1890

1890
Eeuwen:	18e eeuw · 19e eeuw · 20e eeuw
Decennia:	1880-1889 · 1890-1899 · 1900-1909
Jaren:	<< · < · 1889 · 1890 · 1891 · > · >>
Jaartelling in verschillende culturen
Ab urbe condita:		2643 MMDCXLIII
Armeense jaartelling:		1339 ԹՎ ՌՅԼԹ
Chinese jaartelling:		4586 – 4587 丙丑 – 丁寅
Christelijke jaartelling:		1890 MDCCCXC
Ethiopische jaartelling:		1882 – 1883
Hebreeuwse jaartelling:		5650 – 5651
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		1945 – 1946
- Shaka Samvat		1812 – 1813
- Kali Yuga		4991 – 4992
Iraanse jaartelling:		1268 – 1269
Islamitische jaartelling:		1308 – 1309
Maçonnieke jaartelling:		5889 – 5890
1890 naar onderwerp
Lijst van landen
Film
Sport (categorie)
Juliaanse kalender van 1890
Gregoriaanse kalender van 1890

Leo von Caprivi (Foto: Koloniales Bildarchiv in Frankfurt a. Main)

Het jaar 1890 is het 90e jaar in de 19e eeuw volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

januari

• 15 - In St-Petersburg gaat het ballet De Schone Slaapster in premiere.

maart

• 10 - Opening van Forth Bridge, een spoorbrug over de Firth of Forth die het graafschap Fife verbindt met Edinburgh.
• 20 - Otto von Bismarck wordt ontslagen als Duits rijkskanselier door keizer Wilhelm II en vervangen door Leo von Caprivi.

april

• 6 - Inname van Ségou. Frankrijk verovert het dal van de Niger.

mei

• 1 - De eerste viering vindt plaats van het feest van de Arbeid, dat door het internationale Socialistisch Congres van Parijs vorig jaar op 14 juli plaatsvond, werd vastgelegd op 1 mei.

juli

• 1 - Zanzibarverdrag: Duitsland ziet af van aanspraken op bepaalde gebieden in Afrika (onder meer Zanzibar) en krijgt Helgoland.
• 3 - Idaho wordt een staat van de Verenigde Staten.
• 10 - Wyoming wordt een staat van de Verenigde Staten.
• 20 - De Belgische Boerenbond wordt opgericht te Leuven. Voorzitter wordt Joris Helleputte.

augustus

• 5 - Overeenkomst tussen de Fransen en de Britten over Madagaskar en Zanzibar.
• 6 - William Kemmler sterft als eerste mens op de elektrische stoel.

oktober

• 1 - Oprichting van het Nationaal Park Yosemite in de VS.
• 6 - Het polygaam huwelijk wordt afgeschaft in de mormoonse kerk.
• 15 - De Langstraatspoorlijn is vooltooid met de aansluiting op station 's Hertogenbosch.
• 29 - De Staten-Generaal, in verenigde vergadering bijeen, verklaren de Nederlandse koning Willem III wegens ziekte buiten staat de regering waar te nemen.

november

• 14 - Koningin Emma wordt tot regentes benoemd voor haar zieke echtgenoot, koning Willem III.
• 23 - Koning Willem III overlijdt. Wilhelmina wordt op 10-jarige leeftijd Koningin der Nederlanden onder regentschap van haar moeder koningin Emma.
• 23 - Einde van de personele unie tussen Nederland en het Groothertogdom Luxemburg, dat geen opvolging in vrouwelijke lijn kent. Groothertog wordt de gewezen hertog van Nassau Adolf, oom van Emma en hoofd van een andere tak van het Huis Nassau.
• 29 - In Japan komt de volksvertegenwoordiging voor het eerst bijeen (zie Meiji-restauratie).

december

• 18 - De City & South London Railway, de eerste "echte" (elektrische) metrolijn van de wereld, opent zijn deuren voor het publiek.
• 21 - Pim Mulier schaatst op eigen gelegenheid langs de elf Friese steden en schrijft later:"Zelden heb ik zo'n prettige dag gehad".
• 29 - De Zevende Cavalerie van de Verenigde Staten richt een massaslachting aan onder de Lakota bij Wounded Knee (South Dakota).

zonder datum

• Sluiting van de strafkolonie Ommerschans (zie Maatschappij van Weldadigheid).
• Oprichting van de Faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen van de K.U.Leuven.
• Bij de volkstelling in de USA wordt de ponskaart ingevoerd door Herman Hollerith, de grondlegger van de latere maatschappij IBM.
• William James schrijft The Principles of Psychology.
• Het bewijs van de vierkleurenstelling blijkt onjuist te zijn.
• Het Plimsollmerk komt in gebruik op alle Britse zeeschepen.
• La Vigne Rouge wordt als enige van Vincent van Goghs schilderijen tijdens zijn leven verkocht.
• Henri de Toulouse-Lautrec ontwerpt een beroemd geworden affiche voor de net opgerichte Moulin Rouge.
• Oprichting van de Koninklijke Nederlandse Petroleum Maatschappij.
• Voor de Iroquois in de VS worden reservaten ingericht.
• De term Zionisme wordt voor het eerst gebruikt.
• Wight wordt een apart graafschap, onafhankelijk van Hampshire.
• De Mormonen schaffen onder druk van de Verenigde Staten van Amerika de polygamie af.

Muziek

• Claude Debussy componeert Rêverie en de Suite bergamasque
• 4 maart: Solefaldssang van Ole Olsen is voor het eerst te horen.

Literatuur

• Louis Couperus schrijft Noodlot
• Woutertje Pieterse wordt uitgegeven door de weduwe Douwes Dekker.

Beeldende kunst

• 

  La Danse au Moulin Rouge (1890) Henri de Toulouse-Lautrec, Philadelphia Museum of Art

• 

  Het bad (1890) Mary Cassatt, Art Institute of Chicago

• 

  Kerkje in Auvers (1890) Vincent van Gogh, Musée d'Orsay

Bouwkunst

• 

  Herenhuizen Nijmegen (1890) Bert Brouwer

• 

  Notariswoning, Ellecom (1890)

Geboren

Zelfportret van Egon Schiele

januari

• 1 - Anton Melik, Sloveens geograaf (overleden 1966)
• 1 - Alphonse Six, Belgisch voetballer (overleden 1914)
• 4 - Victor Lustig, oplichter uit Bohemen (overleden 1947)
• 8 - Adrianus Remiëns, Nederlands kunstenaar (overleden 1972)
• 9 - Karel Čapek, Tsjechisch schrijver (overleden 1938)
• 9 - Kurt Tucholsky, Duits journalist en satiricus (overleden 1935)
• 11 - Adolf Kristoffer Nielsen, Noors componist (overleden 1960)
• 19 - Ferruccio Parri, Italiaans politicus (overleden 1981)
• 23 - Pieter Klaver, Nederlands voorganger, zendeling en leider van de Nederlandse Pinksterbeweging (overleden 1970)
• 27 - Gerard de Kruijff, Nederlands ruiter (overleden 1968)
• 31 - Vincent Willem van Gogh, Nederlands ingenieur (overleden 1978)

februari

• 3 - George Horine, Amerikaans atleet (overleden 1948)
• 9 - Jacobus Johannes Pieter Oud, Nederlands architect (overleden 1963)
• 14 - Nina Hamnett, Brits artieste (overleden 1956)
• 17 - Ronald Aylmer Fisher, Brits statisticus, geneticus en evolutiebioloog (overleden 1962)
• 20 - Alma Richards, Amerikaans atleet (overleden 1963)
• 23 - Amoene van Haersolte, Nederlands schrijfster (overleden 1952)

maart

• 2 - Oscar Egg, Zwitsers wielrenner (overleden 1961)
• 9 - Vjatsjeslav Molotov, Russisch politicus (overleden 1986)
• 20 - Beniamino Gigli, Italiaans opera-tenor (overleden 1957)
• 25 - Knut Stenborg, Zweeds atleet (overleden 1946)
• 31 - Benjamin Adams, Amerikaans atleet (overleden 1961)
• 31 - William Lawrence Bragg, Engels natuurkundige (overleden 1971)

april

• 6 - Anthony Fokker, Nederlands luchtvaartpionier en -ondernemer (overleden 1939)
• 7 - Paul Berth, Deens voetballer (overleden 1969)
• 11 - Felix von Heijden, Nederlands voetballer en burgemeester (overleden 1982)
• 15 - Jacob van Domselaer, Nederlands componist (overleden 1960)
• 19 - Lou Bandy, Nederlands kleinkunstenaar (overleden 1959)
• 21 - Marc Wright, Amerikaans atleet (overleden 1975)

mei

• 2 - Luiz Fabbi, Italo-Braziliaans voetballer (overleden 1966)
• 7 - Huug de Groot, Nederlands voetballer (overleden 1957)
• 9 - Abraham Kaper, Nederlands politieagent, collaborateur en veroordeeld oorlogsmisdadiger (overleden 1949)
• 10 - Alfred Jodl, Duits generaal (overleden 1946)
• 12 - Kurt Student, Duits generaal (overleden 1978)
• 19 - Hồ Chí Minh, Noord-Vietnamees president (overleden 1969)
• 21 - Albert van Raalte, Nederlands dirigent (overleden 1952)

juni

• 9 - Heinz Hellmich, Duits generaal (overleden 1944)
• 12 - Egon Schiele, Oostenrijks expressionistisch schilder (overleden 1918)
• 14 - Basilio Sarmiento, Filipijns dichter (overleden 1970)
• 14 - Bror Wiberg, Fins voetballer (overleden 1935)
• 16 - Stan Laurel, Brits komiek en acteur, helft van het duo Laurel & Hardy (overleden 1965)
• 17 - Henk Janssen, Nederlands touwtrekker (overleden 1969)
• 29 - Henny van Andel-Schipper, was vanaf 29 mei 2004 de oudste persoon ter wereld (overleden 2005)
• 30 - Paul Boffa, Maltees politicus (overleden 1962)

juli

• 11 - Béla Miklós, Hongaars generaal en staatsman (overleden 1948)
• 14 - Ossip Zadkine, Russisch beeldend kunstenaar (overleden 1967)
• 17 - Alie Smeding, Nederlands romanschrijfster (overleden 1938)
• 20 - George II van Griekenland (overleden 1947)
• 22 - Rose Fitzgerald Kennedy, Amerikaans matriarch van de Kennedy-familie (overleden 1995)
• 24 - Guillermo Tolentino, Filipijns beeldbouwer (overleden 1976)
• 27 - Armas Taipale, Fins atleet (overleden 1976)

augustus

• 2 - Pauline Hall, Noors componist (overleden 1969)
• 5 - Jose Avelino, Filipijns politicus (overleden 1986)
• 10 - Joseph Sylvester (Menthol), Hengelose zakenman (overleden 1955)
• 15 - Elizabeth Bolden, een van de oudste mensen aller tijden (overleden 2006)
• 20 - Howard Phillips Lovecraft, Amerikaans schrijver (overleden 1937)
• 21 - Wim Bekkers, Nederlands touwtrekker (overleden 1957)
• 23 - May Harrison, Brits violiste (overleden 1959)
• 24 - Duke Kahanamoku, Amerikaans zwemmer en meervoudig olympisch kampioen (overleden 1968)

september

• 4 - Gerrit Roorda, Nederlands communist (overleden 1977)
• 9 - Kurt Lewin, Duits psycholoog (overleden 1947)
• 9 - Harland Sanders, Amerikaans fastfood-ondernemer (Kentucky Fried Chicken) (overleden 1980)
• 10 - Franz Werfel, Oostenrijks schrijver (overleden 1945)
• 15 - Agatha Christie, Engels detectiveschrijfster (overleden 1976)
• 20 - Jelly Roll Morton, Amerikaans pianist (overleden 1941)
• 23 - Friedrich Paulus, Duits generaal (overleden 1957)

oktober

• 2 - Groucho Marx, Amerikaans komiek (overleden 1977)
• 6 - Jan Grijseels sr., Nederlands atleet (overleden 1961)
• 8 - Edward Rickenbacker, Amerikaans gevechtsvlieger (overleden 1973)
• 12 - Luís de Freitas Branco, Portugees componist (overleden 1955)
• 14 - Dwight D. Eisenhower, Amerikaans opperbevelhebber in WOII en 34ste president Verenigde Staten (overleden 1969)
• 16 - Michael Collins, Iers patriot (overleden 1922)
• 16 - Maria Goretti, heilige van de Rooms-Katholieke kerk (overleden 1902)
• 16 - Paul Strand, Amerikaans fotograaf (overleden 1976)
• 21 - Jacques Hurks, Nederlands architect (overleden 1977)
• 25 - Kōtarō Tanaka, Japans rechtsgeleerde, politicus en rechter (overleden 1974)
• 29 - Hans-Valentin Hube, Duits generaal (overleden 1944)

november

• 2 - Hendrik Borginon, Vlaams politicus en advocaat (overleden 1985)
• 16 - Elpidio Quirino, Filipijns president (overleden 1956)
• 22 - Charles de Gaulle, Frans president (overleden 1970)
• 22 - Marcel Perrière, Zwitsers wielrenner (overleden 1966)

december

• 5 - Fritz Lang, Oostenrijks-Amerikaans filmregisseur (overleden 1976)
• 6 - Rudolf Schlichter, Duits schilder (overleden 1955)
• 8 - Bohuslav Martinů, Tsjechisch componist (overleden 1959)
• 12 - Miguel Cuaderno sr., Filipijns minister en gouverneur van de Filipijnse centrale bank (overleden 1975)
• 18 - Edward Poppe, Vlaams priester en zalige (overleden 1924)
• 19 - Klaas Schilder, Nederlands theoloog en verzetsstrijder (overleden 1952)
• 21 - Hermann Joseph Muller, Amerikaans geneticus en Nobelprijswinnaar (overleden 1967)
• 26 - Jozef Cantré, Belgisch kunstenaar (overleden 1957)
• 26 - Percy Hodge, Brits atleet (overleden 1967)
• 27 - Jean Rossius, Belgisch wielrenner (overleden 1966)

exacte datum onbekend

• Marcel Caron, Frans-Belgisch kunstschilder (overleden 1961)

Overleden

Zelfportret Vincent van Gogh.

februari

• 3 - Christophorus Buys Ballot (72), Nederlands meteoroloog, wis- en natuurkundige
• 8 - Herman van Cappelle (64), Nederlands medicus
• 13 - Hendrik Jacob van der Heim (66), Nederlands politicus

april

• 1 - Joseph Jessurun de Mesquita (24), Nederlands fotograaf

mei

• 7 - James Nasmyth (81), Schots ingenieur en uitvinder van de stoomhamer
• 23 - Louis Artan (53), Nederlands schilder

juli

• 6 - Thomas Helmore (79), Brits componist en koorleider
• 13 - Johann Voldemar Jannsen (71), Estisch journalist en dichter
• 29 - Vincent van Gogh (37), Nederlands schilder

augustus

• 6 - William Kemmler (30), Amerikaans moordenaar
• 11 - John Henry Newman (89), Engels theoloog, bekeerling tot het katholieke geloof en kardinaal
• 19 - Jose Maria Panganiban (27), Filipijns schrijver en patriot

september

• 23 - Lorenz von Stein (74), Duits econoom en socioloog

oktober

• 26 - Carlo Collodi (63), Italiaans schrijver en geestelijk vader van Pinocchio

november

• 8 - César Franck (67), componist
• 23 - Koning Willem III (73), Koning der Nederlanden

december

• 15 - Sitting Bull (59), Sioux-leider
• 21 - Niels Gade (73), Deens componist
• 26 - Heinrich Schliemann (68), Duits archeoloog, ontdekker van Troje

Weerextremen in België

• 7 januari: hoogste maximumtemperatuur ooit op deze dag: 12.3 °C.
• februari: februari met laagste neerslagtotaal: 5,4 mm (normaal 52,9 mm).
• 2 maart: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: -5.9 °C en laagste minimumtemperatuur: -9.1 °C.
• 3 maart: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: -6.9 °C en laagste minimumtemperatuur: -10.7 °C.
• 4 maart: laagste minimumtemperatuur ooit op deze dag: -10.5 °C.
• 19 maart: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 21.5 mm.
• 18 mei: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 34,4 mm.
• 10 augustus: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 44,4 mm.
• 31 augustus: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: 10,5 °C.
• augustus: augustus met hoogste relatieve vochtigheid: 88 % (normaal 79,4 %).
• 1 september: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: 10,8 °C en laagste minimumtemperatuur: 5,9 °C.
• 2 september: laagste minimumtemperatuur ooit op deze dag: 5,6 °C.
• 16 oktober: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 18,2 mm.
• 22 oktober: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: 2,6 °C.
• 22 november: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 22,1 mm.
• 24 november: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 15,5 mm.
• 27 november: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: -9,1 °C en laagste minimumtemperatuur: -12,3 °C. Dit is de koudste dag ooit in de maand november.
• 28 november: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: -8,4 °C en laagste minimumtemperatuur: -11,2 °C.
• 29 november: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: -5,8 °C en laagste minimumtemperatuur: -9,8 °C.
• 1 december: laagste minimumtemperatuur ooit op deze dag: -7,6 °C.
• 16 december: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: -9,3 °C en laagste minimumtemperatuur: -12,4 °C.
• 29 december: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: -10,7 °C.
• december: december met laagst aantal neerslagdagen: 6 (normaal 20).

Bron: KMI Gegevens Ukkel 1901-2003 met aanvullingen

Mediabestanden

Zie de categorie 1890 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.