29 mei

29 mei is de 149ste dag van het jaar (150ste dag in een schrikkeljaar) in de gregoriaanse kalender. Hierna volgen nog 216 dagen tot het einde van het jaar.

Gebeurtenissen

•  Algemeen
  • 1953 - De Nieuw-Zeelander Edmund Hillary en de Nepalese Sherpa Tenzing Norgay bereiken als eerste mensen ooit de top van de Mount Everest.
  • 1959 - Onder de bietenakker van boer Boon in Slochteren boort de NAM aardgas aan.
  • 1993 - Een aanslag door brandstichting op een huis in de Duitse stad Solingen kost aan 5 Turkse bewoners het leven, met als reacties grote demonstraties en in Nederland de kaartenactie Ik ben woedend.
  • 1999 - Een verwoestende brand in de Tauerntunnel kost aan 12 mensen het leven.
  • 2006 - Aanvang modderstroom van extreme omvang in Sidoarjo op Oost-Java na boring.
  • 2009 - Kapitein van het Korps Commandotroepen Marco Kroon wordt geridderd voor de hoogste Nederlandse militaire onderscheiding, de Militaire Willems-Orde der 4e Klasse. Dit is voor het eerst sinds 55 jaar.

•  Infrastructuur
  • 1884 - De Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen wordt opgericht.
  • 1914 - De RMS Empress of Ireland botst tegen het Noorse steenkoolvrachtschip Storstad, en zinkt binnen 14 minuten. Van de 1477 passagiers aan boord overleven slechts 465 passagiers de ramp.
  • 1955 - Eerste file in Nederland.
  • 1988 - De treindienst van Kerkrade naar Schin op Geul wordt opgeheven.

•  Kunst en cultuur
  • 1912 - De première van het ballet L'après-midi d'un faune van Claude Debussy door het Ballets Russes eindigt in een schandaal.
  • 1913 - In Parijs gaat het ballet Le Sacre du printemps van Igor Stravinsky in première.

•  Media
  • 1886 - John Pemberton begint Coca-Cola te adverteren.
  • 1926 - De Nederlandse publieke omroep VPRO wordt opgericht.
  • 1969 - Een nieuwe Nederlandse omroepwet treedt in werking: de NTS en de NRU gaan op in de NOS.

•  Oorlog
  • 363 - Keizer Julianus Apostata bereikt de Perzische hoofdstad Ctesiphon. Koning Sjapoer II vermijdt een confrontatie en past de tactiek van de verschroeide aarde toe. Door voedselgebrek moet het Romeinse leger zich terugtrekken langs de Tigris.
  • 1453 - Sultan Mehmet II verovert Constantinopel, waarmee een eind komt aan het Byzantijnse Rijk.
  • 1790 - Rhode Island sluit zich als laatste aan bij de groep van Amerikaanse kolonies die de Britse overheersing bestrijden.
  • 1940 - Seyss-Inquart aanvaardt het ambt van rijkscommissaris in Nederland.

•  Politiek
  • 1848 - Wisconsin wordt de 30e staat van de Verenigde Staten.
  • 1972 - De wereldleiders Nixon en Brezjnev ondertekenen in Moskou het eerste SALT-verdrag.
  • 1982 - Beëdiging van het Kabinet-Van Agt III in Nederland.
  • 1990 - De Akkoorden tot oprichting van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling worden ondertekend.
  • 1990 - Boris Jeltsin wordt verkozen tot de nieuwe president van de republiek Rusland.
  • 2002 - In Nederland wordt de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) omgedoopt in Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
  • 2005 - De Europese Grondwet wordt bij een referendum door de Franse kiezers bij een opkomst van meer dan 70% verworpen: 55% tegen, 45% voor.
  • 2014 - De leiders van Kazachstan, Rusland en Wit-Rusland stichten de Euraziatische Unie.

•  Religie
  • 1605 - Kroning van Paus Paulus V in Rome.
  • 1724 - Kardinaal Pietro Francesco Orsini wordt gekozen tot Paus Benedictus XIII.
  • 1920 - Priesterwijding van Giovanni Battista Montini door bisschop Giacinto Gaggia van Brescia (Italië).
  • 1954 - Heiligverklaring van Paus Pius X in Rome door Paus Pius XII

•  Sport
  • 1919 - Het Braziliaans voetbalelftal wint de derde editie van de Copa América door in de finale titelhouder Uruguay met 1-0 te verslaan.
  • 1958 - Het Ullevi-stadion in Göteborg, Zweden wordt geopend.
  • 1966 - In Mexico-Stad wordt het Aztekenstadion officieel in gebruik genomen.
  • 1974 - Feyenoord wint als eerste Nederlandse club de UEFA Cup door in De Kuip met 2-0 van Tottenham Hotspur te winnen.
  • 1985 - In het Heizelstadion te Brussel komen 39 voetbalfans om het leven en raken honderden gewond voorafgaand aan de Europa Cup I-finale tussen Liverpool FC en Juventus FC.
  • 1992 - Voetbalclub Borac Banja Luka uit Bosnië wint de laatste editie van de Mitropacup door BVSC Boedapest (Hongarije) na strafschoppen (5-3) te verslaan.
  • 2003 - Amsterdam wint op Hemelvaartsdag de landstitel in de Nederlandse hockeyhoofdklasse door Oranje Zwart met 3-2 te verslaan in de tweede wedstrijd uit de finale van de play-offs.
  • 2011 - Alberto Contador wint de wielerronde Ronde van Italië. Beste Nederlander (9e) is verrassend Steven Kruijswijk.
  • 2011 - ADO Den Haag bereikt voor het eerst sinds 23 jaar Europees voetbal door in Groningen na strafschoppen van FC Groningen te winnen.
  • 2015 - Sepp Blatter wordt herkozen als president van wereldvoetbalbond FIFA. Hij wordt met een ruime meerderheid verkozen boven zijn enige uitdager Prins Ali bin Al-Hussein uit Jordanië. Enkele dagen later besluit hij op te stappen tegen een achtergrond van een corruptieschandaal.

•  Wetenschap en technologie
  • 1898 - Instelling van de Nobelprijs.
  • 1919 - De waarneming van verschoven sterrenposities tijdens een zonsverduistering bevestigt Albert Einsteins relativiteitstheorie.
  • 1959 - Oprichting van CODASYL (Informatica).

Geboren

Annette Bening,
geboren in 1958

Noel Gallagher,
geboren in 1967

Melanie Brown,
geboren in 1975

Arijan Ademi,
geboren in 1991

• 1439 - Francesco Todeschini Piccolomini, de latere Paus Pius III (overleden 1503)
• 1630 - Karel II, Engels koning (overleden 1685)
• 1660 - Sarah Churchill, Engels hertogin van Marlborough (overleden 1744)
• 1680 - Ferdinand Albrecht II van Brunswijk-Wolfenbüttel, Duits vorst (overleden 1735)
• 1837 - Alexander de Savornin Lohman, Nederlands politicus (overleden 1924)
• 1846 - Albert Apponyi, Hongaars politicus (overleden 1933)
• 1851 - Maria Anna Sophia Elisabeth van Saksen-Weimar-Eisenach (overleden 1859)
• 1859 - Erich Wasmann, Oostenrijks entomoloog en pater (overleden 1931)
• 1860 - Isaac Albéniz, Spaans componist (overleden 1909)
• 1867 - Jan van Oort, Nederlands schilder en illustrator (overleden 1938)
• 1868 - Abdülmecit II, Ottomaans kalief (overleden 1944)
• 1873 - Rudolf Tobias, Estisch componist (overleden 1918)
• 1874 - Gilbert Keith Chesterton, Brits auteur, letterkundige en journalist (overleden 1936)
• 1877 - Otto Gebühr, Duits acteur (overleden 1954)
• 1880 - Oswald Spengler, Duits cultuurhistoricus (overleden 1936)
• 1894 - Josef von Sternberg, Oostenrijks-Amerikaans filmregisseur (overleden 1969)
• 1896 - Cesar Bengzon, Filipijns rechter (overleden 1990)
• 1897 - Erich Korngold, Oostenrijks-Amerikaans componist (overleden 1957)
• 1903 - Bob Hope, Amerikaans komiek (overleden 2003)
• 1904 - Gregg Toland, Amerikaans cameraman (overleden 1948)
• 1905 - Jan Teulings, Nederlands acteur en regisseur (overleden 1989)
• 1910 - Ralph Metcalfe, Amerikaans atleet en politicus (overleden 1978)
• 1911 - Leah Goldberg, Israëlisch dichteres en schrijfster (overleden 1970)
• 1912 - Jan Hanlo, Nederlands dichter (overleden 1969)
• 1912 - Thomas Monarch, Amerikaans autocoureur (overleden 1964)
• 1915 - Karl Münchinger, Duits dirigent (overleden 1990)
• 1916 - Lou van Rees, Nederlands impresario (overleden 1993)
• 1917 - John F. Kennedy, 35^ste president van de Verenigde Staten (overleden 1963)
• 1919 - Gerrit Jan van den Berg, Nederlands verzetsstrijder (overleden 1944)
• 1920 - John Harsanyi, Hongaars-Australisch-Amerikaans econoom en 'Nobel'prijswinnaar (overleden 2000)
• 1923 - Bernard Clavel, Frans schrijver (overleden 2010)
• 1926 - Abdoulaye Wade, Senegalees president
• 1927 - Varkey Vithayathil, Indiaas kardinaal-grootaartsbisschop van Ernakulam-Angamaly (overleden 2011)
• 1928 - Marcel Henrix, Vlaamse missionaris, scheutist en taalkundig autoriteit in het Ngbaka (overleden 2015)
• 1929 - Harry Frankfurt, Amerikaans filosoof
• 1929 - Peter Higgs, Brits natuurkundige en Nobelprijswinnaar
• 1930 - Asbjørn Hansen, Noors voetballer
• 1931 - Osvaldo Héctor Cruz, Argentijns voetballer
• 1932 - Marilyn Borden, Amerikaans actrice en zangeres (overleden 2009)
• 1932 - Paul R. Ehrlich, Amerikaans bioloog
• 1933 - Tarquinio Provini, Italiaans motorcoureur (overleden 2005)
• 1935 - André Brink, Zuid-Afrikaans schrijver (overleden 2015)
• 1937 - Alwin Schockemöhle, Duits springruiter
• 1938 - Ritsaert ten Cate, Nederlands kunstenaar en theaterpionier (overleden 2008)
• 1941 - Yvonne Raveles-Resida, Surinaams politicus
• 1944 - Helmut Berger, Oostenrijks acteur
• 1944 - Maurice Bishop, president van Grenada (overleden 1983)
• 1945 - Frithjof Foelkel, Nederlands natuurkundige en schrijver
• 1945 - Jean-Pierre Van Rossem, Vlaams econoom, zakenman, schrijver en politicus
• 1945 - Daniel Van Ryckeghem, Belgisch wielrenner (overleden 2008)
• 1946 - Sietze Dolstra, Nederlands cabaretier
• 1946 - Peter d'Hamecourt, Nederlands journalist, NOS correspondent
• 1946 - Héctor Yazalde, Argentijns voetballer (overleden 1997)
• 1949 - Gary Brooker, Brits zanger en pianist (Procol Harum)
• 1949 - Elt Drenth, Nederlands zwemmer
• 1949 - Francis Rossi, Brits muzikant (Status Quo)
• 1950 - Rebbie Jackson, Amerikaans zangeres
• 1953 - Aleksandr Abdoelov, Russisch acteur (overleden 2008)
• 1953 - Danny Elfman, Amerikaans componist
• 1954 - John Hencken, Amerikaans zwemmer en olympisch kampioen (1972 en 1976)
• 1955 - John Hinckley jr., Amerikaans crimineel
• 1956 - La Toya Jackson, Amerikaans zangeres
• 1957 - Bobby Hamilton, Amerikaans autocoureur (overleden 2007)
• 1957 - Ted Levine, Amerikaans acteur
• 1958 - Annette Bening, Amerikaans actrice
• 1958 - Willem Holleeder, Nederlands crimineel
• 1958 - Ben Rottiers, Belgisch acteur
• 1959 - Rupert Everett, Brits acteur
• 1960 - Rafaël Galiana, Frans autocoureur
• 1961 - Melissa Etheridge, Amerikaans zangeres
• 1962 - Fandi Ahmad, Singaporees voetballer
• 1962 - Semino Rossi, Oostenrijks-Argentijns schlagerzanger
• 1963 - Zhu Jianhua, Chinees atleet
• 1965 - Marcelo Ramírez, Chileens voetballer
• 1965 - Frank Waaldijk, Nederlands kunstenaar
• 1967 - Noel Gallagher, Brits gitarist (Oasis)
• 1967 - Alexandre Gallo, Braziliaans voetballer en trainer
• 1968 - Marc Dik, Nederlands programmamaker
• 1970 - Monique de Beer, Nederlands paralympisch sportster
• 1970 - Jia Zhangke, Chinees filmregisseur, filmproducent, acteur en schrijver
• 1970 - Koen T'Sijen, Vlaams politicus
• 1973 - Alpay Özalan, Turks voetballer
• 1975 - Melanie Brown (Mel B.), Brits zangeres (o.a. Spice Girls)
• 1977 - Miroslav Drobňák, Slowaaks voetballer
• 1977 - Rachael Stirling, Brits actrice
• 1978 - Pelle Almqvist, Zweeds zanger (The Hives)
• 1978 - Sébastien Grosjean, Frans tennisser
• 1979 - Rutger Castricum, Nederlands presentator
• 1979 - Arne Friedrich, Duits voetballer
• 1979 - Salou Ibrahim, Belgisch-Ghanese voetballer
• 1979 - Brian Kendrick, Amerikaans professioneel worstelaar
• 1979 - Martin Stocklasa, Liechtensteins voetballer
• 1979 - Krzysztof Szczawiński, Pools wielrenner
• 1980 - Ernesto Farías, Argentijns voetballer
• 1980 - Kenn Hansen, Deens voetbalscheidsrechter
• 1981 - Andrej Arsjavin, Russisch voetballer
• 1981 - Kyle Tress, Amerikaans skeletonracer
• 1982 - Natalja Dobrynska, Oekraïens atlete
• 1983 - Jevgenia Poljakova, Russisch atlete
• 1985 - Yu Jing, Chinees schaatsster
• 1985 - Nozomi Komuro, Japans skeletonster
• 1986 - Kevin Janssens, Belgisch voetballer
• 1986 - Michael Schär, Zwitsers wielrenner
• 1986 - Picho Toledano, Mexicaans autocoureur
• 1987 - Victor Barrio, Spaans matador (overleden 2016)
• 1987 - Yanet Bermoy, Cubaans judoka
• 1987 - Kelvin Maynard, Surinaams voetballer
• 1987 - Roberts Rode, Lets alpineskiër
• 1987 - Alessandra Torresani, Amerikaans actrice
• 1987 - Tim Visser, Nederlands rugbyer
• 1989 - Jasper Gottlieb, Nederlands acteur
• 1989 - Marius Gottlieb, Nederlands acteur
• 1989 - Eva Lovia, Amerikaans pornoactrice
• 1989 - Ksenia Moskvina, Russisch zwemster
• 1990 - Ramil Guliyev, Turks atleet
• 1990 - [Sherida Spitse]], Nederlands voetbalster
• 1990 - Thibaut Pinot, Frans wielrenner
• 1991 - Arijan Ademi, Kroatisch voetballer
• 1991 - Dominique Bouchard, Canadees zwemster
• 1991 - Brecht Dejaegere, Belgisch voetballer
• 1991 - Dan Wells, Brits autocoureur
• 1995 - Danas Rapšys, Litouws zwemmer

Overleden

Josephine de Beauharnais,
overleden 1814

• 1500 - Bartolomeu Dias (50), Portugees zeevaarder en ontdekkingsreiziger
• 1555 - Hendrik II van Navarra (52), Koning van Navarra, Graaf van Armagnac en Périgord
• 1814 - Joséphine de Beauharnais (50), echtgenote van Napoleon Bonaparte
• 1829 - Humphry Davy (50), Brits scheikundige
• 1847 - Emmanuel de Grouchy (80), Frans maarschalk onder Napoleon Bonaparte
• 1883 - Marianne van Oranje-Nassau (73), prinses van Oranje-Nassau
• 1892 - Mírzá Husayn-'Alí (74), als Bahá'u'lláh stichter van het Bahai-geloof
• 1910 - Mili Balakirev (73), Russisch componist
• 1946 - Friedrich Wilhelm Ruppert (41), Duits SS'er
• 1955 - Daniël George van Beuningen (78), Nederlands ondernemer en kunstverzamelaar
• 1959 - Boris Kowadlo (47), Nederlands verzetsstrijder
• 1976 - John Badcock (73), Brits roeier
• 1976 - Maurits van Vollenhoven (93), Nederlands diplomaat
• 1979 - Mary Pickford (87), Amerikaans actrice
• 1982 - Romy Schneider (43), Oostenrijks actrice
• 1988 - Henry Johansen (83), Noors voetballer
• 1990 - Hussein Onn (68), Maleisisch politicus
• 1992 - Lorenzo Tañada (93), Filipijns senator
• 1994 - Erich Honecker (81), Staatsraadvoorzitter van Oost-Duitsland
• 1997 - Jeff Buckley (30), Amerikaans zanger en gitarist
• 1998 - Barry Goldwater (89), Amerikaans politicus
• 2000 - Felix Fuentebella (84), Filipijns politicus
• 2003 - Trevor Ford (79), Welsh voetballer
• 2004 - Archibald Cox (92), Amerikaans advocaat, hoogleraar en openbaar aanklager
• 2004 - Ramona Trinidad Iglesias-Jordan (114), op het moment van overlijden oudste mens ter wereld
• 2005 - Gé van Dijk (81), Nederlands voetballer
• 2006 - Frits Müller (73), Nederlands cartoonist
• 2006 - Johnny Servoz-Gavin (64), Frans autocoureur
• 2008 - Harvey Korman (81), Amerikaans (stem)acteur en komiek
• 2009 - Patrick Newley (54), Iers schrijver, journalist en theateragent
• 2009 - Karine Ruby (31), Frans meervoudig wereldkampioene snowboarden
• 2009 - Nantas Salvalaggio (85), Italiaans schrijver en journalist
• 2010 - Dennis Hopper (74), Amerikaans acteur
• 2011 - Sergej Bagapsj (62), president van Abchazië
• 2011 - Ferenc Mádl (80), president van Hongarije
• 2013 - Franz Bernhard (79), Duits beeldhouwer
• 2013 - Mulgrew Miller (57), Amerikaans jazzpianist
• 2013 - Henry Morgentaler (90), Joods-Canadees dokter en abortusactivist
• 2013 - Franca Rame (84), Italiaans actrice
• 2014 - Karlheinz Böhm (86), Oostenrijks acteur
• 2015 - Doris Hart (89), Amerikaans tennisspeelster
• 2015 - Tom Jones (72), Amerikaans autocoureur
• 2015 - Wim van Norden (97), Nederlands journalist, redacteur
• 2015 - Marco Tamburini (55), Italiaans jazztrompettist

Viering/herdenking

• Internationale dag van de VN-blauwhelmen
• Rooms-katholieke kalender:
  • Heilige Maximinus van Trier († c. 346)
  • Heilige Theodosia van Constantinopel († c. 730)
  • Heilige Bona van Pisa († c. 1207)
  • Zalige Geraldina van Pisa († c. 1260)

Weerextremen

Nederland

Dagrecords

• 1961 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur 8,2 °C
• 1944 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 23,7 °C
• 1961 - Laagste minimumtemperatuur 1,5 °C
• 1944 - Hoogste maximumtemperatuur 30,8 °C
• 1950 - Hoogste uurgemiddelde windsnelheid 9,8 m/s
• 1944 - Langste zonneschijnduur 14,8 uur
• 1941 - Langste neerslagduur 7,6 uur
• 1945 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 16 mm
• 1905 - Laagste etmaalgemiddelde relatieve vochtigheid 44 %

België

Dagrecords

• 1961 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur 8,3 °C
• 1944 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 24,9 °C
• 1961 - Laagste minimumtemperatuur 1,5 °C
• 1944 - Hoogste maximumtemperatuur 32,1 °C
• 1945 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 13,9 mm

Uitzonderlijke gebeurtenissen

• 1956 - Ernstige overstromingen met enkele doden en belangrijke schade in Dison.
• 1961 - Sneeuw op de Baraque Michel (Jalhay).

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie 29 May van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.