Ugand

Ugandan Tazovaldkund
Republic of Uganda (angl.)
Jamhuri ya Uganda (suahili)

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Kampal
Eläjiden lugu (2014)	35 918 915 ristitud
Pind	241 038 km²
Kel'	anglijan, suahili
Valdkundan pämez'	Joveri Museveni
Päministr	Ruhakana Rugunda
Religii	hristanuskond, paganuz, islam
Valüt	ugandan šilling (USh) (UGX)
Internet-domen	.ug
Telefonkod	+256
Aigvö	UTC+3

Ugand (angl.: Uganda, suahilil: Uganda, a mugažo Yuganda nacionaližel lugand-kelel), täuz' oficialine nimituz — Ugandan Tazovaldkund (angl.: Republic of Uganda, suahili-kelel: Jamhuri ya Uganda), om mererandatoi valdkund Afrikan päivnouzmpoles. Pälidn da kaikiš suremb lidn om Kampal.

Istorii

Vl 1962 redukun 9. päiväl Ugand tedoti ripmatomudes Sures Britanijaspäi.

Vl 1985 sodakukerduz oli valdkundas.

Jäl'gmäine Konstitucii om vahvištadud vl 1995 redukun 8. päiväl.

Geografijan andmused

Ugandan topografine kart.

Ugand om valdkundröunoiš Kenijanke päivnouzmas (röunan piduz — 814 km), Tanzanijanke (391 km) da Ruandanke (172 km) suves, Kongon Demokratižen Tazovaldkundanke päivlaskmas (877 km), Suvisudananke pohjoižes (475 km). Ühthine röunoiden piduz om 2729 km. Valdkundan pind om 241 038 km², sidä kesken saum vezid om 18% (43 938 km²). Ugand om mererandatoi valdkund.

Valdkundan pind om jagadud jogialangištoil mägitazangišt 1000-1500 metrad korktusil. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Margarit-mägioc (5110 m). Al'bert-järven pind om kaikiš madalamb (621 m). Viktorii-järv otab Ugandan suvipäivnouzmpol't.

Klimat om subekvatorialine.

Londuseližed pävarad oma vas'k, kobal't, kuld, gidroenergii; toižed varad — mouckivi, keitandsol, mahuz.

Politine sistem

Ugandan parlament Kampalas.

Ohjandusen form om unitarine prezidentine tazovaldkund dominirujan partijan sistemanke. Valdkundan pämez' om prezident, hän-žo om azekhiden vägiden päkäsknik. Kaik rahvaz valičeb händast videks vodeks, strokuiden lugu om röunatusita. Prezident paneb päministrad da toižid ministrid radnikusele.

Parlament (angl.: Parliament of Uganda) om üks'kodine 385 deputatanke (238 — kaik rahvaz valičeb, 112 — naižiden ezitajad, 10 — armijaspäi, 5 — norištospäi, 5 — invalidoiden ezitajad, 5 — radajiden ezitajad, 13 — vihtoi oficialižed personad). Deputatoiden valdatusiden strok om viž vot.

Vl 2011 uhokun 18. päiväl Ugandan järgvaličendad oliba. Valitihe prezidentad da parlamentan ühtnijoid. Joveri Museveni sai vägestust (68,38%). Hän jätktab prezidentan vspäi 1986. Ugandan nügüdläine päministr om Ruhakana Rugunda.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Ugandan administrativiž-territorialine jagand.

Ugand alajagase 4 agjaha (regionha, angl.: region). Agjad jagase 112 ümbrikho (angl.: district), üks' niišpäi om Kampal-pälidnan ümbrik. Ümbrikod alajagase municipaližihe ühtnikoihe.

Eläjad

Ugandas elädas ugandalaižed.

Toižed sured lidnad (enamba 100 tuh. ristitud vn 2014 rahvahanlugemižen mödhe, surembaspäi penembha): Kir, Mbarar, Mukono, Gulu, Nansan, Masak, Kasese, Hoim. Vl 2014 21 lidnad enamba mi 50 tuh. eläjidenke.

Vl 2014 eläjiden lugu oli 35 918 915 ristitud.

Ižanduz

Ugandan päeksport om kofe (19%), toižed söndtavarod (läz 13%, sidä kesken ris, kukuruz, pal'mvoi, perč, olud, kuidud leib), kala da liha (9%), tabak (6%); toine eksport — oigendimed radion da telefoniden täht (4%), cement (4%), kivivoi (4%), kakaonbabud (3%), vihand čai (3%), rogosahar (3%), änikod (2%), kuld (2%), raud (2%), puvill (2%), muil (1%).

Irdkosketused

• Ugandan nacionaline portal. (angl.)
• Ugandan Tazovaldkundan prezidentan oficialine sait. (angl.)
• Ugandan Tazovaldkundan parlamentan oficialine portal. (angl.)
• Ugandan Statistikan büron sait. (angl.)