Wikipedia
|
||||
|
||||
  |
||||
| Data powstania | 15 stycznia 2001 | |||
| Autor | Jimmy Wales | |||
| Właściciel | Wikimedia Foundation | |||
| Rejestracja | opcjonalnie | |||
| Wersje językowe | 294 | |||
| Miejsce w Alexa.com | 6[1] | |||
| http://wikipedia.org | ||||
Wikipedia – wielojęzyczna encyklopedia internetowa działająca w oparciu o zasadę otwartej treści. Funkcjonuje wykorzystując oprogramowanie MediaWiki (haw. wiki – „szybko”, „prędko”), wywodzące się z koncepcji WikiWikiWeb, umożliwiające edycję każdemu użytkownikowi odwiedzającemu stronę i aktualizację jej treści w czasie rzeczywistym[2]. Słowo Wikipedia jest neologizmem powstałym w wyniku połączenia wyrazów wiki i encyklopedia. Slogan Wikipedii brzmi: „Wolna encyklopedia, którą każdy może redagować”.
Wikipedia powstała 15 stycznia 2001 roku jako projekt pomocniczy pisanej przez ekspertów i nieistniejącej już Nupedii. Od 2003 zarządzana jest przez organizację non-profit Wikimedia Foundation. W listopadzie 2015 Wikipedia miała ponad 36,9 miliona artykułów we wszystkich wersjach językowych[3], w tym ponad 5 mln artykułów w wersji anglojęzycznej oraz ponad 1,1 miliona artykułów w wersji polskojęzycznej[4]. W kwietniu 2015 roku istniały 288 wersje językowe Wikipedii[5], z czego w sierpniu 2016 roku 58 miało ponad 100 tys. artykułów[6]. Wikipedie polsko- i niemieckojęzyczna zostały również wydane na płycie DVD.
Od początku istnienia Wikipedia zdobywa coraz większą popularność[7], a Wikimedia Foundation nią zarządzająca uruchomiła też różne projekty siostrzane. Wikipedia jest jedną z najczęściej odwiedzanych stron internetowych[8][9], a wiele stron uruchomiło jej mirrory lub forki.
Współzałożyciel Wikipedii Jimmy Wales nazwał ją „próbą stworzenia i rozpowszechnienia wielojęzycznej wolnej encyklopedii o najwyższym możliwym poziomie dla każdej osoby na Ziemi w jej własnym języku”[10].
Spis treści
Historia[edytuj]
Wikipedia powstała jako projekt uzupełniający dla Nupedii, darmowej encyklopedii internetowej, w której artykuły mogły być pisane przez każdego, ale miały być sprawdzane i recenzowane przez grupę ekspertów, podobnie jak to się dzieje w przypadku edycji encyklopedii tradycyjnych (książkowych). Nupedia została założona 9 marca 2000 przez Bomis, Inc, która prowadziła portal internetowy. Głównymi osobami w przedsiębiorstwie byli: Jimmy Wales, CEO Bomisa i Larry Sanger, redaktor naczelny Nupedii, a następnie Wikipedii. Nupedia była opisywana przez Sangera jako różniąca się od reszty encyklopedii tym, że udostępniana jest na wolnej dokumentacji, nie ma ograniczeń co do wielkości artykułów oraz nie jest stronnicza[11]. Nupedia miała siedmiostopniowy proces recenzji przez wykwalifikowanych ekspertów danej dziedziny, lecz okazało się, że jest to zbyt wolny proces potwierdzania wiarygodności artykułów. Koszty początkowo pokrywane przez Bomis miały się zwrócić poprzez sprzedaż miejsca na reklamy[11]. Na początku Nupedia funkcjonowała w oparciu o własną licencję o nazwie Nupedia Open Content License, później przeszła na licencję GNU FDL na życzenie Richarda Stallmana.
10 stycznia 2001 Larry Sanger na liście dyskusyjnej Nupedii zaproponował zbudowanie obok Nupedii projektu opartego na oprogramowaniu wiki. Pod tematem „Zróbmy sobie wiki”, napisał:
| „ |
Nie, nie jest to propozycja nieprzemyślana. Jest to idea dodania małej funkcji do Nupedii. Jimmy Wales myśli, że wiele osób może być nieprzychylnych tej idei, ale ja tak nie uważam. (…) Co do użycia przez Nupedię wiki: jest to OSTATECZNY „otwarty” i prosty format tworzenia zawartości. Okazyjnie odeszliśmy od pierwotnych założeń na rzecz prostszych rozwiązań, które mogą stać się zarówno zamiennikiem, jak i uzupełnieniem Nupedii. Jak dla mnie moduł wiki może zostać wdrożony natychmiast, gdyż wymaga bardzo małego utrzymania i ogólnie jest niegroźny. Jest to również potencjalne wielkie źródło informacji[12]. |
” |
| — Larry Sanger | ||
Wales i Sanger przypisują pomysł użycia wiki Wardowi Cunninghamowi i jego WikiWikiWeb lub Portland Pattern Repository. Wales wspomniał, że usłyszał o tym pomyśle od Jeremy’ego Rosenfelda, pracownika Bomis, który pokazał mu tę samą wiki[13], ale było to po tym, jak Sanger usłyszał o jej istnieniu od Bena Kovitza, znającego wiki[14], który zaproponował Walesowi stworzenie wiki dla Nupedii. Na podobnym pomyśle wolnego dostępu, nie opartym jednak na wiki, opierał się projekt GNUPedia. Projekt jednak przestał być aktywny, a jego autor, Richard Stallman, użyczył swojego wsparcia dla Wikipedii[15].
Wikipedia formalnie została założona 15 stycznia 2001 jako jedna anglojęzyczna edycja pod adresem http://www.wikipedia.com, a jej start został ogłoszony przez Sangera na liście dyskusyjnej Nupedii[16]. Początkowo stanowiła dodatek do Nupedii, w którym wszyscy mogli pisać artykuły, a wybrane po recenzji artykuły trafiały do Nupedii. Wikipedia stała się samodzielnym przedsięwzięciem po tym, jak uczestnicy projektu Nupedii odrzucili taki model tworzenia artykułów[14]. Jej zasada „neutralnego punktu widzenia” została skodyfikowana w pierwszych miesiącach istnienia i była podobna do nupediowskiej zasady „niestronniczości”. Z czasem do Wikipedii przenieśli się początkowi edytorzy Nupedii. Do końca pierwszego roku istnienia Wikipedia urosła do około 20 000 artykułów w 18 edycjach językowych. Pod koniec 2002 roku miała już 26 edycji językowych, 46 pod koniec 2003 i 161 pod koniec 2004. Nupedia i Wikipedia istniały równocześnie do 2003 roku, gdy wyłączono na zawsze serwery Nupedii, a jej zawartość została przeniesiona do Wikipedii.
Polskojęzyczna Wikipedia została założona 26 września 2001 roku przez lekarza internistę Krzysztofa Jasiutowicza oraz fizyka Pawła Jochyma[17]. Początkowo, jako samodzielny projekt Polska Wolna Encyklopedia Sieciowa, umieszczona była pod adresem wiki.rozeta.com.pl. 12 stycznia 2002, zgodnie z sugestią twórców wersji angielskiej, została przyłączona do przedsięwzięcia międzynarodowego i przeniosła się na pl.wikipedia.com. Od 22 listopada 2002 na pl.wikipedia.org. 23 listopada 2002 polską Wikipedię umieszczono na serwerze z nową wersją oprogramowania (z Perla na PHP).
Obawiający się reklamowania i braku kontroli w anglocentrycznej Wikipedii uczestnicy projektu hiszpańskiej Wikipedii stworzyli fork Wikipedii, Enciclopedia Libre, w lutym 2002. Później w tym samym roku Wales ogłosił, że Wikipedia nie będzie wyświetlała reklam, a projekt został przeniesiony pod adres wikipedia.org. Później powstało wiele wiki, które zostały zapoczątkowane przez przeniesienie wszystkich lub części zawartości Wikipedii, z powodów niezgodności ich poglądów z zasadami Wikipedii. Przykładem może być Wikinfo, które porzuciło zasadę „neutralnego punktu widzenia” na rzecz „sympatyzującego punktu widzenia”.
20 czerwca 2003 roku założyciele Wikipedii i Nupedii postanowili powołać do życia Wikimedia Foundation[18]. Wikipedia i jej siostrzane projekty funkcjonują pod szyldem tej organizacji non-profit. 17 września 2004 Wikimedia Foundation złożyła wniosek do amerykańskiego urzędu patentowego, aby zarejestrować słowo Wikipedia oraz jej logo jako znaki towarowe. Znak został zarejestrowany w USA 10 stycznia 2005. Ochrona znaku towarowego przyznana została 16 grudnia 2004 w Japonii oraz 20 stycznia 2005 w części krajów Unii Europejskiej. Dozwolony zakres użycia znaku, to: „rozprowadzanie informacji w zakresie wiedzy encyklopedycznej poprzez Internet”.
W 2006 „tygodnik Time” nazwał Wikipedię „kosmicznym kompendium” internetowej encyklopedii i uznał za wzorową społeczność internetową (wspólnie z MySpace oraz YouTube) nadając tytuł „Człowieka Roku 2006”[19].
Stopień rozwoju Wikipedii można śledzić analizując wzrost liczby artykułów. W pierwszych dwóch latach istnienia zawartość Wikipedii zwiększała się w tempie kilkuset artykułów na dobę. W 2004 r. dzienna liczba tworzonych artykułów po raz pierwszy przekroczyła 1 000, a w szczycie ich liczba dochodziła do 3000 licząc wszystkie edycje językowe. 22 stycznia 2003 angielska Wikipedia przekroczyła 100 000 artykułów. 20 września 2004 powstał milionowy artykuł Wikipedii, licząc wszystkie edycje istniejące w tamtym czasie[20], a 18 marca 2005 powstał 500 000 artykuł edycji angielskiej. Niecały rok później 1 marca 2006 angielska Wikipedia miała już milion artykułów[21]. Milionowe konto użytkownika zostało założone dwa dni wcześniej[22]. 17 sierpnia 2009 w anglojęzycznej Wikipedii powstał trzymilionowy artykuł[23].
Wolna treść[edytuj]
Wolność modyfikacji i ponownego wykorzystania[edytuj]
Do 15 czerwca 2009 Wikipedia była udostępniana na licencji GNU Free Documentation License, będącej jedną z licencji praw autorskich typu copyleft, które pozwalają na dowolną redystrybucję, tworzenie utworów pochodnych i komercyjne wykorzystanie zawartości. Teksty umieszczone w Wikipedii przed tą datą są wciąż dostępne na tych zasadach. Po 15 czerwca 2009 Wikipedia przeszła na licencję CC BY-SA 3.0, opublikowaną przez Creative Commons. Obowiązująca licencja udziela zezwolenia na kopiowanie, rozpowszechnianie i modyfikowanie treści artykułów Wikipedii zgodnie z zasadami „Licencji Creative Commons Uznanie autorstwa Na tych samych warunkach 3.0 Unported” lub dowolnej późniejszej jej wersji. Gdy użytkownik wprowadza własną treść, zachowuje prawo autorskie do tego tekstu, lecz jednocześnie zgadza się bezwarunkowo i na zawsze na udostępnienie własnej pracy na podanej licencji. Wikipedia może zawierać teksty i ich modyfikacje z innych źródeł, które używają tej samej licencji.
Zawartość Wikipedii była cytowana oraz kopiowana przez setki stron dzięki kopiom baz danych oraz używana na wykładach, w książkach i konferencjach. Treść Wikipedii wykorzystana jest w sądownictwie[24] oraz na stronie internetowej parlamentu Kanady (na stronie o ustawie Civil Marriage Act w liście „więcej informacji” znajduje się link do artykułu w angielskiej Wikipedii, Same-sex marriage)[25]. Niektórzy użytkownicy Wikipedii tworzą ogólną listę takich użyć[26].
Ograniczenia[edytuj]
Wikipedia zbudowana została na przekonaniu, że współpraca pomiędzy użytkownikami będzie prowadziła do stałej poprawy zawartości merytorycznej artykułów, w sposób, w jaki udało się to osiągnąć w wielu projektach otwartego oprogramowania. Niektórzy edytorzy Wikipedii opisali proces edycji artykułów jako „ewolucyjny proces darwinizmu społecznego”[27]. J. Zittrain stwierdził jednak, że Wikipedia dzieli ten przymiot Internetu, że została zaprojektowana w ambitnym celu, lecz bez zabezpieczania się przed problemami, które mogłyby wykorzystać wyjątkową elastyczność zasad. Początkowo więc wszyscy odwiedzający mogli edytować zawartość Wikipedii oraz tworzyć nowe artykuły, a wszystkie zmiany były widoczne natychmiast po naciśnięciu przycisku „Zapisz”.
Szeroki dostęp do edytowania umożliwia działanie na szkodę Wikipedii. Takie działania nazywane są „wandalizmami”. Ponieważ jednak każda edycja jest odnotowana, wandalizmy mogą być wykryte i usunięte. Aby ograniczyć skutki działalności wandali, w 2008 roku w niektórych wersjach językowych wprowadzono mechanizm, dzięki któremu czytelnicy widzą wersję strony zatwierdzoną przez zaufanego użytkownika – redaktora[28]. W największej, anglojęzycznej wersji językowej nie zdecydowano się na uruchomienie tego mechanizmu[29].
Model współpracy w czasie rzeczywistym pozwala edytorom na szybkie rozwijanie stron. W niektórych przypadkach odmienne wizje na temat zawartości stron prowadzą do „wojen edycyjnych”, czyli stanu, w którym edytorzy zmieniają strony według własnych informacji wycofując nawzajem swoje zmiany[30]. Administratorzy mają możliwość zabezpieczenia stron, m.in. w celu wyciszenia wojen edycyjnych czy ochrony przed wandalami[31].
Pomimo tego, że zawartość Wikipedii jest dostępna na wolnej licencji, pewien procent multimediów w niektórych Wikipediach nie jest udostępniany na wolnych licencjach. Przykładami są logotypy korporacji, próbki utworów czy zdjęcia nowych wiadomości. Wszystkie „nie-wolne” materiały używane są zgodnie z amerykańskim prawem dozwolonego użytku (ang. fair use). W Wikipedii polsko- oraz m.in. niemiecko-, portugalsko- i duńskojęzycznej obowiązuje zakaz publikacji materiałów, które nie są objęte wolnymi licencjami. W polskiej społeczności wikipedystów trwała debata, czy nie pozwolić na umieszczanie plików zgodnie z polskim prawem dozwolonego użytku, lecz po konsultacji z prawnikami okazało się to niemożliwe.
Zasady[edytuj]
Zawartość Wikipedii jest w pewnym zakresie regulowana przez prawo (w szczególności prawo autorskie). Za prawo właściwe uznaje się prawo właściwe dla Wikimedia Foundation (prawo Stanów Zjednoczonych) oraz prawo właściwe dla użytkownika[32].
Twórców treści Wikipedii obowiązują normy wspólne dla wszystkich wersji językowych Wikipedii – „pięć filarów”. Określają one podstawowe cechy: „Wikipedia to encyklopedia”, „Wikipedia to neutralny punkt widzenia”, „Wikipedia to wolny zbiór wiedzy”, „Wikipedia to przestrzeganie netykiety” oraz „Wikipedia to brak sztywnych reguł”[33]. Społeczność twórców każdej wersji językowej Wikipedii ma prawo interpretowania i rozwijania zasad wynikających z filarów, a także tworzenia, zmiany i znoszenia innych zasad[34]. Takie decyzje podejmowane są w wyniku dyskusji i konsensusu, a gdy jest to niemożliwe, przeprowadzane są głosowania.
Podstawowe zasady to No original research („Nie przedstawiamy twórczości własnej”), „Czym Wikipedia nie jest”, „Neutralny punkt widzenia”, „Weryfikowalność” i „Prawa autorskie”. Pierwsza z wymienionych zakazuje wprowadzania twierdzeń, które wcześniej nie zostały opublikowane. Wikipedia jest wtórnym źródłem informacji, a twórczość wikipedystów, związanych granicami wiedzy dostarczanej przez źródła pierwotne, może polegać najwyżej na kompilacji. Druga z nich wylicza negatywne definicje Wikipedii (Wikipedia nie jest encyklopedią papierową, słownikiem, blogiem, mównicą itp.), a także wylicza negatywne definicje społeczności wikipedystów (nie jest demokracją, biurokracją, anarchią). Trzecia zasada dotyczy publikowania informacji o różnych punktach widzenia wraz z przytoczeniem argumentacji, lecz bez wskazywania, który pogląd jest słuszny. Czwarta nakazuje umieszczanie odniesień do opublikowanych, rzetelnych źródeł pierwotnych[34]. Dodatkowo kryterium encyklopedyczności decyduje o dodawaniu lub usuwaniu artykułów o odpowiedniej treści.
Początkowo podstawowe zasady nowo tworzonych wersji językowych były tłumaczone z Wikipedii anglojęzycznej, następnie podlegały zmianom w zależności od woli społeczności twórców[35]. Nad przestrzeganiem zasad Wikipedii czuwają sami edytorzy, stale kontrolujący wprowadzane zmiany. Aktywni, zaufani i doświadczeni edytorzy mogą uzyskiwać uprawnienia redaktorów, a później administratorów, zwiększające techniczne możliwości ochrony i respektowania zasad.
Edytowanie[edytuj]
Strony Wikipedii z założenia mogą być edytowane w każdej chwili. Możliwość edycji może być jednak czasowo ograniczona (na przykład tylko dla zalogowanych użytkowników) ze względu na częste wandalizmy lub wojny edycyjne. Wikipedia nie deklaruje, że którykolwiek artykuł jest „kompletny” lub „skończony”, choć planowane jest stworzenie systemu tzw. wersji stabilnych[36].
Edycje językowe[edytuj]
W styczniu 2010 Wikipedia miała 246 „aktywnych” edycji językowych (każda ponad 100 artykułów). W sumie wszystkich edycji było wtedy 284[37]. Znaczna część artykułów zredagowana jest w kilku największych edycjach językowych. Według stanu na październik 2011 niemal co piąty artykuł (18,8%) w Wikipedii zapisany był w języku angielskim[38] (w sierpniu 2016 blisko co ósmy – 12,7%)[6].
Każda edycja językowa działa w ramach bardzo szerokiej autonomii, ograniczonej fundamentalnymi i niepodlegającymi dyskusji zasadami, wspólnymi dla wszystkich wersji językowych, zwanymi „pięcioma filarami”. Żadna z edycji językowych nie może być ograniczana hasłami z innej wersji językowej, a także żaden z artykułów o tym samym temacie nie musi – choć może być – tłumaczony z innych. Wszystkie edycje językowe muszą podporządkowywać się głównym zasadom, jak „neutralny punkt widzenia”. Mniej fundamentalne normy przyjęte w różnych wersjach językowych Wikipedii mogą się różnić dość znacząco między sobą, lecz nie mogą one odbiegać od głównych założeń projektu. Łączność między artykułami i grafikami z różnych wersji językowych Wikipedii jest utrzymywana dzięki mechanizmowi specjalnych linków „Interwiki”, które umożliwiają szybkie przemieszczanie się z jednej wersji do drugiej. Oprócz tego istnieją też specjalne strony z listami artykułów, które warto by przetłumaczyć. Grafiki na wolnych licencjach mogą być udostępniane poprzez wspólne dla wszystkich projektów Wikimedia Foundation repozytorium mediów o nazwie Wikimedia Commons. Artykuły tłumaczone to jedynie niewielki odsetek ogólnej liczby artykułów w danej wersji językowej Wikipedii.
Sama tylko liczba artykułów z różnych powodów nie jest jednak najlepszym wskaźnikiem do porównywania poziomu rozwoju danej wersji językowej. W niektórych wersjach Wikipedii może być tak, że połowa haseł to krótkie artykuły stworzone przez boty internetowe[39]. Dodatkowo wiele edycji z dużą liczbą artykułów ma stosunkowo małą liczbę użytkowników; Wikipedie polska i włoska mają podobną liczbę artykułów co hiszpańska, ale tworzy je mniejsza liczba stałych edytorów.
Organizacja[edytuj]
Oprogramowanie i sprzęt[edytuj]
Wikipedia działa w oparciu o wolne oprogramowanie MediaWiki, które technicznie jest aplikacją PHP współpracującą z MySQL. Ruch i zapisywanie zmian Wikipedii jest obsługiwane przez kilkaset serwerów, znajdujących się na Florydzie i w czterech innych miejscach na świecie. Aktualna wersja MediaWiki jest nazywana jej „Fazą III”. Początkowo Wikipedia działała w oparciu o aplikację CGI UseModWiki autorstwa Clifforda Adamsa. Ta wersja oprogramowania nazywana jest obecnie „Fazą I”. Wersja ta wymagała użycia systemu CamelCase dla linków, później możliwe stało się użycie podwójnych nawiasów. W styczniu 2002 Wikipedia zaczęła działać na silniku PHP z bazą danych MySQL. To oprogramowanie (Faza II) napisane zostało specjalnie dla projektu Wikipedia przez Magnusa Manske. W odpowiedzi na wzrost zapotrzebowania oprogramowanie przeszło kilka serii modyfikacji, aby poprawić jego działanie. Ostatecznie zostało napisane od nowa, tym razem przez Lee Daniela Crockera. Wprowadzone do użytku w lipcu 2002 oprogramowanie Fazy III nazwane zostało MediaWiki. Oparte zostało na licencji GNU General Public License i wykorzystane we wszystkich projektach Wikimedia Foundation.
Wikipedia była obsługiwana przez jeden serwer do 2003, gdy instalacja serwerów została rozbudowana do architektury wielowarstwowej. W styczniu 2005 projekt uruchomiony był na 39 serwerach dedykowanych, znajdujących się na Florydzie. Ta konfiguracja zawierała jeden główny serwer bazy MySQL, kilka serwerów zależnych, 21 serwerów sieci Web z serwerem Apache oraz siedem serwerów cache Squid. We wrześniu 2005 liczba serwerów wzrosła do około 100. Są one zgromadzone w czterech miejscach na świecie.
Żądania wyświetlenia stron są wykonywane najpierw przez serwery pamięci podręcznej Squid. Żądania, które nie mogą zostać przez nie wykonane, wysyłane są do dwóch serwerów z oprogramowaniem Perlbal, które wysyłają żądanie do serwera Apache o zapytanie do bazy danych o dany artykuł. Serwery sieci Web wysyłają strony na żądanie dla wszystkich edycji językowych Wikipedii. Aby jeszcze bardziej przyspieszyć wyświetlanie stron, strony wyświetlane przez anonimowych użytkowników zapisywane są w plikach pamięci podręcznej, aby nie było potrzeby ciągłego generowania danej strony. Wikimedia Foundation rozpoczęła budowanie globalnej sieci serwerów pamięci podręcznej. Trzy takie serwery znajdują się we Francji oraz jeden w Holandii i jeden w Korei Południowej. Dzięki temu ładowanie stron Wikipedii nie przekracza zwykle 15 sekund. Aktualny status Wikipedii jest raportowany przez użytkowników na stronie Wikipedia’s Status (do września 2007 funkcjonowała też strona „Wikipedia Status” w serwisie „OpenFacts, the Open Source Knowledge Database”[41]).
Fundusze[edytuj]
Wikipedia utrzymywana jest z pieniędzy gromadzonych przez Wikimedia Foundation. Na początku istnienia Wikipedii, zanim powstała Wikimedia Foundation, ważną rolę w zakresie finansowania i udostępniania własnej infrastruktury odegrało przedsiębiorstwo Bomis.
W 2012 pojawiały się doniesienia, jakoby Wikimedia Foundation miałaby zrezygnować ze statusu organizacji non-profit i pozyskiwać wpływy pieniężne z reklam. Było to nieprawdą, a pojawianie się reklam w artykułach okazało się wynikiem zainfekowania komputera złośliwym oprogramowaniem[42][43][44][45].
Społeczność[edytuj]
Według badania, którego rezultaty ogłoszono w 2012 roku, społeczność Wikipedii to w 90% mężczyźni, w 9% kobiety, a w 1% – osoby trans[46].
Projekty siostrzane[edytuj]
Pierwszym siostrzanym projektem Wikipedii był „In Memoriam: September 11 Wiki”, który został stworzony w październiku 2002 w celu uszczegółowienia artykułów na temat zamachu na World Trade Center[47]. 12 grudnia 2002 r. uruchomiony został projekt słownika – Wikisłownik. Od 10 lipca 2003 r. tworzona jest kolekcja cytatów – Wikicytaty, a także zbiór dostępnych za darmo poradników, podręczników i innych opracowań edukacyjnych – Wikibooks. 24 listopada 2003 stworzona została wolna baza tekstów źródłowych – Wikiźródła. 7 września 2004 r. powstało Wikimedia Commons – repozytorium ilustracji, zdjęć i plików multimedialnych dla wszystkich wersji językowych Wikipedii i projektów Wikimedia Foundation. 13 września 2004 r. zaczęło się tworzenie Wikispecies – bazy danych o organizmach żywych. Od 3 grudnia 2004 działa Wikinews, będący serwisem informacyjnym obywatelskiego dziennikarstwa. Wikiversity został wyodrębniony 15 sierpnia 2006 r. z Wikibooks dla tworzenia, gromadzenia i używania wolnych materiałów do nauki i ćwiczeń oraz prowadzenia projektów dydaktycznych. Najmłodszym projektem są Wikidane – wolna baza danych, takich jak np. daty urodzin lub inne jednoznaczne dane przechowywane we wspólnym repozytorium, z którego korzystają wszystkie wersje językowe Wikipedii.
Inne encyklopedie internetowe[edytuj]
Pomimo tego, że istnieją (bądź istniały) inne projekty internetowych encyklopedii, żaden z nich nie osiągnął wielkości i popularności Wikipedii. Wiele encyklopedii internetowych, na przykład Stanford Encyclopedia of Philosophy, H2G2, Everything2 i nieistniejąca już Nupedia, różnią się od Wikipedii tym, że ich mechanizm wymusza pisanie artykułów przez jedną osobę, a później recenzowanie przez rady redakcyjne. W projektach takich jak: Wikipedia, Susning.nu, Enciclopedia Libre, Wikiznanije artykuły mogą być pisane przez wielu autorów, a wynik ich pracy jest widoczny od razu, bez czekania na formalny proces recenzji artykułów. Wikipedia stała się największą encyklopedyczną wiki zarówno według liczby artykułów, jak i zawartych w nich wyrazów. W przeciwieństwie do większości encyklopedii jej treść udostępniana jest na wolnej licencji.
Zobacz też[edytuj]
Przypisy
- ↑ http://www.alexa.com/siteinfo/wikipedia.org
- ↑ Po wprowadzeniu wersji przejrzanych artykułów zmiany wprowadzone przez użytkowników niezalogowanych i początkujących są widoczne w „wersji roboczej” artykułu, do czasu ich akceptacji przez użytkownika z uprawnieniami redaktora. Po zaakceptowaniu zmian są one widoczne dla każdego.
- ↑ http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaZZ.htm Wikipedia Statistics All languages
- ↑ Statystyki Wikipedii – Mapa strony. stats.wikimedia.org. [dostęp 2015-09-24].
- ↑ Wikipedia cofounder Jimmy Wales on 60 Minutes. www.cbsnews.com. [dostęp 2015-09-24].
- ↑ a b „List of Wikipedias (ang.). Meta-Wiki. [dostęp 22 sierpnia 2016].
- ↑ Statystyki Wikipedii. Wizyty dziennie. [dostęp 1 stycznia 2006].
- ↑ Danny Sullivan: Wikipedia Enters Top Ten Most Visited Sites (ang.). [dostęp 25 kwietnia 2008].
- ↑ Alexa: Company Info for wikipedia.org. [dostęp 25 kwietnia 2008].
- ↑ Jimmy Wales: Wikipedia is an encyclopedia. [dostęp 8 marca 2005].
- ↑ a b Larry Sanger, „Q & A about Nupedia”, Nupedia, marzec 2000.
- ↑ Larry Sanger: Let’s make a wiki. Internet Archive, 10 stycznia 2001.
- ↑ Jimmy Wales, „Re: Sanger’s memoirs”, 20 kwietnia 2005, <wikipedia-l@wikipedia.org>.
- ↑ a b Larry Sanger: The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir. Slashdot, 18 kwietnia 2005.
- ↑ Richard Stallman: The Free Encyclopedia Project. Free Software Foundation, 1999.
- ↑ Larry Sanger: Wikipedia is up!. Internet Archive, 17 stycznia 2001.
- ↑ Obaj założyciele otrzymali nagrodę Internetowy Obywatel Roku 2004 przyznawaną przez Stowarzyszenie Internet Obywatelski.
- ↑ Jimmy Wales: „Announcing Wikimedia Foundation”, 20 czerwca 2003, <wikipedia-l@wikipedia.org>.
- ↑ Człowiekiem roku 2006 jesteś Ty (RMF.FM).
- ↑ „Wikipedia Reaches One Million Articles”, Wikimedia Foundation, 20 października 2004.
- ↑ „Angielska Wikipedia osiągnęła pułap miliona artykułów”, Wikimedia Foundation, 2 marca 2006.
- ↑ Ta liczba to ogólna liczba użytkowników, również tych zablokowanych, pacynek, kont nieużywanych itp. Liczba używanych kont jest zdecydowanie niższa.
- ↑ Krzysztof Sokołowski: Wikipedia: 3 miliony artykułów po angielsku (pol.). Heise Online, 2009. [dostęp 2009-09-04].
- ↑ Bourgeois v. Peters, ca11.uscourts.gov, 15 października 2004 [zarchiwizowane z adresu 2012-12-21].
- ↑ „C-38”, LEGISINFO (28 marca 2005).
- ↑ Wikipedia w mediach.
- ↑ „Wikipedia sociology”, Meta-Wiki, 23:30 24 marca 2005 (ang.).
- ↑ Wikipedia:Uruchomiono „wersje przejrzane” w polskojęzycznej Wikipedii, pl.wikipedia.org [dostęp 2016-08-25] (pol.).
- ↑ Wikipedia:Flagged revisions/Sighted versions, en.wikipedia.org [dostęp 2016-01-12] (ang.).
- ↑ „Wojna edycyjna”, Wikipedia (26 marca 2005).
- ↑ Wikipedia:Strona zabezpieczona, pl.wikipedia.org [dostęp 2016-01-12] (pol.).
- ↑ Wikipedia:Applicable law, en.wikipedia.org [dostęp 2016-01-12] (ang.).
- ↑ Wikipedia:Pięć filarów, pl.wikipedia.org [dostęp 2016-08-25] (pol.).
- ↑ a b Prawnicy wśród wikipedystów – portret statystyczny, pbn.nauka.gov.pl [dostęp 2016-01-12].
- ↑ Bericht Gesichtete Versionen, lists.wikimedia.org, 14 grudnia 2008.
- ↑ Martin Walker, Validation on Wikipedia: How do I know this article is accurate?, Wikimania 2006.
- ↑ „List of Wikipedias (ang.). Meta-Wiki. [dostęp 8 stycznia 2010].
- ↑ „List of Wikipedias (ang.). Meta-Wiki. [dostęp październik 2011].
- ↑ „Complete list of language Wikipedias available”, Meta-Wiki, 2 marca 2008 (ang.).
- ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Statistics.
- ↑ Wikipedia Status (ang.). OpenFacts. [dostęp 2009-09-23].
- ↑ Widzisz reklamy na Wikipedii? Masz zainfekowany komputer Money.pl [dostęp 2012-06-17].
- ↑ Nie ma, i nie będzie reklam na Wikipedii Media2.pl [dostęp 2012-06-17].
- ↑ Widzisz reklamy w Wikipedii? Masz wirusa! Komputer Świat [dostęp 2012-06-17].
- ↑ Wikipedia zostanie bez reklam TVN24 [dostęp 2012-06-17].
- ↑ „Nine out of ten Wikipedians continue to be men: Editor Survey”, blog.wikimedia.org, 27 kwietnia 2012.
- ↑ Strona „In Memoriam: September 11". W 2006 r. projekt ten został przeniesiony z serwerów Wikimedia na serwery Wikii i nie jest uważany za „siostrzany projekt”. „Propozycje zamknięcia projektów” (ang.), strona projektu Meta-Wiki, zawiera dyskusję na ten temat.
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Wikipedia.org, wielojęzyczny portal
- Lista wersji językowych Wikipedii.
- Porównanie Wikipedii i Encyklopedii Britannica przez czasopismo Nature i polemika ze strony Encyklopedii Britannica (ang.)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
