1906

1906. urtea

Urteak:	1903  • 1904  • 1905 • 1906 • 1907 • 1908 • 1909
Hamarkadak:	1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa • 1910(e)koa • 1920(e)koa
Mendeak:	XIX.a • XX.a • XXI.a

1906 beste egutegi batzuetan

Gregoriotar egutegia	1906 MCMVI
Ab urbe condita	2659
Armeniar egutegia	1355 ԹՎ ՌՅԾԵ
Bahá'í egutegia	62 – 63
Bengaliar egutegia	1313
Berber egutegia	2856
Egutegi budista	2450
Myanmarko egutegia	1268
Bizantziar egutegia	7414 – 7415
Koptoen egutegia	1622 – 1623
Etiopiar egutegia	1898 – 1899
Hebrear egutegia	5666 – 5667
Egutegi hinduak
- Bikram Samwat	1962 – 1963
- Shaka Samvat	1828 – 1829
- Kali Yuga	5007 – 5008
Holozeniar egutegia	11906
Iraniar egutegia	1284 – 1285
Islamiar egutegia	1323 – 1324
Japoniar egutegia	Meiji 39 (明治39年)
Korear egutegia	4239
Thailandiar eguzki egutegia	2449

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Martxoaren 10 - Lenstik gertu Europako meatze-istripurik larriena izan zen, 1.099 hildako eragin zituena.
• Apirilaren 18a - 7,9 graduko magnitudea zeukan lurrikara batek San Francisco (Kalifornia) hiria astindu zuen eta 3.000 pertsona inguru hil zen horren ondorioz.

Zientzia eta teknologia

• Azaroaren 3a - Alzheimer gaixotasuna zuen lehen kasua agertu zen.

Kirolak

• 1906ko Tartekatutako Jokoak (Atenas, Grezia; apirilaren 22a - maiatzaren 2a). Orduan Olinpiar Jokotzat hartu bazuten ere, egun ez dira Nazioarteko Olinpiar Batzordeak onartuak. Lehendabiziko tartekatutako Joko hauek ez ziren berriro ospatuak izan.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 8a - Serge Poliakoff, errusiar-frantziar margolaria (h. 1969).
• Urtarrilaren 11 - Albert Hofmann, suitzar kimikaria, LSDaren eraginak aztertu, kontsumitu eta sintetizatu zituelako ezaguna (h. 2008).
• Urtarrilaren 12a - Emmanuel Levinas, lituaniar-frantziar filosofoa (h. 1995).
• Urtarrilaren 20a - Aristoteles Onassis, XX. mendeko greziar ontzigintzako enpresaburu ospetsuena eta bere garaiko gizon aberatsena (h. 1975).
• Urtarrilaren 21a - Igor Moiseiev, errusiar dantzaria eta koreografoa (h. 2007).
• Urtarrilaren 22a - Robert E. Howard, estatubatuar idazlea, Ezpata eta sorginkeria azpigeneroaren aitatzat joa (h. 1936).
• Urtarrilaren 26a - Andima Ibinagabeitia, elantxobetar idazlea eta itzultzailea (h. 1967).

Otsaila

• Otsailaren 4a - Dietrich Bonhoeffer, alemaniar teologo protestantea (h. 1945).
• Otsailaren 4a - Clyde Tombaugh, Pluton planeta nanoa aurkitu zuen estatubatuar astronomoa (h. 1997).
• Otsailaren 5a - Mariano Cañardo, euskal txirrindularia (h. 1987).
• Otsailaren 5a - John Carradine, estatubatuar aktorea (h. 1988).
• Otsailaren 7a - Oleg Antonov, sobietar hegazkin diseinatzailea, Antonov hegazkinen eraikitzaile nagusia (h. 1984).
• Otsailaren 7a - Pu Yi, Azken Enperadorea, Txinako nahiz Qing dinastiako azken enperadorea (h. 1967).
• Otsailaren 8a - Henry Roth, estatubatuar eleberrigilea (h. 1995).
• Otsailaren 10a - Jazinto Rivas, Elgeta, euskal trikilaria (h. 1964).
• Otsailaren 11 - Jesus Izagirre, euskal herritar futbolari eta pilotaria (h. 1992).
• Otsailaren 15a - Shigemaru Takenokoshi, japoniar futbolaria (h. 1980).
• Otsailaren 16a - Vera Mentxik, errusiar-txekiar-brinainiar xake jokalaria, emakumezkoen lehenengo munduko xake txapelduna (h. 1944).

Martxoa

• Martxoaren 1a - Phạm Văn Đồng, Ipar Vietnamgo lehen ministroa (h. 2000).
• Martxoaren 8a - Francisco Cepeda, euskal txirrindularia (h. 1935).
• Martxoaren 12a - Jose Artetxe, euskal idazlea (h. 1971).
• Martxoaren 16a - Francisco Ayala, espaniar idazlea (h. 2009).
• Martxoaren 18a - Maximino Castiñeiras, galiziar poeta eta politikaria (h. 1992).
• Martxoaren 19a - Adolf Eichmann, alemania Naziko SSetako goi-mailako ofiziala, Holokaustoaren arduradun zuzenetako bat (h. 1962).
• Martxoaren 31 - Sin-Itiro Tomonaga, japoniar fisikaria, 1965eko Fisikako Nobel Saria (h. 1979).

Apirila

• Apirilaren 4a - Yasuo Haruyama, japoniar futbolaria (h. 1987).
• Apirilaren 9a - Rafaela Aparicio, espainiar aktorea (h. 1996).
• Apirilaren 9a - Victor Vasarely, hungariar-frantziar margolaria (h. 1997).
• Apirilaren 13a - Samuel Beckett, irlandar idazle, kritikari eta olerkaria, 1969ko Literaturako Nobel Saria (h. 1989).
• Apirilaren 15a - Pedro Basaldua, bizkaitar idazle eta politikaria (h. 1985).
• Apirilaren 16a - Plazido Muxika, gipuzkoar hiztegigilea, euskal idazlea eta jesulaguna (h. 1982).
• Apirilaren 26a - Juan Thalamas Labandibar, gipuzkoar apaiza, filosofo, idazle, poeta eta soziologoa (h. 1981).
• Apirilaren 28a - Anthony Accardo, estatubatuar mafiosoa (h. 1992).
• Apirilaren 28a - Kurt Gödel, austria-hungariar matematikari, logiko eta filosofoa, historiako logikari garrantzitsuenetakotzat joa (h. 1978).
• Apirilaren 29a - Nino Nanetti, italiar komunista (h. 1937).

Maiatza

• Maiatzaren 3a - Mary Astor, estatubatuar aktorea (h. 1987).
• Maiatzaren 3a - René Huyghe, frantziar arte-historialaria (h. 1997).
• Maiatzaren 3a - Pierre Vilar, frantziar historialari eta hispanista (h. 2003).
• Maiatzaren 8a - Roberto Rossellini, italiar zinema zuzendaria (h. 1977).
• Maiatzaren 11 - Kent Taylor, estatubatuar aktorea (h. 1987).
• Maiatzaren 15a - Humberto Delgado, portugaldar militar eta politikaria (h. 1965).
• Maiatzaren 16a - Alfred Pellan, kanadar margolaria, marrazkigilea eta dekoratzailea (h. 1988).
• Maiatzaren 16a - Arturo Uslar Pietri, venezuelar ekonomista, politikari eta idazlea (h. 2001).
• Maiatzaren 18a - Marcelino Juaristi, Atano IV.a, gipuzkoar esku pilotaria.
• Maiatzaren 20a - Balendin Enbeita, bizkaitar bertsolari eta euskal idazlea (h. 1986).
• Maiatzaren 26a - Pedro Sarriegi, euskal idazle eta antzerkigilea (h. 1968).
• Maiatzaren 28a - Elbira Zipitria, gipuzkoar maistra, ikastolen sortzaileetarikoa, euskararen sustatzaile eta emakumeak baztertzearen kontrako borrokalaria (h. 1982).

Ekaina

• Ekainaren 3a - Joséphine Baker, estatubatuar-frantziar dantzari eta abeslaria (h. 1975).
• Ekainaren 6a - Junio Valerio Borghese, italiar militarra eta politikaria (h. 1974).
• Ekainaren 6a - Achille Chavée, belgikar poeta (h. 1969).
• Ekainaren 10a - Jorge Icaza, ekuadortar eleberrigilea (h. 1978).
• Ekainaren 13a - Bruno de Finetti, italiar matematikari eta estatistikaria (h. 1985).
• Ekainaren 15a - Léon Degrelle, Belgikako eskuin muturreko buruzagia eta Waffen SS guda-talde nazien valoniar ofiziala (h. 1994).
• Ekainaren 21a - Lluís Maria Millet, kataluniar musikaria (h. 1990).
• Ekainaren 22a - Billy Wilder, austriar-estatubatuar film gidoigile, zuzendari eta ekoizlea (h. 2002).
• Ekainaren 23a - Wolfgang Koeppen, alemaniar idazlea (h. 1996).
• Ekainaren 28a - Maria Goeppert-Mayer, poloniar fisikaria, 1963ko Fisikako Nobel Saria (h. 1972).
• Ekainaren 30a - Anthony Mann, estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea (h. 1967).
• Ekainaren 30a - Tribhuvan Nepalgoa, Nepalgo erregea (h. 1955).

Uztaila

• Uztailaren 1a - Jean Dieudonné, frantziar matematikaria, Bourbaki taldearen sortzaileetariko bat (h. 1992).
• Uztailaren 2a - Hans Bethe, alemaniar-estatubatuar fisikaria, 1967ko Fisikako Nobel Saria (h. 2005).
• Uztailaren 3a - George Sanders, britainiar aktorea (h. 1972).
• Uztailaren 7a - William Feller, kroaziar-estatubatuar matematikaria, probabilitate-teorian ekarpen handiak egin zituena (h. 1970).
• Uztailaren 8a - Philip Johnson, estatubatuar arkitektoa (h. 2005).
• Uztailaren 18a - Clifford Odets, estatubatuar antzezle eta antzerkigilea (h. 1963).
• Uztailaren 23a - Vladimir Prelog, kroaziar-suitzar kimikaria eta unibertsitateko irakaslea, 1975eko Kimikako Nobel Saria (h. 1998).
• Uztailaren 26a - Iokin Zaitegi, arrasatear apaiz, idazle, itzultzaile eta irakaslea (h. 1978).
• Uztailaren 30a - Mario Quintana, brasildar poeta (h. 1994).

Abuztua

• Abuztuaren 3a - Alexandre Trauner, frantziar zinema-dekoratzailea (h. 1993).
• Abuztuaren 18a - Marcel Carné, frantziar zinemagilea (h. 1956).
• Abuztuaren 18a - Ladislao Vajda, hungariar jatorriko espainiar zinemagilea (h. 1965).
• Abuztuaren 24a - Boris Kaufman, errusiar jatorriko argazki-zuzendaria (h. 1980).
• Abuztuaren 26a - Albert Bruce Sabin, poloniar-estatubatuar sendagilea eta mikrobiologoa (h. 1993).
• Abuztuaren 30a - Joan Blondell, zinemako eta telebistako estatubatuar aktorea (h. 1979).

Iraila

• Irailaren 1a - Joaquín Balaguer, Dominikar Errepublikako presidentea (h. 2002).
• Irailaren 4a - Max Delbruck, estatubatuar biologoa, 1969ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1981).
• Irailaren 6a - Luis Federico Leloir, frantziar-argentinar biokimikaria, 1970eko Kimikako Nobel Saria (h. 1987).
• Irailaren 6a - Max Müller, alemaniar filosofoa (h. 1994).
• Irailaren 9a - Pietro Francisci, italiar zinemagilea (h. 1977).
• Irailaren 15a - Jacques Becker, frantziar zinema zuzendari eta gidoilaria (h. 1960).
• Irailaren 17a - Junius Richard Jayawardene, Sri Lankako presidentea (h. 1996).
• Irailaren 18a - Jose Ramon Erauskin, gipuzkoar bertsolari eta idazlea.
• Irailaren 25a - Jose Figueres Ferrer, Costa Ricako presidentea (h. 1990).
• Irailaren 25a - Dmitri Xostakovitx, sobietar konpositorea (h. 1975).
• Irailaren 27a - William Empson, britainiar poeta eta literatura-kritikaria (h. 1984).
• Irailaren 27a - Jim Thompson, estatubatuar eleberri, istorio motz eta gidoi idazlea (h. 1977).

Urria

• Urriaren 4a - Mary Celine Fasenmyer, estatubatuar matematikaria (h. 1996).
• Urriaren 9a - Léopold Sédar Senghor, Senegalgo lehenbiziko presidentea (h. 2001).
• Urriaren 10a - Paul Creston, estatubatuar musikagilea (h. 1985).
• Urriaren 10a - R. K. Narayan, indiar eleberrigilea (h. 2001).
• Urriaren 14a - Hannah Arendt, judu jatorriko politika ikertzaile alemaniarra (h. 1975).
• Urriaren 18a - Lucas Alberdi, euskal herritar eskultore eta margolaria, damaskinatugintzan aditua (h. 1992).
• Urriaren 18a - James Brooks, estatubatuar margolaria (h. 1992).
• Urriaren 27a - Peter Blume, estatubatuar margolaria (h. 1992).
• Urriaren 28a - Xosé Filgueira Valverde, galiziar idazle eta historialaria (h. 1996).
• Urriaren 28a - Ramon Rubial, bizkaitar politikari sozialista, Eusko Kontseilu Nagusikoko lehenengo Presidentea (h. 1999).
• Urriaren 31 - Jose Maria Iribarren, nafar abokatu, kazetari, hiztegigile, paremiologo eta idazlea (h. 1971).

Azaroa

• Azaroaren 2a - Luchino Visconti, italiar antzerki eta zinema zuzendaria (h. 1976).
• Azaroaren 5a - Fred Lawrence Whipple, estatubatuar astronomoa (h. 2004).
• Azaroaren 8a - Severiano Goiburu, euskal herritar futbolari eta pilotaria (h. 1982).
• Azaroaren 16a - Henri Charrière, frantziar gaizkile eta idazlea (h. 1973).
• Azaroaren 17a - Soichiro Honda, japoniar enpresaburua, Honda motor-enpresaren sortzailea (h. 1991).
• Azaroaren 17a - Mario Soldati, italiar zinemagile eta idazlea (h. 1999).

Abendua

• Abenduaren 9a - Grace Hopper, Amazing Grace, estatubatuar zientzialaria eta matematikaria, historiako lehen konpiladorearen egilea (h. 1992).
• Abenduaren 11 - Birago Diop, frantsesezko senegaldar idazlea (h. 1989).
• Abenduaren 13a - Ignacio María Alkorta, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 1967).
• Abenduaren 13a - Laurens Van der Post, hegoafrikar idazlea (h. 1996).
• Abenduaren 15a - Edmond Debeaumarché, frantziar postaria, Bigarren Mundu Gerran erresistentzian ibilitakoa (h. 1959).
• Abenduaren 18a - Ferdinand Alquié, frantziar filosofoa (h. 1985).
• Abenduaren 19a - Leonid Brezhnev, Sobietar Batasuneko burua (h. 1982).
• Abenduaren 19a - Txomin Jakakortajarena, euskal idazlea, itzultzailea, apaiza eta erlezaina (h. 1993).
• Abenduaren 25a - Ernst Ruska, alemaniar fisikaria, 1986ko Fisikako Nobel Saria (h. 1988).
• Abenduaren 29a - Jacques de Menditte, zuberoar politikaria, Mendikotako alkatea (h. 1995).
• Abenduaren 30a - Carol Reed, ingeles zinema zuzendaria (h. 1976).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Aquilino Izagirre, Zepai, gipuzkoar bertsolaria (h. 1971).
• Ignacio María Barriola, gipuzkoar sendagilea (h. 1998).
• Joaquín Iturri, euskal txirrindularia.
• Luis Arellano, euskal abokatu eta politikaria (h. 1969).
• Jose Lipperheide, alemaniar jatorriko bizkaitar finantza-gizona (h. 1986).
• Douglas McGregor, estatubatuar kudeaketa aditua, X eta Y teoriak plazaratzeagatik ezaguna (h. 1964).
• Ismael Quiles, espainiar filosofoa (h. 1993).
• Rafael Virasoro, argentinar filosofoa (h. 1984).
• Mairtin O Cadhain, gaelerazko irlandar idazlea (h. 1970).

Heriotzak

• Urtarrilaren 13a - Aleksandr Stepanovitx Popov, errusiar fisikaria eta ingeniaria (j. 1859).
• Urtarrilaren 16a - Felipe Arrese Beitia, euskal idazlea (j. 1841).
• Urtarrilaren 17a - Kaarlo Bergbom, finlandiar antzerki zuzendaria, Finlandiako Antzerki Nazionalaren sortzailea (j. 1843).
• Urtarrilaren 19a - Bartolomé Mitre, Argentinako presidentea (j. 1821).
• Urtarrilaren 29a - Kristian IX.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (j. 1818).
• Otsailaren 26a - Manuel Fernández Caballero, espainiar musikagilea (j. 1835).
• Otsailaren 27a - Samuel Pierpont Langley, estatubatuar astronomo eta fisikaria (j. 1834).
• Martxoaren 4a - Ramón Blanco, euskal militar eta politikaria (j. 1833).
• Apirilaren 6a - Alexander Kielland, norvegiar idazlea (j. 1849).
• Apirilaren 10a - Juan Barroeta, euskal herritar margolaria (j. 1835).
• Apirilaren 19a - Pierre Curie, frantziar kimikalaria, 1903ko Fisikako Nobel Saria (j.1859).
• Maiatzaren 23a - Henrik Ibsen, norvegiar antzerkigile eta idazlea (j. 1828).
• Maiatzaren 30a - Michael Davitt, irlandar politikaria (j. 1846).
• Ekainaren 10a - Anselmo Ginea, bizkaitar margolaria (j. 1854).
• Uztailaren 5a - Paul Drude, alemaniar fisikaria (j. 1863).
• Abuztuaren 20a - Ramon Artola, euskal idazlea (j. 1831).
• Irailaren 4a - Valentin Lamas Carvajal, galiziar kazetari eta idazlea (j. 1849).
• Irailaren 5a - Ludwig Boltzmann, austriar fisikaria, gasen teoria zinetikoaren sortzaileetako bat (j. 1844).
• Irailaren 21a - José Antonio Santesteban, gipuzkoar musikagilea (j. 1835).
• Urriaren 22a - Paul Cezanne, frantziar margolaria (j.1839).
• Azaroaren 7a - Juan Benanzio Arakistain, euskal idazlea (j. 1828).
• Azaroaren 9a - Léon Vanderkindere, belgiar historialari, akademikari eta politikaria (j. 1841).
• Abenduaren 7a - Élie Ducommun, suitzar kazetaria, 1902ko Bakearen Nobel Saria (j. 1833).
• Manuel Jose Mitxelena, Eperra, gipuzkoar bertsolaria (j. 1825).

Nobel saridunak:

• Fisika: Sir Joseph John Thomson
• Kimika: Henri Moissan
• Literatura: Giosuè Carducci
• Medikuntza: Camillo Golgi eta Santiago Ramon y Cajal
• Bakea: Theodore Roosevelt

---

Agintariak

[[Fitxategi:Kanada|10x10px|1906|link=]]

[[Fitxategi:Errusia|10x10px|1906|link=]]

Munduko agintariak 1906. urtean

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: 1906