Mienszewicy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Przywódcy mienszewików: Paweł Akselrod, Julij Martow i Aleksander Martinow w Sztokholmie w 1917 roku

Mienszewicy (ros. меньшевик - będący w mniejszości) – frakcja Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR), powstała w 1903 roku na II Zjeździe Partii w Brukseli, sprzeciwiająca się rewolucyjnemu kierunkowi, w którym Włodzimierz Lenin zamierzał prowadzić rosyjską partię socjaldemokratyczną. Od 1917 r. odrębna partia polityczna, formalnie zakazana na terytorium Rosji Sowieckiej w roku 1921.

Charakterystyka[edytuj kod]

Frakcja ta powstała w wyniku sporu między Włodzimierzem Leninem a Julijem Martowem. Martow twierdził, że członkowie partii powinni działać niezależnie od kierownictwa partii, Lenin nie zgodził się z tym i podkreślił potrzebę silnego przywództwa. Sprawę poddano pod głosowanie. Martow wygrał je, otrzymując 28 do 22 głosów[1]. Debata była kontynuowana po głosowaniu, przez co wielu działaczy Martowa opuściło Kongres w trakcie jego trwania na znak protestu. Lenin wykorzystał ten fakt w celach propagandowych i nazwał swoją frakcję bolszewikami, czyli większością. Oponentów popierających Martowa określił natomiast mienszewikami, czyli mniejszością. Niemniej jednak w kolejnych latach bolszewicy rzeczywiście stali się w partii większością i cieszyli się większym poparciem społecznym[2]. Niektórzy członkowie partii próbowali zjednoczyć zwaśnione frakcje, co się nie udało[3]

Podczas rewolucji lutowej społeczne poparcie dla mienszewików wzrosło. Poparli Rząd Tymczasowy Rosji[4]. Po rewolucji październikowej zachowali neutralność w wojnie domowej w Rosji, opowiadając się za koalicyjnym rządem partii socjalistycznych (eserowców i socjaldemokratów bolszewickich i mienszewickich) opartym na przygniatającej większości, uzyskanej przez te trzy partie w wolnych wyborach do Konstytuanty w listopadzie 1917 r. Po zakończeniu wojny domowej, administracyjnym wyeliminowaniu przez bolszewików ze związków zawodowych oraz rad delegatów i wreszcie formalnej delegalizacji przez bolszewików (1920) większość przywódców została zmuszona do emigracji. W Gruzji partia mienszewików (Noe Żordania, Noe Ramiszwili, Nikołaj Czcheidze, Grigol Uratadze i Raszden Arsenidze) przeprowadziła demokratyczne wybory i rządziła niepodległą, uznaną przez Rosję Sowiecką, Demokratyczną Republiką Gruzji do marca 1921 roku, czyli inwazji Armii Czerwonej, dowodzonej przez Sergo Ordżonikidze oraz Stalina i wprowadzenia w Gruzji siłą ustroju sowieckiego[5]. Przywódcy Gruzji udali się na emigrację, kontynuując działalność rządu Demokratycznej Republiki Gruzji na uchodźstwie w Paryżu pod przewodnictwem Noe Żordanii[6].

W okresie NEP-u (do 1930) pozostali w Związku Radzieckim działacze mienszewiccy wchodzili w skład organów administracji gospodarczej ZSRR (Gospłan, Najwyższa Rada Gospodarki Narodowej (WSNCh)). W 1931 roku odbył się w Moskwie zainscenizowany przez Stalina i OGPU proces pokazowy mienszewików, preludium do procesów pokazowych okresu wielkiej czystki (1936–1939).

Główni działacze[edytuj kod]

Przypisy

  1. ↑ Rice 1990, s. 81–82; Service 2000, s. 154–155.
  2. ↑ Fischer 1964, s. 39; Rice 1990, s. 82; Service 2000, s. 155–156; Read 2005, s. 60–61.
  3. ↑ Rice 1990, s. 85; Service 2000, s. 163.
  4. ↑ Pipes 1990, s. 465–467.
  5. ↑ Furier A.: Droga Gruzji do niepodległości. Poznań: 2000, s. 95-96. ISBN 8385376100.
  6. ↑ W. Materski: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2010, s. 117. ISBN 9788374362191.

Bibliografia[edytuj kod]

  • Fischer, Louis (1964). The Life of Lenin. London: Weidenfeld and Nicolson. ISBN 978-1842122303.
  • Pipes, Richard (1990). The Russian Revolution: 1899–1919. Londyn: Collins Harvill. ISBN 978-0679736608.
  • Rice, Christopher (1990). Lenin: Portrait of a Professional Revolutionary. Londyn: Cassell. ISBN 978-0304318148.
  • Service, Robert (2000). Lenin: A Biography. Londyn: Macmillan. ISBN 9780333726259.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mienszewicy&oldid=47753412”