Mykeny

Mykeny
Państwo	Grecja
Administracja zdecentralizowana	Peloponez, Grecja Zachodnia i Wyspy Jońskie
Region	Peloponez
Jednostka regionalna	Argolida
Gmina	Argos-Mykeny
Populacja (2011) • liczba ludności	354
Położenie na mapie Grecji Mykeny
37°43′50″N 22°45′25″E

Stanowiska archeologiczne w Mykenach i Tirynsiea
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Kraj	Grecja
Typ	kulturowe
Spełniane kryterium	I, II, III, IV, VI
Numer ref.	941
Regionb	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1999 na 23. sesji
a Oficjalna nazwa wpisana na liście UNESCO b Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Mykeny (nowogr. Μυκήνες Mykḗnes, starogr. Μυκῆναι Mykēnai) – miejscowość w Grecji, w administracji zdecentralizowanej Peloponez, Grecja Zachodnia i Wyspy Jońskie, w regionie Peloponez, w jednostce regionalnej Argolida. Historyczna siedziba gminy Argos-Mykeny. W 2011 roku liczyła 354 mieszkańców.

W starożytności miasto greckie, znajdujące się w północno-wschodniej części Peloponezu. W drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. ośrodek kultury mykeńskiej. Według mitologii, Mykeny założył Perseusz - założyciel dynastii Perseidów. Miasto było zamieszkane przez Achajów. Około 1100 p.n.e. cytadela została zdobyta przez Dorów. Po zniszczeniu przez nich straciło znaczenie. Jednym z mitycznych królów Myken był Agamemnon z rodu Atrydów, zdobywca Troi. Tradycja i wyniki badań naukowych wskazują, że Mykeny były głównym ośrodkiem politycznym Grecji epoki brązu.

W okresie klasycznym Mykeny, jako jedyne z miast Argolidy, wysyłają oddział (liczący 80 żołnierzy) na pomoc Spartanom pod Termopile. Mieszkańcy Myken biorą też udział w bitwie pod Platejami. W 468 p.n.e. miasto zostało zniszczone przez połączone wojska Argos, Tegei i Kleonaj. Po kilkuset latach, w epoce hellenistycznej, miała miejsce odbudowa Myken, które jednak wkrótce ponownie się wyludniły.

Wykopaliska

Na miejscu dawnego grodu prowadzone są wykopaliska. Rozpoczął je Heinrich Schliemann w latach 1874–1876; kontynuowane były przez jego współpracownika Wilhelma Dörpfelda w latach 1885–1887, a od 1920 pod kierownictwem A.J.B. Wace’a, który ustalił chronologię poszczególnych stanowisk archeologicznych na terenie Myken. W ostatnich latach prowadzili je greccy archeologowie (m.in. J. Papademetriu i G. Mylonas). Do najważniejszych wykopalisk należą ruiny akropolu (nazywanego też mykeńską cytadelą) wraz z pozostałościami pałacu oraz bogato wyposażone grobowce szybowe oraz komorowe (m. in znajdowały się w nich złote maski, np. maska Agamemnona, biżuteria, luksusowa broń). Znaleziono też ruiny wielu domów znajdujących się poza cytadelą, 50 tabliczek z pismem linearnym B, posągi gliniane.

W 1876 roku odkryto bogato wyposażony grobowiec. Sensację wzbudziły jednak bardzo dobrze zachowane szczątki jednej z trzech pochowanych tam osób. Głowa wciąż posiadała skórę i ścięgna, tak, że można było rozpoznać rysy twarzy. Polecono sporządzić portret głowy, a później podjęto próbę przeniesienia szczątek do muzeum w Atenach. Wysiłek okazał się daremny – kości nie wytrzymały kontaktu z powietrzem oraz trudów transportu.

Na podstawie odnalezionych skarbów, jak i też zagadkowo dobrze zachowanej głowy zrodziły się pytania o związki Myken w tamtym okresie (XVI wiek p.n.e.) z państwem starożytnego Egiptu. Ciało prawdopodobnie musiało zostać poddane pewnemu rodzajowi mumifikacji. Zastanawiające są znalezione przedmioty przywodzące na myśl te wykonywane nad Nilem – złota maska, kryształowy puchar w kształcie kaczki, klinga ozdobiona sceną polującego kota na kaczki w trzcinie przypominającej zarośla papirusu. Klinga ta z pewnością była jednak wyrobem miejscowych rzemieślników. Technika nakładania metalu na metal była wykonywana niemal wyłącznie w kulturze mykeńskiej w tamtym okresie.

Jedną z prób wyjaśnienia tego stanu rzeczy jest pomoc jakiej mogli udzielić mykeńczycy Egiptowi w czasie najazdów Hyksosów na ten kraj właśnie w XVI wieku p.n.e. Są to jednak tylko domysły niepoparte do tej pory innymi świadectwami.

Opis

Zabudowania położone na zboczu wzgórza otaczają potężne mury cyklopowe. Do wnętrza prowadziły dwie duże bramy: Lwia Brama datowana na ok. 1250 p.n.e., Tylna Brama, oraz dwie mniejsze. Po przeprowadzeniu badań archeologicznych ustalono, że znajdujące się w obrębie murów obronnych w tzw. Okręgu Grobowym A groby szybowe pochodzą z okresu wcześniejszego. Pierwotnie znajdowały się poza murami. Podczas rozbudowy cytadeli poszerzono jej obszar i część nekropolii została włączona w jej obszar. Podczas tej rozbudowy wzniesiono także słynną Lwią Bramę. W najwyższej części twierdzy znajdował się megaron, siedziba władcy. W nim odkryto pozostałości fresków zdobiących ściany (przedstawienia figuralne scen walki oraz postaci kobiecych, możliwe że kapłanek), stiuków oraz posadzki ułożonej z kamienia gipsowego. Na terenie twierdzy znajdowały się także magazyny, pomieszczenia gospodarcze oraz domy mieszkalne.

Do najbardziej znanych grobowców odnalezionych na terenie nekropolii należą Skarbiec Atreusza, zwany też grobem Agamemnona, oraz grób Klitajmestry.

Z późniejszego okresu pochodzą pozostałości świątyni (VII wiek p.n.e.) oraz teatru i gimnazjonu (III – I wiek p.n.e.).

Ciekawostki

Podział archeologiczny na „dynastię grobów szybowych” i „dynastię grobów kopułowych” pokrywa się mniej więcej z mitologiczną tradycją o dwóch panujących w Mykenach dynastiach - Perseidów i Atrydów (Pelopidów).

Zabytki z Myken

• 

  Tzw. grób Ajgistosa z ok. 1470 r., położony poza murami cytadeli

• 

  Tabliczka gliniana z Myken z inskrypcją zapisaną pismem linearnym B

• 

  Część złotych przedmiotów z grobów w Mykenach (Arch. MN w Atenach)

Bibliografia

1. Jerzy Ciechanowicz: Cień Minotaura. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1996. ISBN 83-06-02405-2.

Zobacz też

• kultura mykeńska
• sztuka mykeńska