Guam

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ten artykuł dotyczy wyspy. Zobacz też: GUAM – organizacja międzynarodowa.
Territory of Guam
Guåhan

Terytorium Guamu
Flaga Guamu
Godło Guamu
Flaga Guamu Godło Guamu
Dewiza: (angielski) Where America's Day Begins
Hymn: Stand Ye Guamanians
Położenie Guamu
Język urzędowy angielski, czamorro
Stolica Hagåtña
Status terytorium terytorium nieinkorporowane
Zależne od Stanów Zjednoczonych
Głowa terytorium prezydent Barack Obama
gubernator gubernator Eddie Calvo
Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe

544[1] km²
0%
Liczba ludności (2014)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia

161 001[1]
296 osób/km²
Jednostka monetarna dolar amerykański (USD)
Rok utworzenia wydzielenie z Filipin
1898
Strefa czasowa UTC +10
Kod ISO 3166 GU/GUM/316
Domena internetowa .gu
Kod telefoniczny +1 671
Mapa Guamu
Wojenny Park Historyczny w stolicy Guamu

Guam (Terytorium Guamu) – wyspa w południowej części archipelagu Marianów, w Mikronezji, terytorium nieinkorporowane Stanów Zjednoczonych Ameryki, stolica Hagåtña (Agana).

Ustrój polityczny[edytuj]

Guam jest terytorium zależnym od USA. Rządy sprawuje gubernator wybierany w wyborach powszechnych. Prawo głosu mają obywatele w wieku powyżej 18 lat. Guamczycy są obywatelami USA, jednak nie mogą głosować w wyborach prezydenckich.

Główne partie polityczne:

  • Partia Demokratyczna (DP),
  • Ludowy Sojusz Postępowy (PPA).

Święto narodowe: Dzień Odkrycia Guamu, pierwszy poniedziałek marca (1521).

Geografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Geografia Guamu.

Wyspa pochodzenia wulkanicznego, otoczona rafami koralowymi, położona na północnym Pacyfiku, pomiędzy Hawajami a Filipinami 13°28′N 144°47′E/13,466667 144,783333. Jest to największa (541,3 km²) i najdalej wysunięta na południe wyspa archipelagu Marianów. Najwyżej położonym miejscem jest Mount Lamlam o wysokości 406 m n.p.m.. Długość linii brzegowej wynosi 125,5 km. Średnie roczne opady wynoszą ok. 2 000 mm, natomiast średnia roczna temperatura jest na stałym poziomie przez cały rok, która wynosi od +26 do +28 °C.

Podział administracyjny[edytuj]

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Guamu.

Guam dzieli się na 19 okręgów:

  1. Agana Heights
  2. Agat
  3. Asan
  4. Barrigada
  5. Chalan Pago-Ordot
  6. Dededo
  7. Hagåtña
  8. Inarajan
  9. Mangilao
  10. Merizo
  11. Mongmong-Toto-Maite
  12. Piti
  13. Santa Rita
  14. Sinajana
  15. Talofofo
  16. Tamuning
  17. Umatac
  18. Yigo
  19. Yona

Historia[edytuj]

 Osobny artykuł: Walki o archipelag Marianów.

Wyspa została odkryta 6 marca 1521 roku przez Ferdynanda Magellana i nazwana przez niego Wyspą Złodziejską, gdyż mieszkańcy archipelagu nie znali pojęcia własności i wykradli ze statku część sprzętu. Kolonizację europejską zapoczątkowali hiszpańscy misjonarze, którzy przybyli na wyspę w 1668 roku. W 1898 roku po przegranej w wojnie amerykańsko-hiszpańskiej, Hiszpania przekazała ją Stanom Zjednoczonym.

W czasie II wojny światowej została zdobyta 10 grudnia 1941 roku przez wojska japońskie. Okupacja wyspy trwała do 21 lipca 1944 roku, kiedy to została odbita przez Amerykanów, którzy wznieśli tu wielką bazę lotniczo-morską wykorzystywaną m.in. podczas wojny wietnamskiej. W roku 1950 dowództwo US Navy przekazało zarząd nad Guam Departamentowi Spraw Wewnętrznych, nadano wyspie nową konstytucję, powołano pochodzący z wyborów lokalny parlament, a mieszkańcom nadano obywatelstwo amerykańskie. Od tamtego czasu Guamczycy posiadają autonomię wewnętrzną, która w 1970 roku została rozszerzona.

Gospodarka[edytuj]

Podstawą gospodarki Guamu jest obsługa amerykańskich baz wojskowych oraz turystyka. Ludność zajmuje się także połowem ryb. Dobrze rozwinięte jest rolnictwo. Uprawia się tam kukurydzę, maniok, bataty, taro, kawę, kakao, trzcinę cukrową.
Problemem jest działalność gangów z Chin, Rosji, Japonii i Korei Południowej, które zajmują się praniem brudnych pieniędzy, handlem narkotykami, hazardem, prostytucją oraz przemytem ludzi[potrzebny przypis].

Dane statystyczne za lata 20012005
struktura zatrudnienia: rolnictwo 26%
przemysł 10%
usługi 64%
Produkt krajowy brutto (PKB): 2,5 mld USD
PKB na jednego mieszkańca: 15 000 USD
budżet: – dochody: 319,6 mln USD
– wydatki: 427,8 mln USD
inflacja: 2,5%
ludność żyjąca poniżej progu ubóstwa: 23,0%
bezrobocie: 11,4%
elektryczność: – produkcja: 1,764 mld kWh
– konsumpcja: 1,641 mld kWh
ropa naftowa: – produkcja: 0 bar/d
– konsumpcja: 16 000 bar/d
gaz ziemny: – produkcja: 0 mld m³
– konsumpcja: 0 mld m³
import: 701 mln USD
eksport: 45 mln USD
eksport (najważniejsi partnerzy): Japonia:67,2%
Singapur: 11,6%
Wielka Brytania: 4,8%
import (najważniejsi partnerzy): Singapur: 50%
Korea Południowa: 21,4
Japonia: 14%
Hongkong: 4,6%

Infrastruktura[edytuj]

Telekomunikacja[edytuj]

  • Liczba aktywnych telefonów komórkowych: 98 000 (2004)
  • Liczba telefonów stacjonarnych: 84 134 (2001)
  • Liczba użytkowników internetu: 79 000 (2004)

Transport[edytuj]

  • Liczba lotnisk: 5 (2006)
  • Główny port lotniczy to Apra Harbor

Instalacje wojskowe USA[edytuj]

  • Port Apra (ang. Apra Harbor) – jeden z największych portów między Hawajami i Filipinami. Może obsługiwać największe okręty amerykańskiej floty, w szczególności lotniskowce.
  • Lotnisko Andersen (ang. Andersen Air Force Base) – duże lotnisko, przystosowane do bazowania ciężkich bombowców B-52.

Demografia[edytuj]

Populacja wyspy w lipcu 2008 wynosiła ok. 175,9 tys. osób. Zamieszkują tu następujące grupy etniczne: Mikronezyjczycy Czamorro (ludność rdzenna) 37,1%, Filipińczycy 26,3%, biali 6,5%, inni 30,1%. Dominującą religią jest katolicyzm (85%).

Języki którymi posługują się mieszkańcy wyspy to: angielski 38,3%, czamorro 22,2%, filipiński 22,2%, inne 17,8%.

VII 2008
Liczba ludności 175 877
Ludność według wieku
0 – 14 lat 28,2%
15 – 64 lat 64,8%
ponad 64 lata 7,0%
Wiek (mediana)
W całej populacji 28,9 lat
Mężczyzn 28,7 lat
Kobiet 29,2 lat
Przyrost naturalny 1,373%
Współczynnik urodzeń 18,37 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów 4,65 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji brak danych
Ludność według płci
przy narodzeniu 1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat 1,07 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat 1,04 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat 0,88 mężczyzn/kobiet
w całej populacji 1,04 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
w całej populacji 6,55 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej 7,22 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej 5,84 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
w całej populacji 78,93 lat
Mężczyzn 75,86 lat
Kobiet 82,19 lat
Rozrodczość 2,55 urodzeń/kobietę


Religia[edytuj]

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[2][3]:

Kultura[edytuj]

Pomimo dominacji katolicyzmu, zachowały się jeszcze tradycyjne wierzenia i tabu. Podczas świąt często zakładane są tradycyjne maski ludu Chamorro. Atrakcją kulinarną wyspy jest potrawka z latających lisów, endemicznego gatunku nietoperzy (Pteropus mariannus).

Turystyka[edytuj]

Miejsca na wyspie, które warte są zwiedzania to m.in. Agana (stolica terytorium), Centrum Badawcze Regionu Mikronezji (Micronesian Area Research Center), Plaza de Espańa, Puntan dos Amantes, Lanchon Antigo, Merizo, Inarajan, Umatac.

Bibliografia[edytuj]

  • Robert F. Rogers: Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press, 1995. ISBN 978-0-8248-1678-0.
  • Słownik geograficzny Hutchinsona. Joanna Dąbrowska (tłumaczenie) Tadeusz Słabczyński (redakcja i konultacja). Warszawa: Wydawnictwo EM, 1997. ISBN 83-86396-37-7.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Przypisy

  1. a b CIA – The World Factbook
  2. Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].
  3. Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].