Ron

O ron é unha bebida alcohólica que se obtén a partir da cana de azucre por fermentación, destilación e envellecemento, xeralmente en barricas de carballo. Esta bebida menciónase por primeira vez en documentos de orixe nazarí (antigo reino de Granada), pero con maior consistencia, pola súa fama entre os mariñeiros, en documentos provenientes de Barbados en 1650. Chamábaselle "kill-devil" ('mata-diaño') ou "rumbullion" (unha palabra de Devonshire, Inglaterra, que significa 'un gran tumulto'). Nas colonias antillanas francesas, chamóuselle "guildive" (modificación de "kill-devil") e posteriormente "tafia", un termo africano ou indíxena. Xa en 1667 chamábaselle simplemente "rum", termo derivado da palabra española ron (palabra de raíz árabe) e a francesa rhum (que deriva da anterior). A primeira mención oficial da palabra "rum" aparecen nunha orde emitida polo Gobernador Xeral de Xamaica con data 8 de xullo de 1661.

Orixe

A cana de azucre foi traída polos árabes a Europa a través de España e cultivada principalmente nas costas do sur, hoxe moi coñecidas por posuír un clima adecuado para toda clase de cultivos tropicais, feito que aproveitaron os árabes para a obtención de azucre de cana e outros derivados para pastelería ou certo tipo de bebidas. De feito, consérvase na provincia de Granada o máis antigo trapiche do mundo. Cando os cristiáns conquistan o reino nazarí de Granada, ocórreselles imitar a forma de facer un licor co doce mollo de cana que xa practicaban os árabes e que estes á súa vez copiaran doutras culturas, de modo que o ron máis antigo do que tense coñecemento procede de Selecta.

Os españois levaron a cana ás illas Canarias e logo ás illas do Caribe, principalmente a Cuba, onde o clima era moito máis apropiado e a produción, tanto de azucre como de ron, pasou a facerse en Canarias e en América. Cando ingleses e franceses, máis afeccionados que os españois aos licores de alta gradación alcohólica, instálanse nas Antillas, toman o cultivo da cana, para ter azucre nas súas metrópoles e comezan a destilar o ron.

Tense noticias de precursores do ron desde a antigüidade, existindo bebidas de azucre fermentado xa en India e China e mesmo Marco Polo afirma telo probado na zona de Irán. Mais o produto destilado tivo a súa orixe nas Antillas no século XVII, ao destilarse a melaza fermentada.

Que é o ron?

Este augardente obtense da destilación das melazas ou mollos fermentados da cana de azucre. Alcanza 80º de contido alcohólico pero rebáixase engadindo auga destilada. Este licor xeralmente envellécese en barricas de carballo por períodos de tempo diverso. Cada país produtor marca unha diferenza nas calidades dos seus produtos.

Elaboración

Para obter o ron séguense catro fases:

• Fermentación
• Destilación
• Envellecemento
• Mestura. É o proceso final onde se combinan distintos rones de variado avellentamento para obter un produto característico que identifica aos principais países produtores.

Países produtores

Os países de fala hispana producen rones moi secos e de corpo lixeiro, algo parecidos ao brandy, segundo a súa vellez. Hai outros de maior corpo e picantes que teñen a súa orixe en países de fala inglesa e francesa.

Nicaragua

Produce ron de calidade internacional, Ron Flor de Caña (Basicamente feito na provincia de Chichigalpa). O Ron Nicaraguano foi premiado con numerosos galardóns internacionais e está considerado como un dos tres mellores rons do mundo.

Cuba

Produce rons sobrios e equilibrados, con corpo e avellentamento en carballo. Entre os mellores están os producidos polas marcas Havana Club, Santiago de Cuba, Legendario ou Caney.

O antigo Matusalem xa non se produce en Cuba, produciuse en Florida e desde o 2002 na República Dominicana, na antiga destilería Matusalem en Santiago de Cuba fabrícase hoxe o ron que honra co seu nome á cidade, o "Santiago de Cuba", de excelente calidade como o seu antecesor.

Venezuela

Como país caribeño, os seus rons, envellecidos en barricas de carballo, son de corpo lixeiro, pero firmes e tersos ao padal, con aromas e sabores afrutados e maduros. Os tres principais rons que produce son Ron Santa Teresa, Pampero e Cacique, coas súas respectivas variedades, estas marcas de ron venezolano son consideradas das mellores do mundo. Os rons Pampero e Cacique son os rons latinoamericanos afiliados á internacional de licores DIAGEO.

En Santa Teresa atópanse rons de máis de 10 anos de envellecemento e crianzas superiores a 20 anos. Tamén se atesouran rons de preto de 80 anos que se usan para preparar mesturas súper premium. Rons liviáns e novos son mesturados con rons pesados e de maior idade para satisfacer os padais máis esixentes. Estas mesturas son filtradas, arrefriadas e repousadas para ser finalmente embotelladas. Así se producen os seus rones "anellos" Bicentenario, Selecto, Gran Reserva, Santa Teresa Branco, e os licores a base de ron Arakú

Xamaica

Caracterízase por ter un ron moi aromático, e ás veces especiado, que se diferencia doutros con facilidade. Tamén produce ron negro.

República Dominicana

Os seus rons son elegantes con aromas e corpos definidos. Principais rons: Brugal, Bermúdez, Barceló, Siboney, Macorix, Matusalem entre outros. Destes rons, Matusalem, da cidade Santiago dos Cabaleiros, gañou a Medalla de Ouro en tres dos seus tipos de ron, e Barceló e Brugal gañaron Medallas de Bronce na San Francisco World Spirits Competition. Moitos destes rons expórtanse a moitos dos países da Unión Europea, e Estados Unidos. A industria do ron dominicano comezou formalmente a partir da fundación da fábrica de ron Bermúdez no ano 1852.

Porto Rico

A industria do ron en Porto Rico data da época de colonización española. Son un pouco máis lixeiros de corpo que os producidos na illa veciña de República Dominicana. Principal ron: Bacardí (é un ron orixinario de Cuba), Don Q e Palo Viejo. Bacardí é o Ron de máis venda no mundo. A corporación Bacardí que destila na cidade de Cataño, provén da illa de Cuba e mudou as súas operacións como produto da revolución cubana. Prodúcense outros rons de alta calidade para o consumo local como Ron Barrilito (nas súas versións dúas e tres estrelas), Ron Castillo. Nos Estados Unidos promociónase o Ron Captain Morgan como ron de orixe portorriqueña.

Martinica

Ten rones fortes en sabor e aroma. Adoitan agregarlles caramelo líquido o que lles dá un toque singular.

Güiana

Estes rones recoñécense pola cana de azucre de Demerara, que lles permite producir bebidas de calidade sobre todo cando teñen bo tempo de envellecemento.

España

En España atópanse dúas zonas produtoras de ron: na Península en Motril, Andalucía, elabórase un ron típico da costa tropical granadina; e nas Illas Canarias, como o Ron Guajiro ou o Ron Cocal ao norte de Tenerife. Ademais o RON MEL producido pola destilería COCAL é o máis famoso das Illas Canarias. Tamén atopamos o Ron Aldea, fabricado na illa de A Palma. En Gran Canaria elabórase outro coñecido "ron mel", aínda que menos coñecido. Tamén en Gran Canaria elabórase os coñecidos como ron Arehucas e ron Artemi. En Arucas onde se elabora o ron Arehucas, nome prehispánico desta cidade, hai constancia de que desde o século XVIII os monxes destilaban este licor nos conventos. A bebida calou entre a poboación e un século despois a destilería aruquense San Pedro, antecesora da actual de Arehucas, converteuse en provedora da Casa Real. Canarias foi o punto de orixe da cana de azucre que os españois levaron a América.

Tamén na zona do Penedés (Cataluña), famosa polos seus viños e cavas, prodúcense dous rones bastante coñecidos: o ron Pujol (Pujol e Grau) e o ron Negrita (Bardinet).

En Motril, na costa da provincia de Granada, onde é tradicional o cultivo de cana e froitas tropicais, fabrícase un ron tradicional na destilería de Francisco Montero, Ron Pálido.

Guatemala

Ron Botrán Añejo.

Este país centroamericano, obtivo numerosos galardóns internacionais, debido á alta calidade no ron que se produce nesta rexión. O ron guatemalteco é de sabor doce e, á vez, fácil de combinar con outros sabores. Esta última calidade permite a elaboración de rones saborisados, cun sen número de variantes como o son: chocolate, cereixa, limón e menta.

Destacan a Industria Licorera Zacapaneca, S.A. e Industria Licorera Guatemalteca, S.A., a primeira, produtora orgullosa do seu produto estrela "Ron Zacapa Centenario" o cal ostenta o título de -o ron número un no mundo- durante os últimos 5 anos; tamén galardoado cunha puntuación de 85/100 polo "The Beverage Testing Institute" no ano 2001 (a máis alta puntuación ata ese entón). Tamén Industria Licorera Quezalteca, S.A. produtora dos rones marca Botrán.

Colombia

Aínda que existen poucas empresas que o producen, o consumo de ron está bastante xeneralizado neste país. As marcas máis coñecidas son Ron Vello de Caldas, Ron Tres Esquinas, Ron Santafé, Ron Medellín. Tómase normalmente só, con bebidas gasosas ou mesturado con limón, canela, azucre e auga (canelazo).

Outros países produtores

Barbados, Trinidad e Tobago, O Salvador, Perú, Inglaterra, Ecuador.

Rolda de Ron

Tomás da Barra, escribía sobre o ron:

"O seu ubicua presenza en bares de discotecas e restaurantes de terra firme pode chamar a equívocos contemporáneos. Non o subestime:

O ron é un dos licores máis nobres e antigos do mundo. A súa orixe, netamente americano, remóntase ata o século XVII. Piratas e outra sorte de aventureiros mariños, souberon difundir a súa boa nova nativa, bendito aquel que ferveu a cana, cara a goces continentais. As súas posibilidades oscilan desde unha presenza incolora, inodora, lixeira, ata o máis opaco castiñeiro escuro, o aroma floral e robusta densidade corporal. Velaí a súa virtude multifacética, idónea para o feliz matrimonio con outros ingredientes que a coctelería supón.

Para os entendidos, o método de destilación é crucial. A polpa da cana de azucre contén un 90% de néctar doce, do cal un 18% é azucre. En complicada química cuxa explicación podería devir complexa, amidóns, bacterias e acedos son sabiamente privilexiados uns sobre outros a fin de chegar á variedade de ron que se persegue.

Unha fermentación lenta devén nun bouquet máis intenso, por exemplo, tan só un dos tantos axiomas preponderantes. Saltando algunhas regras, hai quen lle agregan ingredientes como canela, vainilla ou pasas para modificar o aroma cara a un rexistro persoal. O oficio do destilador consiste en controlar tempos, temperaturas, procesos, de xeito tal que se chegue ao momento de mel que honra ao ron. E chegado aí, recentemente empeza o clímax final: o envellecemento. A cor dependerá do material en que se envelleza o produto destilado. Tanques de aceiro inoxidable logran o ron transparente, case metálico cos que os barmen adoitan facer prodixios. A madeira dálle esa cor améndoa que tan ben combina coa posta de sol a poucos metros do mar.

Rones portorriqueños (lixeiros), xamaicanos (densos), venezolanos (saborosos), teñen un sólido prestixio masivamente avalado polos máis sensibles padais. Pero é Cuba, illa que é metade rumba, metade cana, quen máis se privilexiou coa bendición do licor de cana. Méritos propios ten e sóbranlle. Non en balde a máis grande destilería de ron do mundo está na illa e é de Havana Club. Pero seica a quen máis lle deba o seu prestixio o ron cubano sexa a Ernest Hemingway. O seu dictum: O mojito en A Bodeguita, o daiquirí no Floridita, focalizan o preciso punto de encontro con dous dos máis notables cócteles que inclúen ron na súa natureza. Se desexa comprobalo, achéguese pola Rúa do Bispo Nº 557 en A Habana Vella. Sentado á barra do Floridita pida un Hemingway Especial: Dobre ración de daiquiri servida en copa con cume de neve tipo Kilimanjaro. O resto é literatura".

Tomás da Barra#GGC11C