Guam

Territory of Guam Guåhan Terytorium Guamu
Flaga Guamu Godło Guamu
Dewiza: (angielski) Where America's Day Begins
Hymn: Stand Ye Guamanians
Język urzędowy	angielski, czamorro
Stolica	Hagåtña
Status terytorium	terytorium nieinkorporowane
Zależne od	Stanów Zjednoczonych
Głowa terytorium	prezydent Barack Obama
gubernator	gubernator Eddie Calvo
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	544 km² 0%
Liczba ludności (2014)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	161 001 296 osób/km²
Jednostka monetarna	dolar amerykański (USD)
Rok utworzenia	wydzielenie z Filipin 1898
Strefa czasowa	UTC +10
Kod ISO 3166	GU/GUM/316
Domena internetowa	.gu
Kod telefoniczny	+1 671

Wojenny Park Historyczny w stolicy Guamu

Guam (Terytorium Guamu) – wyspa w południowej części archipelagu Marianów, w Mikronezji, terytorium nieinkorporowane Stanów Zjednoczonych Ameryki, stolica Hagåtña (Agana).

Ustrój polityczny

Guam jest terytorium zależnym od USA. Rządy sprawuje gubernator wybierany w wyborach powszechnych. Prawo głosu mają obywatele w wieku powyżej 18 lat. Guamczycy są obywatelami USA, jednak nie mogą głosować w wyborach prezydenckich.

Główne partie polityczne:

• Partia Demokratyczna (DP),
• Ludowy Sojusz Postępowy (PPA).

Święto narodowe: Dzień Odkrycia Guamu, pierwszy poniedziałek marca (1521).

Geografia

Wyspa pochodzenia wulkanicznego, otoczona rafami koralowymi, położona na północnym Pacyfiku, pomiędzy Hawajami a Filipinami 13°28′N 144°47′E. Jest to największa (541,3 km²) i najdalej wysunięta na południe wyspa archipelagu Marianów. Najwyżej położonym miejscem jest Mount Lamlam o wysokości 406 m n.p.m.. Długość linii brzegowej wynosi 125,5 km. Średnie roczne opady wynoszą ok. 2 000 mm, natomiast średnia roczna temperatura jest na stałym poziomie przez cały rok, która wynosi od +26 do +28 °C.

Podział administracyjny

Guam dzieli się na 19 okręgów:

1. Agana Heights
2. Agat
3. Asan
4. Barrigada
5. Chalan Pago-Ordot
6. Dededo
7. Hagåtña
8. Inarajan
9. Mangilao
10. Merizo
11. Mongmong-Toto-Maite
12. Piti
13. Santa Rita
14. Sinajana
15. Talofofo
16. Tamuning
17. Umatac
18. Yigo
19. Yona

Historia

Wyspa została odkryta 6 marca 1521 roku przez Ferdynanda Magellana i nazwana przez niego Wyspą Złodziejską, gdyż mieszkańcy archipelagu nie znali pojęcia własności i wykradli ze statku część sprzętu. Kolonizację europejską zapoczątkowali hiszpańscy misjonarze, którzy przybyli na wyspę w 1668 roku. W 1898 roku po przegranej w wojnie amerykańsko-hiszpańskiej, Hiszpania przekazała ją Stanom Zjednoczonym.

W czasie II wojny światowej została zdobyta 10 grudnia 1941 roku przez wojska japońskie. Okupacja wyspy trwała do 21 lipca 1944 roku, kiedy to została odbita przez Amerykanów, którzy wznieśli tu wielką bazę lotniczo-morską wykorzystywaną m.in. podczas wojny wietnamskiej. W roku 1950 dowództwo US Navy przekazało zarząd nad Guam Departamentowi Spraw Wewnętrznych, nadano wyspie nową konstytucję, powołano pochodzący z wyborów lokalny parlament, a mieszkańcom nadano obywatelstwo amerykańskie. Od tamtego czasu Guamczycy posiadają autonomię wewnętrzną, która w 1970 roku została rozszerzona.

Gospodarka

Podstawą gospodarki Guamu jest obsługa amerykańskich baz wojskowych oraz turystyka. Ludność zajmuje się także połowem ryb. Dobrze rozwinięte jest rolnictwo. Uprawia się tam kukurydzę, maniok, bataty, taro, kawę, kakao, trzcinę cukrową.
Problemem jest działalność gangów z Chin, Rosji, Japonii i Korei Południowej, które zajmują się praniem brudnych pieniędzy, handlem narkotykami, hazardem, prostytucją oraz przemytem ludzi^{[potrzebny przypis]}.

Dane statystyczne za lata 2001–2005
struktura zatrudnienia:	– rolnictwo 26% – przemysł 10% – usługi 64%
Produkt krajowy brutto (PKB):	2,5 mld USD
PKB na jednego mieszkańca:	15 000 USD
budżet:	– dochody: 319,6 mln USD – wydatki: 427,8 mln USD
inflacja:	2,5%
ludność żyjąca poniżej progu ubóstwa:	23,0%
bezrobocie:	11,4%
elektryczność:	– produkcja: 1,764 mld kWh – konsumpcja: 1,641 mld kWh
ropa naftowa:	– produkcja: 0 bar/d – konsumpcja: 16 000 bar/d
gaz ziemny:	– produkcja: 0 mld m³ – konsumpcja: 0 mld m³
import:	701 mln USD
eksport:	45 mln USD
eksport (najważniejsi partnerzy):	Japonia:67,2% Singapur: 11,6% Wielka Brytania: 4,8%
import (najważniejsi partnerzy):	Singapur: 50% Korea Południowa: 21,4 Japonia: 14% Hongkong: 4,6%

Infrastruktura

Telekomunikacja

• Liczba aktywnych telefonów komórkowych: 98 000 (2004)
• Liczba telefonów stacjonarnych: 84 134 (2001)
• Liczba użytkowników internetu: 79 000 (2004)

Transport

• Liczba lotnisk: 5 (2006)
• Główny port lotniczy to Apra Harbor

Instalacje wojskowe USA

• Port Apra (ang. Apra Harbor) – jeden z największych portów między Hawajami i Filipinami. Może obsługiwać największe okręty amerykańskiej floty, w szczególności lotniskowce.

• Lotnisko Andersen (ang. Andersen Air Force Base) – duże lotnisko, przystosowane do bazowania ciężkich bombowców B-52.

Demografia

Populacja wyspy w lipcu 2008 wynosiła ok. 175,9 tys. osób. Zamieszkują tu następujące grupy etniczne: Mikronezyjczycy Czamorro (ludność rdzenna) 37,1%, Filipińczycy 26,3%, biali 6,5%, inni 30,1%. Dominującą religią jest katolicyzm (85%).

Języki którymi posługują się mieszkańcy wyspy to: angielski 38,3%, czamorro 22,2%, filipiński 22,2%, inne 17,8%.

VII 2008
Liczba ludności	175 877
Ludność według wieku
0 – 14 lat	28,2%
15 – 64 lat	64,8%
ponad 64 lata	7,0%
Wiek (mediana)
W całej populacji	28,9 lat
Mężczyzn	28,7 lat
Kobiet	29,2 lat
Przyrost naturalny	1,373%
Współczynnik urodzeń	18,37 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	4,65 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	brak danych
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,07 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat	1,04 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,88 mężczyzn/kobiet
w całej populacji	1,04 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
w całej populacji	6,55 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	7,22 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	5,84 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
w całej populacji	78,93 lat
Mężczyzn	75,86 lat
Kobiet	82,19 lat
Rozrodczość	2,55 urodzeń/kobietę

Religia

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center:

• Katolicyzm: 75%

• Protestantyzm: 17,7% (gł. zielonoświątkowcy)
• Brak religii: 1,7%
• Tradycyjne religie plemienne: 1,5%
• Inni chrześcijanie: 1,4% (gł. mormoni i Świadkowie Jehowy)

• Buddyzm: 1,1%
• Inne religie: 1,6%.

Kultura

Pomimo dominacji katolicyzmu, zachowały się jeszcze tradycyjne wierzenia i tabu. Podczas świąt często zakładane są tradycyjne maski ludu Chamorro. Atrakcją kulinarną wyspy jest potrawka z latających lisów, endemicznego gatunku nietoperzy (Pteropus mariannus).

Turystyka

Miejsca na wyspie, które warte są zwiedzania to m.in. Agana (stolica terytorium), Centrum Badawcze Regionu Mikronezji (Micronesian Area Research Center), Plaza de Espańa, Puntan dos Amantes, Lanchon Antigo, Merizo, Inarajan, Umatac.

Bibliografia

• Robert F. Rogers: Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press, 1995. ISBN 978-0-8248-1678-0.
• Słownik geograficzny Hutchinsona. Joanna Dąbrowska (tłumaczenie) Tadeusz Słabczyński (redakcja i konultacja). Warszawa: Wydawnictwo EM, 1997. ISBN 83-86396-37-7.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Guam
• Opis instalacji wojskowych na Guam