1995
De Wikipedio
Historio > yarcento | ||||||||||
19ma yarcento 20ma 21ma yarcento | ||||||||||
Kursiva yaro ne apartenas a ca yarcento: | ||||||||||
1900a yari: | 1900 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 |
1910a yari: | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
1920a yari: | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
1930a yari: | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 |
1940a yari: | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 |
1950a yari: | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 |
1960a yari: | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 |
1970a yari: | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 76 | 77 | 78 | 79 |
1980a yari: | 80 | 81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 |
1990a yari: | 90 | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 |
2000a yari: | 2000 |
Indexo
Eventi[redaktar | edit source]
Kosmo[redaktar | edit source]
- 9 di januaro - Valeri Polyakov atingas 366 dii en kosmo, quo esas nova rekordo.
- 14 di marto - Norman Thagard esas unesma Usan astronauto qua flugas aden kosmo per Rusa fuzeo.
- 22 di marto - Valeri Polyakov tervenas de Mir pos 438-dia flugo rekordala.
- 1 di novembro - NASA perdas kontakto kun probilo Pioneer 11.
Mondo[redaktar | edit source]
- 1 di januaro - Mondala organizeso pri komerco remplasas GATT.
- 11 di mayo - En Nova-York plu kam 170 stati decidas prolongar senkondicione l' abnego dil developo di nuklear armi por ne-definita tempo.
- 23 di mayo - On publikigas programizo-linguo Java.
- 27 di novembro - Hispana Javier Solana inauguras konfero di 27 landi en Barcelona. La skopo esas krear libera-komercal areo che Mediteraneo, diminutar l'influo di Usa en l'areo e kombatar kontre fundamentalismo.
- 30 di novembro - Javier Solana surprizante divenas kandidato a posteno di chefo di NATO, ma 52 Usana parlamentani opozas lo.
Europa[redaktar | edit source]
- 1 di januaro - Finlando, Suedia ed Austria unionas su ad Europana Uniono.
- 18 di januaro - En suda Francia, Vallon-Pont-d'Arc, on deskovras pikturi en groto, qui evas de 17.000 til 20.000 yari ante nun.
- 26 di februaro - Maxim ancien investo-banko di Unionita Rejio, Barings PLC, bankrotas, pro ke la kurtajero perdis 1,4 miliardi dolari en borso di Tokyo.
- 1 di marto - En Polonia chefministro Waldemar Pawlak renuncas. Ex-komunista Jozef Oleksy sucedas ilu.
- 26 di marto - Schengen-konvenciono, qua eliminis transfrontiera kontrolo di personi efikeskas en diversa Europana landi.
- 17 di mayo - En Francia, Jacques Chirac divenas prezidanto.
- 28 di mayo - Ter-tremo en Neftegorsk, Agideyia, Rusia. Forteso esas 7,6 en skalo di Richter. Du triimo de habitanti (2.000) mortis.
- 2 di junio - Milital aeroplano F-16 Usana pafesas infre en Bosnia e Herzegovina.
- 15 di junio - Ter-tremo kun forteso 6.2 che la skalo di Richter frapas l'urbo Aigio, en Grekia, e produktas multa morti e destruktado.
- 14 di decembro - Prezidanti di Bosnia e Herzegovina, Kroatia e Serbia subskribas pakto pri paco en Paris.
- 15 di decembro - Europana Uniono decidas en Madrid uzeskor Euro-valuto depos la 1ma di januaro 1999.
Azia[redaktar | edit source]
- 6 di januaro - En Manila, Filipini, fairo en lojeyo. Policisti trovas ibe bombifeyo e komputero, qua enhavas projeti di al-Kaida por kaptor 11 aeroplani ye la 21ma di januaro.
- 17 di januaro - Ter-tremo kun forteso 7.2 che la skalo di Richter frapas Kobe, Japonia, e produktas 5.000 morti.
- 20 di marto - En la metropoliteno* di Tokyo membri di sekto Aum Shinrikyo lasas sarino-gaso, qua mortigas 12 homi e traumatizas 5,500.
- 14 di mayo - Dalai Lamao deklaras ke lore sis-evanta Gedhun Choekyi Nyiman Panche esas la 11ma riinkarnaco di Lamao.
- julio - Irak anuncas, ke ol finos laboro kun armo-serchisti di UN, se komercala blokado ne dissolvesas ante fino di agosto.
- 9 di julio - Interna milito en Sri-Lanka: Sri-Lankan aer-armeo bombardas l'urbeto Navaly, norde de lando, e mortigas 125 civili.
- De 21 til 26 di julio - Populala Republiko di Chinia pafas pavorigante fuzei an rivo di Taiwan pos la vizito dil prezidanto Lee Teng-hui ad Usa.
- 4 di novembro - Chefministro di Israel Ichak Rabin mortigesas en Tel Aviv.
- 7 di novembro - Tifono Angela devasts Filipini e Vietnam, e produktas 882 morti.
Afrika[redaktar | edit source]
- 1 di januaro - Paco-trupi de UN retretas ek Somalia.
- 10 di novembro - En Nigeria medio-aktivisto Ken Saro-Wiwa ed ok altri Ogoniani linchesas.
- 21 di novembro - Vasta ter-tremo de nord Afrika til Israel.
Nord-Amerika[redaktar | edit source]
- 31 di januaro - Prezidanto Bill Clinton atribuas presto di 20 miliardi dolari por Mexikia por stabilizor l'ekonomio.
- 15 di februaro - FBI arestas Kevin Mitnick, qua invadis en multa deki de informatikala programi.
- 19 di aprilo - Atento kun bombo da Timothy McVeigh en Oklahoma-Urbo produktas 168 morti.
- 27 di mayo - En Charlotteville, Virginia, Usan aktoro Christopher Reeve ("La Superhomo") falas desur kavalo e paralizas.
- 16 di oktobro - Asemblajo nomita Million Man March eventas en Washington DC, ed unionas de 400,000 til 1,5 milion Afro-Amerikani, por vokar l'atenco di Demokrata e Republikana partisi pri la granda chomeso inter Usana negri.
- 30 di oktobro - Kebekana separatisti falias lor elekto pri separeso de Kanada.
- 22 di novembro - Toy Story, unesma filmo kreita da komputero lansesas en Usa.
Sud-Amerika[redaktar | edit source]
- 1 di januaro - Mercosur, kontrato inter Arjentinia, Brazilia, Uruguay e Paraguay pri libera komerco, komencas funcionar.
- 1 di januaro - Fernando Henrique Cardoso divenas prezidanto di Brazilia.
- 14 di mayo - Carlos Saúl Menem rielektesas prezidanto di Arjentinia.
Oceania[redaktar | edit source]
- 13 di junio - Prezidanto di Francia anuncas ke Francia prolongos nukleara testi en Pacifiko.
Naski[redaktar | edit source]
- 31 di januaro - Nina Sublatti, Gruziana kantistino
- 28 di aprilo - Nadine Jarosch, Germana gimnastikistino
- 3 di mayo - Celeste Buckingham, Slovaka kantistino
- 14 di mayo - Kelly Gale, Sueda manekinino
- 29 di septembro - Alice Matteucci, Italiana tenisistino
- 31 di decembro - Gabby Douglas, Usana gimnastikistino
Morti[redaktar | edit source]
- 1 di januaro - Eugene Wigner, Hungara-Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1902)
- 2 di januaro - Siad Barre, diktatoro di Somalia (n. 1919)
- 17 di januaro - Miguel Torga, Portugalana skriptisto (n. 1907)
- 18 di januaro - Adolf Butenandt, Germana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1903)
- 2 di februaro - Donald Pleasence, Britanian aktoro (n. 1919)
- 4 di februaro - Patricia Highsmith, Usana skriptisto (n. 1921)
- 9 di februaro - David Wayne, Usan aktoro (n. 1914)
- 14 di februaro - U Nu, ex-chefministro di Myanmar (n. 1907)
- 1 di marto - Georges J. F. Köhler, Germana biologiisto, Nobel-laureato (n. 1946)
- 3 di marto - Howard W. Hunter, prezidanto di Mormon-eklezio (n. 1907)
- 14 di marto - William Alfred Fowler, Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1911)
- 2 di aprilo - Hannes Alfvén, Sueda fizikisto, Nobel-laureato (n. 1908)
- 3 di aprilo - Gracita Morales, Hispan aktorino (n. 1938)
- 10 di aprilo - Morarji Desai, chefministro di India (n. 1896)
- 18 di aprilo - Arturo Frondizi, prezidanto di Arjentinia (n. 1908)
- 25 di aprilo - Ginger Rogers, Usan aktorino, dansisto (n. 1911)
- 3 di mayo - Nicolás Lindley López, militisto e prezidanto di Peru (n. 1908)
- 5 di mayo - Mihail Botvinnik, Rusa shakoludo-championo (n. 1911)
- 12 di mayo - Karl Vennberg, Sueda poeto (n. 1910)
- 14 di mayo - Christian B. Anfinsen, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1916)
- 18 di mayo - Henri Laborit, Franca biologiisto e filozofo (n. 1914)
- 24 di mayo - Harold Wilson, Britaniana politikisto, chefministro du foyi (n. 1916)
- 8 di junio - Juan Carlos Onganía, prezidanto di Arjentinia (n. 1914)
- 23 di junio - Jonas Salk, Usana mediko, inventinto di poliomielito-vacino (n. 1914)
- 25 di junio - Ernest Walton, Irlandana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1903)
- 30 di junio - Sicco Mansholt, prezidanto di Europana Komisitaro (n. 1908)
- 29 di junio - Lana Turner, Usan aktorino (n. 1921)
- 4 di julio - Eva Gabor, Hungara aktorino (n. 1919)
- 5 di julio - Takeo Fukuda, chefministro di Japonia (m. 1905)
- 9 di agosto - Jerry Garcia, Usana muzikisto (Grateful Dead) (n. 1942)
- 21 di agosto - Subrahmanyan Chandrasekhar, Indiana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1910)
- 4 di septembro - Paulo Gracindo, Brazilian aktoro (n. 1911)
- 9 di oktobro - Alec Douglas-Home, Britaniana politikisto, chefministro (n. 1903)
- 4 di novembro - Ichak Rabin, chefministro di Israel, mortigita (n. 1922)
- 4 di novembro - Gilles Deleuze, Franca filozofo (n. 1925)
- 18 di decembro - Konrad Zuse, Germana injenioro, konstruktisto di unesma komputero funcioninta (n. 1910)
- 22 di decembro - James Meade, Angla ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1907)
- 25 di decembro - Dean Martin, Usan aktoro (n. 1917)
Nobel-premiiziti[redaktar | edit source]
- Fiziko: Martin L. Perl, Frederick Reines
- Kemio: Paul J. Crutzen, Mario J. Molina, Frank Sherwood Rowland
- Fiziologio o Medicino: Edward Bok Lewis, Christiane Nüsslein-Volhard, Eric F. Wieschaus
- Literaturo: Seamus Heaney
- Paco: Joseph Rotblat, Pugwash-konfero pri Cienci e Mondal Aferi
- Ekonomiko: Robert Emerson Lucas, Jr.