Yelda

Yelda (Farsça: شب یلدا, Shāb-e Yaldā, Azerice: Çillə Gecəsi), en uzun gecedir.

İran'da yaklaşık 2000 yıldan fazla zamandır 21 Aralık'ı 22 Aralık'a bağlayan gece kutlanan ve günlerin kısalmasının son bulduğunun habercisi olan kutlamaların adıdır. Kökenlerini güneş tanrısı Mithra’nın doğumundan alan bu bayram, Romalıları dahi etkilemiştir.Romalıların Saturnalia ve Sol Invicta şenliklerinde Yelda gecesinden izler taşır. Bugün İranda bu geceyi karpuz yiyerek ve aile büyükleri çevresinde toplanıp sohbet ederek geçirmek kısmen de olsa süren bir gelenektir.

Yelda sözcüğü Süryani dilinden gelmekte ve "Velede" kökündendir.

Arap fetihlerinden önceki dönemlerde, İranlılar her ne kadar Zerdüştiliği devlet dini olarak kabul etmiş olsalar da Mithra kültü gibi batı İran kaynaklı bazı pagan kült unsurları halk arasında yaygınlık kazanmıştı. Romalıların İranlılardan devr aldıkları bu kutlamayı hıristiyanlık döneminde de sürdürmeyi amaçlamış oldukları düşünülür. İsa'nın doğumunun kutlandığı Noel gününün de her nasılsa üç gün farkla bu tarihe çok yakın bir tarihe rastlaması bu savı güçlendirmektedir.^[1]