Malaysia
|
|||||
| Motto: Bersekuthu Bertambah Mutu (Basa Melayu: manunggal ndadosaken kekiyatan) |
|||||
|
|
|||||
| Basa resmi | Basa Melayu | ||||
| Kutha krajan | Kuala Blethok 1 | ||||
| Yang di-Pertuan Agong | Tuanku Mizan Zainal Abidin | ||||
| Perdana Menteri | Najib Tun Razak | ||||
| Tlatah - Total - % Air |
Urutan kaping 64 329.750 km² 0,3% |
||||
| Padunung
|
Urutan kaping 46
|
||||
| Kamardikan
|
Saking Britania Raya | ||||
| Valuta | Ringgit | ||||
| Zona wektu | UTC +8 | ||||
| Lagu kabangsan | Nagaraku |
||||
| TLD | .my | ||||
| Kodhe telpon | 60 | ||||
| (1) Pamarèntahan Federal pindhah dhateng Putrajaya. | |||||
Malaysia punika satunggalipun negari ingkang dumunung ing Asia Kidul Wetan, dipunjumenengaken ing taun 1963. Malaysia nggadhahi padunung saking maneka warni suku lan budaya. Malaysia dados salah satunggalipun negari persemakmuran karajan Inggris. Malaysia awujud negari federasi ingkang kaperang dados 13 wewengkon negari bagian lan 3 pasekutonan. Kutha krajan negari Malaysia inggih punika Kuala Blethok, bilih Putrajaya dados punjering pamarentahan pasekutonan. Gunggungipun padunung Malaysia langkung saking 27 yuta tiyang.[1] Negari Malaysia dipunpisahaken ing kalih wewengkon Malaysia sisih kilen lan Malaysia sisih wetan, dipunpisahaken déning Kapuloan Natuna, wewengkon Indonésia ing Laut Cina Kidul.[1]
Malaysia ingkang sisih kilen asring sinebat Semenajung Malaya. Wewengkon Malaysia ingkang sisih wetan lan dados wewengkon ingkang paling wiyar kaperang dados kalih laladan pamerintahan (satingkat propinsi), inggih punika Sarawak lan Sabah. Malaysia dipunliwati gugusan pagunungan ingkang panjang ing Malaysia ujung. Wewengkon Malaysia sisih kilen kalebet wewengkon ingkang kathah padunungipun tinimbang sisih wetan. Malaysia sisih kilen ugi dados punjering pamarentahan. Malaysia sisih wetan taksih awujud laladan ingkang taksih dipunkupengi alas bawera. Kirang langkung 15 % padunung Malaysia gesang ing wewengkon punika. Malaysia wewatesan kaliyan Thailand, Indonésia, Singapura, Brunei, lan Filipina.[1]
Malaysia punika dados negari perintis ASEAN lan ugi ndherek ing maneka organisasi internasional, kados PBB.[2][3] Amargi Malaysia nate dipunjajah Inggris, Malaysia ugi dados anggota Nagara-Nagara Persemakmuran.[4] Malaysia ugi dados anggota D-8.[5]
Isi
Sajarah Malaysia[besut | besut sumber]
Satunggalipun kelompok tiyang Melayu dipunpanggihi ing ujung Melayu kinten-kinten 2000 SM. Tiyang-tiyang kalawau gesang ing goa ing désa-désa. Awit abad ka-8 ngantos abad ka 13 ujung Melayu dipunkuwaosi Karajan Sriwijaya saking Indonésia. Sasampunipun punika karajan Hindu saking Jawa, Majapahit dados panguwaos ing wewengkon Ujung Melayu. Ing taun 1400-an Malaysia sampun tepang kaliyan agami Islam ingkang dipunsebar sumarambah déning tiyang-tiyang saking Arab. Agami Islam sumebar kanthi sae ing Malaysia saengga ndadosaken Malaysia minangka negari Islam.
Taun 1511, Portugis dhateng ing Malaysia, salajengipun kinten-kinten wonten 4 negari saking Éropah ingkang nguwaosi wewengkon Malaysia punika. Malaysia dipunkuwaosi Walanda ing taun 1641, lan ing taun 1786 Inggris nguwaosi laladan Penang. Ing abad kaping 19 nagara inggris saged nguwoasi sadaya wewengkon Malaysia. Ing kawitanipun taun 1900, Inggris saged kasil nguwaosi wewengkon Sarawak lan Sabah.
Malaysia minangka nagara pasekutonan sejatosipun dereng nate wonten saderengipun taun 1963. Saderengipun punika, wujudipun pakempalan koloni ingkang dipunjumenengaken déning Britania Raya ing pungkasaning abad kaping-18, lan Malaysia taksih awujud maneka karajan utawi praja-praja ingkang kapisah-pisah. Pakempalan wewengkon jajahan kalawau dipunsebat Malaya Britania ngantos dipunbibaraken ing taun 1946, nalika pakempalan punika dipundadosaken manunggal dados Uni Malaya. Amargi kathahipun tantangan, pakempalan kalawau dipungantos malih dades Federasi Malaya nalika taun 1948 lan salajengipun angsal kamardikan tanggal 31 Agustus 1957.[6]
Nalika tanggal 16 September 1963 jumbuh kaliyan proses dekolonialisasi, Singapura, Sarawak, Borneo Ler utawi sapunika dipunmangertosi kanthi nami Sabah gantos dados nagara bagian saking federasi damelan enggal ingkang naminipun Malaysia kalebet kaliyan Federasi Malaya.[7]
Tanggal 9 Agustus 1965 Singapura dipunmedalaken saking federasi Malaysia lan dados negari mardika kanthi nami Républik Singapura.[8][9]
Nalika proses mujudaken pamarentahan federasi ingkang enggal, wonten pasulayan saking Filipina lan Konfrontasi Indonésia-Malaysia[10]
Iklim Malaysia[besut | besut sumber]
Malaysia kalebet negari ingkang caket kaliyan garis ekuator ingkang nggadhahi temperatur ingkang inggil. Saben dintenipun asring kraos benter, lan adhem ing wayah dalunipun. Ing wewengkon pagunungan, temperaturipun langkung adhem.
Alam[besut | besut sumber]
Malaysia dados negari prodhusen tin paling ageng sadonya. Prodhuksi tin punika saged narik tiyang kathah minangka dados adamelanipun. Malaysia ugi ngasilaken Bauksit, ingkang dipundamel dados Alumunium. Kinten-kinten 40% prodhuksi karet donya dipunasilaken ing Malaysia. Prodhuksi karet punika ndadosaken saperangan kathah tiyang Malaysia nyambut damel ing indhustri karet. Malaysia ugi dados prodhusen penting kopra. Saperangan jinis kayu ingkang wonten ing Malaysia kados kayu teak, eboni, lan kayu sandal. Lisah (minyak) dipunprodhuksi ing Sarawak.
Basa[besut | besut sumber]
Basa resmi ing Malaysia inggih punika Basa Melayu. Basa punika dipunserat ngangge seratan Arab. Basa Inggris dipunangge ing pamarentahan. Ing Malaysia ugi wonten Basa China lan Basa India Kidul ingkang sinebat basa Tamil.
Agama[besut | besut sumber]
Saperangan ageng padunung Malaysia punika agamanipun Islam, agami punika dipunbekta dhateng Malaysia atusan taun kapungkur déning tiyang Arab. Padunung ingkang asalipun saking India agaminipun Hindu lan tiyang saking China agaminipun Konghucu utawi Budha. Saperangan alit padunung Malaysia agaminipun Kristen.
Pagesangan[besut | besut sumber]
Cara gesang modern padunung Malaysia saged dipunpanggihi ing kutha-kutha ageng, ananging ing désa-désa tiyang Malaysia taksih gesang kanthi cara tradhisional.
Ekonomi[besut | besut sumber]
Langkung saking sepalih padunung Malaysia nyambut damel ing bidhang tetanen. Kathah tiyang tani ingkang nyambut damel kaliyan kaluwarganipun. Saking bidhang tetanen punika Malaysia ngasilaken maneka jinis asil kados beras, kacang, uwoh-uwohan, lan sayuran. Prodhuksi uwos punika ugi saged dipunimpor dhateng negari sanes. Negari Malaysia ngasilaken maneka warni barang asil padamelan seni kreatif, kados tenun, sarung, batik, lan sanesipun.
Pamarentahan[besut | besut sumber]
Negari Malaysia kalebet negari monarki konstitusional. Malaysia dipunpandhegani raja ingkang asring sinebat "yang dipertuan agong" ingkang dipunpilih gangsal taun sapisan. Minangka dados pangarsaning praja, "yang dipertuan agong" kagungan hak kangge milih perdana mentri lan sadaya mentri ing kabinet-ipun. Kepala nagara Malaysia inggih punika Yang di-Pertuan Agong[11] lan pemarentahanipun dipunpimpin Perdana Menteri.[12][13] Model pemarentahan Malaysia mirip kados dene sistem parlementer Westminster.[14]
Sumangga dipunpirsani ugi[besut | besut sumber]
Pranala njawi[besut | besut sumber]
Cathetan suku[besut | besut sumber]
- ^ a b c CIA. The World Fact Book: Malaysia. Dipunakses 5 Februari 2013.
- ^ Tinjauan. Perhimpunan Bangsa-bangsa Asia Tenggara. Dipunakses tanggal 12 Februari 2013.
- ^ Daftar Nagara Anggota. PBB. Dipunakses tanggal 12 Februari 2013
- ^ Anggota. Sekretariat Persemakmuran. Dipunakses tanggal 12 Februari 2013.
- ^ Kementerian Luar Negeri, Turki. Fakta dan Gambar D-8. Dipunakses ing 12 Februari 2013.
- ^ Majalah Time. A New Nation. 9 September 1957.
- ^ Paragraf 22. Singapura. Jalan menuju kemerdekaan. Divisi Penelitian Federal, Perpustakaan Kongres. Seri Buku Pegangan Wewengkon/Pengkajian Nagara. Departemen Angkatan Darat Amerika Serikat. Diakses pada 9 Desember 2006.
- ^ Majalah Time.The Art of Dispelling Anxiety. Agustus.
- ^ Paragraf 25. Singapura. Jalan menuju kemerdekaan. Divisi Penelitian Federal, Perpustakaan Kongres. Seri Buku Pegangan Wewengkon/Pengkajian Nagara. Departemen Angkatan Darat Amerika Serikat. Diakses pada 9 Desember 2006.
- ^ United Nations — Treaty No. 8029
- ^ Yang di-Pertuan Agong limrah dipunsebat "Raja", "Kepala", utawi "yang Agung"
- ^ Pasal 33. Konstitusi Malaysia.
- ^ Pasal 43. Konstitusi Malaysia.
- ^ Federation of International Trade Associations. Informasi Umum Malaysia. Dipunakses 5 Februari 2013.
