2001

2001. urtea

Urteak:	1998  • 1999  • 2000 • 2001 • 2002 • 2003 • 2004
Hamarkadak:	1980(e)koa • 1990(e)koa • 2000(e)koa • 2010(e)koa • 2020(e)koa
Mendeak:	XX.a • XXI.a • XXII.a

2001 beste egutegi batzuetan

Gregoriotar egutegia	2001 MMI
Ab urbe condita	2754
Armeniar egutegia	1450 ԹՎ ՌՆԾ
Bahá'í egutegia	157 – 158
Bengaliar egutegia	1408
Berber egutegia	2951
Egutegi budista	2545
Myanmarko egutegia	1363
Bizantziar egutegia	7509 – 7510
Koptoen egutegia	1717 – 1718
Etiopiar egutegia	1993 – 1994
Hebrear egutegia	5761 – 5762
Egutegi hinduak
- Bikram Samwat	2057 – 2058
- Shaka Samvat	1923 – 1924
- Kali Yuga	5102 – 5103
Holozeniar egutegia	12001
Iraniar egutegia	1379 – 1380
Islamiar egutegia	1421 – 1422
Japoniar egutegia	Heisei 13 (平成13年)
Korear egutegia	4334
Thailandiar eguzki egutegia	2544
Unix denbora	978307200 – 1009843199

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

Euskal Herria

• Maiatzaren 13a - 2001eko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak.
• Ekainaren 16a - Segi gazte erakunde abertzale sozialistaren aurkezpen publikoa Iruñean.

Mundua

• Urtarrilaren 13a - Richter eskalan 7.6 graduko lurrikara El Salvadorren. 800 hildako eta milaka pertsona etxerik gabe utzi zituen.
• Urtarrilaren 20a - George W. Bush Ameriketako Estatu Batuetako 43. presidente izendatu zuten.
• Urtarrilaren 26a - Indian Richter eskalan 7,9ko lurrikarak 20.000 lagun hil zituen.
• Urtarrilaren 31 - Auzitegi batek libiar bat kondenatu zuen atentatua jasan zuen Pan Am hegazkin konpainiaren Lockerbieko atentatuarekin (1988) zerikusia izateagatik.
• Otsailaren 6a - Hauteskundeak irabazi ostean Ariel Sharon Israelgo lehen ministro kargurako izendatu zuten ofizialki.
• Otsailaren 13a - Richter eskalan 6,6 graduko indarra izan zuen lurrikara El Salvadorren. 400 hildako.
• Martxoaren 4a - Portugalgo Hintze Ribeiro zubia erori zen 70 pertsona hil zirelarik.
• Martxoaren 9a - Espainian halabeharrezko soldadutza bertan behera utzi zuten.
• Apirilaren 1a - Slobodan Milosevic entregatu zen eta poliziak atxilotu egin zuen.
• Apirilaren 26a - Junichiro Koizumi Japoniako lehen ministro bihurtu zen.
• Maiatzaren 10a - Ghanako futbol partidu baten egondako jende pilaketa batean 120 hildako izan ziren.
• Maiatzaren 13a - Silvio Berlusconik Italiako hauteskundeak irabazi zituen.
• Ekainaren 1a - Hamasek atentatu suizida egin zuen Tel Aviveko dantzaleku batean. 21 hildako.
• Ekainaren 7a - Tony Blairrek Erresuma Batuko presidente hauteskundeak irabazi zituen.
• Ekainaren 11 - Oklahomako eraikin federal baten aurkako atentatuan 160 pertsonatik gora hil zituen atentatua egiteagatik, Timothy McVeigh exekutatu zuten Ameriketako Estatu Batuetan.
• Ekainaren 19a - Ameriketako Estatu Batuetako ejerzitoak akatsez jaurtitatko misil batek 23 pertsona hil zituen Irak iparraldeko futbol zelai batean.
• Uztailaren 3a - Hegazkin istripua Errusiako Irkutsken, Tupolev hegazkin bat pistatik atera eta 145 hildako izan ziren.
• Uztailaren 21a - G8 erakundearen bilera Genoan. Bileraren aurkako manifestaldietan istiluak izan ziren eta istiluetan Carlo Giuliani hil zuen carabinieri (italiar polizia) batek.
• Uztailaren 28a - Alejandro Toledo aukeratu zuten Peruko presidente, zortzi hilabete lehenagoko Alberto Fujimoriren aurkako mozio-zentsura baten ondoren.
• Irailaren 10a - Norbegiako hauteskundeetan Kjell Magne Bondevik aukeratu zuten lehen ministro.
• Irailaren 11 - 2001eko irailaren 11ko atentatuak: New Yorkeko World Trade Center eta Washingtongo Pentagonoa eraikinek, hegazkin bidezko atentatuak jasan zituzten inoiz inork AEBetako lurraldean jo duen erasorik larriena sorraraziz.
• Urriaren 4a - Anthrax kasu baten berri eman zen Ameriketako Estatu Batuetan.
• Urriaren 7a - 2001eko Irailaren 11ko atentatuei erantzunez Ameriketako Estatu Batuetako ejerzitoak Afganistan inbaditu zuen, talibanek Osama Bin Laden lagundu zutelakoan.
• Urriaren 9a - Anthrax arrastoak zituen hainbat gutun bidali zizkieten Ameriketako Estatu Batuetako senatuko hainbat kideri.
• Azaroaren 7a - Hamabost hilabetez hegaldirik egin gabe egon eta gero, Concorde hegazkinaren hegaldi komertzialei hasiera eman zitzaien berriro ere.
• Azaroaren 10a -
  • Australiako John Howard hirugarren mandatu baterako aukeratu zuten hauteskundeetan.
  • Uholdeak Aljerian, eurite gogorrek eta lubiziek 900 hildako eragin zituzten.
• Azaroaren 12a - Talibanek Kabuletik ihes egin zuten Ameriketako Estatu Batuetako ejerzioaren erasoaldiak eraginda.
• Abenduaren 13a - Indiako parlamentuaren aurkako eraso terrorista batek hamalau pertsona hil zituen.
• Abenduaren 22a - Hamid Karzai aukeratu zuten Afganistango presidente moduan.
• Abenduaren 31a - Derrigorrezko soldadutza kendu zuen Espainiak

Ekonomia

• Irailaren 11 - New Yorkeko atentatuek anabasa eta jaitsiera handiak eragin zituzten mundu guztiko burtsetan.
• Irailaren 17a - New Yorkeko NYSE eta NASDAQ burtsek ateak ireki zituzten berriz Irailaren 11ko atentatuetan itxi eta gero.
• Urriaren 2a - Swissair hegazkin konpainia suitzarrak porrot egin zuen.
• Azaroaren 7a - Belgikako Sabena hegazkin konpainiak porrot egin zuen.
• Abenduaren 2a - Ameriketako Estatu Batuetako Enron elektrizitate enpresak ordainketak eten zituen eta herrialde hartan sekula izandako iruzurrik handiena azaleratu zuen.

Arte eta kultura

• Abenduaren 16a - 2001eko Bertsolari Txapelketa Nagusiaren finala Andoni Egañak irabazi zuen, bere hirugarren txapela lortuz.

Zientzia eta teknologia

• Urtarrilaren 15a - Wikipediaren lehen bertsioa, ingelesezkoa, martxan jarri zen.
• Ekainaren 21a - Eguzki eklipse totala izan zen.
• Urriaren 15a - NASAren Galileo espaziontzia Jupiterren Io ilargiaren gainazaletik 200 bat kilometrora igaro zen.
• Urriaren 23a - Apple bere Ipod musika entzuteko tresna famatua saltzen hasi zen.
• Urriaren 25a - Microsoften Windows XP programa saltzen hasi zen.
• Azaroaren 15a - Microsoftek Xbox bideo-kontsola kaleratu zuen.
• Abenduaren 1a - Wikipediaren euskarazko bertsioa martxan jarri zen.

Kirolak

• Maiatzaren 23a - Bayern Munich futbol taldeak Txapeldunen Liga irabazi zuen.
• Uztailaren 29a - Lance Armstrongek hirugarren aldiz irabazi zuen Frantziako Tourra.

Heriotzak

• Urtarrilaren 5a - Elizabeth Anscombe, britainiar filosofo eta teologoa (j. 1919).
• Urtarrilaren 8a - Mariano Izeta, euskal idazle eta nafar euskaltzaina (j. 1915).
• Urtarrilaren 11 - Guillermo Lazkano, euskal herritar musikaria (j. 1910).
• Urtarrilaren 12a - Manuel Aznar Acedo, bizkaitar kazetaria, irratian lan egin zuena (j. 1916).
• Urtarrilaren 12a - William Hewlett, estatubatuar asmalaria, Hewlett-Packard konpainiaren sortzaileetako bat (j. 1913).
• Urtarrilaren 12a - Juan Jose Irazusta, gipuzkoar idazlea (j. 1901).
• Urtarrilaren 12a - Mariano Juaristi, Atano III.a, esku huskako gipuzkoar pilotaria, sekula izan den onenetakoa (j. 1904).
• Otsailaren 1a - Rafael Lapesa, espainiar idazle eta hizkuntzalaria (j. 1908).
• Otsailaren 4a - Iannis Xenakis, errumaniar-greziar musikagilea eta arkitektoa (j. 1922).
• Otsailaren 9a - Herbert Simon, estatubatuar ekonomista eta zientzialaria, 1978ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1916).
• Otsailaren 18a - Balthus, frantziar margolaria (j. 1908).
• Otsailaren 19a - Stanley Kramer, estatubatuar zinema zuzendari eta ekoizlea (j. 1913).
• Otsailaren 19a - Charles Trenet, frantziar abeslaria, musikagilea eta poeta (j. 1913).
• Otsailaren 21a - Bitoriano Gandiaga, bizkaitar idazlea (j. 1928).
• Otsailaren 24a - Claude Shannon, estatubatuar matematikaria, informazioaren teoriaren aitatzat hartua (j. 1916).
• Otsailaren 26a - Arturo Uslar Pietri, venezuelar ekonomista, politikari eta idazlea (j. 1906).
• Otsailaren 27a - José García Nieto, espainiar olerkaria (j. 1914).
• Martxoaren 4a - Jean Bazaine, frantziar margolaria (j. 1904).
• Martxoaren 12a - Eugenio, kataluniar umoregilea (j. 1941).
• Martxoaren 22a - William Hanna, estatubatuar animatzaile, zuzendari eta ekoizlea (j. 1910).
• Martxoaren 31 - Diego Garcia, euskal atleta, maratoietan espezializatua (j. 1961).
• Martxoaren 31 - Clifford Shull, estatubatuar fisikaria, 1994ko Fisikako Nobel Saria (j. 1915).
• Apirilaren 4a - Liisi Oterma, finlandiar astronomoa, Finlandian astronomiako doktoretza lortu zuen lehen emakumezkoa (j. 1915).
• Apirilaren 30a - Cipriano Agirrezabal, bizkaitar txirrindularia (j. 1922).
• Maiatzaren 13a - R. K. Narayan, indiar eleberrigilea (j. 1906).
• Maiatzaren 24a - Javier Urrutikoetxea, Urruti, donostiar futbolaria (j. 1952).
• Ekainaren 3a - Anthony Quinn, mexikar-estatubatuar aktore, idazle eta margolaria (j. 1915).
• Ekainaren 5a - Pedro Laín Entralgo, espainiar sendagile eta idazlea (j. 1908).
• Ekainaren 7a - Víctor Paz Estenssoro, Boliviako presidentea (j. 1907).
• Ekainaren 15a - Henri Alekan, frantziar kamera-operadoreburua (j. 1909).
• Ekainaren 18a - René Dumont, frantziar agronomia-ingeniaria, soziologoa eta ingurumen-politikaria (j. 1904).
• Ekainaren 21a - John Lee Hooker, estatubatuar blues musikaria (j. 1917).
• Ekainaren 27a - Tove Jansson, suedierazko finlandiar idazlea eta ilustratzailea (j. 1914).
• Ekainaren 27a - Jack Lemmon, estatubatuar aktorea (j. 1925).
• Ekainaren 28a - Mortimer Jerome Adler, estatubatuar filosofoa (j. 1902).
• Ekainaren 29a - Maurice Estève, frantziar margolaria (j. 1904).
• Uztailaren 1a - Jesus Maria Alkain, euskal herritar ekonomialari eta politikaria, Donostiako alkatea (j. 1922).
• Uztailaren 17a - Katharine Graham, estatubatuar kazetaria eta hedabideen enpresaburua (j. 1917).
• Uztailaren 22a - Indro Montanelli, italiar kazetaria eta historialaria (j. 1909).
• Uztailaren 29a - Edward Gierek, poloniar politikari komunista (j. 1913).
• Uztailaren 31 - Francisco da Costa Gomes, Portugalgo presidentea (j. 1914).
• Abuztuaren 6a - Jorge Amado, brasildar idazlea (j. 1912).
• Abuztuaren 17a - Emilio Adolfo Westphalen, perutar poeta eta kritikaria (j. 1911).
• Abuztuaren 20a - Fred Hoyle, ingeles astronomoa eta matematikaria (j. 1915).
• Irailaren 2a - Christiaan Barnard, hegoafrikar kirurgialaria, gizakien arteko arrakastadun lehenengo bihotz-transplantea egin zuena (j. 1922)
• Irailaren 22a - Isaac Stern, ukrainiar-estatubatuar biolin-jotzailea (j. 1920).
• Urriaren 17 - Florentzio Idoate Iragi, nafar artxibozaina eta historialaria (j. 1912).
• Urriaren 28a - José Alcina Franch, espainiar antropologo, historialari eta arkeologoa (j. 1922).
• Urriaren 29a - Milorad B. Protić, serbiar astronomoa (j. 1911).
• Azaroaren 1a - Juan Bosch, Dominikar Errepublikako presidentea eta dominikar literaturako idazle gailenetako bat (j. 1909).
• Azaroaren 3a - Ernst Gombrich, austriar-britainiar arte-historialaria (j. 1909).
• Azaroaren 3a - Mariano Navarro Rubio, espainiar politikari eta abokatua (j. 1913).
• Azaroaren 15a - Alberto Ullastres, espainiar politikaria, ekonomista eta legelaria (j. 1914).
• Azaroaren 22a - Luis Santaló, kataluniar matematikaria eta ikertzailea (j. 1911).
• Azaroaren 26a - Nils-Aslak Valkeapää, laponiar idazle eta musikaria, nazioarteko sami artista ospetsuenetarikoa (j. 1943).
• Azaroaren 29a - George Harrison, ingeles musikaria, The Beatles taldeko gitarrajolea (j. 1943).
• Abenduaren 3a - Juan José Arreola, mexikar idazle eta antzezlea (j. 1918).
• Abenduaren 13a - Antonio Aranaga, euskal trikilaria (j. 1910).
• Abenduaren 14a - Jesus Prados Casadamon, Txomin del Regato, bilbotar irrati-esataria, pailazoa, umorista, aktorea eta idazlea (j. 1918).
• Abenduaren 16a - Stefan Heym, alemanezko eta ingelesezko alemaniar idazlea (j. 1913).
• Abenduaren 20a - Léopold Sédar Senghor, Senegalgo lehenbiziko presidentea (j. 1906).
• Inozentzio Aierbe, nafar apaiza (j. 1912).
• Juan Iglesias Garrigos, bizkaitar militante sozialista (j. 1915).
• Pedro Pujana, arabar apaiza eta euskal idazlea (j. 1915).

Nobel saridunak:

• Fisika: Eric Allin Cornell, Wolfgang Ketterle, Carl Edwin Wieman
• Kimika: William S. Knowles, Ryoji Noyori, K. Barry Sharpless
• Literatura: V. S. Naipaul
• Medikuntza: Leland H. Hartwell, R. Timothy Hunt, Paul M. Nurse
• Ekonomia: George A. Akerlof, Michael Spence, Joseph E. Stiglitz
• Bakea: Nazio Batuen Erakundea (NBE), Kofi Annan

---

Agintariak

[[Fitxategi:Libia|10x10px|2001|link=|alt=Muammar al-Gaddafi]]

[[Fitxategi:Egipto|10x10px|2001|link=|alt=Hosni Mubarak]]

[[Fitxategi:Espainia|10x10px|2001|link=|alt=José María Aznar]]

Munduko agintariak 2001. urtean

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: 2001