Grecja
|
|||||
|
|||||
Dewiza: (gr.) Ελευθερία ή θάνατος trb. Elefthería i thánatos (Wolność albo śmierć) |
|||||
Hymn:
trb. Imnos is tin Eleftherian (Hymn do wolności) |
|||||
Konstytucja | Konstytucja Grecji | ||||
Język urzędowy | grecki | ||||
Stolica | Ateny | ||||
Ustrój polityczny | demokratyczny | ||||
Typ państwa | republika parlamentarna | ||||
Głowa państwa | prezydent Prokopis Pawlopulos | ||||
Szef rządu | premier Aleksis Tsipras | ||||
Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
96. na świecie 131 957 km² 0,86% |
||||
Liczba ludności (2014) • całkowita • gęstość zaludnienia |
75. na świecie 10 775 557[1] 81,75 osób/km² |
||||
PKB (2015) • całkowite • na osobę |
195,3 mld[2] USD 18 064[2] USD |
||||
PKB (PSN) (2015) • całkowite • na osobę |
285,9 mld[2] USD 26 448[2] USD |
||||
Jednostka monetarna | 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €) | ||||
Niepodległość • ogłoszona • uznana |
od Imperium Osmańskiego 25 marca 1821 3 lutego 1830, na Konferencji londyńskiej |
||||
Religia dominująca | Prawosławie | ||||
Strefa czasowa | UTC +2 – zima UTC +3 – lato |
||||
Kod ISO 3166 | GR | ||||
Domena internetowa | .gr | ||||
Kod samochodowy | GR | ||||
Kod samolotowy | SX | ||||
Kod telefoniczny | +30 | ||||
Grecja (gr. Ελλάδα Elláda, IPA: [e̞ˈlaða] lub Ελλάς Ellás, IPA: [e̞ˈlas]), Republika Grecka (Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía, IPA: [e̞ˌliniˈci ðimo̞kraˈtiˌa]) – kraj położony w południowo-wschodniej części Europy, na południowym krańcu Półwyspu Bałkańskiego. Graniczy z czterema państwami, Albanią, Republiką Macedonii i Bułgarią od północy, oraz Turcją od wschodu. Ma dostęp do czterech mórz: Egejskiego i Kreteńskiego od wschodu, Jońskiego od zachodu oraz Śródziemnego od południa. Grecja ma dziesiątą pod względem długości linię brzegową na świecie, o długości 14880 km. Poza częścią kontynentalną, w skład Grecji wchodzi około 2500 wysp, w tym 165 zamieszkałych. Najważniejsze to Kreta, Dodekanez, Cyklady, i Wyspy Jońskie. Najwyższym szczytem jest wysoki na 2917 m n.p.m. Olimp.
Grecja ma długą historię i bogate dziedzictwo kulturowe. Uważana jest za spadkobierczynię starożytnej Grecji. Jako taka, stanowi kolebkę całej cywilizacji zachodniej, miejsce narodzin demokracji[3], filozofii[4], Igrzysk Olimpijskich, wielu podstawowych twierdzeń naukowych, zachodniej literatury, historiografii, politologii oraz teatru[5], zarówno komedii, jak i dramatu. Świadectwo tej spuścizny stanowi 17 Obiektów Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Nowożytne państwo greckie zostało utworzone w efekcie zwycięskiego powstania przeciwko rządom ottomańskim.
Współczesna Grecja była rozwiniętym krajem[6][7], o wysokim wskaźniku rozwoju społecznego, i innych wskaźnikach jakości życia[8][9][10]. Od 2002 r. Grecja zrezygnowała z własnej waluty, przyjmując euro. W 2013 trafiła do grupy państw rozwijających się, to pierwszy przypadek w historii degradacji kraju z tej grupy[11]. Jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych, Paktu Północnoatlantyckiego od 1952 roku, z przerwą w latach 1974–1980, Wspólnot Europejskich od 1981 r.[12] oraz Europejskiej Agencji Kosmicznej od 2005 r.[13] Jest członkiem założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju[14] oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego.
Spis treści
Geografia[edytuj]
Terytorium Grecji można podzielić na:
- Grecję kontynentalną (wraz z oddzielonym od niej Kanałem Korynckim półwyspem Peloponez), która wchodzi w skład Półwyspu Bałkańskiego
- oraz wyspy rozsiane na morzach Egejskim i Jońskim.
Prawie 1/5 powierzchni Grecji przypada na około 2500 wysp, z czego 165 jest zamieszkalych.
Największe z wysp to:
- Kreta (ok. 8260 km²),
- Eubea (ok. 3621 km²),
- Lesbos (ok. 1630 km²),
- Rodos (ok. 1400 km²),
- Chios (ok. 840 km²),
- Kefalinia (ok. 780 km²),
- Korfu (592 km²),
- Samos (ok. 476 km²),
- Lemnos (476 km²),
- Naksos (ok. 430 km²),
- Zakintos (406 km²),
- Thasos (ok. 390 km²).
Większość z wysp Grecji wchodzi w skład archipelagów, z których główne to:
- Wyspy Jońskie,
- Wyspy Egejskie, w tym:
Blisko 81% powierzchni Grecji zajmują pasma górskie (śr. wysokość 1200–1800 m n.p.m.), które przyjmują przebieg południkowy. Obszary nizinne są niewielkie i występują w pobliżu wybrzeży (Niz. Salonicka, Tracka, Tesalska oraz Argolidzka). Półwysep Chalcydycki tworzy 3 wtórne półwyspy: Kassandra, Sithonia i Athos.
Klimat Grecji[edytuj]
Grecja pozostaje pod wpływem klimatu śródziemnomorskiego. Cechuje go łagodna zima z suchym, gorącym latem. W najcieplejszym miesiącu średnia temperatura wynosi ponad 22 °C. Są co najmniej cztery miesiące ze średnią temperaturą ponad 10 °C, w zimie mogą zdarzać się przymrozki. Notuj się co najmniej trzy razy więcej opadów atmosferycznych w najwilgotniejszych miesiącach zimowych w porównaniu z suchym latem.
Należy jednak pamiętać, że klimat w Grecji różni się i można podzielić go na trzy części: Morza Śródziemnego, który jest zarezerwowany dla południowej części kraju, szczególnie w okolicy ośrodków wypoczynkowych, alpejski, który dominuje w górach w okolicach takich jak Olympus i Pindos; umiarkowany, który jest bardziej powściągliwy w północnej części kraju[15].
Opady w Grecji zależą od regionu. W zachodniej części Grecji są charakteryzowane przez łagodne i często bardzo deszczowe zimy i opady wahają się od 700 do 1500 mm rocznie. We wschodniej części Grecji jest bardziej sucho i opady wahają się od 400 do 500 mm rocznie.
Pory roku w Grecji[edytuj]
Pora roku | Meteorologiczna | Astronomiczna | Odczuwalna |
---|---|---|---|
wiosna | 1 marca do 31 marca | 21 marca do 20 czerwca | marca do maja |
lato | 1 czerwca do 31 sierpnia | 21 czerwca do 20 września | czerwca do sierpnia |
jesień | 1 września do 30 listopada | 21 września do 20 grudnia | września do listopada |
zima | 1 grudnia do 28 lutego | 21 grudnia do 20 marca | grudnia do lutego |
Nazwa[edytuj]
Polska nazwa Grecja, podobnie jak nazwy w wielu innych językach, np. angielska Greece, francuska Grèce, pochodzi od łacińskiej nazwy Graecia stosowanej przez Rzymian i znaczącej „ziemia Greków”. Nazwa łacińska pochodzi zaś od greckiego Γραικός, w starożytności nazwy własnej mieszkańców miejscowości Tanagra, w Beocji, grupy Hellenów, która jako pierwsza, osiedliła się następnie w Italii[16]. Początkowo staroruska nazwa Grieki, stosowana w nazwie drogi iz Wariag w Grieki, i jej południowosłowiański odpowiednik Grьkъ (odnotowany w żywotach Metodego z IX w.) odnosiły się do całego Cesarstwa Bizantyńskiego, a nie tylko do ziem greckich. W tym samym znaczeniu u Długosza notowana jest nazwa Grecia, będąca zlatynizowaną nazwą staroruską, a nie zniekształconym zapisem nazwy łacińskiej. Utożsamianie w tamtym czasie u Słowian nazwy Grecja z całym Cesarstwem Bizantyjskim, a nie z samymi ziemiami greckimi, wynika prawdopodobnie z używania w nim języka greckiego – był to na tym obszarze język państwowy, język religii, piśmiennictwa oraz codziennego porozumiewania się. Jeszcze w XVI w. u Stryjkowskiego (Kronika Polska, Litewska, Żmudzka i wszystkiej Rusi) i Bielskiego (Kronika, to jest historia świata) spotykana jest nazwa Cesarstwo Greckie w odniesieniu do nieistniejącego już wówczas Cesarstwa Bizantyńskiego. Od XVI w. w języku polskim nazwa Grecyja (później w zapisie Grecja) odnoszona jest do ziem greckich, a następnie do niepodległego państwa greckiego. Jedynie sporadycznie w tym znaczeniu stosowane były inne nazwy – Achaja (odnotowywana w VI i XVII w.), Liwadyja (odnotowywana w XVIII w.) i Hellas (odnotowywana w XVIII i XIX w.)[17][18].
Historia Grecji[edytuj]
Silny wpływ na rozwój starożytnej cywilizacji greckiej wywarły warunki naturalne. Granice górskie podzieliły kraj na wiele niezależnych miast, o różnorodnych formach władzy państwowej. Sąsiedztwo morza sprawiło, że Hellenowie byli odkrywcami i kupcami, dzięki czemu wymieniali towary i idee z innymi ludami świata śródziemnomorskiego. Bliski Wschód i Egipt wywarły wpływ na powstanie mitów greckich, które znalazły wyraz w poezji epickiej, a później w dramacie i sztukach plastycznych. Ziemia obfitowała w marmur i glinę, co umożliwiło wznoszenie świątyń oraz tworzenie rzeźb i ceramiki, głównych źródeł wyobrażeń na temat antycznej kultury Grecji.
Greckie wybrzeża Morza Egejskiego były pierwszym miejscem w Europie, w którym wykształciły się zaawansowane cywilizacje – kultura cykladzka, kultura minojska oraz kultura mykeńska. Następnie, na Peloponezie i w dzisiejszej Grecji Środkowej, a także na wyspach Morza Jońskiego i Egejskiego wyrosło wiele państw-miast (poleis). Położenie sprzyjało rozwojowi handlu i ekspansji kolonialnej na wybrzeża Azji Mniejszej, południowych Włoch i Morza Czarnego. Miasta sprzymierzały się z najsilniejszymi – Atenami i Spartą, aby powstrzymać ekspansję Persów. Gdy odepchnięto wroga, pojawiły się konflikty między poleis, których kulminacją była wojna peloponeska. W ciągu stulecia po niej i po okresie hegemonii Teb, Grecja została zjednoczona pod rządami macedońskimi przez Filipa II. Po śmierci Filipa z rąk zamachowca, władzę przejął jego syn Aleksander, który podbił imperium perskie, jednocząc świat grecki z Bliskim Wschodem w jednym państwie. Po jego nagłej śmierci hellenistyczne imperium stało się polem walk między jego generałami.
W 146 r. p.n.e. Półwysep Bałkański i wyspy greckie zostały zajęte przez Rzymian. Grecja stała się prowincją rzymską, ale nie przerwało to rozwoju greckiej kultury. Nowi władcy przyjęli ją i rozprzestrzenili na terenie swojego imperium.
Po podziale cesarstwa rzymskiego Hellada znalazła się w Cesarstwie wschodniorzymskim, w którym dominował język (od VIII w. urzędowy) i kultura grecka. Przed zdobyciem Konstantynopola przez Turków wielu intelektualistów greckich wyemigrowało do Włoch i innych części Europy wolnych od ich panowania, przyczyniając się znacząco do Renesansu i przeniesienia dorobku cywilizacji greckiej na zachód Europy[19]. Ostatni cesarz – Konstantyn XI Dragazes – zginął 29 maja 1453. Ottomański system milletów przyczynił się do tego, że Grecy zachowali odrębność kulturową w posegregowanym narodowo imperium. Odegrało to ważną rolę w odzyskaniu przez Grecję niepodległości.
17 marca 1821 wybuchło gwałtowne powstanie antytureckie. W okręgu Mani, na półwyspie Peloponez, zdobyto wszystkie trzy tureckie zamki garnizonowe. Następnie, 25 marca 1821, arcybiskup Patras, Germanos, wezwał wszystkich Greków do walki o wyzwolenie narodowe. Stąd 25 marca jest świętem narodowym, jednym z dwóch oficjalnych (drugie to dzień „Nie!”, 28 października, rocznica odrzucenia ultimatum Mussoliniego). Powstanie, po krwawych walkach, z pomocą Anglii, Francji i Rosji, doprowadziło w 1830 r. do odzyskania niepodległości i powstanie Królestwa na terenach z Peloponezu i środkowej Grecji.
W wyniku wojny z imperium osmańskim w roku 1897 oraz wojen bałkańskich przyłączone zostały Kreta, Epir, oraz Macedonia z Salonikami. W czasie I wojny światowej Grecja długo była neutralna a król Konstantyn I Glücksburg przejawiał silne tendencje proniemieckie. 27 czerwca 1917 roku Grecja włączyła się do wojny po stronie państw ententy w atmosferze rządowego zamachu stanu, król został zdetronizowany. Przegrana państw centralnych, w tym Imperium Osmańskiego oraz pogromy i ludobójstwo ludności prawosławnej w Turcji, otworzyły przed rządem w Atenach szansę realizacji haseł Wielkiej Idei, czyli zjednoczenia Greków w ramach jednego państwa, nawiązującego do tradycji monarchii bizantyńskiej, ze stolicą w Konstantynopolu. Pod wpływem tej idei rządy Grecji podjęły kolejne decyzje o zajęciu rejonu dawnej Jonii, a następnie także o kontynuacji grecko-tureckiej wojny. Z upoważnienia państw Ententy, wojska greckie zajęły wtedy okręg Smyrny, o którego przyszłości zdecydować miało referendum. Turcja nie uznała zmiany granic, kontynuując starcia. Grecy zdecydowali wtedy o ofensywie w głąb Anatolii, zakończonej klęską i kolejnymi, licznymi pogromami ludności prawosławnej w Azji Mniejszej. Zawarty w 1923 r. w Lozannie traktat pokojowy zatwierdzał wymianę ludności między Grecją a Turcją według kryterium wyznawanej religii[21]. W 1924 r. proklamowano republikę, a w 1935 r. przywrócono monarchię. W obydwu wojnach światowych Grecy walczyli po stronie aliantów. W okresie II wojny światowej większość terytorium Grecji administrowana była przez hitlerowski rząd kolaboracyjny.
W wyniku plebiscytu z 1 września 1946, ustrój Grecji określono jako monarchię konstytucyjną. W 1967 r. władzę przejęła junta czarnych pułkowników. W roku 1974 junta została obalona i nastały rządy demokratyczne.
Grecja od 1952 r. należy do NATO, a od 1981 roku jest w EWG.
Ustrój polityczny[edytuj]
Grecja jest demokracją parlamentarną. Na czele państwa stoi prezydent, który jest wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje parlament oraz prezydent. Parlament składa się z 300 parlamentarzystów, wybieranych na czteroletnią kadencję.
Według nowych zasad 250 mandatów w parlamencie przyznawanych jest w systemie proporcjonalnym, a pozostałych 50 automatycznie przypada partii, która uzyskała największą liczbę głosów[22]. Aktualnie (9/2014) międzypartyjne konsultacje wskazują na możliwość likwidacji tego uprzywilejowania[23].
Władzę wykonawczą sprawuje rząd oraz prezydent. Premier wyznaczany jest przez prezydenta państwa, który powołuje na to stanowisko przewodniczącego partii mającej w parlamencie absolutną większość lub większość względną. Rząd musi otrzymać w parlamencie wotum zaufania.
Obecna sytuacja polityczna[edytuj]
W czerwcu 2012 po powtórnych wyborach (po majowych nie utworzono rządu), premierem został Andonis Samaras z Nowej Demokracji tworząc koalicyjny rząd z PASOK-iem i Demokratyczną Lewicą (DIMAR). W czerwcu 2014, po uprzednim wycofaniu się DIMAR, krajem kierowały jedynie te same dwie partie, na przemian sprawujące władzę od 1974 r.
Po przedterminowych wyborach w styczniu 2015 roku, wygranych przez Koalicję Radykalnej Lewicy (SYRIZA), premierem został Alexis Tsipras, tworząc rząd koalicyjny z Niezależnymi Grekami. 5 lipca 2015 odbyło się referendum, w którym Grecy większością prawie 62% opowiedzieli się przeciwko zagranicznej pomocy finansowej na warunkach „trojki”[24].
System prawny[edytuj]
W Grecji obowiązuje system prawa należący do typu kontynentalnego. Na jego kształt duży wpływ miały prawo niemieckie i francuskie[25]. Jego podstawą jest Konstytucja Grecji z 1975 r.
Podział administracyjny[edytuj]
Grecja jest podzielona na 13 regionów (περιφέρεια – periféreia, l.mn. περιφέρειες – periféreies), które dzielą się na 54 departamenty (νομός – nomós, l. mn. νομοί – nomoí).
W myśl uchwalonej już ustawy, z dniem 1 stycznia 2011 liczba gmin i departamentów uległa redukcji o ok. 40%. Zapewnić ma to budżetowi państwa oszczędność 1,8 mld euro, corocznie.
Siły zbrojne[edytuj]
Grecja dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi[26]. Uzbrojenie sił lądowych Grecji składało się w 2014 roku z: 1244 czołgów oraz 3571 opancerzonych pojazdów bojowych[26]. Marynarka wojenna Grecji dysponowała w 2014 roku: 31 okrętami obrony przybrzeża, 13 fregatami, 4 okrętami obrony przeciwminowej oraz 8 okrętami podwodnymi[26]. Greckie siły powietrzne z kolei miały w 2014 roku uzbrojenie w postaci m.in. 224 myśliwców, 205 samolotów transportowych, 156 samolotów szkolno-bojowych, 202 śmigłowców oraz 29 śmigłowców szturmowych[26].
Wojska greckie w 2014 roku liczyły 177,6 tys. żołnierzy zawodowych oraz 280 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) greckie siły zbrojne stanowią 57. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 6,5 mld dolarów (USD)[26].
Demografia[edytuj]
Jako Grecy, określa się 98% stałych mieszkańców, czyli pomijając imigrantów ekonomicznych. Odmienność językowa lub kulturowa nie jest w Grecji tożsama z przynależnością do innego narodu. Jedynie ułamek ludności słowiańskojęzycznej oraz cała ludność, używająca w domach języka tureckiego, nie uważa się za Greków. Główne mniejszości narodowościowe, językowe lub kulturowe to Cyganie (ok. 300 tys.), Turcy i Pomacy (stanowiący łącznie ok. 100-130 tys. wyznawców islamu), Arumuni zwani tu Wlachami, Macedończycy, Albańczycy. Liczna jest grupa ludności słowiańskojęzycznej, lub ludności dwu- i trójjęzycznej, identyfikująca się jako rdzenni Grecy. Według raportu Komitetu Helsińskiego[27], spośród ok. 200 tysięcy ludności słowiańskojęzycznej, rdzennie tubylczej, zamieszkałej w greckiej prowincji Macedonia, co najwyżej 30 tysięcy osób identyfikuje się nie jako Grecy, a jako Macedończycy. Jako Grecy, zdecydowanie określa się ludność używająca języka wołoskiego, oraz Arvanici, tj. lud o korzeniach albańskich, zamieszkały w całej Grecji od kilku stuleci, większa część Cyganów oraz Pontowie. Liczni rosyjskojęzyczni repatrianci z Rosji i ZSRR, określają się jako Pontowie, zatem także Grecy. Gęstość zaludnienia kraju wynosi 82 osób/km². Według danych meldunkowych, w miastach mieszka 63% ludności. Jednak w Grecji nie ma obowiązku zmiany meldunku przez obywatela w wypadku zmiany miejsca zamieszkania. Toteż w gminach zameldowania znacznej części mieszkańców Grecji są tylko przechowywane dane osób, w rzeczywistości tam już niezamieszkałych. Większe zespoły miejskie składają się ze spójnych urbanistycznie, lecz odrębnych administracyjnie jednostek, gmin miejskich, prawnie określanych także jako „miasto”. Do największych z nich należą:
Lp. | Miasto | Liczba ludności, jeśli nie zaznaczono inaczej, dotyczy tylko centralnej gminy danego zespołu miejskiego |
---|---|---|
1. | Ateny | 745 514 (mieszkańcy aglomeracji 4,017 mln[28].). |
2. | Saloniki | 363 987 (mieszkańcy aglomeracji 1,084 mln[29].) |
3. | Pireus | 175 697 (miasto wpisuje się w jednolity zespół urbanistyczny Wielkich Aten) |
4. | Patras | 171 616 |
5. | Larisa | 163 420 (mieszkańcy aglomeracji 284 420)[30] |
6. | Heraklion | 137 711 |
23 grudnia 2015 parlament uchwalił ustawę umożliwiającą zawieranie rejestrowanych związków jednopłciowych[31].
Cudzoziemcy w Grecji[edytuj]
Według danych służby statystycznej Eurostat, w 2008 roku Grecję zamieszkiwało legalnie około 906 tysięcy cudzoziemców, do których należeli głównie Albańczycy, stanowiący 63,7% ogółu legalnie przebywających w Grecji cudzoziemców. W rzeczywistości liczby te należy powiększyć jeszcze o co najmniej milion, niezameldowanych w Grecji, jednak także zamieszkałych tu już na stałe imigrantów nielegalnych[32]. Nielegalni imigranci, to głównie ludność pochodzenia azjatyckiego.
Religia[edytuj]
Większa część stałych mieszkańców Grecji jest wyznawcami prawosławnego Autokefalicznego Kościoła Greckiego, na którego czele stoi metropolita Aten i całej Hellady (obecnie arcybiskup Hieronim II). Kościół podzielony jest administracyjnie na 81 diecezji, w których znajduje się 9000 kościołów i 300 monasterów (nie licząc autonomicznego okręgu Świętej Góry Athos).
Dane z 2010 według Pew Research Center[33][34]:
- chrześcijaństwo: 88,1%:
- prawosławie: 87,1%,
- katolicyzm: 0,7%,
- protestantyzm: 0,3%, gł. zielonoświątkowcy,
- brak religii: 6,1%,
- islam: 5,3%,
- inni chrześcijanie: 0,2%,
- hinduizm: 0,1%,
- tradycyjne religie etniczne.
Wśród imigrantów dominującą religią jest islam.
Gospodarka[edytuj]
Spośród państw UE Grecja ma najgorszy wskaźnik wolności gospodarczej. W rankingu ogólnoświatowym nie jest nawet w pierwszej setce[35].
W latach 1981–2008 nastąpiły w Grecji znaczne przeobrażenia gospodarcze i rozpoczął się szybki rozwój gospodarczy. W miejsce rolno-surowcowej, z silnie zaznaczonym udziałem przemysłu, uformowała się gospodarka o większym udziale usług (głównie transport, obsługa turystów, handel, finanse), a z zanikającym, często przenoszonym za granicę[36] przemysłem – proces dezindustrializacji, trwający także obecnie[37][38].
Większą rolę odegrało tu członkostwo (od 1981) i pomoc Wspólnoty Europejskiej. W latach od 1985 do 1991 Grecja otrzymała 2,5 mld dolarów amerykańskich w ramach tzw. planu integracyjnego, średni roczny przyrost produktu krajowego brutto wynosił w latach 1987–1990 1,6%. Usługi wytwarzają 78,3% produktu krajowego brutto, przemysł – 18%, rolnictwo – 3,6% (2011)[39]. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w 2007 roku wyniósł $27 360, czyli ok. 93% średniej unijnej. Największe bezrobocie w UE.
Od roku 2008 zaznaczył się gwałtowny spadek PKB, przekraczający 25%[40]. W greckiej gospodarce utrzymuje się wciąż problem niemożności osiągnięcia płynności płatniczej przez budżet państwa i przedsiębiorstwa[41][42]. Toteż w okresach przedwyborczych, dodatkowe miliardy w banknotach dowożone są zza granicy[43], co jest mechanizmem dopuszczonym przez systemy zabezpieczeń strefy euro, przewidzianym dla potrzeb ad hoc zapewnienia płynności.
1 stycznia 2002 r. Grecja weszła do strefy euro. Od roku 2002 nastąpiło załamanie bilansu handlu zagranicznego, z -20 mld w 2001, do -65 mld USD w roku 2008. Poprawa rozpoczęła się w 2009, w okolicznościach głębokiej recesji i szybkiego spadku siły nabywczej ludności[44][45][46][47].
Mocnymi punktami gospodarki są turystyka i eksploatacja pierwszej w świecie, pod względem wartości jednostek, floty handlowej[48]. Dodatkowo, Grecy eksploatują liczne jednostki tzw. tanich bander.
Turystyka:
- wytwarza 16,4% PKB[49];
- równoważy 51,2% deficytu handlowego[49];
- zatrudnia co piątego pracującego w kraju[49];
- generuje obrót rynkowy, wysokości 34 mld euro[49];
- jej udział w wytwarzaniu PKB i tworzeniu miejsc pracy wzrasta[49], także w związku z recesją, utrzymującą się w większości pozostałych działów gospodarki.
W 2015 roku kraj ten odwiedziło 23,599 mln. turystów (7,1% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 15,673 mld dolarów[50].
Zobacz też[edytuj]
- kuchnia grecka
- Achajowie, Dorowie, Jonowie, Eolowie
- mitologia grecka
- konflikt grecko-macedoński
- Ludobójstwo Greków
Przypisy
- ↑ Greece (ang.). W: The World Factbook [on-line]. CIA. [dostęp 2014-09-16].
- ↑ a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2015: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2016 (ang.). [dostęp 2016-04-22].
- ↑ Finley, M. I. Democracy Ancient and Modern. 2d ed., 1985. London: Hogarth.
- ↑ History of Philosophy, Volume 1 by Frederick Copleston.
- ↑ Brockett, Oscar G. History of the Theatre. sixth ed., 1991. Boston; London: Allyn and Bacon.
- ↑ World Economic Outlook Database April 2010–WEO Groups and Aggregates Information, Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
- ↑ Appendix B :: International Organizations and Groups, The World Factbook, CIA.
- ↑ Human Development Report 2009 – HDI rankings, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju.
- ↑ The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index (2005), The Economist, www.economist.com, format=PDF.
- ↑ Interactive Infographic of the World’s Best Countries, Newsweek.
- ↑ Grecja zdegradowana do grona państw rozwijających się. Pierwszy taki przypadek (pol.). Gazeta Wyborcza, 12 czerwca 2013. [dostęp 2014-07-29].
- ↑ publisher=europa.eu, Member States of the EU: Greece.
- ↑ Greece becomes 16th ESA Member State, www.esa.int.
- ↑ www.oecd.org, Convention on the OECD.
- ↑ Grecja – najlepszy czas i pogoda do podróży. Informacje dla podróżników o pogodzie i klimacie., hikersbay.com [dostęp 2016-10-05] .
- ↑ Wielki słownik języka nowogreckiego „Babiniotis”, wyd.3, Ateny 2008, Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε., www.lexicon.gr, ISBN 978-960-89751-6-3.
- ↑ Karol Zierhoffer, Zofia Zierhofferowa: Polska a Europa w świetle nazw geograficznych. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2007.
- ↑ Karol Zierhoffer, Zofia Zierhofferowa: Nazwy geograficzne Europy w języku polskim. Dziedzictwo i współczesność. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2011.
- ↑ Millennium issue: Trouble with Turkey The fall of Constantinople Economist.com, Economist.com, 1997-03-20.
- ↑ Ιάκωβος Δ.ΜιχαΗλίδης – „Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ Πολιτικές επιλογές και Στρατιωτικές Επιχειρήσεις (1821-1827), wyd. Skai Biblio, Ateny, 2011.
- ↑ Dzieje Świata, LSW, 1990, s. 316.
- ↑ Prawo wyborcze nr 3636/2008.
- ↑ Przykład bieżącej informacji prasowej o wyrażanej przez główne partie intencji likwidacji bonusu 50 miejsc w parlamencie.
- ↑ Wyniki Greferendum: Grecy przeciw dalszemu zaciskaniu pasa. [dostęp 2015-07-06].
- ↑ Eugenia Dacoronia: Greece. W: Elgar Encyclopedia of Comparative Law. Jan M. Smits (red.). Cheltenham, UK – Northampton, MA, USA: Edward Elgar, 2006, s. 289. ISBN 978-1-84542-013-0. (ang.)
- ↑ a b c d e Greece (ang.). Global Firepower. [dostęp 2014-08-25].
- ↑ Raport Greckiego Komitetu Helsińskiego.
- ↑ Dane ze spisu powszechnego, 2008 r.
- ↑ dane ze źródeł regionalnych, maj 2009.
- ↑ Larissa Census, tovima.gr.
- ↑ Grecja: parlament zalegalizował związki homoseksualne. wyborcza.pl, 23 grudnia 2015. [dostęp 2015-12-24].
- ↑ Według danych Greckiej Służby Statystycznej, spis powszechny z 2011 r. wskazał stałe zamieszkiwanie na terenie kraju łącznie 9 903 268 mieszkańców legalnych (tj. obywateli Grecji i cudzoziemców) oraz 911 929 także stałych mieszkańców, ale nielegalnych. Faktyczna liczba nielegalnie przebywających w Grecji cudzoziemców może być znacznie wyższa.
- ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-02-19].
- ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-02-19].
- ↑ Country rankings of trade, business, fiscal, monetary, financial, labor and investment freedoms.
- ↑ Artykuł w „H Avgi” rozważający przyczyny przeniesienia za granicę central i fabryk wielu spośród głównych greckich przedsiębiorstw.
- ↑ Porównaj: dane służby EL.STAT.
- ↑ Czemu zamykają się fabryki i znikają miliardy – reportaż z kuluarów spotkania Związku Przemysłowców Greckich z Ministrem Rozwoju Konkurencyjności Infrastruktury i Sieci – Kostisem Chatzidakisem, zamieszczony w dziale ekonomicznym ogólnokrajowego dziennika „To Vima”.
- ↑ The World Factbook, CIA.
- ↑ Dane EL.STAT: str. 2, zmiana PKB w okresie I kw. 2008 – I kw.2014, -25,47%, ceny stałe 2005.
- ↑ Porównaj MF Niemiec: ...But the liquidity in the Greek economy remains a big problem.
- ↑ Zdaniem portalu e-system_podatkowy.gr, przywołującego dane oficjalne, z końcem 2012 r., firmy zalegały greckiemu MF 53 mld euro podatku VAT.
- ↑ artykuł przytacza fragmenty okresowego raportu Alpha Banku – grecki bank systemowy, jeden z czterech i ten specjalizujący się w raportach finansowych o całej gospodarce [1] – informujące o stałych, głębokich deficytach obrotów przedsiębiorstw, przez wszystkie miesiące roku 2012, prócz wyborczego czerwca 2012. W czerwcu wystąpiło wysokie saldo dodatnie +767 mln €, wyższe niż poprzednie i niż późniejsze deficyty. Inne doniesienia informują o 28 mld euro, w banknotach – 10 kontenerów banknotów – ad hoc pożyczonych w tym okresie przez Grecję od jednego z mechanizmów unii walutowej. Portal wiadomości przytacza tę informację za ogólnokrajową, niedzielną „Βήμα της Κυριακής” że w 2012 roku jednorazowo przywieziono do Grecji, na krótko, 10 ciężarówek pieniędzy, łącznie 28 mld euro, w banknotach. Narodowy Bank Grecji potwierdza, że miało to miejsce.
- ↑ Porównaj: Bilans handlowy Grecji w latach 2001–2011.
- ↑ wskaźnik zatrudnienia w populacji 24-50 lat.
- ↑ stopa bezrobocia, na przestrzeni 12 lat.
- ↑ stopa bezrobocia wśród kobiet, na przestrzeni 12 lat.
- ↑ Wartość greckiej floty handlowej – oceniana przez UNCTAD na 101 mld USD – jest najwyższa na świecie (www.informatorekonomiczny.msz.gov.pl).
- ↑ a b c d e Patrz: Greek Tourism Facts & Figures, na stronie SETE (Związku Greckich Przedsiębiorstw Turystycznych).
- ↑ UNWTO Tourism Highlights, 2016 Edition (ang.). UNWTO, 2016. [dostęp 2016-10-04]. s. 8.
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Prezydent Grecji
- Parlament Grecji
- Rząd Grecji
- Greckie Ministerstwo Turystyki
- Greckie ambasady na świecie (archiwum)
- Grecja w katalogu Open Directory Project
|
|