Hovudside

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Gå til: navigering, søk
Gå til: mobilutgåve
Grunnlagt: 31. juli 2004
Nynorsk Wikipedia har no 131 990 artiklar
Utvald artikkel Utvald artikkel
Utvald artikkel veke 3
Terra Nova-ekspedisjonen på Sørpolen, 18. januar 1912

Terra Nova-ekspedisjonen (1910–1913) var ein britisk polekspedisjon leia av Robert Falcon Scott. Ifølge han var hovudmålet å ta seg til Sørpolen for å sikre at det britiske imperiet fekk æra for prestasjonen. Scott og fire følgjesveinar nådde Sørpolen 17. januar 1912, men oppdaga at ein ekspedisjon leia av Roald Amundsen hadde vore der trettitre dagar tidlegare. På ferda tilbake til Cape Evans-basen omkom Scott og laget hans. Dagbøkene deira vart funne under eit søk etter sørpolgruppa åtte månader seinare, og dermed vart deltakarane si historie kjent.

På denne tida var Scott den mest erfarne leiaren av polarekspedisjonar i Storbritannia, og hadde leia Discovery-ekspedisjonen til Antarktis i 1901–04. Terra Nova-ekspedisjonen, oppkalla etter forsyningsskipet til ekspedisjonen, var eit privat initiativ finansiert med innsamla midlar og eit mindre statleg tilskot. Vidare hadde han støtte frå den britiske marinen som bidrog med erfarne sjøfolk, og frå Royal Geographical Society. I tillegg til målsetjinga om å nå Sørpolen, gjennomførte Scott òg eit omfattande vitskapeleg program, og utforska Victoria Land og Dei transantarktiske fjella. Eit forsøk på å ta seg i land for å utforske King Edward VII Land mislukkast derimot. Ei gruppe reiste òg til Cape Crozier i juni og juli 1911 midt under den strenge antarktiske vinteren. Les meir …


Det Osmanniske Riges flag

Det Osmanniske Rige var et stort, tyrkisk rige grundlagt af Osman 1. i 1299 som bestod til 1922, hvor sultan-embedet blev afskaffet. Styreformen var monarkisk med en kejser som statsoverhoved, og der blev talt osmannisk-tyrkisk. Statsreligionen var sunni islam. Riget bredte sig over den vestlige del af Asien, den sydøstlige del af Europa samt Nordafrika. Efter belejringen og erobringen af Konstantinopel år 1453 erstattede det Osmanniske Rige det Byzantinske rige som hersker over Balkan og Anatolien.

I 1500-tallet nåede det Osmanniske Rige et højdepunkt under sultan Süleyman 1., men nåede ikke sin største udstrækning før 1683, hvor det strakte sig fra udkanten af Wien over Mellemøsten til Iran og den Arabiske halvø samt omfattede det meste af Nordafrika. Riget havde da omkring 40 millioner indbyggere.

Under 1. verdenskrig blev det Osmanniske Rige besejret. Freden betød en større redukton af rigets udstrækning. Dette nægtede nationalistiske kredse under ledelse af Mustafa Kemal at acceptere og oprettede en rivaliserende regering i Ankara fjernt fra sultanens hovedstad Istanbul. Tropper loyale over for Kemals oprørsregering angreb herefter nogle af de mistede områder. Efter sejr i krigen mod Grækenland indgik Kemal herefter Lausanne-freden, som gav Tyrkiet omtrent dets nuværende grænser. Kemal (nu Kemal Atatürk) oprettede den tyrkiske republik den 29. oktober 1923, hvilket endegyldigt markerede afslutningen på det Osmanniske Rige. Læs mere

Wikimedia-logo.svg Wikimedia
Commons-logo.svg
Commons
Felles medialager
Wikinews-logo.svg
Wikinytt
Frie nyhende
Wiktionary-logo-en.svg
Wiktionary
Ordbok og synonymordbok
Wikiquote-logo.svg
Wikifrasar
Frie sitat
Wikibooks-logo.svg
Wikibøker
Frie bøker
Wikisource-logo.svg
Wikikjelda
Frie kjeldetekstar
Wikispecies-logo.svg
Wikispecies
Artskart
Wikiversity-logo.svg
Wikiversity
Frie læremiddel
Wikimedia Community Logo.svg
Meta-Wiki
Wikimedia
Wikidata-logo.svg
Wikidata
Fri kunnskapsbase
Wikivoyage-logo.svg
Wikivoyage
Fri reisehandbok
Velkommen Velkommen
Grunnprinsipp Bullet blue.png Spørsmål og svar Bullet blue.png Hjelp Bullet blue.png Skriva Bullet blue.png Endra Bullet blue.png Arbeidskontoret Bullet blue.png Samfunnshuset Bullet blue.png Kontakt
Hjelp:Søk Søkehjelp

Søking Bullet blue.png Kategoriar Bullet blue.png Alle kategoriane Bullet blue.png Alle artiklane

Wikipedia er det største prosjektet til stiftinga Wikimedia. Oppslagsverket er fritt til å bruka her og elles. Det baserer seg i stor grad på dugnad, både når det gjeld skriving og retting, og du er velkommen til å delta. To av utgåvene er på norsk; denne nynorske wikipediaen og Wikipedia på bokmål og riksmål med meir enn 450 000 artiklar. Wikipedia finst også på nordsamisk. Vertsmaskinane blir betalt for gjennom gåver, og me tek gjerne imot bidrag.
Noia 64 apps date.png Dagen i dag, onsdag 18. januar 2017
Help-browser.svg Visste du at …
  • ... berre 13 % av innbyggjarane i Qatar er nasjonale qatararar, medan resten er utanlandske arbeidarar?
  • ... eit rekordkraftig høgtrykk over Skandinavia i oktober 2016 er knytt til uvanleg låge verdiar av den arktiske oscillasjonen?
  • ... ei gruppe forskarar konkluderte med at «We Are the Champions» av Queen er den mest fengande songen i popmusikkhistoria?
  • ... librasjon er små svingingar i rørsla til månen, som gjer at ein kan sjå meir enn halvparten av måneoverflata frå jorda?
  • ... veka då David Bowie døydde i januar 2016, gjekk heile 19 av albuma og 13 av singlane hans inn på den britiske album- og singellista?

Faktaa ovanfor er tekne frå nokre av dei nyaste artiklane våre – arkiv

Nuvola apps krfb.png Wikipedia på andre språk
Bokmål | Dansk | Føroyskt | Íslenska | Kalaallisut | Sámegiella | Suomi | Svenska
Heile lista (engelsk)