Cartlanna Clibe: Éamon Ó Cuív

Ó Cuív agus an chuimhne pholatúil

Freagraí: 2

Éamon Ó Cuív, Aire na Gaeltachta 2002-10

Sa cholún ‘Tuarascáil’ an tseachtain seo tá cur síos ar an méid a deir príomh úrlabhraí an fhreasúra i leith na Gaeilge/na Gaeltachta, Éamon O Cuív. Tá an t-alt bunaithe ar raiteas a d’eisigh Ó Cuív ar a shuíomh idirlín. Sea, an fear céanna a raibh go dtí le déanaí ina Aire Rialtais agus, fiú, go dtí anuraidh, b’é an Aire Gaeltachta.

Cuirim an méid sin in iúl de bhrí go gceapaim go bhfuil sé ligthe i ndearúd ag Éamon féin. Pé scéal é, is léir go bhfuil sé ag súil go bhfuil sé ligthe i ndearúd againne.

San alt seo, deir Éamon go leor agus é fuar go maith faoi pholasaí Ghaeilge/Ghaeltachta an Rialtais atá i gcumhacht anois.

Lena chois sin, bhí an Rialtas ag cothú “éiginnteachta” faoi ról Údarás na Gaeltachta trí mhoill a chur ar phróiseas ceapacháin phríomhfheidhmeannaigh nua. (Faoi láthair, tá príomhfheidhmeannach gníomhach, Seán Ó Labhraí, i mbun an eagrais atá freagrach as cúrsaí fiontraíochta sa Ghaeltacht.)

Anois, ní inniu nó inné gur thosnaigh éiginnteacht faoin bpost seo. Bhí Pádraig O hAoláin le h-eirí as i mí na Márta an bhliain seo chaite, trath go raibh, an Cuíveach ina Aire le cúram na Gaeltachta air. Ach toisc ‘éiginnteacht’ ag an am sin, d’aontaíodh ar shíneadh ama a thabhairt don Aolánach agus fagadh ann é go dtí deireadh na bliana seo.

I bhfírinne mar sin, níl an Rialtas atá i mbun an chúraim faoi láthair ach ag leanúint leis an bpolasaí a thionscnaigh Éamon féin.

Niorbh é sin an t-aon bhuile a bhuail O Cuív ar an Údarás, gan amhras, nó bhí sé ag laghdú go leanúnach an solathar airgid don aisínteacht i rith na seacht mblian do bheith san Aireacht – seo ag trath go raibh an Tiogar Cheilteach ag rith timpeall na tíre agus airgead ag doirteadh amach as na pócaí (chomh fada agus go raibh tú id chónaí i nDáilcheantar ina raibh Aire ann!).

Anois tá an tÚdarás beo de bhrí gur dhíol an áisínteacht roinnt scaireanna a bhí ina seilbh go dtí anuraidh. Mura gcuirtear le deontas an Údaráis go súntasach nuair a ghearrfar an chíste níos déanaí i mbliana, beidh a fhios ag an tÚdarás go bhfuil a phort seinnte.

Ach má tharlaíonn sin, ní feidir an locht ar fad a chuir ar an Rialtas atá istigh nó beidh cuid súntasach de le roinnt ar an Rialtas atá díreach imithe amach an doras.

Chuir sé fonn gáirí orm an méid seo a léamh agus é luaite leis an iar Aire.

Dúirt Ó Cuív gur chuir sé dhá cheist Dála ar an Aire Stáit atá freagrach as cúrsaí Gaeltachta, Dinny McGinley, TD. Dúirt Ó Cuív go raibh na freagraí a fuair sé “thar a bheith éiginnte”.

B’é an Cuíveach féin an máistir ar an bhfreagra éiginnte ar cheisteanna. B’é a scil an freagra a cheilt i gcaint fadalach leadránach faoi dlí agus a leithéid agus b’fhéidir go sleamhnódh sé píosa d’fhreagra na ceiste a cuireadh air isteach i measc na bhfochlasal, áit nach dtabharfaí faoi ndeara chomh súntasach is a raibh sé.

Agus é ag caint ar cheist na Straitéise 20 Bliain, bhí an méid seo le rá aige.

Thug an méid sin air a chreidbheáil go raibh ábhar eile imní ann faoina raibh i gceist ag an Rialtas maidir le straitéis 20 bliain na Gaeilge.

Arís b’é Ó Cuív féin ba mhó a chuir moill ar fhoilsiú na dréacht straitéise. Fán ar fhoilsíodh an Straitéis criochnaithe, bhí cuid mhaith den mhaith a bhí ann roimhe bainte amach as nó uisce curtha tríd.

Anois tá Aire nua, agus Aire Stáit nua, ag féachaint ar na ceiseanna seo. Nílim ag gabhail leithscéal ar son aon mhoill a dheineann siad ach mhaithfí dóibh ath-staidéar a dhéanamh ar an Straitéis seo. Tá moltaí ann ar cheart iad a chur i bhfeidhm láithreach – tá moltaí eile ann nár cheart a chur i bhfeidhm go brach agus is mó arís na moltaí nach bhfuil ann ach ar cheart a bheith ann nó ar baineadh amach iad, go léir le linn suí Ó Cuív agus a cháirde.

Ní miste liom go bhfuil sé ag cur na ceisteanna anois – nó tá na ceisteanna bailí anois an oiread is go raibh siad bailí nuair a bhí seisean i ndorchlaí na cumhachta.

Ag an am chéanna, mothaím go bhfuil sé ag labhairt amhail is nach bhfuil aon cheangal idir Éamon Ó Cuív agus é ag labhairt inniu agus an Éamon Ó Cuív a bhí i gcumhacht dornán seachtainí ó shin.

An fhaid is a leanann Éamon Ó Cuív agus Fianna Fáil leis an leagan seo de pholataíocht ‘Altzheimers’, is é sin ag ligint i ndearmad d’aon ghnó go raibh siad i gcumhacht ní dhá mhí ó shin, beidh siad i dtrioblóid leis an bpobal.

Ba mhór an bhuntáiste do FF dá mbeadh deacracht ag an chuid eile againn na rudaí a rinne siad – agus nár dhearna siad – agus iad i gcumhacht a thabhairt chun cuimhne.

Ag caint ar gan rudaí a ligint i ndearúd, bhí Ó Cuív i Múscraí trí bliana ó shin agus é ag caint ag ocáid de chuid Acadamh Fódhla. Trath an ama sin bhí dráma ag dul ar aghaidh faoi thodhchaí Lá Nua agus bhí cruinniú agam leis. I ndiaidh an chruinnithe, ná raibh aon rath air, cheannaigh mé deoch do, leathcheann fuiscí. Níl sin ligthe i ndearúd agam, a Éamoin, an chéad uair a chastar ar a cheile sinn, is do ghlaoch a bheidh ann!

Deireadh na Roinne?

Freagra

Má tá an Ghaeilge slán mar ábhar riachtanach Ard Teiste – agus is ‘má’ de chineál éigean an méid sin – is cosúil go bhfuil ísliú céime i ndán di agus don Ghaeltacht sa Chomhaireacht.

Nó de réir na luaidreáin atá san aer anocht, níl aon chinnteacht ann go mbeidh Aire Shinsearach le cúram na Gaeilge aige nó aici sa Rialtas nua. Tá ainm Dinny Mac Fhionnghaile á lua mar Aire Stáit i Roinn an Taoisigh agus is cinnte, má cheaptar é, go mbeidh duine maith i mbun an chúraim.

Ach tá daoine nach nglacfaidh leis an ísliú stadais seo don teanga – is cineál mantra é le blianta fada gur cheart go mbeadh Aire Gaeltachta ag bórd na Comhaireachta.

Nílim cinnte gur chuidigh an ‘stadas’ seo leis an nGaeilge nó leis an nGaeltacht riamh – bímíd ró bhuartha uaireannta faoi stadas

Creidim, áfach, gur botún é gan an Ghaeilge/An Ghaeltacht bheith ag Bord an Rialtais mar gheall go gcreidim gur féidir go mbeadh an teanga mar chuid den réiteach ar fhadhbanna na tíre. Creidim go bhfuil poiteansal sa Ghaeilge agus sa chultúr chun sinn a fhuascailt ón mharbhfhaisc atá ar an bpobal le cúpla bliain anois.

Dar liom go raibh an Roinn, mar atá, ag treabhadh sna goirt mícheart le tamall anuas – Acht na dTeangacha Oifigiúla, An Rannóg Aistriúcháin nua agus an Chomhairliúcháin faoin Chaighdeán – gan trácht ar an útamáil fhadalach leis an Straitéis 20 Bliain – ní raibh siad san, níl siad san ag iompar an teanga is an Ghaeltacht, sa chiall is leithne den téarma, go dtí an spás inar cheart di bheith.

Dá mbeadh Roinn ann a leireodh don phobal mhór, is don Rialtas, go raibh an Ghaeilge lárnach san phroiseas chun athbheochan chultúrtha a chur ar bun sa tír, ní doigh liom go mbeadh faobhar á chur ar an tua chun í a dhícheannú anois. In áit sin tá an Roinn tar éis bheith ag baint airgid ó Údarás na Gaeltachta le blianta fada ar mhaithe le cad é, níl a fhios agam.

Má tá éinne le lochtú as an ísliú céime seo, is é an iar Aire Éamon Ó Cuív an t-é sin. Eisean a raibh ina Aire nuair a rinne Colm McCarthy an mholadh fáil reidh leis an Roinn agus é i mbun Bórd Snip Nua agus níl sa bheartas seo ach an tuairisc sin á chur i bhfeidhm. Dá mba rud é go raibh an Roinn lárnach in iarracht chun athbheochan chultúrtha a thiomsú, ní bheadh sé tar éis an moladh a dhéanamh. Is amhlaidh nach raibh an Roinn lárnach i saol an phobail. In áit sin bhí an iar Aire sáite i gcoimhlintí gan brí (An Daingean/Dingle) agus é báite go dtí a dhá chluas i maorláthas mire a spreag sé féin.

Beidh íontas orm má bhionn an maorláthas breise a bhí á moladh sa Straitéis 20 Bliain – go leathnófaí cúramaí Údarás na Gaeltachta chun an Ghaeilge, cúram Fhoras na Gaeilge, a chuimsiú. B’é an oidhreacht a d’fhag Ó Cuív, An Aire Gaeltachta is Measa Riamh dar liom, ná spaghetti junction de mhaorláthas. An chúram a bheidh ar an Aire nua, bíodh sé ina Aire Shínsearach nó ina Aire Shoisireach, an maorláthas sin atá ag tachtadh na teanga a chur ar cheal, an teanga a shaoradh.

Mar a dúirt Ó Riordáin:
Níl laistigh d’aon daoirse ach saoirse ón daoirse sin…

Mary Hanafin, Ciorclán 44/07 agus Fimíneacht Fáil

Freagraí: 8

'F' a fuair Fianna Fáil sa litriú....

Feicim go bhfuil polasaí Ghaeilge seolta ag Fianna Fáil agus is é an phríomh phointe sa pholasaí seo, go bhfuil Fianna Fáil chun cosaint a dhéanamh ar stadas na Gaeilge san Ard Teist.

Ait mar sin gurb í Mary Hanafin a cuireadh chun tosaigh chun íonsaí a dhéanamh ar pholasaí Fhine Gael ar an mbonn ná raibh sé, dar lei, bunaithe ar thaighde eolaíoch agus fianaise neamhspleach.

Ar éigean gur thiteas as mo shuíochán ag gairí nuair a léigh mé an méid seo ó bhéal an Aire Hanafin, an iar-aire Oideachais a d’éisigh an ciorclán úd 07/1044, agus í ag cáineadh go géar seasamh Enda Kenny.

During my time as Minister for Education, when Enda Kenny first proposed to abolish the teaching of Irish as a core subject for the Leaving Cert I pointed to his failure to provide a single shred of evidence or research to support his position.

In the intervening five years, he has failed to come up with a single scientific or research-based argument to support his proposal. The reason for this is simple; there is no evidence to back Enda’s hunch.

Is cuimhin liom gur minigh a ghlaoigh mé ar an Aire Hanafin bunús éigean eolaioch nó fianaisiúil a chur ar fáil maidir leis an gcinneadh deireadh a chur le tumoideachas Ghaeilge tar éis an chéad téarma don naíonán bheag ach ní raibh aon freagra uaithi.

Arís, sa ráiteas seo, tá an Ghaeilge luaite mar chroí ábhar san Ard Teist agus is amhlaidh gur ábhar éigeantach í agus cuirtear síos ar Mhatamaitic agus ar Bhéarla mar chroí-ábhair agus ní ábhair éigeantacha iad. I ráiteas a d’eisigh Foras na Gaeilge an tseachtain seo chaite, mhol siad polasaí FG mar seo:

Aontaíonn Foras na Gaeilge le rún Fhine Gael go ndéanfaí athbhreithniú ar churaclam na Gaeilge ach, os a choinne sin, mholfadh an Foras go tréan nach ndéanfaí aon bheart bonnathraitheach ar nós an Ghaeilge a bhaint de liosta na n-ábhar éigeantach don Ardteistiméireacht. Bhí deacrachtaí ag croí-ábhair Ardteistiméireachta eile, an mhatamaitic mar shampla, ach, in ionad an t-ábhar a bhaint den churaclam, rinneadh athbhreithniú ar an gcuraclam agus ba é toradh a bhí air sin gur tugadh isteach Tionscadal Mata ag leibhéal na hArdteistiméireachta.

Arís tá míthuiscint in áit éigean – ní h-ionann croí ábhar agus ábhar éigeantach mar sin níl aon chiall le moladh an Fhorais nach mbainfí an Ghaeilge ‘de liosta na n-ábhar éigeantach’ nuair nach bhfuil ach an Ghaeilge éigeantach! Chomh maith le sin, dá olc é moladh FG i leith an Ghaeilge san Ard Teist, ní doigh liom go bhfuil sé i gceist ag an pháirtí é a bhaint den churaclam, mar a chreideann an Fhoras is cosúil. Ar aon nós, cad is fiú bheith ag plé le h-eagras ar nós Foras na Gaeilge atá go mór ar chúl na h-imeartha sa chluiche seo.

Deimhníonn polasaí Fhianna Fáil, de réir mar atá sí foilsithe inniu (Dé Domhnaigh), go ngeallann FF:

stádas na Gaeilge mar chroí-ábhar don Ardteist a chaomhnú agus staidéar eolaíoch a dhéanamh ar an dara ábhar Gaeilge a thabhairt isteach le freastal ar riachtanais ar leith daltaí Gaeltachta agus daltaí líofa eile

I bhfianaise stadas FF sna pobal bhreitheanna, is féidir an gheallúint sin a chur i dtaisce sa bhanc nach féidir. Is cinnte má tharlaíonn sé de thimpist nó de mhiorúilt éigean go mbeidh Fianna Fáil agus, go h-áirithe, Mary Hanafin ar ais sa Dáil agus, Dia idir sinn is an t-olc, sa Rialtas, beidh an deis againn an tiomantas nua don bheart atá bunaithe ar thaighde, dea chleachtas agus fianaise a chur i gcuimhne di agus dá comhleacaithe.

Ní léir ó shuíomh idirlín Fhianna Fáil go raibh Eamon Ó Cuív i láthair ag an seoladh seo. Ar a laghad níl aon chuma ar an scéal gur labhair sé ag an ocáid agus is deacair ocáid phoiblí de chuid FF faoin nGaeilge a shamhlú gan oráid ón Chuíveach. Más amhlaidh an scéal, is ait an scéal an méid sin.

Tá an chuma ar an bpolasaí maidir le cúrsaí oideachais go bhfuil polasaí Chonradh na Gaeilge sciobtha acu scun scan – comhartha, b’fhéidir, go bhfuil Fianna Fáil á réiteach féin do thréimhse freasúra ina mbeidh siad ag tapú gach deis chun an Rialtas a íonsaí agus gur beag an baol go mbeidh siad ag cur i bhfeidhm Straitéis Tamhlachta II.

Beidh le feiceáil is dócha.

Dála an scéil, is cosúil go bhfuil profleitheoir ó Mhary bocht nó tá na cúpla focail Ghaeilge a úsáideann sí breac le botúin. Cheapas gur múinteoir Ghaeilge í – b’fhéidir go léiríonn sin an fhadhb!

Léiríonn suirbhéanna éagsúla go bhfuil dearcadh níos dearfaí ag pobal na hÉireann i leith na Gaeilge ná mar bhí le blianta fad.

Ar an imeall….arís

Freagraí: 3

Tugadh léargas dúinn ar dhearcadh an Rialtais i leith na Gaeltachta inniu nuair a ghairm an Taoiseach, Brian O Cómhainn, cruinniú mullaigh d’aon aisínteacht stáit deag a bhionn ag plé le cursaí fostaíochta.   De réir na tuairisce seo san Irish Times, b’é an sprioc a bhí ag dTaoiseach, de réir mar a nocht sé ag an gcruinniú;

“What Government is doing is making sure all our State agencies are focused on the need to retain jobs and create jobs…,” he said.

Is fiú, go h-áirithe, liosta na n-áisínteachtaí a tugadh cuireadh dóibh bheith i láthair ag an gcruinniú:

The groups attending the meeting were the IDA; Enterprise Ireland; Forfás; Fás; Bord Bia; Fáilte Ireland; Tourism Ireland; Science Foundation Ireland; the Sustainable Energy Authority;  the Higher Education Authority and the City and County Managers Association.

Tá an IDA agus Enterprise Ireland luaite ar an liosta seo – ach cá bhfuil Udarás na Gaeltachta, áisínteacht atá chomh h-eifeachtach ar a laghad ag cruthú postanna is atá an bheirt eile.   Níl a fhios agam an é an Irish Times a d’fhag an tUdarás ar lár ón dtuairisc – nó ná bhfuair siad cuireadh a bheith i láthair.

Cé go bhféadfadh sé tarlú go raibh an tUdarás i láthair ach gur fhagadh ar lár ón dtuairisc iad, ní doigh liom gur sin a thárla.   Creidim gur léargas é seo ar chomh h-imeallach is atá an Ghaeltacht/an Ghaeilge de rér an Rialtas.  Botún é an Ghaeilge/an Ghaeltacht a fhágaint ar lár.

Agus, gan amhras, cuireann sé ceist bunusach mar gheall ar choimitmint an Rialtais i leith a Ráiteas i leith na Gaeilge (2006) agus gach a lean é sin.   An bhfuil an Ghaeilge is an Ghaeltacht lárnach nó imeallach i saol na tíre chomh fada is a bhaineann sé leis an Rialtas?

An Ghaeilge ina teanga rúnda?

Freagraí: 4

Agus sinn sáite inár ghnóthaí féin le tamall, nior thugamar faoi ndeara go raibh cúrsaí an tsaoil ag titim amach go fóíll.    An chuid is mó de na cúrsaí sin, ní bhaineann siad linn morán.  Níl aon radharc faighte againn anseo i Múscraí ar luaithreach bholcáin na hIoslainne ach seans gurb é sin an smúit ar mo ghluaistean!

Le linn na deireadh seachtaine, bhí imeachtaí éagsúla ag titim amach.  Bhí Ard Fheis an Chonartha ar siúl i Luimneach.  Anseo i gCúil Aodha bhí slán á fhagail againn lenár gcáirde Briotánacha a tháinig ar chuairt chomhcheangail agus beimíd ag tabhairt cuairte orthu sa Bhriotáin i mí Lúnasa.    Tar éis dúinn slán a fhágáil leo, bhí dhá lá cruaigh oibre romhainn ag glanadh amach ár sean teach nó táimíd bogtha go dtí teach nua anois leis an seoladh:  Doire’n Chuilinn, Cúil Aodha (seoladh níos fearr agus níos saibhre sa chultúr ná Hollywood LA!).

Aréir, bhí óglaigh Naomh Abán ag tabhairt aghaidh ar an Dhomhnach Mhóir i gCraobh Fé 21 Lár Chorcaí.  Ní raibh an t-adh leo – ach bhaineamar taithneamh as an gcluiche, oíche amuigh faoin aer, comhartha chinnte de theacht an tSamhraidh.

Agus anois táimíd ag ullmhú go dícheallach le h-aghaidh Cuairt na bhFilí Albanacha ar Mhúscraí oíche amarach, Dé Máirt 20 Aibreán, nuair a bheidh ceoltóirí, amhránaithe agus filí Mhúscraí ag cur fáilte roimh ár gcomh Cheiltigh go dtí an taobh ó dheas de Sruth na Maoile.

Sin réamhrá fada a dhothain agus níl aon bhaint aige le h-abhar na trachtaireachta seo.   Is é sin an íonsaí is déanaí ar an nGaeilge ag colúnaí i nuachtán Bhéarla.

Dar le David Kenny, ag scríobh do sa Sunday Tribune,  tá an Ghaeilge ró leathdránach ar go leor cúiseanna ach ar na cúiseanna seo go h-áírithe:

The chief problem with Irish was the humourless, dry way it was taught. Pádraic Ó Conaire’s ‘M’asal Beag Dubh’ (‘My Little Black Ass’) may have sounded like a Harlem porno mag, but was as interesting as watching donkey poo drying.

D’aontóinn le David faoi sin. Nior thaitin na scéalta sin liom ar chorr ar bith.  Bhain siad leis an aimsir chaite.  Asal beag dubh?  Ní fhaca mise asal riamh ach cois trá.  Ar ndóígh is ‘íomhá’ atá luaite go mór leis an Ghaeltacht an asal céanna, agus dhá chiseán móna ar a dhroim,  agus fear manntach le caipín á tharraingt.      B’fhéidir gur cheart do David amharc ar Nuacht 24 le teacht ar thuiscint éagsúil faoi abhar leitheoireachta pháistí na linne seo.

Ceist eile a bhí ag David, bhain sé lenár sean cara, Peig.

What gaeilgeoir fundamentalism also ignores is that Ireland loves English. Whenever we market ourselves abroad, we point to our great writers: Wilde, Yeats, Joyce. They all wrote in English, not Irish. Have you ever seen a souvenir tea towel with Peig Sayers’ face on it?

I gcead dhuit David, níl a fhios agam faoin ‘tea towel’ ach tá t-léine agam le aghaidh Pheig air agus is é an t léine is mó a thaithníonn liom é a chaitheamh na laethannta seo.     Tuigim go bhfuil an margaíocht á dhéanamh ar na scriobhnóirí móra Béarla – agus chaith ar a laghad beirt den triúr atá luaite agat cuid is mó dá saol thar lear.    Ní h-ionann sin agus a rá nach féidir aghaidheanna na scríobhnóirí Ghaeilge a úsáid freisin.  Is scríobhnóir le clú idirnáisiúnta é Seán O Riordáin mar shampla agus b’fhéidir gur cheart dúinn níos mó tairbhe a bhaint as.

Ach tuigim anois cén fath go raibh tú ag scríobh an ailt sin – agus nach olc le Gaeilge amach is amach atá i gceist.    Rud eile atá ann.

Schoolkids still don’t love Irish. RTé reported last week that more students are seeking exemption from doing it on learning-disability grounds. However, half of this year’s exempted Leaving students are sitting other language exams.

Some parents are using the exemption to get their children out of studying what they see as a difficult subject. It’s entirely understandable. Dropping Irish means a better chance of more points, which means a better chance of a job. Irish should not be compulsory for the Leaving Cert – its outcome is far too important.

Still, it’s perplexing to think that parents will brand their kids ‘special needs’ to get them out of doing something difficult. To teach them it’s okay to break the rules if you can get away with it. Maybe I’d do the same if I had kids. Maybe abusing the exemption is our generation’s revenge on Peig.

Díoltas é míúsáid na diolúine ar an míúsáid a baineadh as na glúinte dalta a cuireadh iacaill orthu staidéar a dhéanamh ar Peig.   Agus deineadh míúsáid ar Pheig freisin.  Nár deineadh eagarthóireacht ar a leabhar chun an leagan is measa den saol a léiriú ionas go mbeadh daoine buioch as an saol a bhí acu.  Dá olc é, ní bheadh sé níos measa ná saol Pheig ar an mBlascaod Mhór!

Sílim gur féidir linn cur síos a dhéanamh ar alt David Kenny sa ghnath slí – ionsaí eile ar an nGaeilge i nuachtán mhór Béarla, quelle surprise! – ach tá blaisín den fhírinne sa mhéid a deir sé freisin, go h-áirithe an abairt seo.

We had no need for Irish and were never given any reason to love it

Níl aon cheist ach go bhfuil grá agam don Ghaeilge – agus ag cuid mhór againn.  Ach ní mór dúinn smaoineamh ar an dream nach bhfuil an grá céanna don teanga, ar chúiseanna nach mbaineann le biogóidiocht nó rud ar bith eile den tsort sin.       Go deimhin is cosúil go bhfuil ár n-éilimh ar ár gcearta ag cothú breis fuatha agus fuachta don teanga.

Gaeilgeoir fundamentalism was a major turn-off. This fundamentalism was in evidence again in Clare last February. County councillors complained that they had spent €30,250 translating three development plans into Irish, but nobody wanted to buy them. Then-Gaeltacht minister Eamon Ó Cuív insisted the practice should continue nonetheless. Idiotic wastefulness like that turns people against Irish.

Cé dheirfeadh nach bhfuil an cheart aige?  Cé dheirfeadh nach n-iompaíonn cur amú airgid ar aistriúcháin nach léitear daoine i gcoinne na Gaeilge.   Iompaíonn sé mise i gcoinnibh an teanga – bhuel iad san atá ag brú an pholasaí mí amharach seo.

Nílim cinnte an bhfuil an cheart ag an iriseoir nuair a mholann sé mar reiteach:

Gaeilge can’t compete with that kind of marketing. For it to appeal to a wider audience it has to dumb down. It has to be conversational, not literary. It needs to be promoted as Ireland’s secret language. The one you can insult foreigners in, when they’re eavesdropping, for example.

Ach is cinnte go bhfuil plean nua ag teastáil chun an grá don teanga atá ionainn de réir gach pobal bhreith, an grá sin a mhúscailt.    An bhfuil aoinne ann atá ábalta tabhairt faoin dúshlán sin?

Sin í an phríómh cheist atá le freagairt chun go gcomhlíonfaí spriocanna an Dréacht Straitéis 20 Bliana don Ghaeilge.



Airí nua, aireachtaí nua

Freagra

Dúirt go leor trachtairí trathnóna gur cur chuige ‘íostach’ a bhí ag an dTaoiseach, Brian Cowen, agus é i mbun athshuathadh Rialtais inniu.   Cheapfá gur léirmheas ar ealaíontóir a bhí á dheanamh acu seachas rud ar bith eile.

Ní h-aon Picasso é Brian Cowen – ach is dócha go bhfuil ealaíon áirithe i gceist le roghnú airí agus, chomh tabhachtach céanna, cumadh agus díchumadh aireachtaí.

Tá suim ar leith agam sna h-aireachtaí seachas sna h-airí féin.  Is féidir a rá, mar shampla, gur beag an difir a dheineann Aire thar Aire eile, cibé cén pearsa atá i gceist.  Is é an stat sheirbhís ar chúl an Aire a chuireann an polasaí i bhfeidhm agus tá go leor ag brath ar an meon aigne atá ag na stat sheirbhísigh.

Is cosúil go bhfuil orainn slán a fhágáil le hÉamon O Cuív ón Roinn Ghnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta – ach go bhfuil fear Chorr na Móna curtha i mbun Roinn nua, Roinn na Cosanta Shoisialta.

Tá Aire nua Gaeltachta ann – Pat Carey TD – agus tá  cúramaí nua ag a Roinn  freisin, agus an chuma ar an scéal go bhfuil sean chúram ag imeacht ón Roinn.   Feasta ní bheidh cúram Ghnóthaí Tuaithe ar an Roinn seo nó ní bheidh guth timpeall bhórd na Comhaireachta ag phobal tuaithe na hÉireann.

Agus é ráite go minic go bhfuil géarchéim i saol tuaithe na tíre seo, cad é a deir sé nach bhfuil cúram ‘saol na tuaithe’ ar aon aire shinsearach?

Tá Mary Coughlan ag coinneáil a post mar Thánaiste – ach beidh sí á dhéanamh i roinn eile, An Roinn Oideachais agus Scileanna.   Agus tá Batt O’Keeffe bogtha go dtí an Roinn Fiontar, Tradála agus Nuálachta.   Bhí cúram na fostaíochta ar an Roinn seo roimhe – ach anois tá ‘foxtaíocht’ ar iarraidh ó chúramaí na Roinne seo.  Tá seo déanta aige trath go bhfuil géarchéim fostaíóchta ann agus breis is 100,000+ níos mó ar an dól i mbliana thar mar a bhí anuraidh.      Deirtear go mbeidh cúram na fostaíochta á roinnt idir dhá roinn – ach nílim soiléir cén dhá roinn a roinnfidh an chúram agus, anuas ar sin, cén fath go ndéanfá sin nuair a cheapfá gur tosaíocht é an fhostaíócht.

Maidir le Mary Coughlan, b’fhéidir gur aitheantas atá ann ar an dtuiscint atá aici ar chúrsaí eolaiochta – nó nach bhfuil aici ar na cursaí sin, gur baineadh eolaíocht mar chúram ón Roinn Oideachais.   Nach ise a luaigh Teoiric na h-éabhlóíde le Albert Einstein?   Bhí fadhb i gcónaí ag an Roinn Oideachais leis an Eolaíocht – thog sé tamall mhaith orthu glacadh le taighde eolaíoch ar fheabhas agus eifeacht na nGaelscoileanna is an Ghaeloideachais.

Má tá dea scéal ann ó bhearta an lae inniu, is é go bhfuil ‘cultúr’ ar nais mar chúram d’Aire Shínsearach.  Nílim cinnte gurb í Mary Hanafin an t-é a roghnóinn don phost seo.  Sin ráite -tá sé tabhachtach go mbeadh ‘cultúr’ ann.  Tá Roinn Chultúr ag gach tír eile san Aontas Eorpach chomh fada agus is eol dom.   Tá deis ann an Chultúr a chur chun tosaigh agus é a úsáid chun deiseanna nua a chruthú do thodhchaí na tíre.

Tá roinn nua, Cosaint Shoisialta, ag Eamon O Cuív agus tuigtear duínn gur ardú céime é seo.  Beidh go leor cúramaí a bhaineann le cúrsaí dífhostaíochta is íocaíochtaí leasa shoisialta faoina láimh.

Is cinnte gur cur chuige íostach é ar an gcéad fhéachaint – ach b’fhéidir go bhfuil níos mó nó níos lú i gceist nuair a dheintear scrúdú níos doimhne ar an scéal!

Hamlet, An tAire agus An Chaighdeán Oifigiúil

Freagraí: 6

it is a custom
More honor’d in the breach than the observance

Sliocht ghairid ó dhráma Shakespeare, Hamlet, a ritheann liom ar chloisint an scéil go bhfuil sé fógartha ag an Aire Ghnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta, Éamon  O Cuív, go bhfuil sé le coiste a cheapadh chun athbhreithniú a dhéanamh ar an gCaighdeán Oifigiúil.

Anois tá cloiste agam faoin Chaighdeán Oifigiúil – ach ní dluth cháirde sinn, mar is léir duit is dócha freisin.  Dá mbeadh leathnach ag An Chaighdeán Oifigiúil ar Facebook, ní fheadar an mbeinn ina chara leis.     An mbeifeá?

Is dócha gurb iad na focail seo, ón bpreas raiteas, na focail is mó a spreagfaidh meangadh ar m’aghaidh agus, cá bhfios, d’aghaidh freisin.

Ceapfaidh an tAire Coiste Stiúrtha leis an athbhreithniú a chur chun cinn,

Is iomaí coiste atá ceaptha ag an Aire i gcaitheamh na mblianta. Dá luaithe iad a bheith ceaptha cailleadh iad in áit eigean ar Oileán Chragaí, amhail leis an dream úd ar an oileán sin sa sraith theilifíse, Lost.  Murach nod sin do ‘Ar Son Na Cúise’, ní fheadar cad é!

Coiste 'An Chaighdeán Oifigiúil' ag a gcéad cruinniú

Deirtear sa phreas raiteas go mbeidh ballraíocht an choiste á fhógairt ag an gcéad cruinniu.  Fuair iGaeilge griangraf de bhaill an choiste  agus foilsímíd go h-eisiach anseo ar chlé an ghriangraf sin.  Féach an aithníonn sibh aoinne ann.

Is cosúil go mbeidh ‘proiseas céimnithe’ ar bun san athbhreithniú seo.  Agus beidh dhá chéim comhairliúcháin ag gabhail le gach céim athbhreithnithe.  Deirtear sa phreas raiteas go mbeidh an chéad chéim reidh faoi Mheitheamh 2011 (tá súil acu!).

Beidh íontas orm má tharlaíonn sin ós rud é nach cuimhin liom tuairisc ar bith ó choiste a roghnaigh an Aire a bheith foilsithe de réir an sceidil a bhí geallta ar an lá a seoladh é.     Ach sin scéal eile.

Tá an méid seo le rá ag an Aire ina ráiteas:

“Cúis mhór áthais dom an togra stairiúil seo a fhógairt ag tús Sheachtain na Gaeilge. Tá teangacha orgánach agus athraíonn said thar na glúinte. Tá sé tábhachtach go bhféadfadh an Caighdeán Oifigiúil freastal ar riachtanais na haoise seo.

Aithnítear anseo gur rud beo an teanga agus go n-athraíonn siad thar na glúinte.   Agus sa chéad abairt eile deir sé go mbeidh sé ag súil le Caighdeán Oifigiúil a dhéanfaidh ‘freastal ar riachtanais na h-aoise seo’.   Is léir ón méid go bhfuil an Aire idir dhá thine Bealtaine – nó má tá an teanga de shíor ag athrú, chun feabhais nó chun donais (mar a chreideann go leor), cén mhaith ag a bheith cumadh proisis chun Caighdeán Oifigiúil a ullmhú a dhéanfaidh riar ar riachtanais na h-aoise seo.   Fán am a bheidh an chéad chéim den athbhreithniú foilsithe, beidh an teanga imithe chun tosaigh air.   Is cinnte gur proiseas é seo nach mbeidh aon deireadh leis agus go bhfuil sé dírithe ar ‘theanga riaracháin’ seachas ar rud ar bith eile.   Trath cheiliúrtha do lucht an aistriucháin!

Más é seo an freagra atá ag an Aire, chun tús a chur le ceiliúradh Sheachtain na Gaeilge, ar imeachtaí ón bpobal aníos ar nós ‘Rith 2010,  b’fhéidir nár mhiste go bhfuil a ainm á lua go tréan le bogadh ón Roinn seo in athshuathadh na Comhaireachta atá á thuar ag trachtairí pholatúla.

Léiríónn sé a easpa shamhlaíochta agus chomh as tiúin atá sé le cainteoirí na Gaeilge sa phobal.