1995

1995. urtea

Urteak:	1992  • 1993  • 1994 • 1995 • 1996 • 1997 • 1998
Hamarkadak:	1970(e)koa • 1980(e)koa • 1990(e)koa • 2000(e)koa • 2010(e)koa
Mendeak:	XIX.a • XX.a • XXI.a

1995 beste egutegi batzuetan

Gregoriotar egutegia	1995 MCMXCV
Ab urbe condita	2748
Armeniar egutegia	1444 ԹՎ ՌՆԽԴ
Bahá'í egutegia	151 – 152
Bengaliar egutegia	1402
Berber egutegia	2945
Egutegi budista	2539
Myanmarko egutegia	1357
Bizantziar egutegia	7503 – 7504
Koptoen egutegia	1711 – 1712
Etiopiar egutegia	1987 – 1988
Hebrear egutegia	5755 – 5756
Egutegi hinduak
- Bikram Samwat	2051 – 2052
- Shaka Samvat	1917 – 1918
- Kali Yuga	5096 – 5097
Holozeniar egutegia	11995
Iraniar egutegia	1373 – 1374
Islamiar egutegia	1415 – 1416
Japoniar egutegia	Heisei 7 (平成7年)
Korear egutegia	4328
Thailandiar eguzki egutegia	2538
Unix denbora	788918400 – 820454399

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

Euskal Herria

• Maiatzaren 28a - 1995eko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak.
• Azaroaren 11 - Bilboko metroa inauguratu zuten, Plentziatik Zazpikaleetara doan tartea zehazki.
• Abenduan - Bilboko Kafe Antzokia zabaldu zuten.

Mundua

• Urtarrilaren 1a - Austria, Finlandia eta Suedia Europar Batasunan sartu ziren.
• Urtarrilaren 16a - 7.2 graduko lurrikara Japoniako Kobe hirian. Lurrikarak eta ondorengo suteek 6.400 hildako eragin zituzten.
• Urriaren 15a - Iraken Saddam Hussein presidente berriz aukeratu zuten.
• Ekainaren 23 - Angolako gerra bukatu egin zen.
• Azaroaren 4a - Isaac Rabin agintari israeldarra erail zuten.
• Abenduaren 14a - Bosniako gerra amaitu zen, ia hiru urtez luzatu zutena.

Arte eta kultura

• Apirilaren 1a - "Estonieraren Dekretua" indarrean sartu zen.

Kirolak

• Uztailaren 23a - Miguel Indurain euskal herritar txirrindularia Frantziako Tourra 5 urte jarraian irabaztea lortu zuen lehenbiziko txirrindularia bilakatu zen.

Jaiotzak

• Apirilaren 5a - Andoni Ugarte, oñatiar futbolaria.
• Irailaren 18a - Gorka Giralt, donostiar futbolaria.

Heriotzak

• Urtarrilaren 1a - Eugene Wigner, estatubatuar fisikaria, 1963ko Fisikako Nobel Saria (j. 1902).
• Urtarrilaren 2a - Mohamed Siyad Barre, Somaliako presidente eta diktadorea (j. 1919).
• Urtarrilaren 4a - Brooks Stevens, etxeko altzairu, tresna, auto eta moto diseinatzaile industrial estatubatuarra (j. 1911).
• Urtarrilaren 5a - Francis Lopez, hendaiar musikagilea (j. 1916).
• Urtarrilaren 6a - Agustin Gainza, Piru Gainza, Bilboko Athletic Klubeko jokalaria (j. 1922).
• Urtarrilaren 9a - Souphanouvong, Laoseko lehendabiziko presidentea (j. 1909).
• Urtarrilaren 11 - Roque Esteban Scarpa, txiletar idazlea (j. 1914).
• Urtarrilaren 17a - Miguel Torga, portugaldar idazlea (j. 1907).
• Urtarrilaren 18a - Adolf Butenandt, alemaniar biokimikoa, 1939ko Kimikako Nobel Saria (j. 1903).
• Urtarrilaren 27a - Jean Tardieu, frantziar poeta eta antzerkigilea (j. 1903).
• Otsailaren 2a - André Frossard, frantziar kazetari eta idazlea (j. 1915).
• Otsailaren 2a - Donald Pleasence, ingeles aktorea (j. 1919).
• Otsailaren 4a - Patricia Highsmith, estatubatuar eleberrigilea, oso ezaguna idatzitako suspense lanengatik (j. 1921).
• Otsailaren 9a - James William Fulbright, estatubatuar hezitzaile eta politikaria (j. 1905).
• Otsailaren 14a - U Nu, lehendabiziko Birmaniako lehen ministroa (j. 1907).
• Otsailaren 22a - Emmanuel Roblès, frantziar idazlea (j. 1914).
• Otsailaren 23a - James Herriot, eskoziar albaitari eta idazlea (j. 1916).
• Martxoaren 9a - Edward Bernays, harreman publikoen eta propagandaren arloko austriar-estatubatuar aitzindaria (j. 1891).
• Martxoaren 14a - William Fowler, estatubatuar fisikaria, 1983ko Fisikako Nobel Saria (j. 1911).
• Martxoaren 21a - Étienne Martin, frantziar eskultorea (j. 1913).
• Martxoaren 26a - Ko Takamoro, japoniar futbolaria (j. 1907).
• Apirilaren 2a - Hannes Alfvén, suediar astronomo eta fisikaria, 1970eko Fisikako Nobel Saria (j. 1908).
• Apirilaren 3a - Gracita Morales, aktore espainiarra (j. 1928).
• Apirilaren 10a - Morarji Desai, Indiako lehen ministroa (j. 1896).
• Apirilaren 14a - Henri Grenet, Baionako alkatea eta Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko lehendakaria (j. 1908).
• Apirilaren 14a - Josu Oregi, gipuzkoar euskalaria (j. 1919).
• Apirilaren 18a - Arturo Frondizi, Argentinako Errepublikako presidentea (j. 1908).
• Apirilaren 20a - Milovan Djilas, jugoslaviar politikaria (j. 1911).
• Apirilaren 25a - Ginger Rogers, estatubatuar aktore, dantzari eta abeslaria (j. 1911)
• Maiatzaren 5a - Mikhail Botvinnik, sobietar xake jokalaria (j. 1911).
• Maiatzaren 10a - Georges Candilis, azerbaijandar jatorriko frantziar arkitektoa (j. 1913).
• Maiatzaren 14a - Christian Boehmer Anfinsen, estatubatuar biokimikaria, 1972ko Kimikako Nobel Saria (j. 1916).
• Maiatzaren 18a - Henri Laborit, frantziar sendagile, biologo, etologo eta psikologoa (j. 1914).
• Maiatzaren 23a - Jacques de Menditte, zuberoar politikaria, Mendikotako alkatea (j. 1906).
• Maiatzaren 24a - Harold Wilson, Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1916).
• Maiatzaren 31 - Emilio García Gómez, espainiar idazle, filologo, historialari eta arabista (j. 1905).
• Ekainaren 8a - Juan Carlos Onganía, Argentinako de factoko presidentea (j. 1914).
• Ekainaren 15a - John Vincent Atanasoff, estatubatuar fisikaria, ENIAC lehen ordenagailu elektroniko digitalaren gurasoetako bat (j. 1903).
• Ekainaren 15a - William Layton, estatubatuar antzerki-zuzendari eta irakaslea (j. 1913).
• Ekainaren 20a - Emil Cioran, errumaniar jatorriko frantsesezko idazle eta filosofoa (j. 1911).
• Ekainaren 23a - Jonas Salk, estatubatuar sendagilea, poliomielitisaren kontrako txertoa landu zuen lehena (j. 1914).
• Ekainaren 25a - Ernest Thomas Sinton Walton, irlandar fisikaria, 1951ko Fisikako Nobel Saria (j. 1903).
• Ekainaren 28a - Francisco Grande Covián, espainiar medikua (j. 1909).
• Ekainaren 29a - Lana Turner, estatubatuar aktorea (j. 1921).
• Uztailaren 1a - Ibon Zabala, euskal idazlea (j. 1974).
• Uztailaren 7a - Jean Bony, frantziar arte-historialaria (j. 1908).
• Uztailaren 16a - Charles Bruck, Errumanian jaiotako frantziar musikagilea (j. 1911).
• Uztailaren 16a - Stephen Harold Spender, ingeles poeta eta kritikaria (j. 1909).
• Uztailaren 17a - Juan Manuel Fangio, 1 Formulako argentinar gidaria, historiako onenetakoa (j. 1911).
• Uztailaren 25a - Osvaldo Pugliese, argentinar piano jotzaile, musikagile eta orkestra-zuzendaria (j. 1905).
• Uztailaren 27a - Miklós Rózsa, hungariar-estatubatuar musikagilea (j. 1907).
• Abuztuaren 1a - Julián Berrendero, El negro de los ojos azules, espainiar txirrindularia (j. 1912).
• Abuztuaren 3a - Ida Lupino, britainiar-estatubatuar aktore eta zinema zuzendaria (j. 1918).
• Abuztuaren 11 - Alonzo Church, estatubatuar logikari eta matematikaria (j. 1903).
• Abuztuaren 13a - Pêr-Jakez Heliaz, bretoi idazle, olerkari, antzerkigile eta kazetaria (j. 1914).
• Abuztuaren 18a - Julio Caro Baroja, euskal jatorriko antropologo, historialari eta hizkuntzalaria (j. 1914).
• Abuztuaren 19a - Pierre Schaeffer, frantziar musikagilea eta ingeniaria, musika konkretuaren sortzailea (j. 1910).
• Abuztuaren 20a - Hugo Pratt, komikigile italiarra (j. 1927).
• Abuztuaren 22a - José Antonio Girón de Velasco, espainiar politikaria (j. 1911).
• Irailaren 2a - Václav Neumann, txekiar orkestra-zuzendaria (j. 1920).
• Irailaren 3a - Fernando Montero Moliner, Katalan Herrietako filosofoa (j. 1922).
• Irailaren 11 - Jessica Tandy, estatubatuar aktorea (j. 1909).
• Irailaren 19a - Rudolf Ernest Peierls, alemaniar-britainiar fisikaria (j. 1907).
• Urriaren 6a - Paul Baize, frantziar pediatra eta astronomo zaletua (j. 1901).
• Urriaren 9a - Alec Douglas-Home, Erresuma batuko lehen ministroa (j. 1903).
• Urriaren 13a - Henry Roth, estatubatuar eleberrigilea (j. 1906).
• Urriaren 16a - Jean Amado, frantziar eskultorea (j. 1922).
• Urriaren 22a - Kingsley Amis, britainiar idazlea (j. 1922).
• Urriaren 27a - Marta Colvin, txiletar eskultorea (j. 1907).
• Azaroaren 3a - Bojan Adamič, esloveniar musikagilea (j. 1912).
• Azaroaren 4a - Isaak Rabin, Israelgo lehen ministroa (j. 1922).
• Abenduaren 2a - Mária Telkes, hungariar-estatubatuar asmatzaile eta zientzalaria (j. 1900).
• Abenduaren 6a - Luis Regueiro, euskal herritar futbolaria (j. 1908).
• Abenduaren 10a - Sarvadaman Chowla, indiar matematikaria (j. 1907).
• Abenduaren 12a - David Saul Marshall, lehendabiziko Singapurgo lehen ministroa (j. 1908).
• Abenduaren 15a - Manuel Gutiérrez Mellado, espainiar militar eta politikaria (j. 1912).
• Abenduaren 18a - Konrad Zuse, alemaniar ingeniaria, konputazioaren aitzindaria (j. 1910).
• Abenduaren 20a - Francisco Bueno, El León Guipuzcoano, gipuzkoar boxeolaria (j. 1916).
• Abenduaren 22a - James Meade, britainiar ekonomista, 1977ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1907).
• Abenduaren 25a - Emmanuel Levinas, lituaniar-frantziar filosofoa (j. 1906).
• Abenduaren 25a - Dean Martin, estatubatuar aktore eta abeslaria (j. 1917).
• Abenduaren 27a - Boris Gnedenko, sobietar matematikaria, probabilitate teorian egin zituen ekarpenengatik ezaguna (j. 1912).
• Abenduaren 27a - Shura Txerkasski, errusiar piano-jotzailea (j. 1911).
• Abenduaren 29a - Jean Baptiste Lertxundi, euskal idazlea (j. 1908).
• Faustino Azpiazu, Sakabi , euskal trikilaria, Sakabi eta Egañazpi bikoteko kidea (j. 1916).
• Ignazio Omaetxebarria, bizkaitar idazlea, frantziskotarra (j. 1909).
• Antonio Sánchez Barbudo, espainiar idazlea (j. 1910).
• Luis Olivé, piemonteraz idatzi zuen piemontear poeta (j. 1909).
• Tikvah Alper, hegoafrikar fisikaria eta erradiobiologoa, entzefalopatia espongiformearen transmisio mekanismoak aurkitu zituena (j. 1909).
• Victoriano López García, espainiar zinema-irakaslea (j. 1910).
• Þórunn Elfa Magnúsdóttir, islandiar idazlea (j. 1910).

Nobel saridunak:

• Fisika: Martin L. Perl, Frederick Reines
• Kimika: Paul J. Crutzen, Mario J. Molina, F. Sherwood Rowland
• Literatura: Seamus Heaney
• Medikuntza: Edward B. Lewis, Christiane Nüsslein-Volhard, Eric F. Wieschaus
• Ekonomia: Robert Lucas, Jr.
• Bakea: Józef Rotblat eta Pugwash Conferences on Science and World Affairs

---

Agintariak

[[Fitxategi:Libia|10x10px|1995|link=|alt=Muammar al-Gaddafi]]

[[Fitxategi:Egipto|10x10px|1995|link=|alt=Hosni Mubarak]]

[[Fitxategi:Espainia|10x10px|1995|link=|alt=Felipe González]]

Munduko agintariak 1995. urtean

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: 1995