4. - Svetolik Lukić, srpski slikar († 1980)
• 25. 4. - Edward R. Murrow, novinar († 1965)
• 28. 4. - Oskar Schindler, industrijalac, spasitelj Jevreja († 1974)

• 7. 5. - Max Grundig, industrijalac i pronalazač († 1989)
• 20. 5. - James Stewart, američki filmski glumac († 1997.)
• 23. 5. - John Bardeen, fizičar, nobelovac († 1991)
• 26. 5. - Milan Đoković, književnik, prevodilac, pozorišni reditelj († 1993)
• 28. 5. - Ian Fleming, književnik († 1964)
• 30. 5. - Mel Blanc, glas u crtanim filmovima († 1989)
• 31. 5. - Don Ameche, glumac († 1993)

• 4. 6. - Lujo Davičo, baletski igrač, pedagog, kompozitor († 1943)
• 8. 6. - Leo Lemešić, nogometaš († 1978)
• 11. 6. - Francisco Marto, portugalski katolički blaženik († 1919.)
• 12. 6. - Otto Skorzeny, SS-oficir († 1975)
• 26. 6. - Salvador Allende, predsednik Čilea († 1973)

• 8. 7. - Nelson Rockefeller, biznismen, filantrop, političar († 1979)
• 10. 7. - Olga Skovran, koreograf, pedagog, osn. i dir. "Kola" († 1995)
• 23. 7. - Elio Vittorini, talijanski književnik († 1966.)

• 18. 8. - Milan Ristić, srpski kompozitor i akademik († 1982)
• 22. 8. - Henri Cartier-Bresson, fotograf († 2004)
• 27. 8. - Lyndon B. Johnson, američki političar i predsjednik († 1973.)
• 30. 8. - Fred MacMurray, glumac († 1991)
• 31. 8. - William Saroyan, američki književnik († 1981.)

• 7. 9. - Michael E. DeBakey, hirurg († 2008)
• 15. 9. - Miško Kranjec, književnik († 1983)

• 1. 10. - Ljubiša Jovanović, srpski glumac († 1971)
• 6. 10. - Carole Lombard, glumica († 1942)
• 15. 10. - John Kenneth Galbraith, ekonomista († 2006)
• 16. 10. - Enver Hoxha, lider Albanije († 1985)

• 14. 11. - Joseph McCarthy, američki političar († 1957)
• 15. 11. - Carlo Abarth, dizajner automobila († 1979)
• 28. 11. - Claude Lévi-Strauss, francuski etnolog i antropolog († 2009)

• 8. 12. - Ervina Dragman, glumica († 1990)
• 17. 12. - Willard Libby, hemičar, nobelovac († 1980)
• 22. 12. - Kočo Racin, književnik i revolucionar († 1943)
• 25. 12. - Quentin Crisp, engleski pisac i glumac
• 31. 12. - Simon Wiesenthal, lovac na naciste († 2005)
• 31. 12. - Bora Glišić, srpski književnik († 1988)
• 31. 12. - Marko Rothmüller, operni pjevač († 1993)

•  ? - Sima Pogačarević, narodni heroj († 1941)

Smrti

• 9. 1. - Wilhelm Busch, njemački slikar i književnik (* 1832.)
• 18. 1. - Ferdinando IV, poslednji veliki vojvoda Toskane (* 1835)
• 2. 2. - Milovan Glišić, srpski književnik (* 1847)
• 28. 2. - Pat Garrett, šerif (* 1850)
• 4. 3. - Simo Matavulj, književnik, akademik (* 1852)
• 24. 4. - Baltazar Bogišić, hrvatski znanstvenik, pravni i povijesni pisac (* 1834.)
• 26. 5. - Mirza Ghulam Ahmad, osnivač Ahmedije (* 1835)
• 19. 6. - Josip Račić, hrvatski slikar (* 1885.)
• 21. 6. - Nikolaj Rimski-Korsakov, kompozitor (* 1844)
• 24. 6. - Grover Cleveland, bivši predsednik SAD (* 1837)
• 17. 8. - Radoje Domanović, srpski pisac (* 1873)
• 25. 8. - Antoine Henri Becquerel, francuski fizičar (* 1852.)
• 8. 9. - Stjepan Miletić, kazališni intendant, redatelj i kritičar (* 1868.)
• 29. 10. - Silvije Strahimir Kranjčević, hrvatski književnik (* 1868.)
• 17. 11. - Milan Đ. Milićević, srpski književnik, akademik (* 1831)
• 15. 12. - Đorđe Stratimirović, političar i vojskovođa (* 1822)
• 18. 12. - Avdo Karabegović, pesnik (* 1875)
• 20. 12. - Jovan Kronštatski, ruski svetac (* 1829)
• 31. 12. - Augusta Vela Nigrinova, pozorišna glumica (* 1862)

Nobelova nagrada za 1908. godinu

• Fizika: Gabriel Lippmann
• Kemija: Ernest Rutherford
• Fiziologija i medicina: Ilja Iljič Mečnikov i Paul Ehrlich
• Književnost: Rudolf Eucken
• Mir: Klas Pontus Arnoldson i Fredrik Bajer

1908 na Wikimedijinoj ostavi