1981

1981. urtea

Urteak:	1978  • 1979  • 1980 • 1981 • 1982 • 1983 • 1984
Hamarkadak:	1960(e)koa • 1970(e)koa • 1980(e)koa • 1990(e)koa • 2000(e)koa
Mendeak:	XIX.a • XX.a • XXI.a

1981 beste egutegi batzuetan

Gregoriotar egutegia	1981 MCMLXXXI
Ab urbe condita	2734
Armeniar egutegia	1430 ԹՎ ՌՆԼ
Bahá'í egutegia	137 – 138
Bengaliar egutegia	1388
Berber egutegia	2931
Egutegi budista	2525
Myanmarko egutegia	1343
Bizantziar egutegia	7489 – 7490
Koptoen egutegia	1697 – 1698
Etiopiar egutegia	1973 – 1974
Hebrear egutegia	5741 – 5742
Egutegi hinduak
- Bikram Samwat	2037 – 2038
- Shaka Samvat	1903 – 1904
- Kali Yuga	5082 – 5083
Holozeniar egutegia	11981
Iraniar egutegia	1359 – 1360
Islamiar egutegia	1401 – 1402
Japoniar egutegia	Shōwa 56 (昭和56年)
Korear egutegia	4314
Thailandiar eguzki egutegia	2524
Unix denbora	347155200 – 378691199

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• 1981eko Irlandako gose greba: Ipar Irlandako gatazka garaian irlandar errepublikar presoek burututako protestaldien ondorioz bututako gose-greba; 10 gose grebalari hil ziren, tartean Bobby Sands, Erresuma Batuko Parlamenturako legebiltzarkide hautatua.
• Urtarrilaren 8a - Andorran lehen aldiz presidente bat aukeratu zuten.
• Urtarrilaren 20a - Ronald Reagan AEBetako presidente izendatu zuten, Jimmy Carter ordezkatuz.
• Otsailaren 4a - Espainiako erregeak, Gernikako foruak zin egin zituen.
• Otsailaren 13a - Joxe Arregi Izagirre, ETAkide zizurkildarra hil zen pairatutako torturen ondorioz.
• Otsailaren 23a - Espainiako militar talde batek estatu kolpea eman zuen. Kolpearen ekintza nagusia Madrilgo Kongresua, kongresukideekin batera, armaz hartzea izan zen. Kongresua goardia zibil talde batek hartu zuen Antonio Tejero Molina teniente koronela buru zutela. Kolpeak egonezin handia sortarazi zuen 23tik 24rako gauean. Juan Karlos I.aren interbentzioaren ondoren, kolpeak porrot egin zuen. Kongresukideak 24ko goizean geratu ziren aske, goardia zibilen errendizioarekin batera.
• Maiatzaren 10a -
  • Guardia Zibilak Juan Mañas Morales, Luis Montero García eta Luis Manuel Cobo Mier Santanderko gazteak torturatu eta hil zituen Almerian, ETAko kideak zirelakoan.
  • François Mitterrand Frantziako presidente izendatu zuten.
• Maiatzaren 13a - Mehmet Ali Agca-k Joan Paulo II Aita Santuaren aurka atentatua egin zuen Erroman (Italia).
• Ekainaren 4a - HIESaren birusak eragindako lehen heriotza, Ameriketako Estatu Batuetan.
• Azaroaren 1a - Antigua eta Barbudak independentzia lortu zuen.

Arte eta kultura

• Irailaren 10a - "Gernika" margolana Espainiara eraman zuten New Yorkeko Museum of Modern Art (MoMA) museotik, beste 23 irudirekin batera.

Zientzia eta teknologia

• Irailaren 22a - Frantziako abiadura handiko trenak, TGVak, lehen bidaia egin zuen Paris eta Lyon bitartean.

Kirolak

• Apirilaren 26a - Real Sociedad Donostiako futbol taldeak bere historian lehenengo aldiz Espainiako Liga txapelketa irabaztea lortu zuen, Arconada, Zamora, Lopez Ufarte eta Satrustegi bezalako jokalariek talde mitikoa osatzen zutela. Hurrengo denboraldian arrakasta bera errepikatuko zuten.
• Uztailaren 19a - Bernard Hinaultek Frantziako Tourra hirugarren aldiz irabazi zuen.

Jaiotzak

• Urtarrilaren 19a - Asier Del Horno, bizkaitar futbolaria.
• Urtarrilaren 28a - Elijah Wood, estatubatuar aktorea.
• Otsailaren 10a - Natasha St-Pier, kanadar abeslaria.
• Martxoaren 10a - Samuel Eto'o, kamerundar futbolaria.
• Martxoaren 18a - Fabian Cancellara, suitzar txirrindularia.
• Apirilaren 18a - Aintzane Gamiz, gipuzkoar aktorea.
• Apirilaren 20a - Uxue Apaolaza, gipuzkoar idazlea.
• Apirilaren 25a - Felipe Massa, 1 Formulako brasildar gidaria.
• Apirilaren 28a - Jessica Alba, estatubatuar aktorea.
• Maiatzaren 5a - Craig David, britainiar abeslaria.
• Maiatzaren 20a - Iker Casillas, espainiar futbolaria.
• Ekainaren 7a - Anna Kournikova, errusiar tenislaria.
• Ekainaren 9a - Natalie Portman, israeldar aktorea.
• Uztailaren 29a - Fernando Alonso, 1 Formulako gidari asturiarra.
• Abuztuaren 8a - Roger Federer, suitzar tenislaria.
• Irailaren 4a - Beyonce Knowles, estatubatuar abeslaria.
• Irailaren 15a - Nerea Elustondo, gipuzkoar bertsolaria.
• Irailaren 20a - Feliciano Lopez, espainiar tenislaria.
• Irailaren 26a - Serena Williams, estatubatuar tenislaria.
• Urriaren 27a - Katixa Agirre, arabar dazlea.
• Azaroaren 4a - Juan Martinez de Irujo, nafar pilotaria.
• Azaroaren 25a - Xabi Alonso, gipuzkoar futbolaria.
• Abenduaren 2a - Britney Spears, estatubatuar abeslaria.
• Abenduaren 3a - David Villa, espainiar futbolaria.

Heriotzak

• Urtarrilaren 1a - Manuel de Irujo, nafar abokatu eta politikari jeltzalea (j. 1891).
• Urtarrilaren 5a - Harold Clayton Urey, estatubatuar kimikaria, 1934ko Kimikako Nobel Saria (j. 1893).
• Urtarrilaren 5a - Lanza del Vasto, italiar-frantziar pentsalari eta idazlea (j. 1901).
• Urtarrilaren 6a - Archibald Joseph Cronin, ingeles eleberrigilea (j. 1896).
• Urtarrilaren 22a - María Moliner, filologo espainiarra (j. 1900).
• Urtarrilaren 23a - Samuel Barber, estatubatuar konpositorea (j. 1910).
• Otsailaren 9a- Telesforo Monzon, bergarar idazle, euskaltzain eta politikaria, buruzagi jelkidea eta ondoren Herri Batasunaren sortzaileetako bat (j. 1904).
• Otsailaren 13a - Joxe Arregi, ETAkide zizurkildarra (j. 1951).
• Otsailaren 17a - Roberto Etxebarria, euskal herritar futbolaria (j. 1908).
• Otsailaren 19a - Juan Thalamas Labandibar, gipuzkoar apaiza, filosofo, idazle, poeta eta soziologoa (j. 1906).
• Otsailaren 28a - Álvaro Cunqueiro, galiziar idazle eta kazetaria (j. 1911).
• Martxoaren 9a - Max Delbruck, estatubatuar biologoa, 1969ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1906).
• Martxoaren 15a - René Clair, frantziar zinemagilea (j. 1898).
• Apirilaren 12a - Joe Louis, estatubatuar boxeolaria, ondoz ondoko 140 hilabetez pisu astunetako munduko txapelduna (j. 1914).
• Apirilaren 23a - Josep Pla, kataluniar idazlea (j. 1897).
• Apirilaren 27a - Demetrio Beriain, Kataluniako nafar anarkista eta idazlea (j. 1911).
• Apirilaren 30a - Paco Bienzobas, euskal herritar futbolaria (j. 1909).
• Maiatzaren 1a - Rafael Aizpun, nafar legelari eta politikaria (j. 1889).
• Maiatzaren 1a - Heinosuke Gosho, japoniar zinemagilea (j. 1902).
• Maiatzaren 5a - Bobby Sands, IRAko kide mitikoa, 1981eko Irlandako gose greban (j. 1954).
• Maiatzaren 11 - Odd Hassel, norvegiar kimikaria, 1969ko Kimikako Nobel Saria (j. 1897).
• Maiatzaren 11 - Bob Marley, jamaikar reggae musikaria (j. 1945).
• Maiatzaren 18a - William Saroyan, estatubatuar idazlea (j. 1908).
• Maiatzaren 23a - Joaquín Roa, euskal aktorea (j. 1895).
• Maiatzaren 25a - Ruby Payne-Scott, australiar fisikari eta astronomoa, erradiofisikan eta irrati-astronomian aitzindarietako bat (j. 1912).
• Ekainaren 4a - Augustin Anabitarte, gipuzkoar idazlea eta euskaltzain urgazlea (j. 1891).
• Ekainaren 19a - Lotte Reiniger, alemaniar zinema zuzendaria, marrazki bizidunen egilea (j. 1899).
• Uztailaren 16a - Jacob Wolfowitz, poloniar-estatubatuar estatistikaria (j. 1910).
• Uztailaren 19a - José María Pemán, espainiar idazle, politikari eta intelektuala (j. 1897).
• Uztailaren 21a - José Daniel Lacalle, euskal herritar militarra, Espainiako Aire Ministroa (j. 1897).
• Uztailaren 22a - Mattin Treku, euskal idazle eta bertsolaria (j. 1916).
• Uztailaren 26a - Etienne Salaberri, So egilea, euskal apaiz, idazle eta kazetaria (j. 1903).
• Uztailaren 27a - William Wyler, suitzar-estatubatuar film zuzendaria (j. 1902).
• Abuztuaren 1a - Álvaro de Laiglesia, gipuzkoar eleberrigilea, antzerkigilea eta kazetaria (j. 1922).
• Abuztuaren 4a - Melvyn Douglas, estatubatuar aktorea (j. 1901).
• Abuztuaren 5a - Jerzy Neyman, poloniar-estatubatuar matematikari eta estatistikaria (j. 1894).
• Abuztuaren 29a - Mariano Ansó, Iruñeko lehen alkate errepublikarra (j. 1889).
• Irailaren 3a - Rensis Likert, estatubatuar psikologo eta kudeaketa-aditua, Likert eskalaren sortzailea (j. 1903).
• Irailaren 8a - Patricio Caicedo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. 1899).
• Irailaren 8a - Bill Shankly, futbol manager eskoziarra (j. 1913).
• Irailaren 8a - Hideki Yukawa, japoniar fisikaria, 1949ko Fisikako Nobel Saria (j. 1907).
• Irailaren 9a - Jacques Lacan, frantziar psikiatra (j. 1901).
• Irailaren 12a - Eugenio Montale, italiar olerkaria, 1975eko Literaturako Nobel Saria (j. 1896).
• Irailaren 15a - Imanol Berriatua, euskal idazle, fraide frantziskotar eta euskaltzaina (j. 1914).
• Irailaren 16a - Tene Mujika, debar idazlea (j. 1888).
• Urriaren 6a - Anuar as Sadat, Egiptoko presidentea (j. 1918).
• Urriaren 17a - Luis Bernaola, bizkaitar jesuita eta ekonomialaria (j. 1903).
• Azaroaren 1a - Joan Iturralde, euskal apaiza (j. 1897).
• Azaroaren 10a - Abel Gance, frantziar zinemagilea (j. 1889).
• Azaroaren 22a - Hans Adolf Krebs, alemaniar biokimikaria, 1953ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1900).
• Azaroaren 26a - Max Euwe, nederlandar xake jokalaria eta FIDEko presidentea (j. 1901).
• Azaroaren 29a - Natalie Wood, AEBetako aktoresa (j. 1938).
• Abenduaren 8a - Big Walter Horton, estatubatuar abeslari eta harmonika-jotzailea (j. 1917).
• Abenduaren 29a - Miroslav Krleža, kroaziar idazlea (j. 1893).
• Hélène Elizaga, lapurtar margolaria (j. 1896).
• Jan Gaztelu-Etxegorri, okzitanierazko zuberoar idazlea (j. 1896).
• Juan Agustin Zumalabe, euskal olerkaria eta itzultzailea (j. 1914).
• Julio Jauregi Lasanta, bizkaitar politikaria (j. 1910).
• Lezo Urreztieta, euskal itsasgizon, abertzale, mugalari eta kontrabandista (j. 1907).
• Ramon Belaustegigoitia, Rabel, arabar idazle eta futbolaria (j. 1891).
• Alberto Schommer Koch, alemaniar argazkilaria, Alberto Schommer García arabar argazkilariaren aita (j. 1897).
• Alphonse De Waelhens, belgikar filosofo neoeskolastikoa (j. 1911).
• Petar Đurkovic, serbiar astronomoa (j. 1908).

Nobel saridunak:

• Fisika: Nicolaas Bloembergen, Arthur Leonard Schawlow eta Kai M. Siegbahn.
• Kimika: Kenichi Fukui eta Roald Hoffmann.
• Literatura: Elias Canetti.
• Medikuntza: Roger W. Sperry, David H. Hubel eta Torsten N. Wiesel.
• Ekonomia: James Tobin.
• Bakea: Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandataria.

---

Agintariak

[[Fitxategi:Libia|10x10px|1981|link=|alt=Muammar al-Gaddafi]]

[[Fitxategi:Kanada|10x10px|1981|link=]]

[[Fitxategi:Errusia|10x10px|1981|link=]]

[[Fitxategi:Espainia|10x10px|1981|link=|alt=Leopoldo Calvo Sotelo]]

Munduko agintariak 1981. urtean

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: 1981