1932

Iz Wikipedije, slobodne enciklopedije
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 19. vijek20. vijek21. vijek
Decenija: 1900-e  1910-e  1920-e  – 1930-e –  1940-e  1950-e  1960-e
Godine: 1929 1930 193119321933 1934 1935
1932 u drugim kalendarima
Gregorijanski 1932
MCMXXXII
Ab urbe condita 2685
Islamski 1350 – 1351
Iranski 1310 – 1311
Hebrejski 5692 – 5693
Bizantski 7440 – 7441
Koptski 1648 – 1649
Hindu kalendari
 - Vikram Samvat 1987 – 1988
 - Shaka Samvat 1854 – 1855
 - Kali Yuga 5033 – 5034
Kineski
 - Kontinualno 4568 – 4569
 - 60 godina Yang Voda Majmun
(od kineske N. g.)
Holocenski kalendar 11932
p  r  u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1932 (MCMXXXII) bila je prijestupna godina koja počinje u petak.

Događaji[uredi - уреди | uredi izvor]

Januar/Siječanj[uredi - уреди | uredi izvor]

Februar/Veljača[uredi - уреди | uredi izvor]

Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi izvor]

  • 1. 3. - Otmica Lindberghove bebe - 20-mesečni sin avijatičara Charlesa Lindbergha otet iz njihove porodične kuće u Nju Džersiju - priča izaziva ogroman publicitet.
  • 6. 3. - Novi protesti na Zagrebačkom sveučilištu, isticane (zabranjene) hrvatske zastave.
  • 7. 3. - Policija pucala na okupljanje nenaoružanih nezaposlenih automobilskih radnika ispred Fordove fabrike u Dearborn, Michigan - poginula četiri radnika.
  • 9. 3. - Éamon de Valera izabran za predsednika izvršnog veća Irske Slobodne Države (šef vlade 1932-48, 1951-54, 1957-59 i šef države 1959-73).
  • 12. 3. - Švedski "kralj šibica" Ivar Kreuger izvršio samoubistvo, što će izazvati tzv. Kreugerov krah, pad akcija mnogih firmi širom sveta.

April/Travanj[uredi - уреди | uredi izvor]

Vojislav Marinković, premijer KJ april-jul 1932.
  • 19. 4. - Vlada Kraljevine Jugoslavije donela je Zakon o zaštiti zemljoradnika kojim je proglašen šestomesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna zaplena imovine. Oko 709.000 seljaka-dužnika dugovalo je sedam milijardi dinara mahom lihvarima i trgovcima (bez rezultata).
  • 19. 4. - Zemljotres u Kačaničkoj klisuri.
  • 24. 4. - Izbori u pet nemačkih pokrajina, nacisti dobijaju relativnu većinu u četiri.
  • 25. 4. - Dvojica Družbenika proroka Muhameda premešteni iz svojih grobova u Iraku, nakon što je kralj Fejsal I Irački obavešten u snu o vodi koja nadire u njihove grobove.

Maj/Svibanj[uredi - уреди | uredi izvor]

Jun/Juni/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]

Paviljon velikog refraktora Astronomske opservatorije u Beogradu

Jul/Juli/Srpanj[uredi - уреди | uredi izvor]

Milan Srškić, premijer KJ 1932-34.

Avgust/August/Kolovoz[uredi - уреди | uredi izvor]

Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi izvor]

  • 1. 9. - Kolumbijsko-peruanski rat počinje kada peruanska vojska zauzme dva mesta u spornom području Amazonije.
  • 3. 9. - Ubijen dečak Pavlik Morozov čiji će mit biti uzor za sovjetske pionire.
  • 4. 9. - Osmerac splitskog "Gusara" postao evropski šampion na takmičenju u Beogradu.
  • 6/7. 9. - Velebitski ili Lički ustanak: napad ustaša iz italijanskog Zadra na žandarmerijsku stanicu u Brušanima kod Gospića.
  • 9. 9. - U Španskoj Republici obnovljene autonomne vlasti Katalonije (Generalitat de Catalunya - /Ženeralitad de Katalunja/).
  • 20. 9. - Mahatma Gandi počinje 6-dnevni štrajk glađu u zatvoru u Puni, protestuje zbog britanskih planova da se hinduistički elektorat podeli na gornju i donju kastu, te nedodirljive.
  • 23. 9. - Flag of Saudi Arabia (1932-1934).svg Saudi Arabija nastaje ujedinjenjem Kraljevina Hidžaz i Nadžd.
  • 26. 9. - Katastrofalan zemljotres pored Svete Gore (M 7.0, int. IX-X), potresi se nastavljaju i narednih dana, stradali i manastiri, među kojima i Hilandar.
  • 27. 9. - Rjutinova afera: sovjetski Politbiro osuđuje platformu Martemjana Rjutina koja traži obaranje Staljina, umerenije pozicije i "novi početak".
  • 29. 9. - Papska bula Acerba animi osuđuje progon katoličke crkve u Meksiku, upoređen sa onim u SSSR.

Oktobar/Listopad[uredi - уреди | uredi izvor]

Novembar/Studeni[uredi - уреди | uredi izvor]

  • 3 - 8. 11. - Štrajk javnog prevoza u Berlinu u zajedničkoj organizaciji komunista i nacista - ovo je moglo uticati na pad popularnosti nacista na izborima.
  • 6. 11. - Savezni izbori u Nemačkoj - nacisti opet najjači, ali s manje glasova nego u julu - 196 poslanika (-34), socijaldemokrate 121 (-12), komunisti 100 (+11); ovo su poslednji slobodni izbori do 1949. na zapadu odn. do 1990. u celoj Nemačkoj.
  • 7. 11. - Zagrebačke punktacije (Seljačko-demokratska koalicija + frankovac Mile Budak) - traži se demokratija i novo državno uređenje. Proglašene protivustavnim, posle njih dolazi niz drugih "punktacija" (slovenačke, muslimanske, pa i vojvođanske).
  • 8. 11. - Franklin Delano Roosevelt ubedljivo pobedio predsednika Huvera, dobio 42 od 48 država.
  • 9. 11. - Ženevski masakr: neredi između konzervativaca i socijalista u Švajcarskoj, u sukobu sa vojskom ima 13 mrtvih. (→ fr Wiki).
  • 9. 11. - Uragan i talasi ubili oko 2.500 ljudi na Kubi - najgora prirodna katastrofa na tom ostrvu.
  • 9. 11. - Nadežda Alilujeva, Staljinova žena, pronađena mrtva.
  • novembar - Benito Musolini blizu odluke da napadne Jugoslaviju i instalira ustaše u Hrvatskoj[4]
  • 18. 11. - 5. dodjela Oscara, najbolji film Grand Hotel.

Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]

  • 1 - 2. 12. - Trogirski incident: sokoli uništili ili oštetili osam mletačkih lavova u gradu - zahlađenje odnosa sa Italijom.
  • 3. 12. - General Kurt von Schleicher imenovan za nemačkog kancelara (do januara), smenjeni Papen će mu se osvetiti saradnjom sa Hitlerom.
  • 11. 12. - Načelni sporazum pet Velikih sila o vojnoj ravnopravnosti Nemačke, u smislu da može učestvovati u radu Konferencije za razoružanje (Nemačka dala izjavu da se neće naoružavati).
  • decembar - Poljski Biuro Szyfrów počinje da dekodira nemačku Enigmu.
  • 15. 12. - U Njujorku prikazan prvi ton-film na srpskohrvatskom jeziku "Ljubav i strast"[5][6].
  • 18. 12. - Mussolini inaugurirao novi grad Littoria (kasnije Latina).
  • 19. 12. - BBC počinje emitovanje Imperijalne službe (današnji BBC World Service).
  • 19. 12. - Voz "Leteći Hamburžanin" sa dizel pogonom (DR 877) stigao za 142 minuta od Berlina do Hamburga.
  • 25. 12. - Zemljotres u kineskoj provinciji Kansu, 70.000 mrtvih.
  • 25. 12. - Antibakterijski lek Prontosil patentiran u Nemačkoj.
  • 27. 12. - U SSSR ponovo uvedeni unutrašnji pasoši (oni iz carskog perioda su bili ukinuti 1917).
  • 31. 12. - Opozicioni manifest u Ljubljani (Slovenska deklaracija) - traži se priznanje regionalne etničke individualnosti i kulturna, finansijska i politička autonomija[3].

Tokom godine[uredi - уреди | uredi izvor]

1932. u temama[uredi - уреди | uredi izvor]

Rođenja[uredi - уреди | uredi izvor]

Januar/Siječanj – Februar/Veljača[uredi - уреди | uredi izvor]

Mart/Ožujak – April/Travanj[uredi - уреди | uredi izvor]

Maj/Svibanj – Jun/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]

Jul/Srpanj – Avgust/Kolovoz[uredi - уреди | uredi izvor]

Septembar/Rujan – Oktobar/Listopad[uredi - уреди | uredi izvor]

Novembar/Studeni – Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]

Kroz godinu[uredi - уреди | uredi izvor]

Smrti[uredi - уреди | uredi izvor]

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1932.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi izvor]

April/Travanj – Jun/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi izvor]

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]

Kroz godinu[uredi - уреди | uredi izvor]

Nobelova nagrada za 1932. godinu[uredi - уреди | uredi izvor]

Reference[uredi - уреди | uredi izvor]

  1. "Политика", 31. maj 1932, str. 3 i str. 4. digitalna.nb.rs (Digitalna narodna biblioteka Srbije)
  2. Bomb Serbian Capital, City is Terrified. Chicago Daily Tribune (Chicago: Chicago Daily Tribune): p. 1. May 31, 1932.
  3. 3.0 3.1 East Central Europe between the two World Wars By Joseph Rothschild, page 243
  4. Sabrina Ramet, Tri Jugoslavije... str. 102
  5. Ljubav i strast (1932). imdb.com
  6. "Политика", 11. novembar 1932., str. 8. digitalna.nb.rs