1916
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1916 / MCMXVI
stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1880–1889 • 1890–1899 • 1900–1909 • 1910–1919 • 1920–1929 • 1930–1939 • 1940–1949
lata: 1906 « 1911 « 1912 « 1913 « 1914 « 1915 « 1916 » 1917 » 1918 » 1919 » 1920 » 1921 » 1926
Wydarzenia w Polsce[edytuj]
- 25 stycznia – cesarz Mikołaj powołał specjalną komisję złożoną z 11 osób do ustalenia znaczenia słów „Wolna Polska”, użytych w rozkazie do armii z grudnia 1915.
- 28 marca – na front pod Baranowiczami przybyła Brygada Strzelców Polskich, jednak ze względu na obawy Rosjan przed porozumieniem się jej z Legionami nie została użyta w boju.
- 30 marca – I wojna światowa: zakończyła się rosyjsko-niemiecka bitwa nad jeziorem Narocz.
- 7 kwietnia – Bródno i Targówek przyłączono do Warszawy.
- 3 maja – w Królestwie Polskim odbyły się patriotyczne manifestacje z okazji 125.rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. W warszawskiej manifestacji wzięło udział ok. 200 tys. osób.
- 2 czerwca – zakończył się strajk warszawskich tramwajarzy, złamany represjami policji.
- 3 czerwca – doszło do strajku górników w Zagłębiu Dąbrowskim.
- 4–5 lipca – trwały walki Legionów Piłsudskiego pod Kostiuchnówką.
- 21 lipca – założono Klub Państwowców Polskich.
- 18 sierpnia – Dąbrowa Górnicza, będąc pod administracją austriacką, uzyskała prawa miejskie.
- 5 listopada – została ogłoszona zapowiedź (akt 5 listopada) utworzenia państwa polskiego pod kontrolą państw centralnych.
- 9 listopada – wydano apel państw centralnych o ochotniczy zaciąg Polaków do wojska.
- 11 listopada – Ciechocinek otrzymał prawa miejskie.
- 6 grudnia – Państwa Centralne powołały Tymczasową Radę Stanu.
- 9 grudnia – weszła do obiegu marka polska.
- 25 grudnia – został wydany rozkaz cesarza Rosji zawierający obietnicę utworzenia niepodległej Polski.
- Przyłączenie Ochoty do Warszawy.
- W Jaworznie powstały Zakłady Chemiczne „Azot”.
- Powstał klub sportowy Legia Warszawa.
- W Krakowie, utworzono miejski urząd opieki socjalnej dla inwalidów oraz wdów i sierot po poległych.
- W Krakowie powstała Krajowa Komisja Związków Zawodowych, podległa swojej centrali w Wiedniu.
- Prawa miejskie otrzymały: Pruszków, Żyrardów.
- Busko-Zdrój przywrócenie praw miejskich (odebranych w 1869).
Wydarzenia na świecie[edytuj]
- 1 stycznia:
- Korpus Medyczny Armii Brytyjskiej po raz pierwszy dokonał transfuzji krwi używając krwi przechowywanej do tego celu i schłodzonej.
- impresjonista Claude Monet namalował obraz „Wodne lilie”.
- 5 stycznia – Charles Hatfield (twórca deszczu) rzekomo spowodował ulewne deszcze w rejonie San Diego w stanie Kalifornia.
- 8 stycznia:
- I wojna światowa: armia złożona z Australijczyków, Nowozelandczyków (ang. Australian and New Zealand Army Corps – ANZAC) i Brytyjczyków wycofuje się z półwyspu Gallipoli (Bitwa o Gallipoli).
- zwodowano brytyjski krążownik liniowy HMS Repulse.
- 9 stycznia – I wojna światowa: zakończyła się bitwa o Gallipoli.
- 13/14 stycznia – potężny sztorm przeszedł przez zatokę Zuiderzee w Holandii, powodując ekstensywne szkody. Sztorm ten spowodował, że parlament holenderski podjął decyzję o budowie tamy Afsluitdijk i polderów w regionie ujścia rzeki IJssel.
- 17 stycznia – w Stanach Zjednoczonych powstało profesjonalne stowarzyszenie graczy w golfa (ang. Professional Golfers Association of America – PGA).
- 18 stycznia – meteoryt typu chondryt o masie 611 gramów uderzył w dom, w pobliżu miejscowości Baxter, w stanie Missouri, w USA.
- 19 stycznia – I wojna światowa: Król Czarnogóry Mikołaj uszedł z kraju, wywieziony przez okręty Ententy. Tym samym zerwano rokowania pokojowe z Austrią i Niemcami. Król po ucieczce z kraju zapowiedział dalsze prowadzenie wojny i zobowiązał się nie podpisywać odrębnego pokoju.
- 23/24 stycznia – w miejscowości Browning w stanie Montana temperatura powietrza spadła z +6,7 °C do –48,8 °C (44 °F to –56 °F) w ciągu jednego dnia, jest to rekordowy spadek temperatury odnotowany w ciągu 24 godzin.
- 28 stycznia – Louis Brandeis, jako pierwsza osoba pochodzenia żydowskiego, zasiadł w Sądzie Najwyższym Stanów Zjednoczonych.
- 29 stycznia – I wojna światowa: po raz pierwszy Paryż został zbombardowany przez niemieckie sterowce.
- 3 lutego – w Ottawie spłonął gmach parlamentu Kanady.
- 5 lutego – w Zurychu otwarto Cabaret Voltaire, który stał się centrum ruchu dada.
- 9 lutego – o godz. 18:00 Tristan Tzara zainicjował dadaizm (według Hansa Arpa).
- 11 lutego:
- w Nowym Jorku anarchistka i feministka Emma Goldman została aresztowana za wykład o kontroli urodzeń.
- w Baltimore odbył się pierwszy koncert Baltimorskiej Orkiestry Symfonicznej (ang. Baltimore Symphony Orchestra).
- w Rumunii powstał klub sportowy „Sportul Studenţesc”.
- 21 lutego – I wojna światowa: rozpoczęła się niemiecko-francuska bitwa o Verdun.
- 24 lutego – Victor Thorn został premierem Luksemburga.
- 26 lutego – I wojna światowa: 930 osób zginęło na Morzu Śródziemnym po storpedowaniu francuskiego statku Provence II przez niemiecki okręt podwodny U-35.
- 27 lutego – I wojna światowa: brytyjski statek pasażerski SS Maloja został zatopiony na kanale La Manche przez niemiecki okręt podwodny; zginęło 155 osób.
- 29 lutego – I wojna światowa: 200 mil morskich na wschód od Wysp Owczych doszło do bitwy między niemieckim krążownikiem pomocniczym SMS Greif i brytyjskim HMS Alcantra, zakończonej zatopieniem obu okrętów. Spośród członków załogi Alcantry zginęło 74 marynarzy, z załogi Greifa 194, w tym dowódca (do niewoli wzięto 115 osób).
- 1 marca – premier Kolumbii Brytyjskiej Harlan Carey Brewster zakończył swą kadencję. Pełnił funkcję premiera z ramienia Liberalnej Partii Kolumbii Brytyjskiej (ang. British Columbia Liberal Party).
- 5 marca:
- płynący z Barcelony do Buenos Aires hiszpański liniowiec oceaniczny Príncipe de Asturias zatonął na wysokości brazylijskiego miasta Santos; zginęło 445 spośród 588 osób na pokładzie.
- założonego hiszpański klub piłkarski RCD Mallorca.
- 6 marca – w Sydney w Australii, nowo powstałe konserwatorium muzyczne przyjmuje pierwszych studentów (ang. Sydney Conservatorium of Music).
- 7 marca – w Monachium zostało założone przedsiębiorstwo motoryzacyjne BMW.
- 8–9 marca – rewolucja meksykańska: nocą oddział 1500 meksykańskich rewolucjonistów pod przywództwem gen. Pancho Villa, zaatakował miejscowość Columbus w stanie Nowy Meksyk, zginęło 17 osób. Garnizon kawalerii USA wyparł napastników z miejscowości.
- 9 marca:
- I wojna światowa: Niemcy wypowiedziały wojnę Portugalii.
- I wojna światowa: rozpoczęła się austriacko-włoska V bitwa nad rzeką Isonzo.
- 15 marca – rewolucja meksykańska: prezydent Woodrow Wilson wysłał 12 tys. żołnierzy do Meksyku w pościgu za oddziałami gen. Pancho Villa, 13 regiment kawalerii USA jako pierwszy przekroczył granicę.
- 16 marca:
- rewolucja meksykańska: 7 i 10 regiment kawalerii USA pod dowództwem Johna Pershinga przekroczyły granicę Meksyku w celu rozbicia oddziałów gen. Pancho Villa.
- I wojna światowa: rozpoczęła się rosyjska ofensywa koło Dyneburga.
- I wojna światowa: rozpoczęła się bitwa nad jeziorem Narocz.
- 18 marca – I wojna światowa: u wybrzeży Albanii zatonął po storpedowaniu przez austro-węgierski okręt podwodny SM U-6 francuski niszczyciel Renaudin; zginęło 47 członków załogi, ocalało 35.
- 19 marca – pierwsza misja bojowa w historii lotnictwa USA. Osiem samolotów wystartowało w poszukiwaniu oddziałów gen. Pancho Villa.
- 20 marca:
- Albert Einstein ogłosił ogólną teorię względności.
- w wieku 32 lat pigmej Ota Benga popełnił samobójstwo. W roku 1906 był prezentowany w nowojorskim ogrodzie zoologicznym w klatce obok orangutana.
- 22 marca:
- w obliczu powszechnego buntu chiński dyktator Yuan Shikai oficjalnie uznał restaurację monarchii za niebyłą i przywrócił ustrój republikański.
- ślub Edith Bratt i Johna Ronalda Reuela Tolkiena. Małżeństwo to stanowiło inspirację dla Tolkiena przy tworzeniu fikcyjnych postaci Lúthien i Beren w powieści Silmarillion.
- 30 marca:
- niemiecki astronom Max Wolf odkrył planetoidę (820) Adriana.
- I wojna światowa: niemiecki okręt podwodny SM U-33 zatopił na Morzu Czarnym rosyjski statek szpitalny Portugal; zginęło 115 członków załogi i pracowników Czerwonego Krzyża.
- I wojna światowa: zakończyła się bitwa nad jeziorem Narocz.
- 14 kwietnia – w Bułgarii został wprowadzony kalendarz gregoriański.
- 24 kwietnia:
- w Dublinie wybuchło antybrytyjskie powstanie wielkanocne. Przywódca powstańców Patrick Pearse ogłosił utworzenie niepodległej Republiki Irlandii, walki trwały sześć dni i zakończyły się klęską powstańców.
- I wojna światowa: niemieckie krążowniki dokonały bombardowania miast Yarmouth i Lowestoft w Anglii.
- 27 kwietnia – I wojna światowa: bitwa o Hulluch we Francji, 47 brygada brytyjska i 16 irlandzka dywizja zostały zdziesiątkowane w niemieckim ataku gazowym.
- 29 kwietnia – I wojna światowa: Turcy zmusili do kapitulacji zgrupowanie brytyjskie otoczone pod Al-Kut w dzisiejszym Iraku.
- 30 kwietnia:
- w Niemczech wprowadzono pierwszą w historii zmianę czasu na letni, spowodowaną wymogami gospodarki wojennej.
- w Dublinie zdławiono antybrytyjskie powstanie wielkanocne.
- 3 maja – na dziedzińcu więzienia w Dublinie Brytyjczycy rozstrzelali 16 przywódców powstania wielkanocnego.
- 5 maja – Korpus Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych wtargnął do Dominikany.
- 6 maja – zostało podpisane tajne porozumienie między Wielką Brytanią i Francją – Traktat Sykes-Picot – odnoszące się do podziału Bliskiego Wschodu na strefy wpływów po zakończeniu pierwszej wojny światowej.
- 12 maja – stracony przez Brytyjczyków został James Connolly, irlandzki socjalista, jeden z przywódców powstania wielkanocnego.
- 16 maja – została zawarta umowa Sykes-Picot, brytyjsko-francuskie tajne porozumienie dotyczące podziału stref wpływów na Bliskim Wschodzie, po zakończeniu I wojny światowej.
- 21 maja – w Wielkiej Brytanii wprowadzono po raz pierwszy czas letni.
- 27 maja – w Cambridge, Amerykanin Ted Meredith ustanowił rekord świata w biegu na 400 m wynikiem 47,4 s.
- 31 maja – I wojna światowa: u wybrzeży Jutlandii rozpoczęła się największa bitwa morska I wojny światowej – bitwa jutlandzka.
- 1 czerwca – I wojna światowa: zakończyła się nierozstrzygnięta bitwa jutlandzka między flotami niemiecką i brytyjską.
- 4 czerwca-20 września – I wojna światowa: Ofensywa Brusiłowa – największa ofensywa wojsk rosyjskich przeprowadzona na froncie wschodnim przeciwko armiom państw centralnych.
- 5 czerwca – I wojna światowa: na minie ustawionej przez niemiecki okręt podwodny U-75, zatonął w pobliżu Orkadów – HMS Hampshire. Na pokładzie był wówczas brytyjski minister wojny, lord Horatio Kitchener, który nie przeżył zatonięcia okrętu.
- 8 czerwca – Rosja i Japonia podpisały układ sojuszniczy.
- 9 czerwca – na zjeździe socjalistek rosyjskich w Moskwie ogłoszono dzień 8 marca Dniem Kobiet.
- 10 czerwca – I wojna światowa: taktycznym zwycięstwem Austro-Węgier i strategicznym zwycięstwem Włoch zakończyła się bitwa pod Asiago (15 maja-10 czerwca).
- 18 czerwca – Paolo Boselli został premierem Włoch.
- 22 czerwca – I wojna światowa: pierwsze w historii bombardowanie celów wyłącznie cywilnych – francuskie bomby zabiły w Karlsruhe ponad 100 osób.
- 24 czerwca – I wojna światowa: rozpoczęła się ofensywa wojsk Ententy nad Sommą.
- 1 lipca – I wojna światowa: rozpoczęła się Bitwa nad Sommą. W pierwszym dniu bitwy zginęło około 60 tys. żołnierzy z Brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
- 1–12 lipca – co najmniej jeden rekin zaatakował pięciu pływaków u wybrzeża New Jersey. Cztery osoby zginęły, jedna osoba została ciężko ranna. Pół wieku później, wydarzenie to posłużyło między innymi za inspiracje do filmu „Szczęki”.
- 2–25 lipca – I wojna światowa: w bitwie o Erzincan Rosjanie zwyciężyli Turków.
- 8–16 lipca – dwa huragany przeszły przez zachodnią część stanu Karolina Północna powodując poważne straty.
- 15 lipca – w Seattle w stanie Waszyngton, William Boeing wraz z partnerem zarejestrował przedsiębiorstwo pod nazwą “Pacific Aero Products”, później przemianowane na Boeing Company.
- 22 lipca – w San Francisco w czasie parady „Dnia Gotowości” (Dzień Gotowości – do przystąpienia do I wojny światowej) wybuchła bomba zabijając 10 osób i raniąc 40 osób. Później Warren Billings i Tom Mooney zostali niesłusznie skazani za ten wybuch.
- 29 lipca – w prowincji Ontario w Kanadzie od uderzenia pioruna doszło do pożaru lasu. Pożar zniszczył miejscowość Cochrane i gminę Black River-Matheson – zginęło 233 osoby.
- 30 lipca – eksplozja na wyspie Black Tom w Jersey City, spowodowana sabotażem agentów niemieckich, w wyniku której zginęło 7 osób, setki zostało rannych.
- 3 sierpnia – I wojna światowa: rozpoczęła się brytyjsko-turecka bitwa o Romani na Synaju.
- 4 sierpnia:
- Dania sprzedała Stanom Zjednoczonym południowe Wyspy Dziewicze.
- I wojna światowa: Liberia wypowiedziała wojnę Niemcom.
- 7 sierpnia – Portugalia przystąpiła do wojny po stronie Ententy.
- 25 sierpnia – prezydent Woodrow Wilson podpisał ustawę powołującą do życia agencję rządową – National Park Service.
- 27 sierpnia – Rumunia przystąpiła do wojny po stronie Ententy.
- 28 sierpnia – I wojna światowa: Niemcy wypowiedziały wojnę Rumunii, Włochy wypowiedziały wojnę Niemcom.
- Wrzesień – I wojna światowa: wojska bułgarskie zajmują okręg Dobrudża należący od 1913 roku w całości do Rumunii.
- 1 września – Bułgaria wypowiedziała wojnę Rumunii.
- 2 września – William Leefe-Robinson, jako pierwszy pilot zestrzelił niemiecki statek powietrzny nad Wielką Brytanią.
- 13 września – w miasteczku Erwin, w stanie Tennessee – Mary, słonica cyrkowa, została powieszona za zabicie tresera.
- 15 września – I wojna światowa: w czasie ofensywy alianckiej nad rzeką Sommą skierowanej przeciw wojskom niemieckim po raz pierwszy użyto w walce czołgu. Był nim zbudowany przez Brytyjczyków pojazd Mark I.
- 18 września – woda z przerwanej zapory zalała miejscowość Desná w północno-zachodnich Czechach, powodując śmierć 62 osób.
- 20 września – Wiedeń: cesarz Austro-Węgier wydał dekret o przekształceniu Legionów Polskich w Polski Korpus Posiłkowy.
- 26 września – król Rumunii Ferdynand ustanowił najwyższe odznaczenie wojskowe Order Michała Walecznego.
- 27 września – Lij Yasu V władca Etiopii, został odsunięty od władzy, jego miejsce zajęła cesarzowa Zauditu.
- 1 października – Niemcy: przeprowadzono pierwszą w historii zmianę czasu na zimowy.
- 4 października – założono Murmańsk.
- 5 października – został oddany do użytku kolejowy Most Chabarowski nad rzeką Amur.
- 12 października – Hipólito Yrigoyen został wybrany prezydentem Argentyny.
- 16 października – Margaret Sanger otwarła, pierwszą w USA, Klinikę Świadomego Macierzyństwa.
- 27 października – w odległości około 60 km od Addis Abeby doszło do bitwy (Bitwa o Segale) w której siły cesarza Zauditu zwyciężyły nad siłami Lij Yasu V.
- 5 listopada – cesarze Niemiec i Austrii wydali akt 5 listopada, zapowiadający utworzenie Królestwa Polskiego.
- 7 listopada:
- Woodrow Wilson pokonał Charlesa Evansa Hughesa w wyborach prezydenckich w USA.
- republikanka Jeannette Rankin z Montany została wybrana, jako pierwsza kobieta, do Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych.
- 13 listopada – premier Australii Billy Hughes zostaje wydalony z Australijskiej Partii Pracy ze względu na jego poparcie dla idei przymusowego poboru do wojska.
- 18 listopada – I wojna światowa: zakończyła się Bitwa nad Sommą. W bitwie zginęło ponad milion żołnierzy.
- 21 listopada:
- Karol I Habsburg został cesarzem Austrii.
- HMHS Britannic, trzeci i największy z trzech transatlantyków typu Olympic, do którego należały także Titanic i Olympic, wpadł na minę i zatonął – zginęło 30 osób.
- Pierwszy lot samolotu Breguet 14.
- 23 listopada:
- Aleksander Trepow został premierem Rosji.
- I wojna światowa: Grecja wypowiedziała wojnę Niemcom i Bułgarii.
- 25 listopada – premier Austrii Karl von Stürgkh został zastrzelony przez Friedricha Adlera.
- 26 listopada:
- I wojna światowa: rozpoczęła się bitwa austriacko-rumuńska pod Hermanstadt.
- Grecja wypowiedziała wojnę Niemcom.
- Grudzień – jednomiejscowy myśliwiec Sopwith Camel zbudowany przez Sopwith Aviation Company, zostaje użyty w walkach przeciw niemieckim samolotom produkowanym przez Fokkera.
- 2 grudnia – w Wiedniu odbyła się premiera operetki Róża Stambułu Leo Falla.
- 5 grudnia – w Wielkiej Brytanii upadł drugi rząd Herberta Henry’ego Asquitha.
- 6 grudnia – David Lloyd George został premierem Wielkiej Brytanii.
- 7 grudnia – I wojna światowa: wojska niemieckie i austriackie zajęły rumuńską stolicę Bukareszt.
- 12 grudnia:
- Niemcy zgłosiły propozycje pokojowe.
- lawina w Dolomitach pogrzebała 18 tys. żołnierzy armii austriackiej i włoskiej.
- 14 grudnia – Duńczycy w pierwszym w historii referendum narodowym zgodzili się na sprzedaż Stanom Zjednoczonym Duńskich Indii Zachodnich (obecnie Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych).
- 20 grudnia – I wojna światowa: zakończyła się bitwa pod Verdun. Ponad 600 tys. żołnierzy zabitych.
- 23 grudnia – I wojna światowa: w bitwie o Magdhaba na półwyspie Synaj oddziały australijskie i nowozelandzkie zdobyły turecki garnizon.
- 27 grudnia – Francja i Wielka Brytania dokonały podziału byłej niemieckiej kolonii Togoland.
- 29/30 grudnia – w nocy, w niewyjaśnionych okolicznościach, został zamordowany Grigorij Rasputin – przez członków rodziny Romanowów.
- 30 grudnia – koronacja Karola I na króla Węgier.
- Albert Einstein publikuje ogólną teorię względności.
- „Kurs językoznawstwa ogólnego” (fr. Cours de linguistique générale) dzieło autorstwa językoznawcy szwajcarskiego Ferdinanda de Saussure zostało wydane.
- Letnie igrzyska olimpijskie w Berlinie zostały odwołane.
- Szwajcarski psychiatra Ernst Rüdin opublikował początkowe rezultaty badań nad genetycznym podłożem schizofrenii.
Urodzili się[edytuj]
- 4 stycznia – Helena Kołaczkowska, polska literatka, autorka książek dla dzieci, autorka tekstów piosenek
- 5 stycznia – Wilhelm Szewczyk, polski prozaik, publicysta, krytyk literacki, poeta, tłumacz (zm. 1991)
- 7 stycznia – Paul Keres, estoński szachista (zm. 1975)
- 10 stycznia – Sune Bergström, biochemik szwedzki, laureat Nagrody Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny w roku 1982 za badania nad prostaglandynami (zm. 2004)
- 12 stycznia – Pieter Willem Botha, prezydent RPA w latach 1984–1989 (zm. 2006)
- 16 stycznia – Aleksander Ożarowski, polski farmaceuta, nestor ziołolecznictwa (zm. 2011)
- 22 stycznia
- Henri Dutilleux, kompozytor francuski (zm. 2013)
- Ludwik Krempa, polski pułkownik, pilot Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie
- 24 stycznia – Gene Mako, tenisista amerykański (zm. 2013)
- 7 lutego – Maria Mirecka-Loryś, polska działaczka społeczna
- 11 lutego – Seweryna Szmaglewska, polska pisarka, prozaik i autorka literatury dziecięcej (zm. 1992)
- 12 lutego – Damián Iguacén Borau, hiszpański duchowny katolicki
- 14 lutego – Wawrzyniec Żuławski, polski taternik, ratownik górski i pisarz (zm. 1957)
- 1 marca – Krystyna Feldman, polska aktorka (zm. 2007)
- 3 marca – Paul Halmos, matematyk amerykański węgierskiego pochodzenia (zm. 2006)
- 4 marca – Hans Eysenck, psycholog angielski pochodzenia niemieckiego (zm. 1997)
- 11 marca – Harold Wilson, polityk brytyjskiej Partii Pracy, premier Wielkiej Brytanii (zm. 1995)
- 13 marca – Jacque Fresco, amerykański futurolog, architekt i projektant
- 17 marca – Mercedes McCambridge, aktorka amerykańska (zm. 2004)
- 19 marca – Irving Wallace, amerykański pisarz i scenarzysta (zm. 1990)
- 20 marca – Pierre Messmer, polityk francuski (zm. 2007)
- 25 marca – Eugène Moke Motsüri, kongijski duchowny katolicki (zm. 2015)
- 26 marca – Christian Boehmer Anfinsen, biochemik amerykański, laureat Nagrody Nobla (zm. 1995)
- 29 marca
- Eugene McCarthy, polityk amerykański, działacz Partii Demokratycznej (zm. 2005)
- Peter Geach, brytyjski filozof polskiego pochodzenia (zm. 2013)
- 5 kwietnia
- Albert Ottenweller, amerykański duchowny katolicki (zm. 2012)
- Gregory Peck, amerykański aktor (zm. 2003)
- 9 kwietnia – Jan Kancewicz, polski historyk ruchu robotniczego
- 14 kwietnia – Wojciech Żukrowski, polski pisarz (zm. 2000)
- 16 kwietnia – Leonid Smirnow, radziecki polityk (zm. 2001)
- 20 kwietnia – Wiera Gran, polska piosenkarka, aktorka kabaretowa i filmowa (zm. 2007)
- 22 kwietnia – Yehudi Menuhin, amerykański skrzypek i dyrygent (zm. 1999)
- 28 kwietnia – Ferruccio Lamborghini, włoski producent samochodów, właściciel przedsiębiorstwa Lamborghini (zm. 1993)
- 30 kwietnia – Claude E. Shannon, amerykański matematyk (zm. 2001)
- 1 maja – Glenn Ford, amerykański aktor filmowy (zm. 2006)
- 2 maja – Wacław Kowalski, polski aktor (zm. 1990)
- 8 maja – João Havelange, brazylijski działacz sportowy, wieloletni prezydent FIFA (zm. 2016)
- 11 maja – Camilo José Cela, hiszpański prozaik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1989 (zm. 2002)
- 16 maja – Efraim Kacir, czwarty prezydent państwa Izrael (zm. 2009)
- 20 maja
- Trebisonda Valla, włoska lekkoatletka, płotkarka, pierwsza włoska mistrzyni olimpijska, rekordzistka świata w biegu na 80 m przez płotki (zm. 2006)
- Adam Roman, polski rzeźbiarz (zm. 2013)
- 21 maja – Martinus Osendarp, holenderski lekkoatleta, sprinter, medalista olimpijski i mistrz Europy (zm. 2002)
- 26 maja – Halil İnalcık, turecki pisarz i historyk (zm. 2016)
- 31 maja – Bernard Lewis, brytyjski i amerykański historyk
- 4 czerwca
- Edward Forski, polski organista (zm. 2016)
- Robert F. Furchgott, biochemik i farmakolog amerykański, laureat Nagrody Nobla z medycyny (zm. 2009)
- 6 czerwca – Jerzy Łastowski, polski żołnierz, uczestnik operacji „Ostra Brama”, członek Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej
- 7 czerwca – Anna Turowiczowa, polska tłumaczka literatury pięknej, żona Jerzego Turowicza (zm. 2000)
- 8 czerwca – Francis Crick, angielski biochemik, genetyk i biolog molekularny, który wraz z Jamesem D. Watsonem i Rosalindą Franklin odkrył strukturę molekularną kwasu deoksyrybonukleinowego DNA (zm. 2004)
- 9 czerwca – Robert McNamara, amerykański polityk i biznesmen, w latach 1961–1968 sekretarz obrony USA (zm. 2009)
- 12 czerwca – Raúl Héctor Castro, amerykański polityk pochodzenia meksykańskiego (zm. 2015)
- 14 czerwca – Halina Billing-Wohl, polska aktorka i pedagog (zm. 1995)
- 15 czerwca – Herbert Simon, ekonomista i socjolog amerykański, laureat nagrody Turinga (wraz z Allenem Newellem) w 1975 i Nagrody im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii w 1978 (zm. 2001)
- 18 czerwca – Julio César Turbay Ayala, polityk kolumbijski, prezydent tego kraju w latach 1978–1982 (zm. 2005)
- 23 czerwca – Ernest Wilimowski, polski i niemiecki piłkarz (zm. 1997)
- 24 czerwca – William Saxbe, polityk amerykański (zm. 2010)
- 1 lipca – Olivia de Havilland, amerykańska aktorka filmowa
- 2 lipca – Hans-Ulrich Rudel, niemiecki pilot wojskowy okresu II wojny światowej (zm. 1982)
- 3 lipca – John Kundla, amerykański trener koszykówki
- 4 lipca – Iva Ikuko Toguri D’Aquino, amerykanka japońskiego pochodzenia, spikerka radiowa pracująca dla japońskiej publicznej rozgłośni radiowej NHK (zm. 2006)
- 5 lipca – Lívia Rév, węgierska pianistka muzyki poważnej
- 9 lipca
- Stanisław Pagaczewski, polski pisarz literatury dziecięcej (zm. 1984)
- Edward Heath, premier Wielkiej Brytanii w latach 1970–1974 (zm. 2005)
- 10 lipca – Jan Ziółkowski, polski pisarz (zm. 2014)
- 11 lipca
- Aleksandr Prochorow, rosyjski fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 2002)
- Gough Whitlam, australijski prawnik (zm. 2014)
- 17 lipca
- prof. Aleksander Gieysztor, polski historyk (zm. 1999)
- Władysław Matwin, polski działacz partyjny i polityk oraz matematyk i informatyk (zm. 2012)
- 31 lipca
- Stefan Arczyński, polski fotograf
- Ignacio Trelles, meksykański piłkarz
- 1 sierpnia – Fiorenzo Angelini, włoski duchowny katolicki, wysoki urzędnik Kurii Rzymskiej, kardynał (zm. 2014)
- 6 sierpnia – Dominic Mintoff, polityk maltański, dwukrotny premier Malty (zm. 2012)
- 12 sierpnia
- Edward Pinkowski, amerykański historyk polskiego pochodzenia
- Antonina Wyrzykowska, polska chłopka, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata (zm. 2011)
- 18 sierpnia – Neagu Djuvara, rumuński historyk, dyplomata, filozof, dziennikarz i pisarz
- 19 sierpnia – Dennis Poore, brytyjski kierowca wyścigowy (zm. 1987)
- 25 sierpnia – Frederick Chapman Robbins, amerykański naukowiec, pediatra, wirusolog, w 1954 r. laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny (zm. 2003)
- 27 sierpnia
- Martha Raye, amerykańska aktorka i piosenkarka (zm. 1994)
- Jerzy Kamil Weintraub, polski poeta, publicysta, tłumacz (zm. 1943)
- 28 sierpnia – Jack Vance, amerykański pisarz, autor powieści fantasy i science fiction (zm. 2013)
- 1 września
- Dorothy Cheney, tenisistka amerykańska (zm. 2014)
- Joseph Minish, polityk amerykański, działacz związkowy (zm. 2007)
- 13 września – Roald Dahl, brytyjski pisarz, scenarzysta i publicysta pochodzenia norweskiego (zm. 1990)
- 17 września – Mary Stewart, brytyjska pisarka (zm. 2014)
- 18 września – Małgorzata Hołyńska, polska pisarka i tłumaczka (zm. 2006)
- 21 września – Władysław Kościelniak, polski malarz (zm. 2015)
- 25 września
- Bogdan Zakrzewski, polski historyk (zm. 2011)
- Zdzisław Dziędzielewicz-Kirkin, polski inżynier mechanik, taternik, alpinista, ratownik TOPR, przewodnik tatrzański, instruktor narciarski, działacz harcerski i turystyczny (zm. 2010)
- 30 września – Richard Kenneth Guy, brytyjski matematyk
- 3 października – James Herriot, brytyjski lekarz weterynarii i pisarz, autor cyklu książek „Wszystkie stworzenia duże i małe” (zm. 1995)
- 4 października – Witalij Ginzburg (ros. Виталий Лазаревич Гинзбург), rosyjski fizyk teoretyk i astrofizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 2009)
- 6 października – Rafael Calvo Serer, hiszpański filozof, pisarz (zm. 1988)
- 11 października – Julian Kawalec, polski prozaik, publicysta i poeta (zm. 2014)
- 17 października – Tadeusz Chciuk-Celt, cichociemny, kurier ZWZ, redaktor i zastępca dyrektora Sekcji Polskiej RWE (zm. 2001)
- 19 października – Jean Dausset, francuski immunolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny (zm. 2009)
- 26 października
- Emil Mentel, polski wojskowy
- François Mitterrand, francuski polityk (zm. 1996)
- 27 października – Kazimierz Brandys, polski prozaik, eseista, scenarzysta filmowy pochodzenia żydowskiego (zm. 2000)
- 31 października – Karol Jan (książę Dalarny) (zm. 2012)
- 9 listopada – Kazimierz Romanowicz, polski wydawca, księgarz, żołnierz 2. Korpusu Polskiego, twórca księgarni i wydawnictwa „Libella” w Paryżu (zm. 2010)
- 28 listopada – Mary Lilian Baels, księżna de Réthy, druga żona króla Belgii Leopolda III (zm. 2002)
- 5 grudnia – Hilary Koprowski, prof., polski biolog, wirusolog (zm. 2013)
- 6 grudnia – Józef Stanek, polski pallotyn, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1944)
- 7 grudnia – Stanisław Brodzki, polski dziennikarz i publicysta (zm. 1990)
- 9 grudnia – Kirk Douglas, amerykański aktor i producent filmowy
- 10 grudnia – Wacław Grabowski, polski dowódca ostatniego oddziału niepodległościowego działającego na północnym Mazowszu (zm. 1953)
- 15 grudnia – Maurice Wilkins, biochemik brytyjski pochodzenia nowozelandzkiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny (zm. 2004)
- 18 grudnia:
- Franciszek Kornicki, polski dowódca wojskowy
- Maria Boromea (Weronika Narmontowicz), polska nazaretanka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1943)
- 20 grudnia – William Lloyd Barry, członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy (zm. 1999)
- 24 grudnia – Zdenka Schelingová, słowacka zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1955)
- 25 grudnia – Ahmed Ben Bella, prezydent Algierii (zm. 2012)
- 28 grudnia – Nelly Adamson-Landry, belgijska tenisistka (zm. 2010)
- data dzienna nieznana:
- Branko Ćirlić, serbski slawista i tłumacz
- Guadalupe Ortiz de Landázuri, hiszpańska chemik, Sługa Boża Kościoła katolickiego (zm. 1975)
Zmarli[edytuj]
- 9 stycznia – Tadeusz Ajdukiewicz, polski malarz (ur. 1852)
- 13 stycznia – Victoriano Huerta, meksykański wojskowy i polityk, prezydent Meksyku w latach 1913–1914 (ur. 1850)
- 16 stycznia – Joanna María Condesa Lluch, hiszpańska zakonnica, błogosławiona katolicka (ur. 1862)
- 7 lutego – Klara Szczęsna, polska zakonnica, współzałożycielka sercanek, błogosławiona katolicka (ur. 1863)
- 12 lutego – Richard Dedekind, niemiecki matematyk (ur. 1831)
- 13 lutego – Vilhelm Hammershøi, malarz duński (ur. 1864)
- 19 lutego – Ernst Mach, austriacki fizyk i filozof (ur. 1838)
- 20 lutego – Klas Pontus Arnoldson, szwedzki polityk, publicysta, laureat Pokojowej Nagrody Nobla 1908 (ur. 1844)
- 28 lutego – Henry James, amerykańsko-brytyjski pisarz, krytyk i teoretyk literatury (ur. 1843)
- 4 marca – Franz Marc, niemiecki malarz (ur. 1880)
- 24 marca – Enrique Granados, hiszpański pianista i kompozytor (ur. 1867)
- 3 maja – Patrick Pearse, irlandzki nauczyciel, adwokat i poeta, przywódca powstania wielkanocnego w 1916 roku (ur. 1879)
- 11 maja – Max Reger, niemiecki kompozytor (ur. 1873)
- 11 maja – Karl Schwarzschild, niemiecki fizyk, astronom (ur. 1873)
- 12 maja – James Connolly, irlandzki działacz narodowościowy i robotniczy (ur. 1868)
- 13 maja – Szolem Alejchem, pisarz żydowski, drugi z klasyków literatury jidysz (ur. 1859)
- 21 maja – Artur von Görgey, generał i polityk węgierski (ur. 1818)
- 28 maja – Iwan Franko (ukr. Іван Якович Франко), ukraiński poeta i pisarz, slawista (ur. 1856)
- 5 czerwca – Horatio Herbert Kitchener, brytyjski wojskowy, marszałek polny i polityk (ur. 1850)
- 6 czerwca – Yuan Shikai, chiński generał i polityk (ur. 1859)
- 12 czerwca – Silvanus P. Thompson, angielski fizyk, pedagog, inżynier-elektryk (ur. 1851)
- 18 czerwca – Helmut von Moltke, pruski generał (ur. 1848)
- 3 lipca – Hetty Green, amerykańska milionerka, powszechnie uznawana za symbol skąpstwa (ur. 1834)
- 6 lipca – Odilon Redon, francuski malarz i grafik symbolista (ur. 1840)
- 15 lipca – Ilja Miecznikow, rosyjski mikrobiolog i zoolog, laureat Nagrody Nobla w 1908 roku w dziedzinie medycyny (ur. 1845)
- 20 lipca – Maurycy Pius Rudzki, polski astronom, geofizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (ur. 1862)
- 23 lipca – William Ramsay, brytyjski chemik i fizyk, w 1904 laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (ur. 1852)
- 4 sierpnia – Fryderyk Jansoone, francuski franciszkanin, błogosławiony katolicki (ur. 1838)
- 5 sierpnia – Jan Bielawski, polski chłop, polityk (ur. 1864)
- 4 września – José Echegaray y Eizaguirre, hiszpański dramatopisarz i polityk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1904 (ur. 1832)
- 25 września – Julius Fučík, czeski kompozytor i dyrygent orkiestr wojskowych (ur. 1872)
- 6 października – Izydor De Loor, belgijski pasjonista, błogosławiony katolicki (ur. 1881)
- 9 października – Bronisław Gustawicz, polski krajoznawca, taternik, przyrodnik, członek Komisji Fizjograficznej i Antropologicznej Akademii Umiejętności (ur. 1852)
- 10 października – Antonio Sant’Elia, włoski architekt (ur. 1888)
- 31 października – Charles Taze Russell, założyciel ugrupowania religijnego Badacze Pisma Świętego obecnie Świadkowie Jehowy (ur. 1852)
- 12 listopada – Percival Lowell, amerykański astronom (ur. 1855)
- 15 listopada – Henryk Sienkiewicz, polski pisarz (ur. 1846)
- 21 listopada – Franciszek Józef I, cesarz Austrii i król Węgier (ur. 1830)
- 22 listopada – Jack London, właściwie John Griffith London, amerykański pisarz (ur. 1876)
- 23 listopada – Lanoe Hawker, brytyjski pilot myśliwski początkowego okresu I wojny światowej (ur. 1890)
- 24 listopada – Hiram Stevens Maxim, wynalazca i przedsiębiorca amerykańskiego pochodzenia (ur. 1840)
- 1 grudnia – Karol de Foucauld, francuski trapista, misjonarz, błogosławiony katolicki (ur. 1858)
- 12 grudnia – Helena Patursson, pierwsza farerska pisarka i feministka (ur. 1864)
- 16 grudnia – Honorat Koźmiński, polski kapucyn, błogosławiony katolicki (ur. 1829)
- 17 grudnia – Jacek Maria Cormier, francuski dominikanin, błogosławiony katolicki (ur. 1832)
- 18 grudnia – Nemezja Valle, włoska zakonnica, błogosławiona katolicka (ur. 1847)
- 19 grudnia – Guido Henckel von Donnersmarck, niemiecki przedsiębiorca (ur. 1830)
- 22 grudnia – Antoni Kocyan, polski leśnik i ornitolog, badacz fauny Tatr (ur. 1836)
- 25 grudnia – Adam Chmielowski, inaczej brat Albert, święty, żołnierz powstania styczniowego, malarz (ur. 1845)
- 28 grudnia – Eduard Strauss, austriacki kompozytor (ur. 1835)
- 30 grudnia – Grigorij Rasputin, rosyjski mnich i uzdrowiciel (ur. 1869)
- data dzienna nieznana:
- Wojciech Tylka Suleja, góral z Zakopanego, przewodnik tatrzański i ratownik górski (ur. 1870)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj]
Nagrody Nobla[edytuj]
- z fizyki – nagrody nie przyznano
- z chemii – nagrody nie przyznano
- z medycyny – nagrody nie przyznano
- z literatury – Verner von Heidenstam
- nagroda pokojowa – nagrody nie przyznano
Święta ruchome[edytuj]
- Tłusty czwartek: 2 marca
- Ostatki: 7 marca
- Popielec: 8 marca
- Niedziela Palmowa: 16 kwietnia
- Wielki Czwartek: 20 kwietnia
- Wielki Piątek: 21 kwietnia
- Wielka Sobota: 22 kwietnia
- Wielkanoc: 23 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 24 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 1 czerwca
- Zesłanie Ducha Świętego: 11 czerwca
- Boże Ciało: 22 czerwca
|