1939
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1939 / MCMXXXIX
stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1900–1909 • 1910–1919 • 1920–1929 • 1930–1939 • 1940–1949 • 1950–1959 • 1960–1969
lata: 1929 « 1934 « 1935 « 1936 « 1937 « 1938 « 1939 » 1940 » 1941 » 1942 » 1943 » 1944 » 1949
II wojna światowa[edytuj]
Pozostałe wydarzenia w Polsce[edytuj]
- 5 stycznia:
- początek wizyty ministra spraw zagranicznych Józefa Becka w Niemczech.
- w kościele Kapucynów w Krakowie odprawiono mszę w intencji zmarłego 2 stycznia Romana Dmowskiego. W mszy uczestniczył bp Adam Sapieha. Na krakowskich budynkach Stronnictwa Narodowego wywieszono czarne flagi. Studenckie organizacje narodowe opublikowały odezwę, wzywającą do wzięcia udziału w pogrzebie Dmowskiego.
- 6 stycznia – po kurtuazyjnym spotkaniu z Hitlerem minister Józef Beck odbył spotkanie z szefem niemieckiej dyplomacji Joachimem von Ribbentropem. Ten wysunął konkretne żądania: włączenie Gdańska do Rzeszy, wydzielenie eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej. W zamian za to Niemcy obiecali ostatecznie uznać polskie granice.
- 7 stycznia – w Warszawie odbyła się ostatnia część uroczystości pogrzebowych Romana Dmowskiego. Trumnę złożono na cmentarzu bródnowskim, do grobu włożono urnę z ziemią nadmorską i wodą z Bałtyku.
- 8 stycznia:
- na naradzie u prezydenta Mościckiego z udziałem Józefa Becka i Edwarda Rydza-Śmigłego zadecydowano nie ustępować wobec niemieckich żądań terytorialnych wobec Polski.
- Polska Agencja Telegraficzna podała komunikat, że Międzynarodowy Związek Lotniczy przyznał medal im. Lilienthala 20-letniemu Polakowi Tadeuszowi Górze za jego rekordowy przelot szybowcem z Bezmiechowej do Solecznik Małych koło Wilna.
- 9 stycznia – opracowany przez rząd 3-letni plan inwestycyjny został ujęty w projekcie specjalnej ustawy. Na realizację planu przewidziano 3,5 mld złotych.
- 13 stycznia – „Ilustrowany Kurier Codzienny” pisał: „We Lwowie buduje się jednocześnie 7 pomników: Józefa Piłsudskiego, Juliusza Słowackiego, Tadeusza Kościuszki, biskupa Władysława Bandurskiego, Marii Konopnickiej, gen. Tadeusza Rozwadowskiego i płk. Czesława Mączyńskiego”.
- 19 stycznia:
- prasa podała, że od pierwszego marca Polskie Linie Lotnicze uruchomią nową linię Warszawa - Rzym. Za lot pasażerowie mieli zapłacić 300 złotych.
- „Kurier Poranny” pisał: „Z bibliotek oświatowych korzysta w Polsce 3 proc. ludności. W mieście jedna książka przypada na 2 mieszkańców, na wsi na 22. Nic zatem dziwnego, że mamy w Polsce ponad 6 mln analfabetów”.
- 10 lutego – okręt podwodny ORP Orzeł rozpoczął służbę.
- 11 lutego – w Zakopanem rozpoczęły się Mistrzostwa Świata w Narciarstwie Klasycznym.
- Marzec – Stanisław Cat-Mackiewicz zesłany do Berezy Kartuskiej.
- 4 marca – w sztabie głównym zaczęto pracę nad planem wojny z Niemcami (Plan Zachód).
- 7 marca – odbyło się posiedzenie prezydium Reprezentacji Zjednoczonego Żydostwa Miasta Krakowa. Udział wzięli przedstawiciele rabinatu i cechu rzeźników żydowskich. Dyskutowano o ustawie o uboju rytualnym.
- 8 marca – w Gdyni otwarto Kinoteatr „Gwiazda”.
- 17 marca – premiera filmu Trzy serca.
- 18 marca – po zajęciu przez armię węgierską Karpato-Ukrainy została utworzona granica polsko-węgierska.
- 21 marca – „Kurier Poranny” przytoczył wypowiedź Joachima von Ribbentropa, który w Berlinie spotkał się z Józefem Lipskim: „Tylko Hitler może zagwarantować granicę polsko-niemiecką i uznać przynależność Pomorza Gdańskiego do Polski. Warunkiem jest jednak powrót czysto niemieckiego Gdańska do Rzeszy oraz utworzenie eksterytorialnego połączenia kolejowego i szosowego między Polską a Niemcami”.
- 23 marca – po zajęciu Kłajpedy przez Niemców przeprowadzono tzw. mobilizację alarmową.
- 30 marca:
- Sejm RP przyjął „Ustawę o komunikacjach w służbie obrony Państwa” (weszła w życie już 1 kwietnia 1939).
- uruchomiono produkcję w firmie oponiarskiej „Dębica”.
- 31 marca:
- Wielka Brytania złożyła oświadczenie o gwarancjach dla niepodległości Polski.
- Wincenty Witos powrócił do kraju z emigracji politycznej w Czechosłowacji.
- 2 kwietnia – samobójstwo Walerego Sławka.
- 10 kwietnia – założono klub sportowy Stal Mielec.
- 15 kwietnia – założono partię Stronnictwo Demokratyczne.
- 16 kwietnia – wszedł do służby okręt podwodny ORP Sęp.
- 21 kwietnia – Bolesław Czuchajowski został prezydentem Krakowa.
- 28 kwietnia – Niemcy wypowiedziały deklarację polsko-niemiecką o niestosowaniu przemocy z 26 stycznia 1934.
- 3 maja – została uruchomiona Elektrownia Stalowa Wola.
- 5 maja – minister Józef Beck wygłosił w Sejmie przemówienie, w którym odrzucił żądania Niemiec włączenia Gdańska do III Rzeszy i wyznaczenia eksterytorialnych linii komunikacyjnych.
- 16 maja – szef Sztabu Generalnego WP, gen. Wacław Stachiewicz, polecił, by opracować plan fortyfikacji na polskiej granicy zachodniej.
- 17 maja – Wincenty Witos ponownie stanął na czele Stronnictwa Ludowego.
- 18 maja:
- otwarto Stadion Miejski w Kielcach.
- dokonano oblotu szybowca PWS-102 Rekin.
- 19 maja – w Paryżu podpisano protokół o natychmiastowej pomocy francuskich sił zbrojnych w wypadku niemieckiej agresji na Polskę.
- 20 maja – niemieccy bojówkarze napadli na polski posterunek celny w Kałdowie koło Malborka.
- 21 maja – Ernest Wilimowski ustanowił niepobity do dziś rekord polskiej ligi piłkarskiej, zdobywając 10 goli w meczu Ruch Chorzów-Union Touring Łódź (12:1).
- 23-30 maja – polsko-brytyjska konferencja sztabowa w Warszawie.
- 30 maja – na lotnisku w Międzyrzecu Podlaskim doszło do katastrofy samolotu, w której zginęły dwie osoby.
- 2 czerwca:
- Nikołaj Szaronow został ambasadorem ZSRR w Polsce.
- Związek Kynologiczny w Polsce został przyjęty do Międzynarodowej Federacji Kynologicznej.
- 3 czerwca – otwarto nowy, nowoczesny Tor wyścigów konnych Służewiec w Warszawie.
- 6 czerwca – wybuchł pożar niedokończonego Dworca Głównego w Warszawie.
- 8 czerwca – uroczyste procesje Bożego Ciała. W większych miastach,m.in: Warszawie, Krakowie i Lwowie, przeszły głównymi ulicami. W procesji w Spale wziął udział prezydent Mościcki, przebywający tam na wypoczynku.
- 11 czerwca – w Lublinie odbyły się pierwsze Dni Lublina.
- 17 czerwca – oficer wywiadu Jerzy Sosnowski został skazany na karę 15 lat pozbawienia wolności i 200 tys. zł grzywny za zdradę i współpracę z Niemcami.
- 26 czerwca – minister rolnictwa i reform rolnych Juliusz Poniatowski wydał zarządzenie „O uznaniu nadleśnictwa Jaworzyna i Zakopane w krakowsko-śląskim okręgu lasów państwowych za lasy ochronne i o utworzeniu jednostki organizacyjnej szczególnej pod nazwą Park Przyrody w Tatrach”.
- 29 czerwca – przysięga pierwszych żołnierzy żywych torped.
- Lipiec:
- pierwsza polska wyprawa himalaistyczna.
- pokaz próbnej transmisji telewizyjnej 26 sierpnia 1939 w Warszawie z udziałem Mieczysława Fogga.
- 25 lipca – polscy kryptolodzy przekazali aliantom klucz do rozszyfrowania sekretów Enigmy – niemieckiej kryptograficznej maszyny cyfrowej.
- 26 lipca – marsz. Edward Rydz-Śmigły wydał rozkaz ws. obrony polskiego wybrzeża.
- 27 lipca – w Gdyni uroczyście poświęcono pasażerski motorowiec MS Chrobry.
- 29 lipca – transatlantyk MS Chrobry wypłynął z Gdyni w dziewiczy rejs do Ameryki Południowej. Wśród pasażerów był Witold Gombrowicz, który na zawsze opuszczał Polskę.
- 17 sierpnia – rząd polski zablokował graniczną wymianę handlową pomiędzy Niemcami a Polską.
- 22/23 sierpnia – naczelne władze wojskowe podjęły decyzję o mobilizacji alarmowej 2/3 stanu sił zbrojnych.
- 23 sierpnia – w Moskwie podpisanie paktu o nieagresji między ZSRR i III Rzeszą (Pakt Ribbentrop – Mołotow).
- 24 sierpnia – częściowa mobilizacja.
- 25 sierpnia:
- podpisanie angielsko-polskiego układu o wzajemnej pomocy militarnej w razie ataku niemieckiego.
- do Gdańska pod pretekstem kurtuazyjnej wizyty wszedł niemiecki szkolny okręt liniowy Schleswig-Holstein.
- 26 sierpnia – incydent jabłonkowski: niepoinformowani o zmianie daty ataku na Polskę niemieccy dywersanci napadli na stację kolejową w Mostach koło Jabłonkowa i próbowali przejąć tunel kolejowy pod Przełęczą Jabłonkowską na Śląsku Cieszyńskim.
- 27 sierpnia – w towarzyskim meczu piłkarskim rozegranym w Warszawie Polska pokonała Węgry 4:2.
- 28 sierpnia – Antoni Guzy, Polak zwerbowany przez Niemców, dokonał zamachu na dworcu kolejowym w Tarnowie. Zginęło 20 osób.
- 30 sierpnia:
- dekretem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego zarządzono powszechną mobilizację.
- niszczyciele ORP Błyskawica, ORP Grom i ORP Burza, ok. godz.14 otrzymały rozkaz „Peking” natychmiastowego przejścia z Gdyni do Anglii, dla ocalenia ich przed wpadnięciem w ręce niemieckie.
- 31 sierpnia:
- ultimatum niemieckie wobec Polski.
- prowokacja gliwicka: Niemcy sfingowali napad na radiostację gliwicką dając sobie pretekst do wojny.
- 31 sierpnia/1 września – w rejonie Chorzowa i Michałkowic na Śląsku oddziały Wojska Polskiego, wspomagane przez ochotników rekrutujących się spośród byłych powstańców śląskich oraz harcerzy, rozbiły ponad 200-osobową grupę dywersantów niemieckich.
- 1 września:
- hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę; rozpoczęła się kampania wrześniowa.
- godz. 4:00 atak bombowców na Wieluń.
- godz. 4:30 atak bombowców Ju 87 na linię kolejową koło Tczewa.
- godz. 4:45 atak bombowców He-111 na Morski Dywizjon Lotniczy w Pucku.
- godz. 4:48 szkolny pancernik Schleswig-Holstein ostrzelał Wojskową Składnicę Tranzytową Westerplatte (ostrzał trwał ok. 7 minut).
- godz. 5:55 niemieckie samoloty dokonały przelotu rozpoznawczego nad portem wojennym w Gdyni.
- godz. 6:55 drugi tego ranka atak oddziałów niemieckich na Westerplatte.
- godz. 7:00-7:40 pierwsza bitwa powietrzna podczas II WŚ (54 samoloty Brygady Pościgowej przeciwko 80 bombowcom i 20 myśliwcom niemieckim).
- godz. 13:50 pierwsze silne uderzenie lotnictwa niemieckiego (60 bombowców nurkujących i 60 ciężkich myśliwców) na Gdynię (okręty i baterię Canet).
- godz. 16:30 drugi nalot na Warszawę (40 bombowców przeciwko samolotom Brygady Pościgowej i 152. eskadry myśliwskiej).
- godz. 17:45 pierwsza podczas II WŚ bitwa powietrzno-morska koło Helu. ORP Wicher, ORP Gryf, 6 trałowców i 2 kanonierki zaatakowane zostały przez 33 bombowce nurkujące (18-minutowa walka była nierozstrzygnięta).
- wieczorem niszczyciele ORP Błyskawica, ORP Grom i ORP Burza w towarzystwie okrętów Royal Navy weszły do szkockiego portu Leith koło Edynburga.
- prezydent Ignacy Mościcki wprowadził na obszarze całego państwa stan wojenny.
- hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę; rozpoczęła się kampania wrześniowa.
- 2 września:
- ok. 50 bombowców nurkujących atakowało Westerplatte (zrzucono co najmniej 200 bomb, zniszczono wartownię nr 5 i wszystkie 4 moździerze).
- Luftwaffe ponownie zaatakowało następujące bazy lotnicze: Warszawa, Dęblin, Rakowice, Ławica, Bydgoszcz, Toruń, Małaszewicze, Lwów, Radom i Grudziądz.
- Kriegsmarine i Luftwaffe 7-krotnie bombardowały okręt podwodny ORP Ryś (zrzucono 26 bomb).
- godz. 12:38 ORP Sęp z odległości 4000 m nieskutecznie atakował jedną torpedą niemiecki niszczyciel „Friedrich Ihn” (pierwszy atak torpedowy okrętu podwodnego podczas II WŚ).
- samolot typu PZL.23 Karaś zbombardował fabrykę w Oławie (pierwsze bombardowanie Niemiec w czasie II wojny światowej).
- ostatnie posiedzenie Sejmu i Senatu II RP.
- 3 września:
- godz. 6:50 pierwsza podczas II WŚ bitwa artyleryjska okrętów nawodnych. Dwa niemieckie niszczyciele: „Leberecht Maass” i Wolfgang Zenker przeciwko ORP Wicher, ORP Gryf i baterii cyplowej 152,4 mm.
- po godz. 9:30 w Bydgoszczy padają pierwsze strzały do wycofujących się oddziałów polskich (początek bydgoskiej 'krwawej niedzieli').
- godz. 16:30 ORP Wilk postawił pierwszą zagrodę minową (środkowa część Zatoki Gdańskiej, 20 min).
- 4 ataki lotnicze (ostatni o godz.17:25) spowodowały zniszczenie okrętów: ORP Wicher, ORP Gryf, trałowca Mewa i kanonierki Generał Haller.
- godz. 20:25 niemiecki „U-14” próbował z odległości 1000 m zatopić ORP Sęp przy użyciu torpedy (pierwszy atak torpedą z zapalnikiem magnetycznym podczas II WŚ).
- utworzono Legion Czesko-Słowacki.
- powołano dowództwo obrony Warszawy, na czele którego stanął gen. bryg. Walerian Czuma.
- Stanisław Klimecki został prezydentem Krakowa.
- 4 września:
- w Warszawie rozpoczęła się ewakuacja centralnych instytucji państwowych.
- godz. 5:45 niemieckie wodnosamoloty 3-krotnie atakowały bombami ORP Ryś (zrzucono 19 bomb).
- bateria „Canet” ostrzelała niemiecki torpedowiec T 196, 3 flotyllę kutrów trałowych i 5 flotyllę przybrzeżną, uniemożliwiając próbę trałowania akwenu pod Gdynią.
- ORP Orzeł usiłował usunąć uszkodzenia w rejonie Gotlandii, początek choroby dowódcy okrętu (kmdr ppor. Henryk Kłoczkowski).
- samotny samolot Karaś z 51 eskadry rozpoznawczej ostrzelał i obrzucił bombami niemiecki pociąg przewożący uzbrojenie i sprzęt wojskowy na dworcu w Białej Piskiej na terenie Prus Wschodnich.
- wtargnięcie Niemców do Katowic i ostrzelanie ich z rejonu wieży spadochronowej.
- 5 września – ORP Sęp operował u wybrzeża Gotlandii.
- 6 września:
- 7 września:
- zakończyła się obrona Westerplatte (straty Polaków: 16 zabitych, 13 ciężko rannych, 40 lekko rannych i kontuzjowanych).
- Naczelny Wódz opuścił Warszawę, zabierając większość środków obronnych stolicy.
- 720 żołnierzy pod komendą kpt. Władysława Raginisa stawiło czoło 42 200 żołnierzom XIX. Armeekorps gen. Heinza Guderiana zmierzającym w stronę Brześcia – początek heroicznej obrony Wizny.
- bateria „Canet” uniemożliwiła trałowanie niemieckiej 5 flotylli przybrzeżnej (pod Gdynią).
- popołudnie, ORP Ryś postawił drugą zagrodę minową (10 Mm na pn-wsch. od Helu, 10 min).
- godz. 23:10 niemiecki U-22 próbował z odległości 400 m zatopić ORP Żbik przy użyciu torpedy z zapalnikiem magnetycznym.
- 8 września:
- 9 września:
- 10 września:
- 4 dzień heroicznej obrony odcinka „Wizna”. Załoga kpt. Władysława Raginisa (licząca początkowo 720 ludzi) zadała dotkliwe straty atakującym 42 200 żołnierzy XIX. Armeekorps pod komendą gen. gen. Heinza Guderiana.
- egzekucje ludności polskiej w Bydgoszczy.
- wieczorem pierwszy atak niemiecki na polskie pozycje u nasady Półwyspu Helskiego.
- 11 września:
- rano oddziały niemieckie opanowały Władysławowo, odcinając polskie oddziały od reszty wybrzeża.
- w pobliżu wyspy Fehmarn ORP Wilk próbował ataku torpedowego na ciężki krążownik Admiral Hipper.
- 12 września:
- konferencja w Jełowej.
- 3 trałowce: „Jaskółka”, „Czajka” i „Rybitwa” skutecznie ostrzelały oddziały niemieckie atakujące Kępę Oksywską z pozycji położonej 4 km na wsch. od Cypla Rewskiego (każdy trałowiec posiadał tylko 1 działo 75 mm). Akcję tę powtórzono 2 dni później podczas walk o wioskę Mechelinki.
- helska bateria 105 mm uszkodziła jednym pociskiem niemiecki trałowiec Otto Braun.
- wieczorem polskie oddziały opuściły Gdynię, wycofując się w sposób zorganizowany na Kępę Oksywską.
- wieczorem ORP Ryś u pd. brzegów Olandii naprawiał uszkodzenia.
- 13 września:
- godz. 1:15 polskie trałowce: „Jaskółka”, „Czajka” i „Rybitwa” postawiły zagrodę minową (4 Mm na południe od Helu, 60 min).
- Schleswig-Holstein ostrzeliwał Gdynię.
- bitwa pod Mińskiem Mazowieckim.
- bombardowanie Frampola.
- zajęcie Stryja przez Ukraińców.
- 14 września:
- wojska niemieckie wkroczyły do Gdyni.
- Kępa Oksywska (obszar 49 km²) została całkowicie okrążona od strony lądu i zablokowana od strony morza. Broniło jej 8000 żołnierzy polskich, 4 działa 105 mm, 1 działo 100 mm baterii „Canet”, 15 dział 75 mm, 9 działek ppanc. 37 mm i kilkanaście moździerzy.
- poranny atak 11 niemieckich bombowców na 5 polskich trałowców w Jastarni (250 kg bomby zatopiły trałowce „Jaskółka” i „Czapla”).
- przed południem działo 100 mm baterii „Canet” prowadziło 10-minutowy pojedynek ogniowy z niemieckim torpedowcem T 196 i 1 flotyllą kutrów trałowych, uniemożliwiając im wytrałowanie ostatniego odcinka toru wodnego Gdańsk-Gdynia o długości 1 Mm. Dwa dni później bateria „Canet” powtórzyła swą akcję, zmuszając do ucieczki niemieckie trałowce pod Kępą Oksywską.
- wieczorem ORP Orzeł wszedł na redę estońskiego Tallinna (podejrzenie choroby zakaźnej u dowódcy okrętu).
- przed północą wynurzony ORP Wilk przeszedł cieśninę Sund, mijając idące kontrkursem 2 niemieckie niszczyciele (w odległości zaledwie 70 m!).
- władze Rumunii wyraziły zgodę na przewiezienie przez swoje terytorium złota z rezerw Banku Polskiego.
- 15 września – chory dowódca ORP Orzeł odwieziony do szpitala w Tallinnie.
- 16 września – władze estońskie próbowały bezprawnie internować ORP Orzeł (usunięto 10 torped, amunicję i zamki do dział oraz wszystkie mapy).
- 17 września:
- Związek Radziecki przyłączył się do niemieckiej napaści na Polskę.
- rząd polski przekroczył granicę polsko-rumuńską.
- pożar Zamku Królewskiego w Warszawie w wyniku bombardowania.
- 18 września
- zakończyła się bitwa nad Bzurą.
- Niemcy wkroczyli do Lublina.
- ucieczka ORP Orzeł z Tallinna.
- uszkodzony ORP Sęp internowany na wodach szwedzkich w pobliżu Nynäshamn.
- internowanie władz polskich w Rumunii.
- godz. 8:00 trzygodzinny pojedynek artyleryjski pomiędzy: szkolnym pancernikiem Schleswig-Holstein, torpedowcem T 196, okrętem artyleryjskim Fuchs i 2 trałowcami a baterią „Canet” (1 działo 100 mm) i oksywską 1. baterią plot. (2 działa 75 mm).
- w popołudnie Schleswig-Holstein ostrzeliwał baterię cyplową 152,4 mm (wystrzelił 20 salw z dział 280 mm).
- 19 września:
- rano Kępy Oksywskiej, a właściwie jej wąskiego pd-wsch. skrawka o dł. 5 km i szer. 1–2 km, broniło już tylko 2.000 polskich żołnierzy.
- ok. godz. 6 okręty niemieckie: trałowce M 3 i Nautilius, okręty artyleryjskie Drache i Fuchs ostrzeliwały z dział 105 mm, polskie pozycje i baterie na Kępie Oksywskiej. Walkę podjęły bateria „Canet” oraz nieliczne działa polowe i plot., uszkadzając 1 trałowiec.
- godz. 10:30 ostrzał Kępy Oksywskiej i baterii cyplowej na Helu (odległość 27 km) przez szkolny pancernik Schleswig-Holstein (co najmniej 35 salw dział 280 mm).
- wojska sowieckie zajmują Wilno
- pozbawiony paliwa, uszkodzony ORP Ryś internowany na wodach szwedzkich w rejonie Sandhamn.
- 20 września:
- rozpoczęła się obrona Grodna przed nacierającą Armią Czerwoną.
- ORP Żbik operował na pn. od Gotlandii.
- ORP Wilk wszedł do szkockiej bazy morskiej Rosyth.
- rozpoczęła się obrona Helu zakończona 2 października kapitulacją polskiej załogi.
- Hitler zlustrował tereny walk w rejonie Gdyni i Kępy Oksywskiej.
- komisarzem miasta Krakowa z nadania okupacyjnych władz niemieckich został Ernst Zörner.
- 21 września:
- ORP Orzeł u wybrzeża Gotlandii wysadził na ląd 2 estońskich wartowników.
- ostrzał baterii cyplowej na Helu przez szkolne pancerniki Schleswig-Holstein i Schlesien (30 salw dział 280 mm).
- 22 września:
- bój pod Kodziowcami
- bitwa pod Łomiankami.
- początek bitwy pod Tomaszowem Lubelskim.
- skapitulował Lwów.
- w Brześciu nad Bugiem odbyła się wspólna sowiecko-niemiecka defilada.
- 23 września:
- Bitwa pod Krasnobrodem.
- major Henryk Dobrzański i pułkownik Dambrowski sformowali w Puszczy Augustowskiej oddział kawalerii (na lewy brzeg Wisły przeszedł Dobrzański dopiero świtem 3 października 1939 roku).
- wieczorem w rejonie Chałup 5 okrętów niemieckich: torpedowiec T 196, 2 okręty artyleryjskie i 2 strażnicze ostrzeliwały pozycje polskie.
- 24 września – bitwa pod Husynnem.
- 25 września:
- przekazanie władzy przez prezydenta Ignacego Mościckiego Polskiemu Rządowi na Uchodźstwie.
- godz.10:00 początek pierwszej bitwy 2 szkolnych pancerników Schleswig-Holstein i Schlesien (łącznie: 8 × 280 mm i 20 × 150 mm) z baterią cyplową 152,4 mm. Wynik: lekkie uszkodzenia 1 pancernika, bateria cyplowa miała kilkunastu rannych i uszkodzenia 2 dział.
- nalot dywanowy na Warszawę; ok. 10 tys. zabitych i 35 tys. rannych.
- okręt podwodny ORP Żbik zawinął do szwedzkiego portu, gdzie został internowany.
- 26 września:
- Morańce; ostatnia szarża kampanii wrześniowej.
- o 17:30 w lesie pod Góreckiem Kościelnym generałowie Emil Krukowicz-Przedrzymirski i Jan Kruszewski podpisali akt kapitulacji połączonych wojsk Armii gen. Przedrzymirskiego i Grupy Operacyjnej gen. Kruszewskiego.
- 27 września:
- zakończyła się bitwa pod Tomaszowem Lubelskim.
- godz. 12:00 początek drugiej bitwy 2 szkolnych pancerników Schleswig-Holstein i Schlesien z baterią cyplową 152,4 mm (odległość: 14 000 m). Wynik: lekkie uszkodzenia 1 pancernika i wyczerpane zapasy amunicji, bateria doznała uszkodzeń centrali artyleryjskiej i wieży kierowania ogniem.
- powstała Służba Zwycięstwu Polski.
- utworzono Szare Szeregi.
- 28 września:
- Kapitulacja Warszawy.
- rozpoczęła się bitwa pod Szackiem.
- III Rzesza i ZSRR dokonały wbrew prawu międzynarodowemu wytyczenia granicy niemiecko-sowieckiej na okupowanym wojskowo terytorium Polski.
- Związek Radziecki wysunął ultimatum do rządów Litwy, Łotwy i Estonii, żądając wydania zgody na wkroczenie Armii Czerwonej i założenie baz na ich terytorium.
- 29 września – kapitulacja Twierdzy Modlin.
- 30 września:
- Ignacy Mościcki przekazał urząd prezydenta Władysławowi Raczkiewiczowi.
- Prezydent Władysław Raczkiewicz mianował Władysława Sikorskiego premierem rządu RP na emigracji.
- utworzenie emigracyjnego rządu gen. Władysława Sikorskiego.
- 1 października:
- doszło do bitwy pod Wytycznem pomiędzy jednostkami KOP a Armią Czerwoną.
- rząd emigracyjny w Paryżu nadał Warszawie order Virtuti Militari.
- na minie postawionej 3 tyg. wcześniej przez ORP Żbik zatonął niemiecki trałowiec M-85, tracąc 24 marynarzy.
- 2 października – Niemcy zajęli Półwysep Helski.
- Żołnierze Armii Czerwonej wkroczyli do Litwy, Łotwy i Estonii.
- 5 października:
- Adolf Hitler odebrał w Warszawie defiladę Wehrmachtu.
- pod Kockiem Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie pod dowództwem gen. bryg. Franciszka Kleeberga stoczyła ostatnią bitwę z Niemcami, a następnie złożyła broń.
- rozstrzelano 38 obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku.
- 8 października:
- Adolf Hitler podpisał w Berlinie dekret o włączeniu do III Rzeszy polskich ziem zachodnich i północnych.
- hitlerowcy utworzyli getto w Piotrkowie Trybunalskim.
- 9 października – wieczorem ORP Orzeł sforsował Sund (przeszedł wąską cieśniną pomiędzy Helsingør a Hälsingborg).
- 10 października:
- ZSRR przekazał Litwie Wileńszczyznę.
- przeprowadzono pierwszą egzekucję w bydgoskiej „Dolinie Śmierci”.
- 11 października – ukazało się pierwsze wydanie gadzinówki Nowy Kurier Warszawski.
- 12 października:
- Adolf Hitler podpisał dekret o utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa.
- ORP Orzeł wpłynął na Morze Północne.
- 13 października – powołano Narodową Organizację Wojskową.
- 14 października – ORP Orzeł wszedł do szkockiej bazy Rosyth w zatoce Firth of Forth.
- 15 października – rząd niemiecki podjął uchwałę o utworzeniu Wielkiego Miasta Szczecin.
- 16 października – w Lesie Szpęgawskim pod Starogardem Gdańskim hitlerowcy rozstrzelali 47 polskich księży.
- 20 października – w Kostrzynie w ramach Operacji Tannenberg, Niemcy zamordowali tu 27 wytypowanych wcześniej mieszkańców.
- 21 października – hitlerowcy dokonali egzekucji zakładników w Lesznie, Śremie, Osiecznej, Włoszakowicach, Gostyniu, Krobi i Poniecu.
- 22 października:
- na okupowanych terenach wschodniej Polski władze radzieckie zorganizowały sfałszowane wybory do zgromadzeń ludowych Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy.
- pierwszy podczas okupacji mecz piłkarski: w Bronowicach Wisła Kraków pokonała drużynę Krowodrza 3:1(2:0). Bramki zdobyli: Fr.Hausner, W.Cholewa, Wł.Giergiel – dla pokonanych Wrona.
- 26 października:
- na podstawie dekretu Adolfa Hitlera z 12 października powstało Generalne Gubernatorstwo.
- ZSRR przekazuje Litwie Wilno które staje się stolicą Republiki Litewskiej.
- 27 października – Stefan Starzyński, przedwojenny Prezydent Warszawy, aresztowany przez Niemców.
- 28 października – Wilno zostaje zajęte przez wojska litewskie.
- 30 października – III Rzesza i Związek Radziecki dokonały ostatecznego podziału Polski.
- 5 listopada – wydanie pierwszego numeru Biuletynu Informacyjnego (organ prasowy Służby Zwycięstwu Polski).
- 6 listopada – rozpoczęła się Sonderaktion Krakau, skierowana przeciwko inteligencji krakowskiej.
- 7 listopada – Sikorski został mianowany Naczelnym Wodzem Wojska Polskiego i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych.
- 9 listopada:
- druga akcja pacyfikacyjna elity intelektualnej Krakowa, aresztowano około 120 osób (Zweite Sonderaktion Krakau).
- rozpoczęła się akcja pacyfikacyjna elity intelektualnej Lublina - Sonderaktion Lublin.
- rozpoczęła się akcja pacyfikacyjna elity intelektualnej Łodzi - Intelligenzaktion Litzmannstadt.
- w Warszawie została założona Tajna Armia Polska.
- 11 listopada – aresztowanie profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
- 13 listopada – Służbę Zwycięstwu Polski przemianowano na Związek Walki Zbrojnej, późniejszą Armię Krajową.
- 18 listopada – podpisanie polsko-brytyjskiego układu morskiego.
- 21 listopada – Niemcy przekazali Słowacji 700 km² polskich terenów nadgranicznych.
- 22 listopada – siedziba polskich władz emigracyjnych przeniesiona z Paryża do Angers.
- 26 listopada – zatonął MS Piłsudski – polski statek pasażerski, transatlantyk.
- 1 grudnia – weszło w życie zarządzenie władz okupacyjnych z 30 listopada 1939, nakazujące nosić wszystkim Żydom powyżej 10 roku życia przebywającym w Generalnym Gubernatorstwie, opaskę szerokości co najmniej 10 cm, z gwiazdą Dawida na prawym rękawie ubrania.
- 8 grudnia – otwarto Kanał Gliwicki.
- 9 grudnia – w Paryżu powstała emigracyjna Rada Narodowa.
- 14 grudnia – w Bydgoszczy powstał pierwszy niemiecki teatr w okupowanej Polsce.
- 15 grudnia:
- został zlikwidowany Uniwersytet Wileński.
- powołano Bank Emisyjny w Polsce, instytucję emitującą pieniądze w Generalnym Gubernatorstwie.
- 17 grudnia – powołano Policję Polską Generalnego Gubernatorstwa (nazywaną od koloru mundurów - granatową).
- 18 grudnia – deklaracja polskich władz emigracyjnych, prezentująca cele wojny. Hitlerowcy rozstrzelali w Bochni 51 Polaków.
- 21 grudnia – na terenach zajętych przez ZSRR wycofano z obiegu złotego bez możliwości wymiany na nowo wprowadzonego rubla.
- 23 grudnia – hitlerowcy rozstrzelali w Lublinie 10 przedstawicieli miejscowej inteligencji i duchowieństwa.
- 24 grudnia – hitlerowcy spalili synagogę w Siedlcach.
- 25 grudnia – hitlerowcy spalili Nową Synagogę w Częstochowie.
- 26/27 grudnia – zbrodnia w Wawrze: w nocy pierwsza masowa egzekucja Polaków (Wawer pod Warszawą, zginęło 107 osób).
Pozostałe wydarzenia na świecie[edytuj]
- 1 stycznia – założono przedsiębiorstwo Hewlett-Packard.
- 2 stycznia – Adolf Hitler został Człowiekiem Roku 1938 amerykańskiego tygodnika Time.
- 5 stycznia:
- wizyta ministra Józefa Becka w alpejskiej siedzibie Hitlera w Berchtesgaden.
- Amelia Earhart została oficjalnie uznana za martwą po jej zniknięciu.
- 6 stycznia:
- niemiecki chemik Otto Hahn podał do publicznej wiadomości odkrycie rozpadu jądrowego.
- Al Capone został przeniesiony z Alcatraz do więzienia o złagodzonym rygorze.
- 7 stycznia – wszedł do służby niemiecki pancernik Scharnhorst.
- 9 stycznia – we Francuskiej Akademii Nauk noblista Jean Perrin przedstawił publikację dotyczącą odkrycia pierwiastka chemicznego fransu przez Marguerite Perey.
- 13 stycznia:
- Węgry przystąpiły do paktu antykominternowskiego.
- Czarny Piątek: w australijskim stanie Victoria, 71 osób straciło życie w wyniku najgorszego w historii pożaru buszu.
- 14 stycznia – w wyniku pożaru buszu spłonęła miejscowość Seaham (Nowa Południowa Walia).
- 22 stycznia – w pierwszym w historii rozegranym w Paryżu towarzyskim meczu piłkarskim Francja pokonała Polskę 4:0.
- 24 stycznia – w wyniku trzęsienia ziemi w Chile zginęło 28 tysięcy ludzi.
- 25 stycznia – Refik Saydam został premierem Turcji.
- 26 stycznia – wojna domowa w Hiszpanii: wojska frankistowskie zdobyły Barcelonę.
- 27 stycznia – dokonano oblotu amerykańskiego myśliwca dalekiego zasięgu Lockheed P-38 Lightning.
- 30 stycznia – Adolf Hitler stwierdził w przemówieniu w Reichstagu, że w przypadku wybuchu nowej wojny światowej dojdzie do „unicestwienia rasy żydowskiej w Europie”.
- 2 lutego – w stoczni w holenderskim Vlissingen podniesiono polską banderę wojenną na okręcie podwodnym ORP Orzeł.
- 3 lutego – strzałokrzyżowcy wysadzili w powietrze Wielką Synagogę w Budapeszcie.
- 9 lutego – wojna domowa w Hiszpanii: wojska Generała Franco zajęły Majorkę.
- 10 lutego – wojna domowa w Hiszpanii: wojska frankistowskie zakończyły zwycięską ofensywę w Katalonii.
- Zmarł Papież Pius XI
- 14 lutego – w stoczni w Hamburgu zwodowano niemiecki pancernik Bismarck.
- 15 lutego:
- w Watykanie odbył się pogrzeb papieża Piusa XI. Spoczął on w podziemiach Bazyliki św. Piotra. Polskę reprezentował na uroczystościach pogrzebowych wiceminister spraw zagranicznych Jan Szembek.
- premiera filmu Dyliżans.
- 20 lutego – Hubert Pierlot został premierem Belgii.
- 23 lutego – odbyła się 11. ceremonia wręczenia Oscarów.
- 27 lutego – Francja i Wielka Brytania uznały hiszpański rząd Francisco Franco.
- 2 marca:
- kardynał Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli został obrany papieżem i przyjął imię Piusa XII.
- w Czechosłowacji utworzono obozy koncentracyjne Lety i Hodonin.
- 4 marca – hiszpańska wojna domowa: broniące Madrytu oddziały republikańskie dokonały zamachu stanu skierowanego przeciwko komunistom i rządowi Juana Negrína.
- 7 marca – Armand Călinescu został premierem Rumunii.
- 10 marca – w Moskwie rozpoczął się XVIII Zjazd WKP(b). Józef Stalin wygłosił tzw. „kasztanową mowę”, w której zapowiedział zbliżenie radziecko-niemieckie.
- 12 marca – intronizacja papieża Piusa XII.
- 13 marca:
- w Niemczech rozwiązano Ligę Pangermańską.
- około stu członków ukraińskiej Siczy Karpackiej zginęło w starciu z wojskami czechosłowackimi w mieście Chust na Rusi Zakarpackiej.
- 14 marca – Słowacja proklamowała niepodległość i odłączyła się od Czech (rozpad Czechosłowacji).
- 15 marca:
- Węgrzy wkroczyli na Ruś Zakarpacką.
- wojska niemieckie wkroczyły do stolicy Czechosłowacji Pragi; aneksja Czech i Moraw.
- 16 marca – utworzono Protektorat Czech i Moraw.
- 20 marca – na podwórzu berlińskiej straży pożarnej spalono 1004 obrazy oraz 3825 grafik i akwareli uważanych za sztukę zdegenerowaną. Około 700 z nich było autorstwa niemieckiego ekspresjonisty Ericha Heckela.
- 22 marca – rząd Niemiec wymusił na Litwie odstąpienie Rzeszy obszaru Kłajpedy.
- 23 marca:
- aneksja Kłajpedy przez III Rzeszę.
- atakiem na Słowację Węgry rozpoczęły wojnę węgiersko-słowacką.
- 24 marca – Chorlogijn Czojbalsan został premierem Mongolii.
- 26 marca – ambasador RP w Berlinie Józef Lipski poinformował Joachima von Ribbentropa o odrzuceniu przez Polskę niemieckich żądań.
- 28 marca:
- wojska generała Franco zajęły Madryt, wojna domowa w Hiszpanii dobiegała końca.
- Jonas Černius został premierem Litwy.
- 31 marca:
- Francja i Wielka Brytania udzieliły Polsce gwarancji bezpieczeństwa.
- Włochy i San Marino zawarły układ o przyjaźni, dobrym sąsiedztwie i handlu.
- 1 kwietnia:
- zakończyła się wojna domowa w Hiszpanii.
- został zwodowany niemiecki pancernik Tirpitz.
- 2 kwietnia – minister spraw zagranicznych Józef Beck rozpoczął wizytę w Londynie.
- 3 kwietnia – niemieckie OKW przygotowało ostateczną wersję „Fall Weiss”.
- 4 kwietnia:
- w Budapeszcie zawarto układ kończący wojnę węgiersko-słowacką.
- w wypadku samochodowym zginął król Iraku Ghazi I. Na tronie zastąpił go 4-letni syn Fajsal II.
- 6 kwietnia – podczas wizyty Józefa Becka w Londynie wydano polsko-brytyjski komunikat o przekształceniu jednostronnych gwarancji brytyjskich dla Polski w gwarancje wzajemne.
- 7 kwietnia:
- Włochy dokonały inwazji na Albanię.
- Earle Page został premierem Australii.
- 11 kwietnia:
- Adolf Hitler zatwierdził plan ataku na Polskę, określony mianem „Fall Weiss” (Wariant Biały).
- Węgry wystąpiły z Ligi Narodów.
- rozpoczęto niedokończoną budowę eksterytorialnej autostrady Wiedeń-Wrocław.
- 12 kwietnia:
- parlament albański przegłosował pod naciskiem włoskich wojsk okupacyjnych detronizację Zoga I i zjednoczenie kraju z Włochami, oferując koronę królowi Wiktorowi Emanuelowi III.
- Alberto Rey de Castro y Romaña został po raz drugi premierem Peru.
- 13 kwietnia:
- Francja i Wielka Brytania zagwarantowały niezawisłość Rumunii.
- premiera filmu Wichrowe Wzgórza.
- 14 kwietnia – w USA ukazała się powieść Grona gniewu Johna Steinbecka.
- 16 kwietnia – utworzono Królestwo Albanii pod włoskim protektoratem.
- 26 kwietnia:
- Wielka Brytania: uchwalono powszechną służbę wojskową.
- niemiecki pilot Fritz Wendel ustanowił rekord prędkości (755,138 km/h) na specjalnie do tego celu skonstruowanym samolocie Messerschmitt Me 209.
- Robert Menzies został premierem Australii.
- 28 kwietnia – w czasie przemówienia w Reichstagu Adolf Hitler otwarcie ogłosił plany pozyskania przez Niemcy „przestrzeni życiowej” na wschodzie oraz wypowiedział traktat morski Wielkiej Brytanii.
- 30 kwietnia – w Nowym Jorku otwarto Wystawę Światową.
- 3 maja:
- otwarcie pawilonu polskiego w czasie Wystawy Światowej w Nowym Jorku.
- Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRR Wiaczesław Mołotow zastąpił Maksima Litwinowa na stanowisku komisarza spraw zagranicznych.
- w Indiach powstała lewicowo-nacjonalistyczna partia polityczna All India Forward Bloc.
- 4 maja – we francuskim dzienniku „J’Oevre” ukazał się niechętny Polsce artykuł pt. „Umrzeć za Gdańsk” (Mourir pour Danzig) autorstwa Marcela Deata, filozofa i zwolennika faszyzmu.
- 11 maja – radziecko-japońskie walki graniczne: rozpoczęła się bitwa nad Chałchin-Goł.
- 14 maja – Lina Medina w wieku 5 lat, 7 miesięcy i 21 dni została najmłodszą matką w historii medycyny.
- 16 maja – wielka czystka w ZSRR: pisarz Isaak Babel został aresztowany pod zarzutami o trockizm, terroryzm i szpiegostwo.
- 17 maja – w wyniku nacisków strony arabskiej Wielka Brytania ogłosiła tzw. Białą Księgę, zezwalającą na przyjazd zaledwie 15 tys. osadników żydowskich do Palestyny w ciągu 5 lat.
- 19 maja – w Paryżu podpisano protokół o natychmiastowej pomocy francuskich sił zbrojnych w wypadku agresji Niemiec na Polskę.
- 22 maja – Niemcy i Włochy podpisały tzw. pakt stalowy.
- 23 maja:
- Adolf Hitler wygłosił tego dnia poufne przemówienie do wyższych dowódców: „Nie chodzi o Gdańsk. Chodzi o rozszerzenie przestrzeni życiowej i wyżywienie. Stanowisko Polski wobec bolszewizmu jest wątpliwe. Dlatego Polska jest wątpliwą barierą od strony Rosji. Odpada zatem pogląd, by Polskę oszczędzić, i pozostaje decyzja: zaatakować Polskę przy pierwszej lepszej sposobności”.
- amerykański okręt podwodny USS Squalus zatonął u wybrzeży New Hampshire podczas próbnego zanurzenia; zginęło 24 marynarzy i 2 cywilnych techników, a 32 marynarzy i jednego cywila uratowano.
- 24 maja – dokonano oblotu włoskiego myśliwca Reggiane Re.2000.
- 1 czerwca – dokonano oblotu niemieckiego myśliwca Focke-Wulf Fw 190.
- 7 czerwca – III Rzesza zawarła w Berlinie pakty o nieagresji z Estonią i Łotwą.
- 17 czerwca – w Wersalu odbyła się ostatnia publiczna egzekucja we Francji. Na gilotynie został ścięty działający we Francji niemiecki seryjny morderca Eugène Weidmann.
- 16 czerwca – w Helsinkach, Fin Taisto Mäki ustanowił rekord świata w biegu na 5000 m wynikiem 14.08,8 s.
- 15 lipca – w Mediolanie, Niemiec Rudolf Harbig ustanowił rekord świata w biegu na 800 m wynikiem 1.46,6 s.
- 23 lipca – w Garmisch-Partenkirchen, Włoszka Claudia Testoni ustanowiła rekord świata w biegu płotkarskim na 80 m wynikiem 11,3 s.
- 24 lipca – premier Węgier Pál Teleki wystosował list do rządu polskiego z zapewnieniem, że w razie wojny polsko-niemieckiej Węgry nie wystąpią przeciw Polsce.
- 11 sierpnia – Laurence Steinhardt został ambasadorem USA w ZSRR.
- 12 sierpnia – we Frankfurcie nad Menem, Niemiec Rudolf Harbig ustanowił rekord świata w biegu na 400 m wynikiem 46,0 s.
- 13 sierpnia – dokonano oblotu brytyjskiego samolotu wielozadaniowego Vickers Warwick.
- 23 sierpnia – ZSRR i III Rzesza podpisały pakt o nieagresji, tzw. Pakt Ribbentrop-Mołotow.
- 26 sierpnia – porozumienie Cvetković-Maček postanowiło o utworzeniu w Królestwie Jugosławii autonomicznej Banowiny Chorwacji o szerokim zakresie samorządu.
- 24 sierpnia – oficjalna prezentacja niemieckiego samolotu Heinkel He-178, pierwszego samolotu z silnikiem turboodrzutowym.
- 25 sierpnia:
- do Gdańska pod pretekstem kurtuazyjnej wizyty wszedł niemiecki szkolny okręt liniowy Schleswig-Holstein.
- w Londynie został podpisany polsko-brytyjski układ sojuszniczy.
- 27 sierpnia – dokonano oblotu pierwszego samolotu z napędem turboodrzutowym, niemieckiego He-178.
- 31 sierpnia – ok. 20:00 rozpoczęła się prowokacja gliwicka.
- 1 września – początek II wojny światowej.
- 1 września:
- wojska niemieckie i słowackie napadły bez wypowiedzenia wojny na terytoria polskie, rozpoczynając II wojnę światową – kampanię wrześniową; prezydent Ignacy Mościcki wprowadził na terytorium całego państwa stan wojenny.
- wojska niemieckie zajęły obszar Wolnego Miasta Gdańska.
- komisarz Ligi Narodów, Carl Jacob Burckhard, opuścił ze swoją komisją Gdańsk.
- Adolf Hitler powołał Alberta Forstera na szefa zarządu cywilnego dla obszaru Wolnego Miasta Gdańska.
- w Olsztynie uruchomiono komunikację trolejbusową.
- 2 września – założenie przez Niemców obozu koncentracyjnego w Stutthofie.
- 3 września – Francja, Wielka Brytania, Nowa Zelandia i Australia wypowiedziały wojnę III Rzeszy; rozpoczęła się „dziwna wojna”.
- 4 września – Japonia ogłosiła neutralność.
- 5 września – Stany Zjednoczone ogłosiły neutralność w wojnie.
- 6 września – RPA wypowiedziała wojnę Niemcom.
- 7 września – radio BBC nadało pierwszą audycję w języku polskim.
- 10 września – Kanada wypowiedziała wojnę Niemcom.
- 12 września – na konferencji aliantów w Abbeville we Francji zdecydowano o nieudzielaniu Polsce pomocy w walce z Niemcami.
- 16 września – radziecko-japońskie walki graniczne: zwycięstwem wojsk radzieckich zakończyła się trwająca od 11 maja bitwa nad Chałchin-Goł.
- 17 września – fiński długodystansowiec Taisto Mäki, jako pierwszy lekkoatleta w historii, pokonał dystans 10 000 m w czasie poniżej 1/2 godz. (wynik: 29.52,6 s.).
- 21 września – w Bukareszcie rumuński premier Armand Călinescu został zastrzelony przez zamachowca z Żelaznej Gwardii.
- 23 września:
- do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück przybył pierwszy transport Polek.
- Wystawa Światowa w Nowym Jorku: zapięczetowano kapsułę czasu zawierającą min. 1100 mikrofilmów. Kapsuła ma zostać otwarta w 6939 roku.
- 28 września – w Moskwie podpisano niemiecko-radziecki układ graniczny, zmieniający przebieg granicy po zajęciu Polski. Do układu załączono trzy protokoły: jeden poufny i dwa tajne. Granica biegła wzdłuż rzek Pisa, Narew, Bug, Wisłoka i San.
- 30 września – w Paryżu generał Władysław Sikorski objął tekę premiera Rządu RP na uchodźstwie.
- 15 października – otwarto Port lotniczy Nowy Jork-LaGuardia.
- 18 października – na podstawie wymuszonych paktów o wzajemnej pomocy Armia Czerwona wkroczyła do Estonii.
- 20 października – premiera filmu Flip i Flap w Legii Cudzoziemskiej.
- 23 października – dokonano oblotu samolotu bombowo-torpedowego Mitsubishi G4M.
- 25 października – konferencja przedstawicieli lotnictwa Francji, Wielkiej Brytanii i Polski, podpisano memorandum, według którego Wielka Brytania miała przyjąć 300 polskich członków personelu latającego i 2000 osób personelu technicznego i pomocniczego (do końca grudnia 1939 do Francji przedostało się ponad 8 tys. polskich lotników).
- 26 października – Jozef Tiso został prezydentem Republiki Słowackiej.
- 28 października – Zgromadzenie Narodowe Białorusi Zachodniej w Białymstoku postanowiło wystąpić z wnioskiem do Rady Najwyższej ZSRR o przyłączenie części ziem polskich II Rzeczypospolitej do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
- 4 listopada:
- prezydent USA Franklin Delano Roosevelt podpisał ustawę Cash and carry, pozwalającą państwom prowadzącym wojnę na zakup amerykańskiej broni za gotówkę i przewóz jej na własnych statkach.
- pojawił się pierwszy na świecie samochód z klimatyzacją - Packard. Opcja kosztowała 274 $ i - z powodu przystąpienia USA do wojny - była dostępna tylko przez 2 lata. Klimatyzacja wróciła do aut ponownie dopiero w 1953 r.
- 8 listopada:
- w Monachium miał miejsce nieudany zamach bombowy na Adolfa Hitlera.
- z holenderskiego miasteczka Venlo nad granicą z Niemcami, po zwabieniu podstępem, zostali uprowadzeni przez funkcjonariuszy niemieckiej służby bezpieczeństwa Sicherheitsdienst dwaj wysocy oficerowie brytyjskiego wywiadu MI6: kpt. S. Payne Best oraz mjr H. R. Stevens.
- 17 listopada – Paryż: powstał czechosłowacki rząd emigracyjny.
- 19 listopada – dokonano oblotu ciężkiego bombowca Heinkel He 177.
- 20 listopada – rząd niemiecki wycofał zgodę na ochronę przez Szwecję polskich interesów na terenie III Rzeszy.
- 24 listopada – założono linie lotnicze British Overseas Airways Corporation.
- 26 listopada:
- ZSRR wypowiedział Finlandii pakt o nieagresji, co doprowadziło do wybuchu tzw. wojny zimowej.
- w okolicach Newcastle zatonął transatlantyk MS Piłsudski.
- 29 listopada – Rada Najwyższa ZSRR wydała dekret o przymusowym nadaniu obywatelstwa radzieckiego „byłym obywatelom polskim”.
- 30 listopada – Armia Czerwona dokonała inwazji na Finlandię, co rozpoczęło wojnę zimową.
- 1 grudnia:
- Heinrich Himmler, Reichsführer SS, zarządził deportacje wszystkich Żydów do obozów koncentracyjnych w Polsce.
- utworzono Biuro Uzupełnień Waffen-SS.
- w Paryżu założono Polski Uniwersytet Na Obczyźnie.
- 2 grudnia – otwarto Port lotniczy Nowy Jork-LaGuardia.
- 7 grudnia – wojna radziecko-fińska: rozpoczęła się bitwa pod Suomussalmi.
- 9 grudnia – w Paryżu, dekretem Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza została ustanowiona Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej - organ konsultacyjny i opiniodawczy rządu RP na uchodźstwie, namiastka parlamentu.
- 12 grudnia – wojna zimowa: zwycięstwo wojsk fińskich w bitwie koło Tolvajärvi.
- 13 grudnia – bitwa o Atlantyk: morska bitwa u ujścia La Platy.
- 14 grudnia – po napaści na Finlandię ZSRR został wykluczony z Ligi Narodów.
- 15 grudnia – odbyła się premiera Przeminęło z wiatrem.
- 17 grudnia – niemiecki pancernik Admiral Graf Spee dokonał, w wyniku akcji dezinformacyjnej brytyjskiego wywiadu, samozatopienia na redzie portu Montevideo.
- 20 grudnia – dokonano oblotu samolotu szturmowego Ił-2.
- 22 grudnia – na dworcu kolejowym w Genthin zderzyły się dwa pociągi, zginęło 196 osób. Tego samego dnia na linii Bodenseegürtelbahn, między Markdorf a Kluftern pociąg towarowy zderzył się z pasażerskim, w wyniku czego zginęło 101 osób. Był to najgorszy dzień w historii niemieckiego kolejnictwa.
- 26 grudnia – ponad 30 tys. osób zginęło w wyniku trzęsienia ziemi w tureckim mieście Erzincan.
- 29 grudnia – dokonano oblotu amerykańskiego bombowca Consolidated B-24 Liberator.
- 31 grudnia – odbył się pierwszy koncert noworoczny filharmoników wiedeńskich.
- Edward Adelbert Doisy wyodrębnił (niezależnie od C.P.H. Dama i P. Karrera) witaminy K1 i K2.
Urodzili się[edytuj]
- 1 stycznia
- Michèle Mercier, francuska aktorka
- Phil Read, brytyjski kierowca wyścigowy
- 3 stycznia – Joanna Papuzińska, polska pisarka
- 5 stycznia – Guillermo Lorenzo, argentyński piłkarz
- 6 stycznia – Murray Rose, australijski pływak (zm. 2012)
- 8 stycznia – Władysław Wróblewski, polski artysta plastyk
- 10 stycznia
- Scott McKenzie, amerykański piosenkarz (zm. 2012)
- Bill Toomey, amerykański lekkoatleta
- 11 stycznia – Anne Heggtveit, kanadyjska narciarka
- 12 stycznia – Arkadiusz Bazak, polski aktor
- 13 stycznia – Jacek Gmoch, polski piłkarz, trener piłkarski i działacz sportowy
- 14 stycznia – Liliana Urbańska, polska piosenkarka
- 16 stycznia
- Ralph Gibson, amerykański fotografik
- Lothar Metz, niemiecki zapaśnik
- 17 stycznia – Christodoulos I, arcybiskup Aten, zwierzchnik greckiego kościoła prawosławnego (zm. 2008)
- 19 stycznia – Zdzisław Kabza, polski energetyk
- 20 stycznia
- Krystyna Mazurówna, polska tancerka i choreograf
- Chandra Wickramasinghe, brytyjski astronom
- 21 stycznia
- Friedel Lutz, niemiecki piłkarz
- Anna Polony, polska aktorka
- 22 stycznia
- Dermot Clifford, irlandzki duchowny katolicki
- Alfredo Palacio, ekwadorski polityk
- 23 stycznia
- Sonny Chiba, japoński aktor
- Kazimierz Flaga, polski naukowiec
- Siergiej Kara-Murza, rosyjski chemik, historyk, filozof polityczny, socjolog
- Eric R. Pianka, amerykański biolog
- 24 stycznia – Joseph Vilsmaier, niemiecki aktor
- 25 stycznia – Robert M. W. Dixon, brytyjski językoznawca
- 29 stycznia
- Józef Gawliczek, polski kolarz
- Germaine Greer, australijska pisarka, dziennikarka i wykładowca uniwersytecki
- Hans-Joachim Hecht, niemiecki szachista
- 30 stycznia – Alberto Suárez Inda, meksykański duchowny katolicki, kardynał
- 1 lutego
- Bożena Haglauer, polska koszykarka
- Joe Sample, amerykański pianista (zm. 2014)
- 2 lutego – Marcin Libicki, polski polityk konserwatywny
- 3 lutego – Michael Cimino, amerykański reżyser i scenarzysta filmowy (zm. 2016)
- 4 lutego – Andrzej Stanisław Barczak, polski ekonomista
- 5 lutego – Jack Yerman, amerykański lekkoatleta, sprinter
- 6 lutego
- Mike Farrell, amerykański aktor
- Aleksandra Górska, polska aktorka
- 8 lutego – Egon Zimmermann, austriacki narciarz
- 9 lutego
- Janet Suzman, południowoafrykańska aktorka
- Primo Zamparini, włoski bokser
- 10 lutego
- Adrienne Clarkson, kanadyjska dziennikarka i działaczka chińskiego pochodzenia, Gubernator generalny Kanady
- Peter Purves, angielski aktor i prezenter telewizyjny
- Kazimierz Ryczan, polski biskup katolicki
- 12 lutego
- Ja’el Dajan, izraelska polityk, działaczka społeczna i pisarka
- Ray Manzarek, amerykański muzyk polskiego pochodzenia, pianista zespołu The Doors (zm. 2013)
- 13 lutego – Beate Klarsfeld, niemiecka dziennikarka
- 14 lutego – Eugene Fama, amerykański ekonomista, laureat Nagrody Nobla
- 15 lutego – William Van Horn, amerykański rysownik
- 16 lutego
- Sergio Bianchetto, włoski kolarz
- Władysław Kandefer, polski polityk, poseł na Sejm RP
- Czesław Niemen, polski muzyk (zm. 2004)
- 18 lutego – Marek Janowski, niemiecki dyrygent polskiego pochodzenia
- 19 lutego
- Alfredo Bryce Echenique, peruwiański pisarz
- Jan Junger, polski taternik, alpinista i andynista (zm. 2005)
- 20 lutego
- Antonina Girycz, polska aktorka
- Ryszard Marek Groński, polski pisarz
- Kazimierz Głazek, polski matematyk, taternik, alpinista i himalaista (zm. 2005)
- Józef Robakowski, polski artysta multimedialny
- 21 lutego – Zdzisław Fortuniak, polski duchowny katolicki, biskup
- 26 lutego – Chuck Wepner, amerykański bokser
- 28 lutego
- Daniel C. Tsui, amerykański fizyk chińskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla
- Tommy Tune, amerykański tancerz, aktor, reżyser i choreograf
- 1 marca – Leo Brouwer, kubański kompozytor, gitarzysta i dyrygent
- 2 marca – Jean-Pierre Chevènement, francuski polityk
- 3 marca
- Wiktor Dłuski, polski tłumacz, publicysta
- Ariane Mnouchkine, francuska scenarzystka, reżyserka teatralna i filmowa
- Witold Rużyłło, polski kardiolog
- Robert Shaye, amerykański reżyser i producent filmowy
- 6 marca – Peter Glotz, niemiecki socjolog, działacz Związku Wypędzonych (zm. 2005)
- 7 marca – Adolf Juzwenko, polski historyk
- 8 marca – Lidija Skoblikowa, rosyjska łyżwiarka
- 9 marca
- Malcolm Bricklin, amerykański przedsiębiorca samochodowy
- Niklas Frank, niemiecki pisarz, syn Hansa Franka
- 10 marca – Stanisław Radwan, polski reżyser, scenarzysta i kompozytor
- 11 marca
- Mirosława Marcheluk, polska aktorka
- Orlando Quevedo, filipiński duchowny katolicki
- John Henry, brytyjski toksykolog (zm. 2007)
- 12 marca – Andrzej Dominiak, polski pięcioboista
- 13 marca – Neil Sedaka, amerykański piosenkarz
- 15 marca – Ted Kaufman, amerykański prawnik i polityk
- 16 marca – Carlos Bilardo, piłkarz argentyński
- 17 marca
- Bill Graham, kanadyjski polityk
- Robin Knox-Johnston, brytyjski żeglarz
- Adam Lepa, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy łódzki
- Kazimierz Sobczyk, polski matematyk
- Giovanni Trapattoni, włoski trener i piłkarz
- 19 marca
- Józef Ciągwa, polski prawnik
- Edward Kusztal, polski aktor (zm. 2016)
- 20 marca
- Brian Mulroney premier Kanady
- Janusz Sowiński, polski filolog (zm. 2015)
- 21 marca
- Delfina Ambroziak, polska śpiewaczka operowa (sopran)
- Procópio Cardoso, brazylijski piłkarz, trener
- Martha Hudson, amerykańska lekkoatletka, sprinterka
- 23 marca
- Robin Herd, brytyjski inżynier, projektant i biznesmen
- Jochen Neerpasch, niemiecki menadżer i kierowca wyścigowy
- 25 marca
- Juan Alves, argentyński kolarz
- Regina Pisarek, polska piosenkarka (zm. 1998)
- Henryk Słonina, polski polityk, samorządowiec, prezydent Elbląga
- 27 marca – Andrzej Nebeski, polski perkusista i pianista
- 28 marca – Dov Frohman, izraelski elektryk i menadżer
- 29 marca – Terence Hill, włoski aktor
- 30 marca
- Donald Adamson, brytyjski historyk, krytyk literacki, biograf, tłumacz
- Stefan Cichy, polski duchowny katolicki
- Robert Herbin, piłkarz francuski
- Krystyna Kołodziejczyk, polska aktorka
- 31 marca
- Zwiad Gamsachurdia, gruziński polityk, pierwszy wybrany w wolnych wyborach prezydent Gruzji (zm. 1993)
- Tim Graham, brytyjski lekkoatleta
- Volker Schlöndorff, niemiecki reżyser
- Karl-Heinz Schnellinger, niemiecki piłkarz
- 1 kwietnia
- Józef Grudzień, polski bokser
- Mechteld de Jong, holenderska polityk
- Ali MacGraw, amerykańska aktorka
- 2 kwietnia
- Marvin Gaye, amerykański piosenkarz (zm. 1984)
- Óscar López, piłkarz kolumbijski (zm. 2005)
- 4 kwietnia – Ernie Terrell, amerykański bokser (zm. 2014)
- 6 kwietnia
- Eugeniusz Faber, polski piłkarz
- Olga Lipińska, polska reżyser, scenarzystka i satyryk
- 7 kwietnia
- Francis Ford Coppola, reżyser i scenarzysta amerykański
- Vaçe Zela, albańska aktorka i piosenkarka (zm. 2014)
- 8 kwietnia – Edwin O’Brien, amerykański duchowny katolicki, kardynał
- 9 kwietnia – Hugo Villanueva, piłkarz chilijski
- 10 kwietnia – Claudio Magris, włoski pisarz, eseista, felietonista i tłumacz
- 11 kwietnia – Louise Lasser, amerykańska aktorka
- 12 kwietnia
- Alan Ayckbourn, brytyjski dramatopisarz
- Jerzy Slezak, polski polityk
- 13 kwietnia
- Seamus Heaney, irlandzki poeta, noblista (zm. 2013)
- Paul Sorvino, amerykański aktor
- Andrzej Zaniewski, polski pisarz
- 16 kwietnia
- Tatiana Anodina, rosyjska doktor habilitowana, polityk
- Roberto Saporiti, argentyński piłkarz
- Dusty Springfield, brytyjska piosenkarka (zm. 1999)
- 17 kwietnia
- Francis Bazire, francuski kolarz
- Bronisław Fidelus, polski duchowny katolicki
- 18 kwietnia – Maciej Szumowski, polski dziennikarz, reżyser filmów dokumentalnych (zm. 2004)
- 19 kwietnia
- Basil van Rooyen, południowoafrykański kierowca wyścigowy
- Włodzimierz Wander, polski saksofonista
- 20 kwietnia
- Gro Harlem Brundtland, polityk norweska
- Peter S. Beagle, amerykański pisarz
- Anna Radziwiłł, polska pedagog, polityk, senator I kadencji, wiceminister edukacji (zm. 2009)
- 22 kwietnia
- Jan Szafraniec, polski polityk
- Theodor Waigel, niemiecki polityk
- 23 kwietnia
- Lee Majors, amerykański aktor
- Stanisław Wielgus, polski duchowny katolicki, arcybiskup
- 24 kwietnia – Lili Iwanowa, bułgarska piosenkarka
- 25 kwietnia – Tarcisio Burgnich, piłkarz włoski
- 27 kwietnia – Stanisław Dziwisz, polski duchowny katolicki, kardynał
- 29 kwietnia – Peter Gröning, niemiecki kolarz
- 1 maja
- Judy Collins, amerykańska piosenkarka
- Janina Jankowska, polska dziennikarka i reporterka radiowa
- 2 maja
- Ernesto Castano, włoski piłkarz
- Stanisław Ciosek, polski polityk i dyplomata
- Stanisław Sołtysiński, polski radca prawny
- 3 maja
- Marek Freudenreich, polski grafik, plakacista, pedagog
- Dennis O’Neil, amerykański pisarz, autor komiksów
- 4 maja – Amos Oz, izraelski pisarz
- 5 maja – Ryszard Horowitz, polski fotografik
- 7 maja
- Sidney Altman, kanadyjsko-amerykański biolog, laureat Nagrody Nobla
- Ruud Lubbers, holenderski polityk
- Marco St. John, amerykański aktor
- 9 maja
- Ralph Boston, amerykański lekkoatleta
- Ion Ţiriac, rumuński biznesmen i były tenisista oraz hokeista
- 10 maja
- Robert Darnton, amerykański historyk kultury i bibliotekarz
- Janusz Różycki, polski malarz
- 11 maja – Félix Salinas, piłkarz peruwiański
- 13 maja
- Peter Frenkel, niemiecki lekkoatleta
- Harvey Keitel, amerykański aktor, producent filmowy
- Włodzimierz Press, polski aktor
- 14 maja
- Rolf Gindorf, niemiecki seksuolog
- Veruschka von Lehndorff, niemiecka aktorka
- 15 maja – Euzebiusz (Sawwin), rosyjski duchowny prawosławny
- 17 maja
- Diego Padrón, wenezuelski duchowny katolicki, arcybiskup Cumany
- Gary Paulsen, amerykański pisarz, podróżnik
- 18 maja – Peter Grünberg, niemiecki fizyk, laureat Nagrody Nobla
- 19 maja:
- Livio Berruti, włoski lekkoatleta, sprinter
- James Fox, brytyjski aktor
- Nancy Kwan, amerykańska aktorka pochodzenia chińskiego
- Jānis Lūsis, łotewski lekkoatleta, oszczepnik
- Francis Scobee, amerykański astronauta (zm. 1986)
- 20 maja – William Dendinger, amerykański duchowny katolicki, biskup Grand Island
- 21 maja
- Jorgos Gramatikakis, grecki fizyk, polityk
- Heinz Holliger, szwajcarski oboista, dyrygent, kompozytor, pedagog
- José Manuel Lasa, hiszpański kolarz szosowy
- 22 maja – Francisco González Valer, amerykański duchowny katolicki
- 24 maja – Cristoforo Palmieri, włoski duchowny katolicki, biskup Rrëshen w Albánii
- 25 maja
- Dixie Carter, amerykańska aktorka (zm. 2010)
- Gabriela Danielewicz, polska dziennikarka i pisarka
- Ian McKellen, brytyjski aktor
- 26 maja – Andrzej Milczanowski, polski prawnik
- 28 maja
- Maeve Binchy, irlandzka pisarka (zm. 2012)
- Wojciech Karolak, polski muzyk jazzowy
- 29 maja – Al Unser, amerykański kierowca wyścigowy
- 30 maja
- Józef Gębski, polski scenarzysta i reżyser
- Michael J. Pollard, amerykański aktor
- Dieter Quester, austriacki kierowca wyścigowy
- 3 czerwca
- Ian Hunter, brytyjski piosenkarz, kompozytor i instrumentalista
- Antonio Arregui Yarza, ekwadorski arcybiskup
- 4 czerwca – Ireneusz Iredyński, polski pisarz (zm. 1985)
- 5 czerwca
- Joe Clark, Premier Kanady
- Grzegorz Królikiewicz, polski reżyser
- 7 czerwca – Hans-Christian Ströbele, niemiecki adwokat
- 8 czerwca
- Norman Davies, brytyjski historyk
- Piotr Kołodziejczyk, polski wojskowy
- Miklós Réthelyi, węgierski lekarz i nauczyciel akademicki
- 9 czerwca
- Ileana Cotrubas, rumuńska śpiewaczka operowa
- David Hobbs, brytyjski kierowca wyścigowy
- Claudio Stagni, włoski duchowny katolicki
- 10 czerwca – Joe Bossano, gibraltarski polityk, szef ministrów
- 11 czerwca – Jackie Stewart, brytyjski kierowca wyścigowy
- 13 czerwca – Antal Szentmihályi, węgierski piłkarz
- 14 czerwca
- Marek Gaszyński, polski dziennikarz muzyczny
- Steny Hoyer, amerykański polityk
- Czesław Majewski, polski kompozytor, dyrygent, pianista i aktor
- 17 czerwca
- Frederick Vine, brytyjski geolog i geofizyk
- Krzysztof Zanussi, polski reżyser filmowy
- 18 czerwca
- Lou Brock, amerykański baseballista
- Leonard Szymański, polski inżynier, konstruktor i polityk
- 20 czerwca
- Jan Martyniak, polski arcybiskup
- Jan Zając, polski duchowny katolicki
- 22 czerwca
- Luis Eyzaguirre, piłkarz chilijski
- Jerzy Grzegorzewski, polski reżyser i scenograf teatralny (zm. 2005)
- 24 czerwca – Brigitte Fontaine, francuska wokalistka, pisarka, aktorka
- 25 czerwca – Wawrzyniec Samp, polski rzeźbiarz i grafik
- 26 czerwca
- Blaine Lindgren, amerykański lekkoatleta, płotkarz
- Osvaldo Hurtado Larrea, ekwadorski politolog, pisarz, polityk, wiceprezydent i prezydent Ekwadoru
- Chuck Robb, amerykański polityk
- Smangaliso Mkhatswa, południowoafrykański ksiądz i polityk
- 29 czerwca – Piotr Węgleński, polski biolog i genetyk
- 1 lipca
- Karen Black, amerykańska aktorka (zm. 2013)
- Michał Seweryński, polski polityk
- 2 lipca – Iga Cembrzyńska, polska aktorka
- 3 lipca
- Willy Vanden Berghen, belgijski kolarz
- László Kovács, węgierski polityk
- Angelo Sormani, włoski piłkarz
- 4 lipca – Abdelmajid Chetali, tunezyjski piłkarz, trener
- 6 lipca
- Michał Boszko, polski polityk
- Mary Elizabeth Peters, brytyjski lekkoatletka
- 14 lipca
- Karel Gott, czeski piosenkarz
- Sid Haig, amerykański aktor
- 15 lipca
- David Nash, brytyjski rugbysta
- Aníbal Cavaco Silva, portugalski ekonomista i polityk
- Patrick Wayne, amerykański aktor
- 16 lipca – Lido Vieri, włoski piłkarz
- 17 lipca
- Milva, włoska piosenkarka i aktorka
- Ali Chamenei, duchowny i polityk irański
- 18 lipca – Dion DiMucci, amerykański piosenkarz
- 19 lipca – Bohdan Cywiński, polski historyk
- 21 lipca – Helmut Haller, niemiecki piłkarz (zm. 2012)
- 26 lipca – John Howard, polityk australijski
- 27 lipca – Michael Longley, irlandzki poeta
- 29 lipca – Amarildo, brazylijski piłkarz
- 30 lipca
- Peter Bogdanovich, amerykański reżyser, aktor, scenarzysta i producent filmowy
- Eleanor Smeal, amerykańska działaczka społeczna
- 31 lipca
- Susan Flannery, amerykańska aktorka
- John Tong Hon, chiński duchowny katolicki'
- 1 sierpnia – Terry Kiser, aktor amerykański
- 2 sierpnia
- Benjamin Barber, amerykański politolog, filozof polityczny
- Jerzy Ciemniewski, polski prawnik, polityk
- Wes Craven, amerykański reżyser (zm. 2015)
- 4 sierpnia – Frank Vincent, włoski-amerykański aktor
- 5 sierpnia
- Bob Clark, amerykański reżyser filmowy, aktor (zm. 2007)
- Irena (księżniczka holenderska)
- 6 sierpnia – Juan Carlos Stauskas, piłkarz argentyński
- 7 sierpnia – Sally Thomas, australijska prawniczka
- 9 sierpnia
- Maria Czubaszek, polska poetka, pisarka i satyryk, scenarzystka, felietonistka i dziennikarka (zm. 2016)
- Romano Prodi, włoski polityk
- 11 sierpnia – Anatolij Kaszpirowski, rosyjski hipnotyzer, bioenergoterapeuta
- 12 sierpnia
- George Hamilton, amerykański aktor
- Pamela Ryan, australijska lekkoatletka
- Władysław Cywiński, polski taternik, przewodnik tatrzański, alpinista, inżynier elektronik (zm. 2013)
- Sushil Koirala, nepalski polityk, premier Nepalu w latach 2014-2015 (zm. 2016)
- 14 sierpnia
- Jerzy Klechta, polski dziennikarz, publicysta
- Carlos Alberto Silva, brazylijski trener piłkarski
- 16 sierpnia – Seán Brady, irlandzki duchowny katolicki, kardynał
- 17 sierpnia – Luther Allison, amerykański gitarzysta bluesowy (zm. 1997)
- 19 sierpnia
- Alan Baker, angielski matematyk, profesor Uniwersytetu Cambridge.
- Ginger Baker, brytyjski perkusista
- David Fellhauer, amerykański duchowny katolicki
- Max Lorenz, niemiecki piłkarz
- 20 sierpnia – Jan Greber, polski aktor
- 21 sierpnia – Festus Mogae, prezydent Botswany
- 22 sierpnia – Carl Yastrzemski, amerykański baseballista polskiego pochodzenia
- 23 sierpnia
- Edward Linde-Lubaszenko, polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
- Witold Stanisław Michałowski, polski inżynier
- 25 sierpnia – John Badham, brytyjski reżyser
- 26 sierpnia
- Jorge Lemann, brazylijski przedsiębiorca
- Piotr Poźniak, polski muzykolog
- 27 sierpnia
- Joe Taylor, amerykański futbolista
- Tüdewijn Üjtümen, mongolski szachista (zm. 1993)
- 29 sierpnia – Joel Schumacher, amerykański reżyser
- 30 sierpnia
- Elizabeth Ashley, amerykańska aktorka
- Bogdan Justynowicz, polski prozaik, poeta
- John Peel, brytyjski prezenter radiowy, dziennikarz muzyczny (zm. 2004)
- 1 września – Lily Tomlin, amerykańska aktorka
- 2 września
- Jack Lang, francuski polityk
- Henry Mintzberg, brytyjski ekonomista
- 3 września
- Vivi Bach, duńska piosenkarka, aktorka i pisarka (zm. 2013)
- Włodzimierz Jastrzębski, polski historyk, publicysta
- Henning Petersen, duński kolarz szosowy
- 4 września – Erwin Teufel, niemiecki polityk
- 5 września
- Clay Regazzoni, szwajcarski kierowca wyścigowy (zm. 2006)
- George Lazenby, australijski aktor
- 6 września
- David Allan Coe, amerykański muzyk country
- Krystyna Mikołajewska, polska aktorka
- 9 września
- Zbigniew Namysłowski, polski saksofonista jazzowy
- Re’uwen Riwlin, izraelski prawnik i polityk
- 10 września
- Elżbieta Chojnacka, polska klawesynistka
- Cynthia Lennon, pierwsza żona Johna Lennona (zm. 2015)
- 11 września – Henrique de Souza Mattos, piłkarz brazylijski
- 13 września
- Richard Kiel, amerykański aktor (zm. 2014)
- Guntis Ulmanis, łotewski polityk
- 18 września
- Frankie Avalon, amerykański aktor i piosenkarz
- Jorge Sampaio, portugalski polityk
- Kinuko Tanida, japońska siatkarka
- Fred Willard, amerykański aktor, komik
- 19 września – Jerzy Bartmiński, polski językoznawca
- 20 września
- Ryszard Grzegorczyk, polski piłkarz
- Peter Radford, brytyjski lekkoatleta
- 22 września – Marian Kasprzyk, polski bokser
- 23 września – Janusz Gajos, polski aktor
- 24 września
- Andrzej Blikle, polski informatyk
- Jacques Gestraud, francuski kolarz
- 25 września
- Bogusława Latawiec, polska poetka, prozaik, krytyk literacki i nauczycielka
- Gianfranco Leoncini, włoski piłkarz
- Harald Ringstorff, niemiecki chemik i polityk
- 26 września
- Mia Gommers, holenderska lekkoatletka
- Wojciech Rudnicki, polski prawnik
- Kazimierz Zarzycki, polski polityk
- 28 września – Rrok Mirdita, albański duchowny katolicki (zm. 2015)
- 29 września
- Fikret Abdić, bośniacki polityk
- Larry Linville, amerykański aktor (zm. 2000)
- 30 września
- Krzysztof Jakowicz, polski skrzypek i pedagog
- Jean-Marie Lehn, chemik francuski, laureat Nagrody Nobla
- 1 października – Karol Lutkowski, polski ekonomista
- 2 października – Jurij Głazkow, radziecki kosmonauta (zm. 2008)
- 4 października
- Timothy Carlton, brytyjski aktor
- Ivan Mauger, nowozelandzki żużlowiec
- Marta Sosińska-Janczewska, polska pianistka
- 5 października
- Marie Claire Blais, kanadyjska poetka i pisarka
- Marie Laforêt, francuska piosenkarka i aktorka
- 7 października
- John Hopcroft, amerykański informatyk
- Harold Kroto, brytyjski chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 2016)
- Laurent Monsengwo Pasinya, kongijski duchowny katolicki, arcybiskup Kinszasy, kardynał
- 8 października
- Giuseppe Beghetto, włoski kolarz
- Paul Hogan, australijski aktor
- 11 października
- Bernd Cullmann, niemiecki lekkoatleta
- Maria Bueno, tenisistka brazylijska
- Joanna Duda-Gwiazda, polska inżynier i działaczka społeczna
- Zenon Grocholewski, polski duchowny katolicki, kardynał
- 12 października – Carolee Schneemann, amerykańska artystka
- 13 października – Melinda Dillon, amerykańska aktorka
- 14 października
- Ralph Lauren, amerykański projektant mody
- Edoardo Menichelli, włoski duchowny katolicki, kardynał
- 15 października – Telesphore Toppo, indyjski duchowny katolicki
- 16 października
- Andrzej Jastrzębski, polski muzyk jazzowy
- Gerold Späth, szwajcarski pisarz
- 18 października
- Flavio Cotti, polityk szwajcarski
- Lee Harvey Oswald, zabójca Johna Fitzgeralda Kennedy’ego (zm. 1963)
- 19 października – Adam Kołodziejczyk, polski lekkoatleta płotkarz
- 21 października
- Jacques Blanc, francuski polityk, lekarz i samorządowiec
- Peter Plichta, niemiecki naukowiec
- 22 października
- Joaquim Chissano, polityk mozambicki
- Wiesław Łucyszyn, polski piłkarz
- Suzy McKee Charnas, amerykańska pisarka żydowskiego pochodzenia
- 23 października – Gerard Kusz, polski biskup katolicki
- 24 października – F. Murray Abraham, amerykański aktor
- 26 października – Ludmiła Samotiosowa, rosyjska lekkoatletka
- 27 października – John Cleese, brytyjski aktor komediowy, członek grupy Monty Python
- 30 października
- Leland H. Hartwell, biochemik amerykański, laureat Nagrody Nobla
- Zygmunt Pioch, polski szachista
- Grace Slick, amerykańska wokalistka rockowa
- 31 października – Ron Rifkin, amerykański aktor
- 1 listopada – Bernard Kouchner, francuski lekarz
- 2 listopada – John Buckley, irlandzki duchowny katolicki
- 3 listopada – Frits Flinkevleugel. holenderski piłkarz
- 4 listopada
- Günter Bernard, niemiecki piłkarz
- Emīlija Sonka, łotewska kolarka
- 5 listopada – Jan Nowicki, polski aktor
- 6 listopada – Antoni (Czeremisow), rosyjski duchowny prawosławny
- 8 listopada – Klemens Ścierski, polski polityk
- 9 listopada
- Marco Bellocchio, włoski reżyser, scenarzysta i producent filmowy
- Paul Cameron, amerykański psycholog
- Björn Engholm, niemiecki polityk
- 10 listopada
- Hubert Laws, amerykański flecista
- Tadeusz Zajączkowski, polsko-niemiecki chirurg
- 12 listopada – Elisabeth Eichholz, niemiecka kolarka
- 13 listopada – Karel Brückner, czeski piłkarz
- 14 listopada – Wendy Carlos, amerykańska kompozytorka
- 17 listopada – Marcel Delattre, francuski kolarz
- 18 listopada
- Margaret Atwood, kanadyjska pisarka
- John O’Keefe, amerykański neurolog, laureat Nagrody Nobla
- Brenda Vaccaro, amerykańska aktorka
- 19 listopada – Emil Constantinescu, rumuński polityk
- 22 listopada – Waldemar Kuczyński, polski ekonomista
- 24 listopada
- Delio Lucarelli, włoski duchowny katolicki
- Yoshinobu Miyake, japoński sztangista
- Marit Paulsen, szwedzka pisarka, polityk
- 26 listopada
- Abdullah Ahmad Badawi, malezyjski polityk
- John Gummer, brytyjski polityk
- Greetje Kauffeld, holenderska wokalistka jazzowa
- Tina Turner, amerykańska piosenkarka
- 27 listopada
- Nicolae Manolescu, rumuński krytyk literacki, pisarz, dyplomata i polityk
- Janusz Styczeń, polski poeta
- 28 listopada – Noël Kinsella, kanadyjski psycholog i polityk
- 2 grudnia – Harry Reid, polityk amerykański
- 3 grudnia – Tom Bagley, amerykański kierowca wyścigowy
- 4 grudnia – Henryk Piecuch, polski dziennikarz i pisarz
- 6 grudnia
- Klaus Balkenhol, niemiecki jeździec sportowy
- Franco Carraro, włoski przedsiębiorca, działacz sportowy i polityk
- 8 grudnia
- James Galway, irlandzki flecista
- Eva Rosenhed, szwedzka curlerka
- 10 grudnia – Russell Means, amerykański działacz społeczny, polityk i aktor (zm. 2012)
- 12 grudnia – Dezső Molnár, węgierski piłkarz
- 13 grudnia – Robert Hosp, piłkarz szwajcarski
- 14 grudnia
- Josef Abrhám, czeski aktor
- Stephen Cook, amerykański informatyk
- 15 grudnia – Yvonne Monlaur, francuska aktorka
- 18 grudnia
- Sandro Lopopolo, włoski bokser (zm. 2014)
- Michael Moorcock, brytyjski pisarz science-fiction oraz fantasy
- Harold Varmus, amerykański noblista w dziedzinie fizjologii lub medycyny
- 20 grudnia – Szábolcs Esztényi, polski kompozytor, pianista, pedagog pochodzenia węgierskiego
- 21 grudnia
- Carlos do Carmo, portugalski śpiewak fado
- Włodzimierz Konarski, polski dyplomata, polityk, poseł na Sejm RP
- 22 grudnia – Walentin Afonin, rosyjski piłkarz, trener piłkarski
- 26 grudnia
- Giacomo Fornoni, włoski kolarz (zm. 2016)
- Eduard Kukan, słowacki polityk
- Fred Schepisi, australijski reżyser
- Phil Spector, amerykański producent muzyczny
- 27 grudnia – John Amos, aktor amerykański
- 28 grudnia – Conny Andersson, szwedzki kierowca wyścigowy
- 29 grudnia – Konrad Fiałkowski, polski informatyk i pisarz science fiction
Zmarli[edytuj]
- 2 stycznia – Roman Dmowski, polski polityk (ur. 1864)
- 18 stycznia – Marian Sokołowski, polski botanik, taternik (ur. 1894)
- 28 stycznia – William Butler Yeats, irlandzki poeta, dramaturg i filozof (ur. 1865)
- 7 lutego:
- Boris Grigorjew (ros. Борис Дмитриевич Григорьев), rosyjski malarz (ur. 1886)
- Anzelm Polanco Fontecha, hiszpański augustianin, biskup, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1881)
- Filip Ripoll Morata, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1878)
- 10 lutego – Pius XI, właśc. Achille Ratti, włoski duchowny katolicki, papież (ur. 1857)
- 18 lutego – Erik Hartvall, fiński żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1875)
- 2 marca – Howard Carter, brytyjski archeolog i egiptolog, odkrywca grobowca Tutanchamona (ur. 1874)
- 5 marca – Jan Gwalbert Pawlikowski, polski ekonomista, publicysta i polityk, historyk literatury, taternik, jeden z pionierów ochrony przyrody (ur. 1860)
- 6 marca – Ferdinand Lindemann, niemiecki matematyk (ur. 1852)
- 9 marca – Ludwik Abramowicz-Niepokójczycki, polsko-litewski aktywista (krajowcy), redaktor, historyk drukarstwa (ur. 1879)
- 21 marca – Adolf Martens, polski budowniczy (ur. 1875)
- 31 marca – Johan Petter Åhlén, szwedzki przedsiębiorca i curler (ur. 1879)
- 3 kwietnia – Walery Sławek, polski polityk i premier (ur. 1879)
- 4 kwietnia – Joaquín García-Morato y Castaño, hiszpański pilot (ur. 1904)
- 23 kwietnia – Maria Gabriella Sagheddu, włoska trapistka, błogosławiona katolicka (ur. 1914)
- 5 maja – Maurycy Zamoyski, polski polityk, ambasador i minister spraw zagranicznych II RP (ur. 1871)
- 7 maja – Franciszek Paleari, włoski duchowny katolicki, błogosławiony (ur. 1863)
- 9 maja – Henryk Przeździecki, polski duchowny katolicki, biskup siedlecki (ur. 1873)
- 13 maja – Stanisław Leśniewski, polski filozof i logik, przedstawiciel warszawskiej szkoły matematycznej (ur. 1886)
- 19 maja – Karol Radek, działacz Kominternu (ur. 1885)
- 24 maja – Aleksander Brückner, polski językoznawca (ur. 1856)
- 25 maja – Frank Watson Dyson, brytyjski astronom (ur. 1868)
- 29 maja – Urszula Ledóchowska, polska zakonnica, założycielka urszulanek szarych, święta katolicka (ur. 1865)
- 25 czerwca – Olaf Ørvig, norweski żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1889)
- 8 lipca – Havelock Ellis, brytyjski lekarz i reformator społeczny, twórca seksuologii (ur. 1859)
- 14 lipca – Alfons Mucha, czeski malarz, grafik (ur. 1860)
- 18 lipca – Johann Franz (senior), spiskoniemiecki przewodnik tatrzański (ur. 1863)
- 20 lipca – Emanuel Sonnenberg, polski lekarz, łódzki lekarz społecznik (ur. 1863)
- 23 lipca – Tomasz Janiszewski, polski lekarz (ur. 1867)
- 27 lipca – Stanisław Baczyński, polski pisarz i krytyk literacki (ur. 1890)
- 17 sierpnia – Wojciech Korfanty, polski polityk, działacz narodowy (ur. 1873)
- 1 września:
- Konrad Guderski, polski inżynier wodny, obrońca poczty Polskiej w Gdańsku (ur. 1900)
- Stefan Kwiatkowski, komandor podporucznik dowódca stawiacza min „Gryf”
- 9 września – Józef Czechowicz, polski poeta (ur. 1903)
- 10 września – Władysław Raginis, kapitan Korpusu Ochrony Pogranicza, legendarny dowódca w bitwie pod Wizną (ur. 1908)
- 15 września – August Dickmann, niemiecki Świadek Jehowy, ofiara nazizmu (ur. 1910)
- 18 września – Stanisław Ignacy Witkiewicz, pseud. Witkacy, polski pisarz, malarz i filozof (ur. 1885)
- 19 września – Stanisław Dąbek, polski pułkownik, dowódca Lądowej Obrony Wybrzeża podczas kampanii wrześniowej (ur. 1892)
- 20 września:
- Andrew Claude de la Cherois Crommelin, brytyjski astronom (ur. 1865)
- Tadeusz Dołęga-Mostowicz, polski pisarz, autor Kariery Nikodema Dyzmy (ur. 1898)
- 23 września – Sigmund Freud, austriacki psychiatra i neurolog (ur. 1856)
- 25 września – Charles Arentz, norweski żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1878)
- 5 października – Marian Skrzypczak, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1909)
- 18 października – Ryszard Wilson, powstaniec styczniowy (ur. 1847)
- 19 października – Nils Rinman, szwedzki żeglarz, olimpijczyk (ur. 1880)
- 29 października – Walenty Milczarski, powstaniec styczniowy (ur. 1847)
- 30 października – Wacław Gąsiorowski, polski powieściopisarz, dziennikarz, publicysta (ur. 1869)
- 31 października – Leon Nowakowski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1913)
- 11 listopada – Alicja Jadwiga Kotowska, polska zakonnica, męczennica, błogosławiona Kościoła rzymskokatolickiego (ur. 1899)
- 28 listopada – James Naismith, kanadyjski lekarz, twórca koszykówki (ur. 1861)
- 12 grudnia – Douglas Fairbanks, amerykański aktor, scenarzysta, reżyser i producent filmowy (ur. 1883)
- 23 grudnia – Anton Fokker, holenderski pionier lotnictwa, konstruktor i producent samolotów (ur. 1890)
- 25 grudnia – Wilhelm Forsberg, szwedzki żeglarz, olimpijczyk (ur. 1862)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj]
- 23 lipca - Wielka opozycja Marsa, odległość 57,7 mln km
Nagrody Nobla[edytuj]
- z fizyki – Ernest Orlando Lawrence
- z chemii – Adolf Butenandt, Leopold Ruzicka
- z medycyny – Gerhard Domagk
- z literatury – Frans Sillanpää
- nagroda pokojowa – nagrody nie przyznano
Święta ruchome[edytuj]
- Tłusty czwartek: 16 lutego
- Ostatki: 21 lutego
- Popielec: 22 lutego
- Niedziela Palmowa: 2 kwietnia
- Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 4 kwietnia
- Wielki Czwartek: 6 kwietnia
- Wielki Piątek: 7 kwietnia
- Wielka Sobota: 8 kwietnia
- Wielkanoc: 9 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 10 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 18 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 28 maja
- Boże Ciało: 8 czerwca
Zobacz też[edytuj]
- Oskary w roku 1939
- 1939 w filmie
- 1939 w muzyce
- 1939 w literaturze
- 1939 w informatyce
- Olimpiada szachowa 1939
