Seo chugaibh cúpla mír o Dháimh scoil Mhúscraí Uí Fhloinn, a reachtáladh aréir i mBaile Mhuirne. Tá tuilleadh ag teacht – ach bain sult astu seo idir seo agus sin.
Dáimh Scoil 2011 – na físeáin
Freagra
Cartlanna Clibe: Filíocht
Dáimhscoil Mhúscraí Uí Fhloinn
Beidh Dáimhscoil Mhúscraí Uí Fhloinn ar siúl i mbliana ar an Aoine, Márta 11, in Ostán Ghobnatan Baile Mhuirne ag 8in.
Seo chugaibh An Chuireadh agus An Cheist mar lón machnaimh d’fhilí, do bháird agus do rannairí. Cá bhfios ach go spreagfaidh na véarsaí seo sibh le dul i mbun pínn. De ghnath bionn an Dáimhscoil ar siúl i Múscraí idir an dhá Nollag – ach i mbliana, de bharr na droch aimsire – cuireadh ar athló an ocáid ar leith seo agus meastar anois go mbeidh sé á thionól timpeall na Cásca i nGaeltacht Chorcaí.
Dáimhscoil Mhúscraí Uí Fhloinn Earrach 2011
An Cuireadh
An Monsignor Pádraig Ó Fiannachta. Uachtarán
Fáilte is fiche go Dáimhscoil Mhúscraí
Roimh óg agus aosta, roimh bháird is filí
Choinnigh sioc agus sneachta is barthanach bháistí
Sinn go léir cois na tine ar shráideoga inár luí.
Sa chruachás ina bhfuileam, tá gá le h-árdú croí
Ach ní hair a bhionn trácht ach ar cháin is ar chíos
Na filí amháin a chuirfidh an ghruaim ar fán le gáirí
Is a chuirfidh an misneach ag coipeadh in áit an imní
Sea, beir ar do pheann nó tóg chut do phísí
Breac síos do theachtaireacht le teanntas is brí
I láthair na Dáimhe dein é a reacadh go binn
Bíodh sampla do shínsear id’ghriogadh chun gnímh
Ar mhaith le bocht agus nocht is gach dream atá thíos.
An Cheist Lá ‘ le Gobnatan 2011
An Cléireach (Peadar Ó Liatháin)
A cháirde cairn is a mhaithe groí
Bhùr dtrá arís tá tagaithe
Le lán dea chroí is lom lár na firinne
Tá crua cheist chúibh le freagairt
An mallacht é nó eascaine
nó saint lucht Bainc is rachmais
d’fhág sinn I ngeimheall ag mangairí
Nó ag bacachas sa Bhruiséal.
Ar mbánta mín gan macra
Ó Mhálainn síos go Dairbre
Dí-fhostaíocht ár gcreachadh tá.
Is iad na lán rith i gcéin
Nár leor péindlithe Shasanacha
Ár sinsear síos sa lathaigh bhrúigh
Nó dhibir siar thar Sionainn iad
Mar dhaoir san imigéin.
I ndíl chuimhne….
An deireadh seachtaine seo táim ag tabhairt chun cuimhne m’athair, Dónal, a cailleadh um an dtaca seo anuraidh. Bhí sé 74 bliain d’aois.
Seo dán dá chuid a chum sé mar chuimhne ar chara eile liom a d’éag i Lúnasa 1997. Fear óg dárbh ainm Fiachra O’hAodha, fear chomh brea is a bhí ann riamh.
Fomhar 1997
Thainig na h-ealaí aréir,
Ar shaoire ón aigéin
Dhúisíodar mé ‘rís ar maidin
Is ní rabhais ag luí lem thaobh.
Cé leis go ndéanfad caint?
Cé dho go dtabharfad grá?
D’imigh tú leis an taoide
Agus ní thiocfair thar nais go brách.
Coiscéim ar lic an dorais,
cheapas gur tú a bhí ann.
Go h-oban cheartaigh m’aigne
Macalla ar fán ón uaigh.
Ó dá mba mise Críost
d’ardóinn tú arís ón mbás
Ó a Chríost na trócaire
Tabhair dom faoiseamh ar mo pháis.
Duilleoga fómhair ag séideadh
Tá mo smaointe leo chun fáin
Tá na gaotha tríom ag réabadh
Níl aon ghéag ná craobh díom slán;
Agus chím ar íor na spéire
An Nollaig a’ teacht ar luas
Du’ scamail tíntí is tóirní
A shloigfidh mé siar ‘na bpluais.
Seasaim ar imeall na h-aille,
Is an chuilithe mhealtach thíos fúm
Is níl loinnir de ghrian an Earraig
Ná den Samhradh ‘tá ‘mithe uaim
Ní h-aoibhinn blátha na n-áirne
Ná an samhaircín buí cois claí
Nuair a mhúch an chré do gháire
D’fheoigh gach bláth im chroí.
Mise bláth feochta i ngloine
Mise an luaithreach ar thoitín
Mise cúbhar bán ar an dtuille
Nó an peidhleacán insan draoib
Tabhair dom do sholas a chuisle
Cuir an dóchas arís im chroí
Mar anois má déantar mé a chroitheadh
Bead im luaithreach ar neamhní.
le Dónal Ó Liatháin
Imeacht
Is píosa filíochta é seo a chum m’athair, Dónal Ó Liatháin. Rinne mo dheirfiúr, Bríd, é a d’aithris ag béal a uagha nuair a cuireadh é anuraidh. Léim é ó am go cheile nuair a bhíonn a chomhluadar uaim. Ní seo an chéad uair a foilsíódh anseo é ach nach mbionn ath-chraoltaí ar theilifís?
Imeacht
le Dónal Ó Liatháin
Cíorann an bás an gleann gach bliain
Is tógann creach
Ó Chúm na nÉag na tuillte comhrann
Fán Sulán soir
Díríonn méar is buaileann buille
Is tógann leis óg is sean.
Ceol is spórt is clisteacht céirde
Gaois is croi maith, cion is féile
Subháilcí na sean go mear sa chré leis.
Tá coiscéim na gúise mar thóirneach ar mhaol chnuic
San Ínse Mhór is alpach a theacht
Is Ré na bPobal ag eascar glas
Fíon ’a ól de dhroim bó seasc
Is caoire bána an sliabh amach.
Áitreamh éan – cearca fraoigh is naoscaigh
Na daoine imithe nó ag imeacht ’na dtréan-shruth.
I gcliabhán na haigne
A’taithneamh fe ghrian na hóige
Tá imeachtaí, eachtraí
A bhí, is ná beidh arís níos mó.
Lá bainte na mona ar mhullach an Scrithin
Grian Aibreán ag árdú,
Meitheal fear ’na leinte geala
Bainc á nglanadh
Sleain, picí agus sceanna féir i bhfearas
Allas ar dhoinne ‘s ar dheirge a ngruadh
Comh-obair, comh-oilte, comhdhaoine.
Nó sábháilt an fhéir san Doirín Áluinn
Grian an Mheithimh is na scamaill ar luas
Is a scáileanna ’á dtarrac de dhroim na gcnoc anuas;
Geamhair ’na ghlas-muir de thonnta righne,
Is gréasán airgid ar ghormloch.
Trathnóntaí feanaideach’ ag piocadh prataí
Ramhainní ag preabharnaigh sna h-iomairí thíos’
Staisiún le hól, amhráin go maidean
Comhghreann, comhchomhrá, comhdhéanamh reanna.
Sin í an chreach a thógann an bás leis
An cnagaire sanntach ó dhoras is doras
Ní h-eisceacht éinne, níl tig nár réabadh
Sa reilg tá stór i dtaisce ’gainn go léir.
©Gach coipcheart ar chosaint Clann Uí Liatháin 2008
Dáimh Scoil Mhúscraí Uí Fhloinn
Tionólfar Dáimh Scoil Mhúscraí Uí Fhloinn in Ostán Ghobnatan ar an Satharn, 17 Eanáir, ag 7.30in. Is é seo an t-aon cúirt filíochta dá leitheid sa tír. An Monsignor Pádraig O Fiannachta Uachtarán na Dáimh Scoile agus is é Peadar O Liatháin an Cléireach.
An Cuireadh
Fáilte agus fiche go Dáimhscoil Mhúscraí
Roimh baird agus éigis lucht léinn is filí
Fágaíg bhúr mbuartha, bhúr mbrón is imní
Is bíodh caidreamh bhúr gcarad ag ardú bhúr gcroí
Fáilte roimh an ógra , cáilíní agus buachaillí
Fáilte roimh an ngasra ó Chathair Chorcaí
Fáilte roimh an geaingiléirí ó Contae Chiarraí
Fáilte roimh na sluaite ó bhailte Mhúscraí
Beidh ceist chrosta chealgánta ó pheann an rúnaí
Le suaitheadh, le fregairt, le h-áiteamh teasaí
Cé ná beidh baol an go raghfar chun dlí
Agus sé breitheamh an aighnis an scairteadh gáirí
Beidh lucht ráidió agus páipéar is an uair seo TV
Ag scaipeadh is ag alpadh dánta is dréachtaí
Beidh Betsy is an bhantracht ag réiteach cóir bídh
A shásóidh gach éinne gan bhagairt gardaí
An Monsignor Pádraig Ó Fiannachta
An tUachtarán
Ceist na Dáimhe
Im aonar dom ag spaisteoireacht
An spéir im thimpeall scamallach
Anuas dem dhruim am’ thachtadh ‘steach
Lem smaointe duairce damanta
ag casaoid leis an saol
Ansan braon is míle fearthainne
Do raid anuas go tarcuisneach
Ag sileadh síos go talamh uaim
na dhíle fuar bréan
Do rith trím chroí cás Rafteirí
Ar bord Áth Cinn ag taisteal do
Le na bhaitin bán ag priocadh leis,
is a mhaidrín dílis fairis riamh
Gan amharc ar an saol.
Nach daille sinn ná Raifteirí
nach mí-adhmharai, nach bascaithe
Le rialtóirí gan faic acu ach glam agus béic
A chaith na miliúin airgid,
d’fhág sinn sa draoib mar bhacachaibh
Ag iarraidh déirc ar sheandaoine
ní áirím na mic léinn.
Nach aithis is nach eascaine a bhfuil le fáil ag na h-airí sin
Iostas cuí is tiománaí ar bhóthar nó san aer.
Ní fios cé méid ins na h-oifigí ná luach stampaí ar litreacha
Nách suimiúla a bheadh na billí sin
dá ndíolfá iad tú féin.
Peadar Ó Liatháin
An Cléireach
Cuirfear fáilte roimh fhreagraí ar an gCuireadh nó ar an gCéist agus dánta eile ach iad a bheith foilsithe anseo roimh ré. Is féidir iad a sheoladh freisin chuig an seoladh r-phoist seo agus bí cinnte go gcuirfear iad ar fáil don Cléireach le go mbeidh siad á léamh ar an oíche.
Tá sé i gceist freisin go mbeidh míreanna ón oíche á scannánú agus á chraoladh ar an idirlíon. Beifear ábalta teacht orthu anseo nó ar suíomh Youtube iGaeilge.
Imeacht
Is é seo an phíosa filíochta ó pheann m’athair a rinne mo dheirfiúr, Bríd, aithris air ag béal na h-uagha. Más ceadmhach dom é a rá, is píosa filíochta as an ghnath atá ann. Tá súil agam go mbeidh sé mar sholás agus mar chlochmhíle filíochta agaibh…..
Imeacht
An Dálach – Dónal Ó Liatháin
Cíorann an bás an gleann gach bliain
Is tógann creach
Ó Chúm na nÉag na tuillte comhrann
Fán Sulán soir
Díríonn méar is buaileann buille
Is tógann leis óg is sean.
Ceol is spórt is clisteacht céirde
Gaois is croi maith, cion is féile
Subháilcí na sean go mear sa chré leis.
Tá coiscéim na gúise mar thóirneach ar mhaol chnuic
San Ínse Mhór is alpach a theacht
Is Ré na bPobal ag eascar glas
Fíon ’a ól de dhroim bó seasc
Is caoire bána an sliabh amach.
Áitreamh éan – cearca fraoigh is naoscaigh
Na daoine imithe nó ag imeacht ’na dtréan-shruth.
I gcliabhán na haigne
A’taithneamh fe ghrian na hóige
Tá imeachtaí, eachtraí
A bhí, is ná beidh arís níos mó.
Lá bainte na mona ar mhullach an Scrithin
Grian Aibreán ag árdú,
Meitheal fear ’na leinte geala
Bainc á nglanadh
Sleain, picí agus sceanna féir i bhfearas
Allas ar dhoinne ‘s ar dheirge a ngruadh
Comh-obair, comh-oilte, comhdhaoine.
Nó sábháilt an fhéir san Doirín Áluinn
Grian an Mheithimh is na scamaill ar luas
Is a scáileanna ’á dtarrac de dhroim na gcnoc anuas;
Geamhair ’na ghlas-muir de thonnta righne,
Is gréasán airgid ar ghormloch.
Trathnóntaí feanaideach’ ag piocadh prataí
Ramhainní ag preabharnaigh sna h-iomairí thíos’
Staisiún le hól, amhráin go maidean
Comhghreann, comhchomhrá, comhdhéanamh reanna.
Sin í an chreach a thógann an bás leis
An cnagaire sanntach ó dhoras is doras
Ní h-eisceacht éinne, níl tig nár réabadh
Sa reilg tá stór i dtaisce ’gainn go léir.
©Gach coipcheart ar chosaint Clann Uí Liatháin 2008
