Felsefe (Yunankiyo Khan u Newe de φιλοσοφία, philosophía, yew be yew ke çarna a "kamıline ra hezkerdene, zanayışi sinaene") zey ê hergı ilmê bini qısm u warey xoyê çi u qısa de sinorê xo çıniyo. Kê şenê ke nia cımusnê: merdum keno ke fıkr-kerdene be xo raya kritik-rasyonele de çım ra bıviyarno, kontrol kero; refleksyonê do metodiko ke hetê zerreki (mıhtewa) ra balê xo dano ra cı ke dınya u est-biyayışo insani temamiye ra terif kero. Her gama ke terımê "felsefey" tede terif bo ya ki warey (mıntıqa) felsefey ro sinor roniyo, xora qısa (weqatê) felsefey be xoya.
Delğey rocawaniê (ğerbiê) felsefi seserra 6. İsay ra Raver (İ.R.) ke sıfte kerd, tarixê ro u heşê Ewropa kert eşt cı. Ê efsaney (mit) ke fıkr u idey xoyê dınya irrasyonal (raya eqıli ra düri) bi... (dewamê cı)
Kovara Vateyî, kovarêka kulturî ya ke hîrê mengan (aşman) reyde vejîyena. Hûmara verêne ya Vateyî hamnanê 1997 de Stockholm de vejîya. Hetanî humara 20ine zî kovare Swêd de vejîyaye. 2003 ra pey bi nameyê dewreyo dîyin hetê Weşanxaneyê Vateyî ra Îstanbul de çap bîye. 1997 ra hetanî 2013, mîyanê 16 serran de 39 humarê Kovara Vateyî vejîyayî.