1902

1902
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Ans : 1899 1900 1901  1902  1903 1904 1905 Decennis : 1870 1880 1890  1900  1910 1920 1930 Sègles : Sègle XIX  Sègle XX  Sègle XXI Millennis : Millenni I  Millenni II  Millenni III Cronologia mesadièra : Gen - Feb - Mar - Abr - Mai - Junh Julh - Ago - Set - Oct - Nov - Dec Cronologias tematicas : Aeronautica • Arquitectura • Automobila • Benda dessenhada • Camins de fèrre • Cinèma • Drech • Economia • Fotbòl • Literatura • Musica • Santat e medecina • Sciéncia • Sociologia • Espòrt • Teatre Autres calendièrs : Roman • Chinés • Gregorian • Ebrieu • Indó • Musulman • Persan • Republican

Aquesta pagina concernís l'an 1902 del calendièr gregorian.

Eveniments

França

• 21 de genièr - Unificacion del fus orari en França. Adopcion de l'ora de París coma oficiala.

Lo 7 ò lo 8 de mai, una erupcion de la Montanha Pelada entraïnèt la destruccion totala de la vila martiniquesa de Saint-Pierre. Franc de doas personas, totei leis abitants (29 000 personas) foguèron tuats. Lei consequéncias sus l'illa foguèron importantas car Saint-Pierre perdiguèt definitivament son importància au profiech de Fort-de-France.

Euròpa

• 30 de genièr - Tractat entre Japon e Reialme Unit.
• 15 de febrièr - Inauguracion del mètro de Berlin.
• 9 d'agost - Edoard VII es coronat rei del Reialme Unit.

Africa

Etiopia

Fondacion de la vila de Dire Dawa per la companhiá en carga de la bastida dau camin de fèrre entre Jiboti e Addis Abeba. L'endrech foguèt chausit per venir un centre logistic important (obrador de reparacion dei trens... etc.) e es d'ara endavant la segonda vila etiopiana.

Mond

• 13 de genier - Ambé solament 68 combatents, Ibn Saud d'Arabia Saudita prenguèt la vila de Riyad.
• 8 de mai - dins l'isla de Martinica dintra en erupcion lo volcan Mont Pelée, en destruissent tota la vila de Saint-Pierre. I a 30.000 mòrts.
• 20 de mai - Cuba se fa independent dels Estats Units. Fin de l'aucupacion militar nòrd-americana.
• 12 de julhet - aprobacion del sufragi femenin en Austràlia.

Sciéncias e tecnicas

Armament

Assai dau premier dirigible militar, destinat a la reconoissença dau prat batalhier, desvolopat per l'engenhaire francés Henri Julliot. Pasmens, en causa dau desvolopament de l'aviacion, pus eficaça e rapida, aqueu concèpte foguèt pauc a pauc abandonat.

Regardant leis armaments terrèstres, intrada en servici dau premier fusiu mitralhaire operacionau — un prototip italian èra estat presentat en 1900 mai teniá plusors problemas — desvolopat per l'oficièr danés Vilhelm Herman Oluf Madsen (1844-1917). Inspirèt una tiera d'armas que foguèron utilizadas fins ais annadas 1950 e la generalizacion dei mitralhièras leugieras.

Energia

Comercializacion dau premier motor multisopapa desvolopat per la companhiá francesa Panhard & Levassor.

Fisica

Premiera publicacion permetent d'explicar l'existéncia de la radioactivitat per lo fisician britanic Frederick Soddy (1877-1956). Mencionèt per lo premier còp l'existéncia de desintegracions radioactivas. Soddy recebèt lo Prèmi Nobel de Quimia en 1921.

Geologia

Fotografia de l'erupcion de la Montanha Pelada en 1902.

Après l'erupcion catastrofica de la Montanha Pelada qu'entraïnèt la destruccion totala de la vila martiniquesa de Saint-Pierre, leis autoritats de divèrsei país prenguèron consciéncia de la manca de conóissença a prepaus deis erupcions volcanicas. Aquò marquèt donc lo començament de l'estudi scientific dei volcans e la volcanologia, branca alora fòrça menora de la geologia, venguèt una sciéncia vertadiera.

Medecina

Premiera explicacion modèrna dau foncionament dau cancèr. Basada sus lei derivas dei mecanismes de division cellulària, foguèt l'òbra dau zoologista alemand Theodor Boveri (1862-1915). Son ipotèsi foguèt demostrada en 1915 per lo biologista estatsunidenc Thomas Hunt Morgan (1866-1945).

Naissenças

• 15 de genièr - Rei Saud, d'Arabia Saudita (m.1969)
• 31 de genièr - Alva Myrdal, politica, diplomata e escrivana suedesa, Prèmi Nobel de la Patz (m.1986)
• 4 de febrièr - Charles Lindbergh, pilòt american d'avion (m.1974)
• 10 de febrièr - Walter H. Brattain, fisician american, Prèmi Nobel de Fisica (m.1987)
• 27 de febrièr - John Steinbeck, autor american, Prèmi Nobel de Literatura (m.1968)
• 27 de febrièr - Lúcio Costa, arquitècte brasilièr (m. 1998)
• 23 d'abril - Halldór Laxness, autor islandés, Prèmi Nobel de Literatura (m.1998)
• 30 d'abril - Theodore Schultz, economista american, Prèmi Nobel d'Economia (m.1998)
• 3 de mai - Alfred Kastler, fisician francés, Prèmi Nobel (m. 1984)
• 8 de mai - André Michel Lwoff, microbiologista francés, Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina (m.1994)
• 18 de junh - Barbara McClintock, geneticiana americana, Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina (m. 1992)
• 10 de julhet - Kurt Alder, quimista alemand, Prèmi Nobel de Quimia (m. 1958)
• 15 de julhet - Jean Rey, president de la Comission Europèa (m. 1983)
• 28 de julhet - Karl Popper, filosòf austriac (m.1994)
• 8 d'agost - Paul A.M. Dirac, fisician anglés, Prèmi Nobel de Fisica (m.1984)
• 10 d'agost - Arne Tiselius, quimista suedés, Prèmi Nobel de Quimia (m.1971)
• 6 de setembre - Sylvanus Olympio, president de Tògo (m. 1963)
• 12 de setembre - Juscelino Kubitschek de Oliveira, president de Brasil (m.1976)
• 24 de setembre - Ruhollah Khomeini, cap espiritual d'Iran (m.1989)
• 3 d'octobre - Arthur da Costa e Silva, president de Brasil (m. 1969)
• 5 d'octobre - Larry Fine, actor american (m. 1975)
• 5 d'octobre - Ray Kroc, entrepreneire american, fondator de McDonald's (m. 1984)
• 22 d'octobre - Wijeyananda Dahanayake, primièr ministre de Sri Lanka (m. 1997)
• 31 d'octobre - Carlos Drummond de Andrade, poèta modernista brasilèr (m.1987)
• 9 de novembre - Jan Alfred Szczepański, critic de literatura, de teatre e de cinèma polonés (m. 1991)
• 17 de novembre - Eugene Wigner, fisician ongrés, Prèmi Nobel de Fisica (m.1995)
• 21 de novembre - Isaac Bashevis Singer, escrivan american, Prèmi Nobel de Literatura (m. 1991)
• 23 de decembre - Choudhary Charan Singh, primièr ministre d'Índia (m. 1987)

Decèsses

• 20 de genièr - Joan Laurés, Majoral del Felibritge (n. 1822)
• 4 de març - Raoul Urbain, personalitat de la Comuna de París (1871) (n. 1837)
• 26 de març - Cecil Rhodes, òme d'afars anglés, fondator de Rodesia (n. 1853)
• 17 d'abril - Francés d'Assisi de Borbon, rei consòrt d'Espanha (n. 1822)
• 14 de junh - Jules-Nicolas-André Babick, personalitat de la Comuna de París (1871) (n. 1820)
• 6 de julhet - Maria Goretti, santa del catolicisme (n. 1890)
• 11 d'agost - Henry Louis Champy, personalitat de la Comuna de París (n. 1842)
• 24 d'agost - Juan Bautista Egusquiza, president de Paraguai (n. 1845)
• 27 d'agost - Alèxi Peiret, escrivan occitan, engenhaire agronòm e professor d'istòria bearnés (n. 1826)
• 29 de setembre - Émile Zola, escrivan francés (n.1840)
• 3 de decembre - Prudente de Morais, president de Brasil (n. 1841)
• Clovis Dupont, personalitat de la Comuna de Paris (n. 1830)

Prèmi Nobel

• Prèmi Nobel de Fisica : Hendrik Antoon Lorentz, Pieter Zeeman
• Prèmi Nobel de Quimia : Hermann Emil Fischer
• Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina : Ronald Ross
• Prèmi Nobel de Literatura : Christian Matthias Theodor Mommsen
• Prèmi Nobel de la Patz : Élie Ducommun, Charles Albert Gobat