1945
Iz Wikipedije, slobodne enciklopedije
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 19. vijek – 20. vijek – 21. vijek |
Decenija: | 1910-e 1920-e 1930-e – 1940-e – 1950-e 1960-e 1970-e |
Godine: | 1942 1943 1944 – 1945 – 1946 1947 1948 |
Gregorijanski | 1945 MCMXLV |
Ab urbe condita | 2698 |
Islamski | 1364 – 1365 |
Iranski | 1323 – 1324 |
Hebrejski | 5705 – 5706 |
Bizantski | 7453 – 7454 |
Koptski | 1661 – 1662 |
Hindu kalendari | |
- Vikram Samvat | 2000 – 2001 |
- Shaka Samvat | 1867 – 1868 |
- Kali Yuga | 5046 – 5047 |
Kineski | |
- Kontinualno | 4581 – 4582 |
- 60 godina | Yin Drvo P(ij)etao (od kineske N. g.) |
Holocenski kalendar | 11945 |
Podrobnije: Kalendarska era |
Godina 1945 (MCMXLV) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak.
Događaji[uredi - уреди | uredi izvor]
Januar/Siječanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 1. - Formirane 1, 2. i 3. armija NOVJ.
- 1. 1. - Operacija Bodenplatte je nemački pokušaj povratka vazdušne superiornosti na Zapadu: taktička Pirova pobeda, ali strateški neuspeh.
- 1. 1. - Poljski komitet nacionalnog oslobođenja se, uz blagoslov Moskve, proglasio za privremenu vladu Poljske.
- 11. 1. - Kralj Petar II odbacio sporazum Tito-Šubašić od prethodnog novembra ("državni udar").
- 12. 1. - 2. 2. - Vislansko-odranska operacija, uspešna sovjetsko-poljska ofanziva.
- 13. 1. - CK KPJ šalje uputstva pokrajinskim rukovodstvima partije za organizovanje spontanih demonstracija protiv kralja Petra.
- 13. 1. - Crvena armija započinje Istočnoprusku operaciju.
- 14. 1. - U Beogradu određen Akcioni odbor za osnivanje Društva za kulturnu saradnju Jugoslavije sa SSSR.
- 14. 1. - 26. 1. - Operacija Blackcock: Britanci i Kanađani čiste tzv. Rurski trougao od Nemaca.
- 16. 1. - 10. 2. - Beogradski omladinci seku drva na Crnom vrhu.
- 17. 1. - sovjetske trupe su zauzele Varšavu, više od pet godina nakon pada glavnog grada Poljske u ruke nemačkih nacista.
- 17 - 21. 1. - "Operacija Zimska oluja": nemački protivnapad na Sremskom frontu, privremeno zauzeli Šid.
- 19. 1. - Sovjetska Crvena armija je u prodoru ka Berlinu u Drugom svetskom ratu zauzela poljski grad Krakov. Opšte povlačenje Nemaca sa Istočnog fronta.
- 20. 1. - Franklin Delano Roosevelt četvrti put inaugurisan za predsednika SAD. Jedini predsednik u istoriji SAD koji je izabran više od dva puta.
- 20. 1. - Mađarska, odn. privremena vlada Fronta nacionalne nezavisnosti u Debrecenu, potpisuje primirje sa saveznicima.
- 20. 1. - Oslobođenje Varšave.
- 20. 1. - 9. 2. - Kolmarski džep: američke i francuske snage čiste nemačku 19. armiju iz centralnog Alzasa.
- 23. 1. - Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu, napredujući ka Berlinu, izbile na reku Odru u Poljskoj.
- 24. 1. - Počinje s radom Sud za povredu srpske nacionalne časti (do jula).
- 25. 1. - Na zemaljskoj konferenciji u Beogradu osnovan Jedinstveni sindikat radnika i namještenika Jugoslavije (JSRNJ - od 1948 Savez sindikata Jugoslavije).
- 25. 1. - Kraj Operacije Nordwind, dela Ardenske ofanzive, poslednje nemačke ofanzivne operacije na Zapadnom frontu. Ubijeno ili zarobljeno 220.000 nemačkih i 77.000 savezničkih vojnika.
- 26. 1. - Britanska vlada protestuje zbog stvaranja jugoslovensko-bugarske federacije (za sada se odustaje od ovih planova).
- 27. 1. - Sovjetske jedinice oslobodile Aušvic, nacistički koncentracioni logor u Drugom svetskom ratu u kom je ubijeno milion i pol ljudi, među kojima više od milion Jevreja. Taj datum obeležava se u Evropi kao Dan holokausta.
- 27. 1.? - Balista Adem Voca pokušao da zauzme Kos. Mitrovicu.
- 28. 1. - Otvorena Burmanska cesta iz Britanske Indije prema Kini.
- 30. 1. - Kralj Petar II preneo svoju vlast na namesništvo i priznao vladu Ivana Šubašića (pokušao da je smeni 22. 1.).
- 30. 1. - Sovjeti torpedovali brod Wilhelm Gustloff s ogromnim brojem civila.
- 30. 1. - Američki vojnik Eddie Slovik pogubljen zbog dezertiranja, prvi nakon Američkog građanskog rata i do danas poslednji.
- januar -
- "Bosanska golgota" JVuO.
- Iz Rumunije deportovano 70.000 etničkih Nemaca u SSSR.
- Sovjeti prinudili Georgija M. Dimitrova (Gemeta) da Nikoli Petkovu prepusti vođstvo nad Bugarskim zemljoradničkim savezom - ali ovaj postaje protivnik komunista.
- Nametanje "poreza na ratni profit" u Albaniji.
Februar/Veljača[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 2. - Štampan prvi broj "Službenog lista Jugoslavije".
- 3. 2. - Predsedništvo AVNOJ-a donelo Odluku o ukidanju i nevažnosti svih pravnih propisa donetih od strane okupatora i njihovih pomagača za vreme okupacije.
- 3. 2. - Žanka Stokić izlazi pred Sud za suđenje zločina i prestupa protiv srpske nacionalne časti.
- 3. 2. - Korpusna vojna oblast umesto Vojne uprave u Vojvodini.
- 4 - 11. 2. - Konferencija u Jalti, sastanak Čerčila, Ruzvelta i Staljina o posleratnoj Evropi; između ostalog traži se proširenje AVNOJa nekompromitovanim poslanicima iz 1938.
- 4 - 21. 2. - Nemačka "operacija Vukodlak" - protiv Virovitičkog mostobrana.
- 6 - 17. 2. - Mostarska operacija NOVJ u Hercegovini, grad oslobođen 14. 2..
- 7. 2. - Prilikom zauzeća Širokog Brijega ubijeno i 30 franjevaca ("Hercegovački franjevački mučenici" po jednoj, "saradnici ustaša" po drugoj verziji).
- 8. 2. - Usled pogoršanja situacije, na Kosovu uvedena Vojna uprava (kom. puk. Savo Drljević, traje do juna).
- 8. 2. - 11. 3. - Operacija Veritable: britansko-kanadska ofanziva, severni deo klješta prema Rajni.
- 8 - 24. 2. - Uspešna Donješleska ofanziva Crvene armije.
- 9. 2. - Prva predstava Vršačkog narodnog pozorišta "Sterija".
- 10. 2. - Crvena armija započinje Istočnopomeransku operaciju.
- 12. 2. - Grčka: Sporazum iz Varkize - ELAS da položi oružje u zamenu za plebiscit i garanciju sloboda.
- 13. 2. - Crvena armija konačno zauzela Budimpeštu.
- 13 - 14. 2. - Bombardiranje Dresdena.
- 14. 2. - Prvi susret čelnika SAD i Saudi Arabije: F. D. Roosevelt i Abdulaziz Ibn Saud na palubi krstarice u Velikom gorkom jezeru Sueckog kanala.
- 15. 2. - U Kaštel Sućurac stigao prvi veliki brod sa pomoći anglo-američke organizacije za civilnu pomoć (prema sporazumu od 19. 1.).
- 15 - 18. 2. - Operacija Solsticij (Unternehmen Sonnenwende), neuspešna nemačka oklopna ofanziva na istoku, ali odložen sovjetski napad na Berlin.
- 19. 2. - 26. 3. - Bitka za Iwo Jimu je jedna od najkrvavijih na Pacifiku.
- 21. 2. - Šaban Poluža poginuo kod Srbice, likvidirano jezgro Kosovske pobune.
- 23. 2. - Turska objavila rat Nemačkoj i Japanu.
- 24. 2. - Štampan prvi broj "Službenog glasnika Srbije".
- 25. 2. - Proradila beogradska kratkotalasna radio stanica.
- 28. 2. - Pucano na komunističke demonstrante u Bukureštu koji su zahtevali ostavku premijera Radeskua - SSSR iznudio ostavku sutradan.
- februar - Počela Sarajevska operacija.
Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 3. - Odlukom povereništva narodne odbrane DF Jugoslavije NOVJ preimenovana u Jugoslovenska armija, VŠ NOV i POJ postaje Generalštab JA.
- 2. 3. - Obrazovano kraljevsko namesništvo u Jugoslaviji, koje će vršiti kraljevsku vlast u odsustvu kralja Petra II (Srđan Budisavljević, Ante Mandić i Dušan Sernec).
- 3. 3. - Finska objavila rat Nemačkoj.
- 3. 3. - Okončana jednomesečna Bitka za Manilu - grad opustošen, stradalo oko 100.000 civila.
- 4. 3. - Osnovano Sportsko društvo "Crvena Zvezda".
- 6. 3. - Privremena zabrana vraćanja kolonista u ranija mesta življenja, u Makedoniji, Kosovu, Metohiji, Sremu i Vojvodini (→ faksimil).
- 6. 3. - Sovjeti nalažu stvaranje koalicione vlade Rumunije, koju bi kontrolisali komunisti - premijer Petru Groza.
- 6 - 16. 3. - Operacija Buđenje proleća u Mađarskoj: Nemci izvode poslednju veću ofanzivu.
- 7. 3. - Formirana privremena vlada Demokratske Federativne Jugoslavije - na čelu je Tito koji ima i resor odbrane, potpredsednik je Milan Grol iz Demokratske stranke, Edvard Kardelj je potpredsednik i ministar za Konstituantu, što je i najznačajniji zadatak vlade; od 28 članova samo je 5 iz izbegličke vlade.
- 7. 3. - 25. 3. - Operacija Lumberjack - američka ofanziva za zauzimanje desne obale Rajne. Prvog dana zauzimaju Ludendorffov most u Remagenu.
- 9/10. 3. - Američko bombardovanje Tokija zapaljivim bombama, procenjeno 100.000 mrtvih.
- 9. 3. - Staljin odobrio Rumuniji da preuzme administraciju nad severnom Transilvanijom.
- 15. 3. - "Prosveta" objavila Andrićev roman "Na Drini ćuprija".
- 15. 3. - 17. dodjela Oscara: najbolji film je Going My Way, ukupno sedam nagrada.
- 15 - 31. 3. - Uspešna Gornješleska ofanziva Crvene armije.
- 20. 3. - Rumunska vlada dekretirala agrarnu reformu.
- 22. 3. - Paton prelazi Rajnu kod Openhajma.
- 22. 3. - Osnovana Arapska liga.
- 24. 3. - U Beogradu potpisan sporazum između vlade DFJ i Uprave UN za pomoć i obnovu (UNRRA).
- 24. 3. - Anglo-američko-kanadska Operacija Varsity, najveća padobranska operacija u istoriji, s ciljem osiguranja prelaza preko Rajne (Operacija Plunder); istovremeno počinje i Operacija Archway britanskih specijalnih snaga SAS.
- 24. 3. - Južnije od Operacije Plunder okončana američko-francuska Operacija Undertone kojom su saveznici zauzeli čitavu zapadnu obalu te reke.
- 27. 3. - Prvi zbor pionira Beograda.
- 27. 3. - Počela Operacija Starvation, miniranje luka i vodenih puteva pored Japana.
- 29. 3. - Rezolucija AVNO Sandžaka o priključenju delom Srbiji, delom Crnoj Gori i sopstvenom raspuštanju (odobreno na Trećem zasedanju AVNOJ-a).
- 29. 3. - Posle četvorodnevne borbe, Amerikanci stavili Frankfurt pod kontrolu (sporadični okršaji do 4. aprila).
April/Travanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 4. - Masakr u Baru: incident nakon kojeg je u Baru ubijeno nekoliko stotina prisilno mobilisanih kosovskih Albanaca.
- 1. 4. - Završena prva radna akcija u Srbiji.
- 1. 4. - 21. 6. - Bitka za Okinavu: američko iskrcavanje na to ostrvo.
- 2. 4. - Jugoslovenska vlada traži zasebnu okupacionu zonu u Austriji.
- 4. 4. - Iz Mađarske konačno istisnute nemačke i mađarske snage.
- 4. 4. - U Rurskom džepu opkoljeno oko 430.000 nemačkih vojnika - do 21. aprila se predaje 325.000 preživelih.
- 5. 4. - Uputstvo o osnivačkim načelima za obrazovanje vlada federalnih jedinica DF Jugoslavije.
- 6. 4. - Oslobođeno Sarajevo.
- 6. 4. - Plenum Glavnog narodno-oslobodilačkog odbora Vojvodine doneo zaključak o priključenju Vojvodine federalnoj Srbiji.
- 7. 4. - Operacija Ten-Go je samoubilački napad japanske mornarice, potopljen japanski bojni brod Yamato i još pet brodova.
- 30. 3. - 8. 4. - Bitka na Lijevča polju - snage NDH razbile četnike, zarobljen Pavle Đurišić i dr. koji su ubrzo ubijeni u Jasenovcu.
- 9. 4. - Narodna vlada federalne Srbije (dr. Blagoje Nešković).
- 11. 4. - U Moskvi sklopljen sovjetsko-jugoslovenski ugovor o prijateljstvu, saradnji i uzajamnoj pomoći.
- 12. 4. - Umro Ruzvelt, nasleđuje Truman.
- 12. 4. - Proboj Sremskog fronta, počinju završne borbe za oslobođenje Jugoslavije.
- 12. 4. - Prvi broj sarajevskog lista "Oslobođenje".
- 13. 4. - Sovjetsko-bugarska Bečka ofanziva okončana zauzećem grada.
- 14. 4. - Formirana vlada federalne Hrvatske, pod dominacijom komunista.
- 15. 4. - UNRRA preuzela operacije pomoći u Jugoslaviji (prema sporazumu od 23. 3., isporučuje robu od juna).
- 16. 4. - Počinje Bitka za Berlin.
- 19. 4. - SSSR izjavljuje da će Jugoslaviji dati od svoje okupacione zone u Austriji, pod sovjetskom komandom.
- 20. 4. - Nakon petodnevne borbe Amerikanci zauzimaju Nirnberg,
- 20 - 30. 4. - Zamena okupacionog novca u Jugoslaviji (oslobođenom delu) za dinar DF Jugoslavije (npr. najviše 100.000 Nedićevih dinara za novac, ostalo za priznanicu - mera protiv bogataša).
- 22. 4. - Pokušaj proboja oko hiljadu logoraša u dve grupe iz logora Jasenovac, uspeva nešto preko stotinu.
- 23. 4. - Sovjeti ulaze u Berlin.
- 23. 4. - U Jugoslaviji Zakon o suzbijanju špekulacije i privredne sabotaže.
- 24. 4. - Nemci povratili Baucen (Budišin) - jedan od poslednjih taktičkih uspeha u ratu.
- 25. 4. - Sovjeti i Amerikanci se sreli kod Torgaua u Nemačkoj.
- 25. 4. - Početak osnivačke konferencije UN u San Francisku, sa 45 zemalja antihitlerovske koalicije (uklj. Jugoslaviju).
- 28. 4. - Italijanski partizani streljali Musolinija; nemačke jedinice u Italiji kapitulirale.
- 28. 4. - SAD priznale privremenu vladu DF Jugoslavije.
- 29. 4. - Kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.
- 29. 4. - Amerikanci oslobodili logor Dahau.
- 30. 4. - Adolf Hitler izvršio samoubistvo u Berlinu, Karl Dönitz postaje predsednik a Joseph Goebbels kancelar Nemačke (ovaj drugi mrtav već sutradan).
- 30. 4. - Počinje Karlovačka operacija Jugoslavenske armije.
Maj/Svibanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 5. - Tršćanska operacija: Jugoslovenska 4. armija ušla u Trst, Goricu i Tržič (gde se susrela sa britanskom Osmom armijom).
- 1. 5. - Masovno samoubistvo u gradu Demmin, u nemačkoj Pomeraniji.
- 1. 5. - 1. 8. - Operacija Oboe: australijske i savezničke snage protiv Japanaca na Borneu.
- 2. 5. - Crvena zastava na berlinskom Rajhstagu.
- 2. 5. - Druga divizija (Novi Zeland) ušla u Trst i zarobila Nemce koji se nisu želeli predati Jugoslovenima.
- 2. 5. - Jedinice Jugoslovenske armije ušle u Jasenovački logor.
- 2. 5. - Burmanska kampanja (1944-45): Britanci zauzeli Rangoon.
- 3. 5. - Kod Libeka Nemci potopili četiri transportna broda sa oko 15.000 logoraša, među kojima i 150 Jugoslovena.
- 3. 5. - Posle 16 dana borbi Britanci zauzimaju Hamburg.
- 4. 5. - Nemačka armija na severu se predala maršalu Montgomeriju (zvanično od sutradan).
- 5. 5. - Izbija Praški ustanak, istog dana počinje i pretežno sovjetska Praška operacija.
- 5. 5. - Oslobođen konc-logor Mauthauzen.
- 5. 5. - Narodna vlada federalne Makedonije usvojila azbuku i pravopis makedonskog jezika.
- 5. 5. - U Oregonu poginulo petoro dece i jedna žena od japanskog balona-bombe.
- 5. 5. - Prvi broj lista "Fiskultura", danas "Sport".
- 6. 5. - Povlačenje kolaboracionista: Pavelić beži sa vladom prema Austriji.
- 6. 5. - Američke snage ušle u Trst.
- 7. 5. - Nemačka kapitulacija potpisana u francuskom Reimsu u 02:41.
- 7. 5. - Oslobođeni Karlovac i Varaždin.
- 8. 5.- Zvanični dan pobede u Evropi (V-E Day); Čerčil u obraćanju naciji rekao da neprijateljstva zvanično prestaju u minut iza ponoći (UTC+2); u Berlinu u 23:43 (00:43, 9. maja po moskovskom vremenu) još jedna ceremonija potpisivanja, u prisustvu glavnokomandujućeg sovjetske armije, maršala Žukova (u istočnoj Evropi će 9. maj/svibnja biti Dan pobede).
- 8. 5. - Jugoslovenska armija oslobađa Zagreb.
- 8 - 12. 5. - Osnivački kongres KP Srbije.
- 8 - 29. 5. - Masakri u Setifu i Gelmi u francuskom Alžiru - sukob francuskih vlasti i lokalnih Arapa.
- 9. 5. - General Alexander Löhr potpisao predaju u Topolšici, Slovenija.
- 9. 5. - Crvena armija ulazi u Prag (u predgrađima je bilo i američkih izviđačkih jedinica) - organizovane borbe u Češkoj traju još dva dana, sa manjim grupama i kasnije (npr. "Češki pakao" estonske SS divizije).
- 13. 5. - Bitka na Zelengori: četnici razbijeni na Sutjesci, Draža Mihailović i članovi Vrhovne komande uspeli da se izvuku.
- 14 - 15. 5. - Bitka kod Poljane na jugoslovensko-austrijskoj granici, poslednja bitka rata u Evropi.
- 15. 5. - Datum koji se smatra krajem Drugog svetskog rata u Jugoslaviji. Blajburška predaja i zatim "Križni put".
- 21. 5. - Jugoslovenske snage povučene iz austrijske Koruške.
- 23. 5. - Maršal Tito u principu pristao na povlačenje iz Trsta.
- 23. 5. - Uhapšen Karl Dönitz, predsednik Nemačke, kao i Heinrich Himmler koji je izvršio samoubistvo.
- 24. 5. - Jugoslavija: donet Zakon o oduzimanju ratne dobiti.
- 25. 5. - Bitka za Odžak: prestaje jak otpor jedinica NDH u Odžaku.
- 27. 5. - Titov govor u Ljubljani: "ruka osvetnica našeg naroda" dostigla je ogromnu većinu izdajnika; takođe i: "mi nećemo da budemo moneta za potkusurivanje, nećemo da nas miješaju u neku politiku interesnih sfera" - Sovjeti zbog ovog protestuju CK KPJ, biće takođe spočitnuto u Staljinovom pismu od 4. 5. 1948 (Tito ljut jer ga Sovjeti nisu podržali u Koruškoj i Veneciji-Đuliji).
- 29. 5. - Nemački komunisti stigli u Berlin, na čelu Walther Ulbricht.
Jun/Juni/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- jun, početak - Razgovor Tito-Stepinac bez rezultata.
- 5. 6. - Berlinska deklaracija: Četiri sile preuzimaju upravu nad Nemačkom (biće uspostavljen Saveznički kontrolni savet).
- 9. 6. - Predsedništvo AVNOJ-a donelo Zakon o konfiskaciji imovine i izvršenju konfiskacije, koji se odnosi na imovinu Trećeg rajha, folksdojčera, kao i ratnih zločinaca, saradnika okupatora, "narodnih neprijatelja"...
- 10. 6. - Jugoslavija, V. Britanija i SAD postigli sporazum kojim je Slobodna zona Trsta podeljena na zonu A (jugoslovenska vojna uprava) i zonu B (saveznička) (v. Morganova linija). Britanci okupiraju Pulu. Administrator zapadne Venecije-Đulije feldmaršal Harold Alexander.
- 12. 6. - Jugoslovenske snage se povlače iz Trsta (ostaju Novozelanđani).
- 15. 6. - Prvi voz na liniji Zemun-Zagreb.
- 21. 6. - Kraj japanskog otpora na Okinavi.
- 26. 6. - Predstavnici 50 zemalja, među kojima i DF Jugoslavija, u San Francisku potpisuju Povelju UN (stupa na snagu 24. 10.).
- 29. 6. - Čehoslovačka prepustila Karpatoukrajinu (Zakarpatje) SSSR-u.
Jul/Juli/Srpanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 7. - Nemačka podeljena u četiri okupacione zone.
- 1. 7. - Početni dan zamišljenog britansko-američko-poljsko-nemačkog napada na SSSR.
- 5. 7. - Izbori u UK: Konzervativci premijera Čerčila ubedljivo poraženi od Laburista Clement Attlee-a.
- 9. 7. - Rezolucija Oblasne narodne skupštine Kosmeta o priključenju Kosova i Metohije federalnoj Srbiji (odobreno na Trećem zasedanju AVNOJ-a).
- 9. 7. - Utvrđene granice zona u okupiranoj Austriji - Britanci drže Korušku i Štajersku, Sovjeti Gradišće itd.
- 16. 7. - Triniti test - prva detonacije atomske bombe, sa 6 kg plutonijuma, izvedena u Alamagordo-u, New Mexico - snaga 19-20 kilotona.
- 17. 7. - 2. 8. - Potsdamska konferencija o posleratnoj budućnosti Evrope. Predstavnici zemalja pobednica u Drugom svetskom ratu. SSSR-a, SAD i Velike Britanije, Staljin, Truman i Čerčil, kojeg je 28. jula zamenio novi šef britanske vlade Klement Atli, doneli su odluku o demilitarizaciji i denacifikaciji Nemačke i dogovorili su se o teritorijalnim promenama u istočnoj Evropi.
- 18. 7. - Nota vlade DFJ saveznicima povodom progona Makedonaca u Grčkoj.
- 19. 7. - Čerčil u Potsdamu: "Tito je nametnuo striktnu partijsku organizaciju sa policijskom kontrolom i štampu tako strogo kontrolisanu kao u fašističkoj zemlji. Jugoslavija ni u kom slučaju nije opravdala nade koje smo imali u Jalti".
- 25. 7. - Nota vlade DFJ predsedniku Trumanu povodom promena u civilnoj upravi u Julijskoj krajini.
- 26. 7. - Čerčilova ostavka, Clement Attlee je novi britanski premijer.
- 26. 7. - U Potstdamu se zahteva bezuslovna japanska kapitulacija.
- 28. 7. - Bombarder B-25 udario u Empire State Building, 14 mrtvih.
- 30. 7. - Torpedovana teška krstarica USS Indianapolis, 900 mornara završilo u moru, čekajući spas i do četiri dana, dve trećine nije uspelo.
- 31. 7. - Predlog Skupštine izaslanika naroda Vojvodine da se Vojvodina pripoji federalnoj Srbiji (prihvaćen na Trećem zasedanju AVNOJ-a).
- jul - Veliki skok cena u Srbiji (špekulacije).
Avgust/August/Kolovoz[uredi - уреди | uredi izvor]
- 5 - 7. 8. - Osnivački kongres Narodnog fronta Jugoslavije (ranije Jedinstveni narodnooslobodilački front - JNOF), organizacije kroz koju KPJ izražava svoj program. Titov govor u kome odbacuje monarhiju i zapadne tipove demokratije ("nema povratka na staro").
- 6. 8.. - Atomsko bombardiranje Hiroshime: Američki bombarder B-29 izbacio je atomsku bombu nazvanu "Little Boy" (Mali dječak) na japanski grad Hirošimu. Na mjestu je poginulo 80,000 ljudi a još ih je 60,000 umrlo od posljedica zračenja do kraja godine. Pretpostavlja se da je bomba ukupno usmrtila 200,000 osoba.
- 7. 8. - SSSR objavio rat Japanu.
- 7 - 10. 8. - Treće i poslednje zasedanje AVNOJ-a. - proširen sa 118 ličnosti (poslanika iz 1938, zatim onih pozvanih iz stranaka ili kao pojedinci) i proglašen za Privremenu narodnu skupštinu Demokratske Federativne Jugoslavije.
- 8. 8. - Kralj Petar II preko Radio Londona opoziva namesnike.
- 8. 8. - U Beogradu osuđen na smrt četnički vojvoda Dragutin Keserović (streljan 17. 8.).
- 9. 8. - Atomsko bombardiranje Nagasakija.
- 9. 8. - Sovjetsko-japanski rat počinje invazijom Mandžurije.
- 9. 8. - Razvijen "Jasenovac", prvi dokumentarni film u posleratnoj Jugoslaviji.
- 10. 8. - Japan nudi predaju, pod uslovom da se time ne prejudicira status Cara.
- 10 - 26. 8. - Zaseda Privremena skupština DFJ - usvojen zakon o biračkim spiskovima; prema uredbi (11. 8.?) pravo glasa imaju žene i omladina starija od 18 godina; ratifikovana Povelja UN i Statut Međ. suda pravde (ca. 24. 8.).
- 10. 8. - Milan Grol u Skupštini: "...još postoje tendencije da se fašizam i reakcija identifikuju sa normalnim razlikama u slobodi mišljenja..."
- 14. 8. - Car Hirohito prihvata odredbe Potsdamske deklaracije (kapitulacija Japana).
- 15. 8. - Oslobođenje Koreje od japanske vlasti.
- 17. 8. - Indonezija (Sukarno i Mohammad Hatta) proglašava nezavisnost od Holandije, što će ovi priznati 1949. nakon oružanih sukoba.
- 17. 8. - U Engleskoj objavljena Orwellova "Životinjska farma".
- 19. 8. - Hồ Chí Minh-ov Viet Minh stavio Hanoi pod kontrolu.
- 20. 8. - Milan Grol napustio Privremenu vladu DFJ, navodeći nedemokratske metode i upotrebu terora od strane OZNA-e (kasnije i Ivan Šubašić, 8. 10., kao i Juraj Šutej).
- 23. 8. - Privremena Narodna skupština Demokratske Federativne Jugoslavije donela je Zakon o agrarnoj reformi i kolonizaciji, kojim je oduzet višak zemlje i poljoprivredne imovine zemljoposednicima, crkvama i manastirima i tzv. nezemljoradnicima.
- 26. 8. ? - Rezolucija o teritorijalnim pravima Jugoslavije na krajeve koji su posle Prvog svetskog rata priključeni Italiji: Slovenačko primorje, Beneška Slovenija, Trst, Istra, Rijeka, Zadar i ostrva Lastovo i Palagruža.
Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 9. - Skupština Srbije usvojila je Zakon o administrativnoj podeli Srbije, čime su uspostavljeni Autonomna pokrajina Vojvodina i Autonomna Kosovsko-metohijska oblast.
- 2. 9. - Kapitulacija Japana potpisana u Tokijskom zalivu. Okupacija Japana traje do 1952.
- 2. 9. - Proglašena je Demokratska Republika Vijetnam sa predsednikom Ho Ši Minom.
- 8. 9. - Trupe SAD iskrcale se na kraju Drugog svetskog rata u Južnoj Koreji, sovjetske od Japana preuzele Severnu Koreju, a 38. paralela postala linija podele dve korejske države.
- 10. 9. - Vidkun Kvisling šef marionetske norveške vlade (1942-45) proglašen je krivim za izdaju i osuđen na smrt zbog saradnje sa nacističkom Nemačkom u Drugom svetskom ratu.
- 12. 9. - Japanska vojska u Singapuru se formalno predala Britancima.
- 13 - 19. 9. - Suđenje generalima NDH u Beogradu.
- 14. 9. - Počinje kolonizacija u Vojvodini: oko 80 porodica iz Bosanske krajine stiglo u banatsko selo Čestereg.
- 18. 9. - Od tajfuna Makurazaki stradalo nekoliko hiljada ljudi u Japanu.
- 20. 9. - Pastirsko pismo rimokatoličke crkve u Hrvatskoj - osuđena nova vlast zbog presuda katoličkim vernicima i svećenicima (osuđenim kao ustaše i njihovi saradnici), zbog odvajanja crkve od države i agrarne reforme.
- 20. 9. - Sveindijski kongres i njegovi lideri Mahatma Gandi i Pandit Nehru odbacili britanski predlog o samoupravi i zatražili punu nezavisnost Indije.
Oktobar/Listopad[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 10. - Štampan prvi broj lista "Narodna Armija".
- 4. 10. - Osnovan FK Partizan.
- 16. 10. - Osnovana Organizacija Ujedinjenih Nacija za hranu i poljoprivredu sa osnovnim ciljem da podigne nivo ishrane i poboljšanja životnog standarda. 1979. taj datum ustanovljen kao Svetski dan hrane.
- 17. 10. - "Dan lojalnosti" u Argentini - veliko okupljanje podrške uhapšenom Juanu Peronu, što se smatra početkom peronizma.
- 20. 10. - Marija Radić, Stjepanova udovica, izdala opozicioni "Narodni glas" (odmah zabranjen).
- 21. 10. - na izborima u Francuskoj prvi put su glasale žene.
- 24. 10. - Osnivanje Ujedinjenih Nacija (stupila na snagu Povelja UN); osnovan Međunarodni sud pravde.
- 26. 10. - U Jugoslaviji Zakon o konačnoj likvidaciji zemljoradničkih dugova.
- 29. 10. - Osnovan Savez novinara Jugoslavije.
- 29. 10. - Brazilski predsednik Getúlio Vargas dao ostavku posle 15 godina vlasti.
- 30. 10. - Jedinstvena Indija ulazi u UN (Pakistan se izdvojio kasnije).
Novembar/Studeni[uredi - уреди | uredi izvor]
- novembar - Dovršen železnički most preko Save u Beogradu.
- 4. 11. - Izbori u Mađarskoj: Sitnoposednici 57%, socijal-demokrati 17,4%, komunisti 17% (ali po predizbornom sporazumu, ostaje koalicija).
- 11. 11. - Izbori za jugoslovensku Ustavotvornu skupštinu (Savezna skupština i Skupština naroda), koje opozicija bojkotuje (poznati po trećoj, "ćoravoj", kutiji bez liste). U atmosferi prinude veliki odziv i ogromna većina za listu Narodnog fronta.
- 13. 11. - Charles de Gaulle na čelu privremene vlade Francuske.
- 16. 11. - Hladni rat: SAD dovode 88 nemačkih naučnika kako bi pomogli razvoj raketne tehnologije.
- 18. 11. - Izbori u Bugarskoj: (komunistički) Otečestveni front zvanično dobio 88% glasova.
- 20. 11. - Počeo Nirnberški proces glavnim nemačkim ratnim zločincima.
- 25. 11. - Izbori u Austriji: Hrišćanski- i Socijaldemokrati dobili 94% glasova, formiraće koaliciju.
- 28. 11. - Zemljotres u Baločistanu s pratećim cunamijem, s oko 4000 poginulih.
- 29. 11. - Ustavotvorna skupština donela Deklaraciju o proglašenju Federativne Narodne Republike Jugoslavije.
Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 12. - Izbori za konstituantu u Albaniji, jedina lista je Demokratskog fronta, pod komunističkom kontrolom, zvanično dobija 93,2% glasova.
- 2. 12. - Nacionalizacija banaka u Francuskoj.
- 5. 12. - Nestanak Leta 19, pet američkih vojnih aviona, kod Floride (doprinosi mitu o Bermudskom trouglu).
- 11. 12. - Dragoljub Jovanović u ustavnom odboru kritikuje etatizaciju i povećani broj službenika.
- 16 - 26. 12. - Sastanak ministara ino-poslova Velike trojke u Moskvi.
- 20. 12. - Karl Rener izabran za prvog predsednika austrijske Druge republike.
- 21. 12. - General George S. Patton umro od posledica saobraćajne nesreće 9. 12..
- 22. 12. - Britanska vlada priznala FNRJ, kao i vlada SAD, uz prigovore o načinu sprovođenja izbora i zbog kršenja ljudskih prava.
- 27. 12. - Predstavnici 28 zemalja (među kojima i Jugoslavije) potpisali dokumente Bretton Woods-kog sistema (MMF i Svetska banka).
- 27. 12. - Teroristički napadi na britanske baze u Palestini.
Tokom/tijekom godine[uredi - уреди | uredi izvor]
- Počinje aktivnost "Križara" i Škripara u bivšoj NDH.
- Književnik Ćamil Sijarić izabran za poziciju sekretara Suda narodne časti u Banjaluci.
- Gradski narodni odbor Sarajeva donosi odluku o postepenom rušenju Baščaršije, misleći da stari trgovački centar nema ulogu u modernom gradu.
- Otkrivena knjižnica Nag Hamadi.
1945. u temama[uredi - уреди | uredi izvor]
Književnost[uredi - уреди | uredi izvor]
- Izdate knjige Ive Andrića: Gospođica, Travnička hronika, Na Drini Ćuprija.
- Izdana knjiga poema Stojanka majka Knežopoljka Skendera Kulenovića
Rukovodstvo zemlje (vlada u izbeglištvu, DFJ, FNRJ):
-
- Šef države: Kralj Petar II Karađorđević do 29. novembra, zatim Ivan Ribar kao predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine.
- Predsednik Vlade: Ivan Šubašić i Drago Marušić (?) - u izbeglištvu; od 7. 3. maršal Josip Broz Tito (generalni sekretar KPJ i predsednik NKOJ) predsednik privremene vlade DFJ.
- Predsednik Narodne skupštine: Ivan Ribar, zatim Lazar Sokolov, pa Vladimir Simić.
- Nove države (nezavisnost Indonezije priznata 1949):
Rođenja[uredi - уреди | uredi izvor]
Januar/Siječanj – Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 1. - Ivica Percl, hrvatski pjevač († 2007)
- 10. 1. - Rod Stewart, rok pevač
- 19. 1. - Dragan Holcer, hrvatski nogometaš
- 20. 1. - Momčilo Krajišnik, bosanskohercegovački političar i ratni zločinac
- 29. 1. - Tom Selleck, američki glumac
- 29. 1. - Ratomir Damjanović Rale, književnik, novinar
- 5. 2. - Bob Marley, reggae glazbenik († 1981)
- 6. 2. - Jožef Kasa, vojvođanski mađarski političar († 2016)
- 9. 2. - Mia Farrow, američka glumica
- 12. 2. - Neven Vrgoč, dizajner kravata, umetnik († 2014)
- 14. 2. - Hans-Adam II, knez Lihtenštajna
- 22. 2. - Smiljko Kostić, privrednik, gradonačelnik Niša
- 2. 3. - Tomislav Dretar, bosanskohercegovački pisac, književni kritičar, novinar i političar
- 30. 3. - Eric Clapton, britanski gitarista i pjevač
April/Travanj – Jun/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 4. - Linda Hunt, američka glumica
- 4. 4. - Daniel Cohn-Bendit, političar, aktivista
- 15. 4. - Stanislav Bašić, hrvatski književnik
- 16. 4. - Gojko Šušak, hrvatski političar († 1998)
- 25. 4. - Björn Ulvaeus, član ABBA-e
- 2. 5. - Alija Dubočanin, književnik
- 7. 5. - Slobodan Divjak, novinar
- 13. 5. - Rajko Petrov Nogo, književnik
- 19. 5. - Pete Townshend, rok-muzičar, The Who
- 24. 5. - Priscilla Presley, glumica, poslovna žena
- 30. 5. - Pero Zubac, književnik
- 31. 5. - Rainer Werner Fassbinder, režiser, scenarista, glumac († 1982)
- 7. 6. - Wolfgang Schüssel, austrijski političar
- 10. 6. - Dane Korica, atletičar i profesor
- 17. 6. - Eddy Merckx, biciklista
- 19. 6. - Aung San Suu Kyi, mijanmarska političarka, nobelovka za mir
- 19. 6. - Radovan Karadžić, bh. političar
- 29. 6. - Chandrika Kumaratunga, predsednica Sri Lanke
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 7. - Debbie Harry, pevačica u Blondie
- 5. 7. - Miroslav Mišković, preduzetnik
- 10. 7. - Zlatko Tomčić, hrvatski političar
- 14. 7. - Antun Vujić, hrvatski političar i leksikograf
- 17. 7. - Aleksandar II Karađorđević, krunski princ Jugoslavije
- 26. 7. - Staniša Stošić, pevač († 2008)
- 26. 7. - Helen Mirren, glumica
- 3. 8. - Slobodan Remetić, lingvista, srpski akademik
- 14. 8. - Steve Martin, glumac
- 14. 8. - Wim Wenders, režiser
- 21. 8. - Milja Vujanović, glumica, astrolog († 2005)
- 21. 8. - Basil Poledouris, kompozitor († 2006)
- 22. 8. - Vida Pavlović, pevačica († 2005)
- 31. 8. - Van Morrison, kantautor, muzičar
- 1. 9. - Haris Silajdžić, bosanskohercegovački političar i državnik
- 2. 9. - Rizo Džafić, bosanski književnik, znanstvenik, književni kritičar i historičar književnosti
- 2. 9. - Dragoljub Raša Todosijević, umetnik
- 8. 9. - Vinko Puljić, vrhbosanski nadbiskup
- 11. 9. - Franz Beckenbauer, njemački fudbaler i trener
- 22. 9. - Ilija Petković, fudbaler i trener
- 24. 9. - Vladimir Gligorov, ekonomista, politikolog
- 26. 9. - Bryan Ferry, britanski pjevač i tekstopisac
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]
- 8. 10. - Slobodan Lang, hrvatski političar i liječnik († 2016)
- 19. 10. - Divine, američki glumac-ica, pjevač-ica († 1988)
- 19. 10. - Patricia Ireland, američka feministkinja
- 20. 10. - Zoran Antonijević-Žota, fudbaler Crvene Zvezde († 2008)
- 21. 10. - Nikita Mihalkov, ruski režiser i glumac
- 23. 10. - Aleksandar Mandić, reditelj i scenarista
- 27. 10. - Luiz Inacio Lula da Silva, predsednik Brazila
- 30. 10. - Aleksandar Vujić, dirigent, kompozitor, pijanista
- 2. 11. - Leon Kojen, estetičar i političar, profesor Filozofskog fakulteta u Bg.
- 3. 11. - Gerd Müller, fudbaler
- 4. 11. - Alain Noury, glumac
- 11. 11. - Daniel Ortega, nikaragvanski političar i predsjednik
- 12. 11. - Stanislav Hočevar, beogradski nadbiskup
- 12. 11. - Neil Young, kantautor, muzičar
- 14. 11. - Danica Drašković, supruga Vuka Draškovića
- 17. 11. - Srđan Karanović, filmski reditelj
- 21. 11. - Goldie Hawn, američka glumica
- 30. 11. - Novica Negovanović, kompozitor, pevač
- 1. 12. - Bette Midler, američka pjevačica i glumica
- 16. 12. - Željko Bebek, bosanskohercegovački pjevač rok muzike
- 24. 12. - Lemmy Kilmister, frontmen Motörhead-a († 2015)
- 24. 12. - Nicholas Meyer, američki pisac, režiser i producent
- 28. 12. - Birendra, kralj Nepala († 2001)
Kroz godinu[uredi - уреди | uredi izvor]
- Miloš Šobajić, slikar
Smrti[uredi - уреди | uredi izvor]
Januar/Siječanj – Februar/Veljača[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 1. - Grigorije Božović, književnik, reporter Politike, prof. Prizrenske bogoslovije (* 1880)
- 3. 1. - Edgar Cayce, "vidovnjak" (* 1877)
- 6. 1. - Vladimir Vernadski, mineralog, geohemičar (* 1863)
- 20. 1. - Petar Bojović, srpski vojvoda (* 1858)
- 21. 1. - Aćif Hadžiahmetović, sandžački kvisling (* 1887)
- 31. 1. - Eddie Slovik, jedini streljani američki dezerter u II sv. ratu (* 1920)
- 2. 2. - Kiril Preslavski, bugarski princ (* 1895)
- 2. 2. - Bogdan Filov, bivši bugarski premijer (* 1883)
- 3. 2. - Roland Freisler, ozloglašeni nacistički sudac (* 1893)
- 5. 2. - Lilian Rolfe, junakinja II svetskog rata (* 1914)
- 5. 2. - Denise Bloch, junakinja II svetskog rata (* 1916)
- 5. 2. - Violette Szabo, junakinja II svetskog rata (* 1921)
- 13. 2. - Jovan Naumović, general (* 1879)
- 17. 2. - Gabrielle Weidner, junakinja II svetskog rata (* 1914)
- 21. 2. - Eric Liddell, atleta (* 1902)
- 21. 2. - Shaban Polluzha, balistički lider (* 1871)
- 23. 2. - Aleksej Nikolajevič Tolstoj, književnik (* 1883)
- 25. 2. - Mário de Andrade, književnik, fotograf (* 1893)
Mart/Ožujak – April/Travanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 6. 3. - Milena Pavlović-Barili, srpska slikarka (* 1909)
- 10. 3. - Anka Pađen, narodni heroj (* 1924)
- 13. 3. - Miladin Popović, organizator ustanka na Kosmetu (* 1910)
- 20. 3. - Lord Alfred Douglas, engleski pisac (* 1870)
- ožujak - Anne Frank, autorica poznatog "Dnevnika Anne Frank" (* 1929.)
- 26. 3. - David Lloyd George, britanski političar (* 1863)
- 26. 3. - Boris Šapošnjikov, maršal SSSR (* 1882)
- ca. 26. 3. - Tadamichi Kuribayashi, japanski general (* 1891)
- 6. 4. - Vladimir Perić Valter, narodni heroj (* 1919)
- 9. 4. - Wilhelm Canaris, admiral, bivši šef Abwehra (* 1887)
- 12. 4. - Franklin Delano Roosevelt, američki predsednik (* 1882)
- 16. 4. - Mihailo Avramović, osnivač srpskog zadrugarstva
- 18. 4. - Albert Haler, hrvatski estetičar, esejist, kritičar, književni povjesničar (* 1883.)
- 18. 4. - Vilhelm od Vida, nakratko knez Albanije (* 1876)
- 21. 4. - Pavle Đurišić, četnički vojvoda (* 1907)
- 21. 4. - Walter Model, nemački feldmaršal (* 1891)
- ca. 21. 4. - Zaharije Ostojić, četnički potpukovnik (* 1907)
- 21. 4. - Boris Hanžeković, atletičar (* 1916)
- 23. 4. - Dimitrije Ljotić, političar, kvisling (* 1891)
- 28. 4. - Benito Mussolini, fašistički lider Italije (* 1883)
- april - Mladen Lorković, ustaški političar (* 1909)
- april - Mirko Lalatović, major JVuO (* 1904)
- april - Josef Čapek, češki slikar (* 1887)
- april - jun ? - Dragiša Vasić, književnik, saradnik četničkog pokreta (* 1885)
- 30. 4. - Adolf Hitler, vođa Trećeg Reicha (* 1889)
- 30. 4. - Eva Braun, Hitlerova supruga (* 1912)
- 30. 4. - Luisa Ferida, glumica (* 1914)
Maj/Svibanj – Jun/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 5. - Fran Binički, hrvatski svećenik, pisac (* 1875.)
- 1. 5. - Joseph Goebbels, nacistički ministar propagande (* 1897)
- Magda Goebbels i njihovo šestero djece.
- 2. 5. - Martin Bormann, Hitlerov saradnik (* 1900)
- 4. 5. - Fedor von Bock, nemački feldmaršal (* 1880)
- maj - Milan Aćimović, kvisling (* 1898)
- maj - Xhevdet Doda, narodni heroj Jugoslavije (* 1906)
- 23. 5. - Heinrich Himmler, njemački nacistički političar i glavni šef SS-a (* 1900)
- 2. 6. - Fjodor Mahin - Ataman, general JA (* 1882)
- 6. 6. - Vladimir Arko, hrvatski poduzetnik (* 1888)
- 7. 6. - Mile Budak, ustaški funkcionar (* 1889)
- 13. 6. - Minoru Ōta, japanski admiral (* 1891)
- jun - Joanikije Lipovac, mitropolit crnogorsko-primorski, sveštenomučenik (* 1890)
- lipanj - Ljudevit Jurak, patolog, sudski medicinar (* 1881)
- 16. 6. - Aris Veluhiotis, vođa grčkog otpora iz ELAS (* 1905)
- 18. 6. - Simon Bolivar Buckner Jr., američki general (* 1886)
- 29. 6. - Mustafa Busuladžić, bošnjački intelektualac (* 1914)
- 30. 6. - Germogen Maksimov, poglavar "Hrvatske pravoslavne crkve" († 1861)
Jul/Srpanj – Avgust/Kolovoz[uredi - уреди | uredi izvor]
- 5. 7. - Ademaga Mešić, bivši doglavnik NDH (* 1868)
- 8. 7. - Vaso Miskin Crni, narodni heroj (* 1916)
- 13. 7. - Ala Nazimova, glumica (* 1879)
- 17. 7. - Ernst Busch, nemački feldmaršal (* 1885)
- 19. 7. - Dragutin Gavrilović, srpski i jugoslovenski oficir (* 1882)
- 20. 7. - Paul Valéry, pesnik (* 1871)
- 30. 7. - Kerubin Šegvić, povjesničar, svećenik (* 1867)
- 2. 8. - Pietro Mascagni, kompozitor (* 1863)
- 8. 8. - Jakov Protazanov, sovjetski filmski režiser i scenarista (* 1881)
- 9. 8. - Branko Gašparević, srpski kvisling (* 1912)
- 10. 8. - Robert H. Goddard, pionir raketa (* 1882)
- 14. 8. - Vojislav Lukačević, četnički potpukovnik (* 1908)
- 16. 8. - Takijirō Ōnishi, japanski admiral (* 1891)
- 17. 8. - Dragutin Keserović, četnički vojvoda (* 1896)
- 18. 8. - Subhas Chandra Bose, indijski nacionalista (* 1897)
- 26. 8. - Franz Werfel, književnik (* 1890)
Septembar/Rujan – Oktobar/Listopad[uredi - уреди | uredi izvor]
- 3. 9. - Anton Webern, austrijski kompozitor (* 1883.)
- 24. 9. - Hans Geiger, fizičar, pronalazač G. brojača (* 1882)
- 26. 9. - Béla Bartók, kompozitor (* 1881)
- 13. 10. - Milton S. Hershey, čokoladni tajkun (* 1857)
- 15. 10. - Pierre Laval, francuski kvisling (* 1883)
- 24. 10. - Vidkun Quisling, norveški političar, originalni kvisling (* 1887)
- 25. 10. - Robert Ley, šef nacističkog Nemačkog radničkog fronta (* 1890)
Novembar/Studeni – Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 11. - Petar Drapšin, general JA, narodni heroj (* 1914)
- 10. 11. - Sekula Drljević, crnogorski nacionalista, kvisling (* 1884)
- 11. 11. - Jerome Kern, kompozitor popularne muzike (* 1885)
- novembar - Dragoslav Račić, četnički pukovnik (* 1905)
- novembar - Sulejman Omerović - Car, potpukovnik JA, narodni heroj (* 1923)
- 23. 11. - Ljubomir Ivanović, slikar (* 1882)
- 4. 12. - Tomas Hant Morgan, osnivač genetike, nobelovac (* 1866)
- 16. 12. - Fumimaro Konoe, bivši japanski premijer (* 1891)
- 21. 12. - George S. Patton, američki general (* 1885)
- 24. 12. - Rudolf Lüters, njemački general (* 1883)
- 28. 12. - Theodore Dreiser, književnik (* 1871)
Kroz godinu[uredi - уреди | uredi izvor]
- Branko Tanazević, arhitekta (* 1876)
- Dragomir Arambašić, vajar (* 1881)
- Smail-aga Ćemalović, političar (* 1884)
- Juraj Demetrović, političar (* 1885)
- Philipp Popp, zagrebački evangelički biskup (* 1893)
- Milorad Vukojičić, osuđen i streljan za ratne zločine (* 1917)
- Walter Kraus, austrijski slikar, žrtva Jasenovca (* 1917)
- Andrija Konc, hrvatski pjevač (* 1919.)
Nobelove nagrade[uredi - уреди | uredi izvor]
- Fizika: Wolfgang Pauli (otkriće principa isključenja, takođe nazvanog Paulijev princip)
- Kemija: Artturi Ilmari Virtanen (istraživanje i pronalasci u hemiji poljoprivrede i ishrane, naročito za metod očuvanja krmiva)
- Fiziologija i medicina: Alexander Fleming, Ernst Boris Chain i Howard Walter Florey (otkriće penicilina i njegovog lekovitog efekta u raznim infektivnim bolestima)
- Književnost: Gabriela Mistral (lirska poezija koja je, nadahnuta moćnim emocijama, učinila njeno ime simbolom idealističkih htenja čitavog latinoameričkog sveta)
- Mir: Cordell Hull ("otac Ujedinjenih Nacija")
Takođe pogledati[uredi - уреди | uredi izvor]
- Kronologija Drugog svjetskog rata u Jugoslaviji
- Lovačke grupe Jugoistok
- Povlačenje kolaboracionista u Treći Rajh
Literatura/Spoljne veze[uredi - уреди | uredi izvor]
- Istorijska čitanka 4, Drugi svetski rat [1]
- * Hronologija narodnooslobodilačkog rata 1941-1945, događaji 1945, partizanska perspektiva: januar, februar, mart, april, maj (ima dosta slovnih grešaka).