1927
Van Wikipedia
Gebäörtenisse[bewirk | brón bewèrke]
18 mei: eësjtesjteinlègking van 't Olympisch Sjtadion.
- 7 jannewarie - De Harlem Globetrotters debutere.
- 14 jannewarie - Paul Doumer verkaoze es president van Frankriek.
- jannewarie - D'r wirt begoosj mèt de aanlègk van de Aafsjluutdiek.
- 11 miert - De kortegolf telefoniezender PCJJ, geboewd in 't Philips' Natlab in Eindhove, wirt in groate deile van de waereld kristalhelder geheuërd, o.a. in Bandung op Java, 12.000 km wiejer. De zender is óntwórpe en geboewd door de doe 23-jaorige Delfse sjtudent Johan Jacques Numans ónger mentorsjap van dr. Balthasar van der Pol.
- 24 miert - De Nederlandse Eësjte Kamer verwurp mèt 33 taenge 17 sjtömme 't verdraag mèt Belsj veur de aanlègk van ein Sjelde-Rienverbènjing. Dit nao ein fel campagne ónger aanveuring van de watersjtaatingenieur Anton Mussert.
- 7 april - De Italiaanse regering van Benito Mussolini en 't Hongaarse bewèndj van admiraal Horthy sjloete ein vrundjsjapsverdraag.
- 11 april - 't Ministerie van Financië van de Verenigde Sjtate maak bekènd dat d'r saer de inveuring van de Dreuëglègkingswèt in jannewarie 1920 veur 62 miljoen dollar aan auto's en sjepe in besjlaag genómme is of vernetigd; dat d'r 300.000 luuj zint gearresteerd en dat hiebiej 49 pelitiemen ’t laeve höbbe gelaote.
- 1 mei - In Amsterdam versjleit 't Nederlands èlftal Belsj mèt 3-2.
- 18 mei - Eësjtesjteinlègking van 't Olympisch Sjtadion in Amsterdam door Prins Hendrik.
- 18 mei - In 't dörp Bath in Michigan bleus eine man zien boerderiej, de plaatselike leëgere sjoal en ziene auto op. 45 luuj, de meiste daovan sjoalkènjer, kómme óm 't laeve.
- 20 mei - Charles Lindbergh maak mèt zien einmansvleegtuug Spirit of St. Louis, eine verboewde Ryan hoagdèkker, de eësjte solovluch non stop New York-Paries in 33 oer en 20 minute. Hae arriveert op Le Bourget op 21 mei. De aafsjtand dae hae aafgelag hèj, bedroog 5676 kilomaeter.
- 1 juni – Eine zjwaore tornado teistert Neede in Gelderlandj.
- 7 juni - Pjotr Vojkov, de Russische gezant in Warschau, kump óm biej eine aansjlaag.
- 27 juni - Eësjte Riekswaegeplan in Nederlandj, de basis veur de nuuj waeg van de 20e eëuw.
- 10 juli - In Dublin wirt de Ierse minister van Justitie en Boetelandjse Zake Kevin O'Higgins vermaord. Veur zien euverlieje zuut hae nog kans zien testamènt te dictere.
- 21 juli - Alfredo Binda wirt op de Nürburgring de eësjte officiële waereldkampioen fitserenne.
- 7 augustus - Ónger Lare haet ein frontaal bótsjing plaatsj op de tramlien nao Amsterdam. Veer luuj kómme óm t laeve. De sjtoamtram wirt vanwaege eërder óngelökke op dit traject de Gooise maordenaer geneump.
- 11 augustus - Nao ein lang aanloupperiood wirt begoosj mèt de aanlègk van de Aafsjluutdiek, de zjwaor zeëdiek tösje Den Oever in Noord-Hollandj en Zurich in Frieslandj, ein van de belangriekste óngerdeile van de Zuderzeëwerke.
- 17 augustus - Op 't Rembrandtsplein in Amsterdam geit de derde editie van Olympia's Tour van sjtart. De Nederlandse amateurs kriege concurrentie van kampioene oet versjeije anger lènj en ein semi-professionele Duutsje ploog.
- 3 oktober - De Mexicaanse politicus Francisco R. Serrano, oppositiekandidaat in de presidentsverkezinge van 1928, en dertieën van zien aanhengesj waere in 't bloodbad van Huitzilac door militaire doadgesjaote.
- 6 oktober The Jazz Singer, de eësjte film mèt geluid, wirt oetgebrach. In de hoofrol Al Jolson.
- 26 november - Op 't Amsterdamse Rembrandtplein wirt de populaire zenger/cabaretier Jean-Louis Pisuisse same met zien vrouw vermaord door häöre minnaer.
- zónger datum
- De Manchester Guardian deit melding van geheim militaire samewirking tösje Duutsjlandj en de Sovjet-Unie.
- Parlemènt en regering van Australië verhoeze van Melbourne nao de nuuj hoofsjtad Canberra.
- Erwin Schrödinger óntwurp de Schrödinger-vergelieking.
- De Finse ieshockeyclub HIFK wirt opgerich.
- De Nederlandse Roei en Zeilvereniging Jason wirt opgericht.
- Sjtart van de eësjte passagiersverbènjing door de lóch van Amsterdam nao Batavia, woveur de moderne Fokker F12 woort geboewd.
- Oprichting Universiteit van Tilburg es Roamsch Katholieke Hanjelshoagesjoal.
- In China beginne gevechte tösje de rechtervleugel van de Kuomintang einerzieds en de lènkervleugel van dees bewaeging en de communiste angerzieds. De rechse groepe winne, en in april wirt ein sjlachting aangerich ónger hun taengesjtenders. De euverblievende communiste waere in juni oet de politieke leijing verwiejerd.
- In regeringskringe in de Sovjet-Unie besjteit angs voor ein Britse poging de Sovjet-Unie, eventueel mèt boetelandjse hulp, aan te valle. Bènnelandjs is d'r sjprake van eine machssjtried tösje Stalin mèt Boecharin einerzieds en de Verenigde Oppositie van Trotski, Zinoviev en Kamenev angerzieds, die door eësjgeneumde wirt gewónne.
- Trotski en Zinoviev waere oet de Communistische Partiej gezat.
- Trotski wirt oet Moskou verbanne, en laef in Alma Ata. Zinoviev en Kamenev gaeve hunne sjtried taenge Stalin op.
Gebore[bewirk | brón bewèrke]
- 6 jannewarie - Herman Emmink, Nederlandse zanger en tv-presentator
- 7 jannewarie - Joop van der Reijden, Nederlandse politicus (gesjtorve 2006)
- 10 jannewarie - Mies Bouhuys, Nederlandse dichteres, scenario-, toneël- en kènjerbeuksjriefster (gesjtorve 2008)
- 17 jannewarie - Eartha Kitt, Amerikaanse zangeres, danseres en actrice (gesjtorve 2008)
- 25 jannewarie - Annet van Battum, Nederlandse kènjerbeuksjriefster (gesjtorve 2009)
- 30 jannewarie - Jef Nys, Belzje sjtripteikenaer (gesjtorve 2009)
- 30 jannewarie - Zjweedse politicus (gesjtorve 1986)
- 2 fibberwarie - Stan Getz, Amerikaanse muzikant (gesjtorve 1991)
- 5 fibberwarie - Ella Snoep, Nederlandse actrice (gesjtorve 2009)
- 7 fibberwarie - Juliette Gréco, Franse zangeres en comédienne
- 8 fibberwarie - Dan Van Severen, Belzje kunssjilder (gesjtorve 2009)
- 10 fibberwarie - Jakov Lind, Joads-Oasterieks-Britse sjriever, kunssjilder, filmregisseur en acteur (gesjtorve 2007)
- 20 fibberwarie - Sidney Poitier, Amerikaanse acteur, wón in 1963 es eësjte zjwarte acteur eine Oscar
- 1 miert - Harry Belafonte, Amerikaanse acteur en zenger
- 2 miert - Roger Walkowiak, Franse fitserenner van Poolse aafkóms
- 4 miert - Gertie Evenhuis, Nederlandse sjriefster (gesjtorve 2005)
- 6 miert - Leroy Cooper, Amerikaanse ruumdevaarder (gesjtorve 2004)
- 9 miert - Will Ferdy, Vlaamse zenger
- 10 miert - Jupp Derwall, Duutsje voetballer en trainer (gesjtorve 2007)
- 10 miert - Dora van der Groen, Vlaamse actrice
- 14 miert - Joop Wolff, Nederlandse verzètssjtriejer, journalist en communistisch politicus (gesjtorve 2007)
- 16 miert - Vladimir Komarov, Russische ruumdevaarder (gesjtorve 1967)
- 21 miert - Hans-Dietrich Genscher, Duutsje politicus
- 22 miert - Karl Hardman, Amerikaanse filmproducent en acteur (gesjtorve 2007)
- 27 miert - Mstislav Rostropovitsj, Russische cellist en dirigent (gesjtorve 2007)
- 30 miert - Leen Jongewaard, Nederlandse acteur en zenger (gesjtorve 1996)
- 2 april - Ferenc Puskás, Hongaarse voetballer (gesjtorve 2006)
- 14 april - Alan MacDiarmid, Nuuj-Zeëlands-Amerikaanse sjeikundige en Nobelprieswinnaer (gesjtorve 2007)
- 16 april - Joseph Alois Ratzinger, (de hujige paus Benedictus XVI), Duutsj theoloog en dogmaticus
- 17 april - Margot Honecker, Oost-Duutsj politica en vrouw van DDR-leider Erich Honecker
- 18 april - Samuel Huntington, Amerikaanse politicoloog (gesjtorve 2008)
- 20 april - Phil Hill, Amerikaanse autocoureur (gesjtorve 2008)
- 26 april - Jack Douglas, Èngelsje acteur (gesjtorve 2008)
- 27 april - Coretta Scott King, Amerikaanse activiste, weduwe van dominee Martin Luther King (gesjtorve 2006)
- 27 mei - Jan Blokker, Nederlandse journalist en sjriever
- 28 mei - Eddie Sachs, Amerikaanse autocoureur (gesjtorve 1964)
- 4 juni - André van den Heuvel, Nederlandse acteur
- 9 juni - Franco Donatoni, Italiaanse componist (gesjtorve 2000)
- 10 juni - Ladislao Kubala, Hongaarse voetballer (gesjtorve 2002)
- 2 juli - Kees Broekman, Nederlandse sjaatser (gesjtorve 1992)
- 3 juli - Charles Vandenhove, Belzje architekt
- 4 juli - Gina Lollobrigida, Italiaanse actrice
- 6 juli - Janet Leigh, Amerikaanse actrice (gesjtorve 2004)
- 7 juli - Dik Bruynesteyn, Nederlandse striptekenaar
- 29 juli - Harry Mulisch, Nederlandse sjriever
- 5 augustus - Klaas Boot, Nederlandse turner en sjportversjlajggaever (gesjtorve 2003)
- 13 augustus - Pieter Lutz, Nederlandse acteur (gesjtorve 2009)
- 23 augustus - Dick Bruna, Nederlandse sjriever, illustrator en grafisch vormgaever, geistelik vader van Nijntje
- 16 september - Peter Falk, Amerikaanse acteur (o.a. Columbo)
- 20 september - John Dankworth, Britse jazzcomponist, saxofonist en klarinettist
- 26 september - Romano Mussolini, Italiaanse jazzpianist (zoon van Benito Mussolini) (gesjtorve 2006)
- 11 - Joséphine-Charlotte van Belsj, vrouw van groathertog Jan van Luxemburg (gesjtorve 2005)
- 14 oktober - Roger Moore, Britse acteur
- 16 oktober - Günter Grass, Duutsj sjriever, Nobelprieswinnaer in 1999
- 23 oktober - Michel van der Plas, Nederlandse journalist en tekssjriever
- 24 oktober - Gilbert Bécaud, Franse zenger (gesjtorve 2001)
- 26 oktober - Peter Hoefnagels, Nederlandse psycholoog
- 28 oktober - Cleo Laine, Britse jazzzangeres en actrice
- 14 december - Koos Rietkerk, Nederlandse politicus (gesjtorve 1986)
- 24 december - Teresa Stich-Randall, Amerikaanse Operazangeres (gesjtorve 2007)
Gesjtorve[bewirk | brón bewèrke]
- 20 jannewarie - Vladimir Vladimir Bechterew (70), Russische neuroloog
- 21 jannewarie - Floris Verster (65), Nederlandse kunssjilder
- 11 mei - Juan Gris (40), Sjpaanse kunssjilder
- 27 mei - Emiel-Jan Seghers (71), Belzje bisjop van Gent
- 1 juni - Lizzie Borden (66), Amerikaanse verdachte
- 1 juni - Annibale Maria di Francia (75), Italiaanse preester, ordesjtichter en heilige
- 14 juni - Jerome K. Jerome (68), Èngelsje sjriever
- 23 juli - Arthur Hoffmann (70), Zjwitserse politicus
- 3 augustus - Edward B. Titchener (60), Amerikaanse psycholoog
- 6 september - Alfred von Montenuovo (72), Oasterieks-Hongaarse hoffunctionaris
- 2 oktober - Svante Arrhenius (68), Zjweedse weitesjapper
- 6 oktober - Paul Sérusier (64), Franse kunssjilder
- 10 oktober - Gustav Whitehead (53), Duutsj-Amerikaanse lóchvaartpionier
- 27 oktober - Albert Champion (49), Franse fitserenner en constructeur
- 26 november - Jean-Louis Pisuisse (47), Nederlandse zenger en cabaretier
- 5 december - Fjodor Sologoeb (64), Russische sjriever
- 10 december - Friedrich von Moltke (75), Duutsje sjtaatsman
Literatuur[bewirk | brón bewèrke]
- Johan Fabricius: Het meisje met de blauwe hoed.
