The elephant in the room is now visible to everyone. All the developments of the past years, from the extreme violence and cynicism of the “memoranda of understanding” imposed upon Greece to the decision of the British referendum in favour of Brexit, point to the same direction: the deep crisis of European Integration. It was supposed to be the most advanced example of economic and political integration and the first successful introduction of a single currency in such a broad area. It presented itself as a paragon of stability and human rights. Yet the reality is very different.

Faced with the global capitalist crisis of 2007-8 not only did the EU not find a means to react and protect European economies from the fall-out of the crisis, but the embedded austerity of the European project just made things worse. The global crisis was combined with the accentuated contradictions and structural inequality of the Eurozone to create a true recipe for destruction, leading to extreme social crisis in the European South and intensifying recession tendencies in the global economy.

Faced with the debt-crisis of most European countries, with Greece as the most notable case, the EU answered with increased indebtedness and using the debt crisis as the excuse for the biggest experiment in neoliberal social engineering of past decades, an attempt to dismantle social rights won with the struggles of decades.

Something Rotten at the Heart of Europe

Faced with an open legitimization crisis, exemplified in the fact that almost all democratic processes, in which the people actually had a say, were against further integration, the answer of European elites has been the insistence on ‘bureaucratic caesarism’, to use the phrase of Durand and Keucheyan. This was expressed in the most cynical manner in Jean-Claude Juncker's infamous phrase “there is no democratic choice against the European treaties.”

Faced with increased American aggression and attempts toward a “New Cold War,” exemplified in aggressive geopolitical moves from the part of American imperialism, the EU has been even more immersed in the politics of “Euro-Atlanticism” such as sanctions against Russia.

Faced with the refugee crisis, the EU has opted for the murderous policies of “Fortress Europe,” making the tragedy even worse, with thousands of dead refugees and migrants in the Mediterranean showing the true and very ugly face of Europe.

Faced with the new conditions in Europe and the fact that important segments of the working classes in European countries are not of European origin, the answer of the EU and European governments has been a return to the darkest traditions of colonialism and racism, leading to the current wave of anti-immigrant, anti-refugee policies and the increasing ideological climate of intolerance, chauvinism and islamophobia.

And faced with the fact, obvious to everybody, that after a referendum the world's fifth largest economy decided to leave the EU, the reaction has been a collective “burying of the head in the sand” instead of a facing up to the reality that “there is something rotten at the heart of Europe.”

All these attest to the deep crisis of the European project. However, at the same time we know very well the class forces that will continue to support it. Despite the fact that European policies have not managed to reverse austerity and the economic crisis, the bourgeoisies are happy with the neoliberal discipline imposed upon societies by means of the euro and rules of European economic governance. Even the bourgeoisies of the lesser developed countries accept these difficulties as the price to pay for the advantages of reduced labour cost, mass privatization, flexible labour and anti-union laws. European corporations, especially of the European centre take advantage of the unified market but also of the fact that they can invest in those countries that are being turned into “special economic zones,” without labour rights, social or environmental protection, Greece being the example that easily comes to mind.

A Socialist Strategy

Therefore, it is more than obvious that the only possible progressive, radical, socialist answer is a strategy for exit from the euro and the EU. Some years ago, perhaps there was some excuse for those that still had illusions about the possibility to change the EU from within or to suggest plans for ‘another’ EU, with ‘another’ euro and ‘another’ ECB. After the crisis and in particular after the Greek experience, we all know that this is impossible. The EU cannot be reformed. It was never designed to be reformed. It was from the beginning an attempt toward safeguarding capitalist social relations and accumulation, by means of reduced sovereignty and the embedded neoliberalism of the euro. Therefore, the only left strategy is that of exit. Left Europeanism has been and still is the high point of the defeat of the Left in Europe, the most visible result of bourgeois ideological and political hegemony inside the Left.

Some people on the Left still say ‘yes, but what about the Far-Right?’ I will say it in very simple terms: the rise of the Far-Right with its ersatz “Euroscepticism” has been the result of the strategic deficits of the Left and its inability to be the leading political force in the struggle against the EU, ceding political and ideological space to the reactionary, xenophobic and deeply systemic forces of the Far Right, political forces who in reality actually support the EU. It was the Left that let a position, historically belonging to the Left, namely the refusal of European Integration, to be hijacked by the Far-Right. Moreover, if one wants to realize where does left Europeanism lead to, the answer is very simple: Tsipras. The limit of left Europeanism is capitulation to the EU, its austerity and capitalist restructuring.

So, what is important? The task we face is exactly to create a new relation of forces inside the European Left, in favour of a strategy of exit, by opening up the debate and coordinating all the forces that are in favour of ‘Left exit’, both at the national and at the European level.

And yes this is something that has to be done by political forces and movements that refer to the Left, that refer to the working class movement, that have an anticapitalist and anti-imperialist line, that have a socialist perspective, that want the exit to be part of a strategy for social emancipation, that want to create new “historical blocs” of the forces of labour, of knowledge and of culture under the hegemony of the working class.

Today, it would be a great error to say that we have to move beyond the distinction between Right and Left. No, the divide is active. Not, in the sense of ‘self-proclaimed’ identity, as parties like Syriza do, but in the sense of the actual divide between the working class and in general the subaltern classes and the capitalists. Saying that the Right-Left divide is irrelevant, only helps the Far Right which uses the same rhetoric. We must reclaim the very notion of the Left and make it again synonymous with struggle, justice and emancipation.

Popular Sovereignty

To do this we must say that yes sovereignty matters and that reduced sovereignty and transfer of authority from nation-states to transnational organizations such as the EU has been part of the capitalist and neoliberal attack upon societies. When we talk about sovereignty we talk about democracy. This why we must insist on the necessary reclaiming of popular sovereignty as a strategic goal of the Left. And popular sovereignty is not just simply about institutional arrangement, nor does it imply some naive belief in bourgeois parliamentarism. It has to do with democracy as ability of the subaltern to impose their collective will and change the course of history of a certain historical formation. Popular sovereignty in this sense has to do with power and the social bloc that exercises it.

European Integration is not the perverse form of a cosmopolitanism or internationalism; it is the actual nationalism of capital. The euro is the nationalism of capital. The recuperation of monetary sovereignty that represents a form of popular internationalism.

Popular sovereignty has nothing to do with nationalism or social-chauvinism. In contrast, we need to rethink the very notion of the people as the alliance and unity and common struggle of the subaltern, regardless of ethnicity or religion. This new conceptualization of the people can be much more inclusive in reality and is our answer to the reactionary investment of the Far Right upon imaginary “national identities” and myths of “common origin” and “blood.” Our conception of the people as a collective subject in struggle, as alliance in struggle, as unity along class lines and political strategies, can create new forms of belonging that have nothing to do with nationalism and racism but can actually offer societies a new and emancipatory form of unity and ‘coherence’.

To do this we also need to articulate the strategy for rupture with a transition program, as an alternative narrative for societies. We need to rethink the transition program as a strategy of reclaiming sovereignty and democratic control against the Eurozone, the EU and in general the systemic violence of internationalized capital, and at the same time as initiating a profound process of social transformation, based upon public ownership, self-management and democratic and participatory planning, as a process of experimentation, based upon the collective ingenuity of a people in struggle, in a radical and social horizon. Exiting the Euro and the EU should not be considered just a step toward a more favourable macro-economic condition; the pervasive effects of European Integration and their devastating results upon the productive base of society make a socialist orientation a necessity and not a luxury, in contrast to the traditional reformism and economism of the Left. In this sense, it is imperative to rethink socialism beyond both social-democracy and bureaucratic state socialism, that is to rethink it as a transition process, full of conflicts and struggles in order to expand the ‘traces of communism’ already emerging in collective aspirations and demands for a social organization freed of the rule of capital.

We need to go beyond any conception of the State as a neutral instrument. Contemporary capitalist states, especially within processes of integration such as the EU that are based upon ceding aspects of sovereignty, bear the marks of the most aggressive neoliberal strategies. A new form of radical left governance must begin with profound transformations of the state, by means of a Constituent Process, in order to facilitate new forms of democracy, worker's control and restrictions upon the activities of capital. At the same time, it has to be based upon the strength of the autonomous movements that have to be independent of the State and always pressing for more radical changes. Otherwise, the neoliberal and capitalist logic already inscribed in the material configuration of the state and the institutional networks and decision processes inside it will take precedent.

Despite the tragic condition of the European Left, we need not despair. The new conjuncture with all the elements of the crisis of European Union creates new opportunities for a refoundation of the Left based upon the centrality of the rupture with the “European road.” We must seize this opportunity and work toward this target, beginning with coordinating all the radical left anti-EU, anti-euro forces in Europe.

7 October 2016 marks the fifteenth anniversary of the invasion of Afghanistan. Many Western leaders claimed the invasion, dubbed Operation Enduring Freedom, was a humanitarian intervention to liberate Afghans and especially Afghan women and girls from the brutal Taliban regime. However, the evidence demonstrates the results have been anything but humane or liberating.

The people truly liberated by the invasion and occupation of Afghanistan are the wealthy investors in the military-industrial complex and those betting on successfully extracting Afghan resources and developing the infrastructure of the New Silk Road.

The Failure of Humanitarian Intervention

Civilian casualties: Perhaps the crudest measure of the failure of the humanitarian intervention in Afghanistan is to count the growing number of civilian casualties. Mysteriously, no official agency actually counted Afghan civilian casualties prior to 2009; consequently, civilian casualty figures from 2001 to 2009 really are anybody's guess. Literally, countless numbers of Afghans were killed or maimed during the invasion and ensuing occupation.

The UN Assistance Mission to Afghanistan (UNAMA) only began counting civilian casualties in 2009 recording a trend of increasing numbers ever since. In the first half of 2016, 5166 civilians were killed or maimed – almost a third of these were children.

The total civilian casualties recorded by UNAMA from 1 January 2009 to 30 June 2016 is 63,934, including 22,941 killed and 40,993 injured. UNAMA states: “The figures are conservative – almost certainly underestimates – given the strict methodology employed in their documentation and in determining the civilian status of those affected.”

Anti-government forces account for 60 per cent of civilian casualties; nonetheless, the UN High Commissioner for Human Rights, Zeid Ra’ad Al Hussein, argues: “Parties to the conflict must cease the deliberate targeting of civilians and the use of heavy weaponry in civilian-populated areas. There must be an end to the prevailing impunity enjoyed by those responsible for civilian casualties – no matter who they are.”

The consequences for Afghans have been devastating. The UN High Commissioner for Human Rights observes:

“The family that lost a breadwinner, forcing the children to leave school and struggle to make ends meet; the driver who lost his limbs, depriving him of his livelihood; the man who went to the bazaar to shop for his children only to return home to find them dead; the broken back and leg that has never been treated because the family cannot afford the cost of treatment; the parents who collected their son's remains in a plastic bag... In just the past six months, there have been at least 5,166 such stories – of which one-third involve the killing or maiming of children, which is particularly alarming and shameful” (UNAMA 25 July 2016).

Refugees: Another crude measure of the failure of the humanitarian intervention is to count refugees in what is a growing refugee crisis 15 years after the invasion. But, like civilian casualties, no official agency counted refugee numbers throughout most of the occupation.

According to the UN High Commissioner for Refugees (UNHCR) conditions deteriorated in 2015 with renewed fighting causing the internal displacement of 245,000 Afghans in the first half of 2016 swelling the number of internally displaced persons to more than 1.2 million.

The UNHCR observes that an estimated 1.5-2 million undocumented Afghans refugees live in the Islamic Republic of Iran and another million in Pakistan. Western media has recently focussed almost exclusively on Syrian refugees, but the UNHCR documents that, since 2015, Afghans have constituted the second largest group of refugees arriving in Europe (UNHCR 23 Sept. 2016).

The Failure to Liberate Afghan Women and Girls

Western media and even many Western women's organizations continue to portray Afghan women as passive victims who needed intervention by a military force to liberate them from a misogynistic regime. However, many women I met in Afghanistan argue the ongoing war impedes their own struggles for liberation.

Prior to the invasion, Afghan women were focussed on resisting the misogynistic policies of the Taliban regime in the South as much as on those of the United Islamic Federation aka Northern Alliance in the North. Since the invasion, however, women's energies are often redirected to merely surviving or attempting to escape warfare. Moreover, installing the misogynistic regime of the United Islamic Federation aka Northern Alliance in power to replace the misogynistic Talib regime changed little for Afghan women. Some argue this regime change actually legitimated misogyny.

One women's activist I met in Afghanistan used the example of women in Iran to make her point. Indeed the regime that seized power in Iran in 1979 was one of the most brutally misogynistic imaginable. But Iranian women resisted the regime to the extent that today they enjoy some of the best conditions in the Islamic world – certainly conditions significantly better than those suffered by Saudi women, despite the irony of unwavering Western support of the Saudi regime.

Some Western feminists continue to focus on what clothing Afghan women choose to wear, but arguments about the burqa and hijab are red-herrings. These are not the real issues facing Afghan women confronted with far greater problems.

Violence against women: A recent UNAMA study finds that while the new legal framework of Afghanistan criminalizes violence against women, in reality numerous factors block women's access to justice. (UNAMA April 2015)

I have found no documentary evidence to show violence against women is less of a problem today in Afghanistan than it was prior to the invasion.

Health and welfare: Afghanistan has by far the worst infant mortality rate in the world at 112.8 deaths per 1000 live births, one of the worst maternal mortality rates, at 460 deaths per 100,000 live births, and the third worst life expectancy at 51.3 years. These horrific health statistics are not surprising considering that even the basics of clean drinking water and sanitation facilities still remain inaccessible to large numbers of Afghans 15 years after the invasion. Moreover access to healthcare is extremely limited with only 0.27 doctors per 1000 Afghans (CIA World Factbook 2016).

Forty-three per cent of Afghans still do not have electricity, which disproportionately affects women and girls in a traditional culture in which they are burdened with water collection, food preparation, and cleaning (CIA World Factbook 2016).

Afghan women focussed entirely on caring for their families in these conditions have little time and energy left for organizing resistance against a misogynistic regime.

Education for girls: Throughout the occupation, numerous reports have cited encouraging statics claiming millions of Afghan girls are attending school. Unfortunately, inflated enrolment statistics do not reflect the reality that vast numbers of Afghan girls as well as boys do not have access to education. There have been modest improvements in some areas, but overall access to education remains a dream for vast numbers of Afghan children, especially girls. The female literacy rate remains at 25.3 per cent (CIA World Factbook 2016).

The failure of the humanitarian mission to liberate Afghan women and girls might be chalked up to bad planning and overall incompetence. But the more plausible explanation is that the humanitarian-liberation mission has never been a priority – this mission is a politically acceptable façade for the geostrategic mission to liberate capital.

The Success of Liberating Capital

Since George Bush declared the beginning of the Global War of Terror on 20 September 2001, the cost to the United States to date is $4.79-trillion (U.S.) (Crawford Sept. 2016). The costs to the other NATO and coalition states would undoubtedly add many more hundreds of billions of dollars to this figure.

This unfathomable sum is a cost to taxpayers, but it is a profitable return on investment for investors in the military-industrial complex. Rather than money lost, it is in fact money liberated from public coffers to be transferred to the private pockets of a few wealthy investors.

Extracting Afghan Resources: In 1808, Captain Alexander Burns of the British East India Company led a team of surveyors into Afghanistan in an attempt to exploit its resources ahead of Russian competitors. However, Burn's paramilitary expedition had greater success in propelling the British East India Company into the First Anglo-Afghan War of 1839-42.

Another captain of the British East India Company, Henry Drummond conducted surveys during the First Anglo-Afghan War. Drummond wrote that the company's paramilitary invasion of Afghanistan would not be perceived as an “act of aggression” because the reorganization of the existing system of Afghan mine management and improvements in the working conditions of Afghan miners would lead to an “era of peace, prosperity, and of permanent tranquility in Afghanistan.”

Also during that war, the British envoy to Kabul, Sir W.H. Macnaughten, wrote that developing Afghanistan's resources would employ the “wild inhabitants... reclaim them from a life of lawless violence” and increase the wealth of Afghans as it increased the wealth of the British East Asia Company.

Despite fighting three wars in Afghanistan, (1839-42, 1878-80, 1919) the British could not establish control over Afghan territory to develop resource extraction operations.

A Soviet surveyor, Vladimir Obruchev, published a detailed geological report in 1927. The Obruchev depression in the natural-gas rich Amu Darya Basin still bears his name. Then in the early 1930s, the Afghan government granted the American Inland Oil Company a 25 year concession to oil and mineral exploration rights, but the company soon backed out of its agreement.

Following the Second World War, the Afghan government sought technical and financial assistance from American, European, Czech, and Soviet sources often pitting First-World and Second-World surveyors against one another. By the 1970s more than 700 geological reports indicated that a vast wealth of resources awaited exploitation.

From the 1970s to the 1990s Afghans derived much of their foreign exchange from natural gas sales to the USSR.

Thus, following the 2001 invasion, a first order of business was for the U.S. and British Geological Surveys to conduct extensive exploration with the assistance of the Canadian Forces Mapping and Charting Establishment.

In 2010, New York Times journalist James Risen broke the news that Afghanistan contains a vast wealth of natural resources. Risen's claim that U.S. geologists merely “stumbled across” some old surveys to make their discovery seems somewhat disingenuous considering the long history of foreign interest in Afghan resources.

If the U.S.-led Operation Enduring Freedom invasion of 2001 accomplished nothing else, it secured the freedom for foreign investors to profit from extracting Afghanistan's resource wealth. The occupation forces destroyed the last vestiges of Afghanistan's poorly developed and badly broken state enterprise system.

The U.S. Department of State reported in 2010 that Afghanistan “has taken significant steps toward fostering a business-friendly environment for both foreign and domestic investment.” Afghanistan's new investment law allows 100 per cent foreign ownership and provides generous tax allowances to foreign investors without protections for Afghan workers or the environment.

The strategic value of Afghanistan's rich resources rests, nevertheless, more in their catalytic potential to attract investors to the region than these resources actual use or market values. Whether these investors are American, Chinese, Russian, Indian, British, Canadian or anyone else matters little, provided they invest within the rubric of the American led global capitalist regime. More importantly, investments in resource development are an essential catalyst to develop the infrastructure of the New Silk Road.

The New Silk Road and the Regime of Global Free Trade

Influential geostrategists have argued since the collapse of the USSR that the nation that dominates trade in Eurasia will dominate the globe. The shortest routes between China and Europe, as well as between India and Russia, pass through Afghanistan. Railways, highways, oil and gas pipelines, electrical transmission lines, and fibre-optic cables will inevitably criss-cross Afghanistan to connect Eurasia. As in previous imperial ages, the empire that achieves primacy is the one that, among other aspects of power, establishes itself as builder, protector, and arbiter of trade routes.

During the past half millennia of the emergence of capitalism, empires expanded in the pursuit of various commodities – spices, fish, furs, indigo, cotton, rubber, and gold among many others. The strategic importance of various resources wax and wane with changes in technology or even the whim of consumers. Nonetheless, what remains as a constant is the growth of the physical transportation, energy transmission, and communications networks as well as the less tangible but no less real political-legal-economic infrastructure of empire. Geostrategists recognize that building this infrastructure of dominance is ultimately more important to securing power than merely acquiring specific resources.

Consequently, on 20 July 2011, U.S. Secretary of State, Hillary Clinton announced the New Silk Road strategy. She stated the U.S. and its partners will build a New Silk Road across Central Asia including Afghanistan as an “international web and network of economic and transit connections.” “That means,” Clinton said, “building more rail lines, highways, energy infrastructure ... upgrading the facilities at border crossings ... and removing the bureaucratic barriers to the free flow of goods and people.” She also stated: “It means casting aside the outdated trade policies that we are living with and adopting new rules for the 21st century.”

The new rules Clinton refers to are the political-legal-economic infrastructure of an empire of capital. A primary objective of the geostrategists plotting the emergence of an American led empire of capital is to globalize this political-legal-economic infrastructure – the regime of capitalist social relations.

The value of Afghanistan's resource wealth lies then not only in its actual use or market values, but also in its value to catalyze expanding the physical and the less tangible but no less real political-legal-economic infrastructure of an American led empire of capital.

Despite the fact George Bush declared a Global War on Terror on 20 September 2001, many perceive the battles in Afghanistan, Iraq, Libya, and Syria, the lesser-known military operations in Haiti, the Philippines, the Horn of Africa and Latin America, the never-ending battles in Palestine, as well as the many worldwide covert operations of U.S. and allied Special Forces as separate individual wars. However, all these struggles are interrelated battles of one global war.

The primary objective of this global war is regime change. However, this is not regime change in the sense of 20th century history when a ‘bad’ ruler would be replaced by a ‘good’ or perhaps ‘less bad’ ruler, or even a ruler we really cannot abide but who might at least stave off chaos. This is, instead, a deliberate pogrom of fundamental regime change with the objective to destroy whatever socioeconomic order existed before, whether socialist, or Talib, or Ba’athist, or any variety of traditional tribal communitarian society.

The claim that this global war is about eliminating terrorism, promoting democracy, or in the case of Afghanistan liberating women provides politically acceptable façades to legitimate the primary objective of creative destruction – the destruction of any preceding socioeconomic system to be replaced by the capitalist social order.

This is a multi-generational pogrom. The NATO states are currently committed to maintaining military forces in Afghanistan until 2024 to secure an “Enduring Partnership” (NATO 2014).

Considering that pacification of the many Peoples of the western territories of the U.S. took more than a century, this is likely just a beginning.

The enduring legacy of the Operation Enduring Freedom invasion that began 7 October 2001 is that Afghans – for both better and worse – are left to endure the freedom of investors to dictate the future of Afghanistan.

The Campaign for the Freedom of Rafael Braga makes a call for collectives, movements and popular organizations all over the world to join us in the International Campaign for the Freedom of Rafael Braga.

One of the main issued raised by the Campaign is the motivation behind the arrest of Rafael Braga. He was arrested and condemened in 2013 even without being a protester. He was arrested because he is Black and poor. Because he is not an activist, no mobilizations were made at the time and he was tried and condemned very quickly. Even after his sentencing, the mobilization around his case never achieved the level of the mobilizations around the case of other arrests of militants in 2013 and 2014. Rafael is a symbol of the penal selectivity and structural racism of the justice system of Brazil.

[Português]

Palabras de Irving Abrahams

A continuación compartimos unas breves, pero lucidas palabras de Irving Abrahams, Militante del sindicato IWW -Industrial Workers of the World”, uno de los sindicatos con tradición libertaria más importante de Estados Unidos y Canada, a pesar de que tiene seccionales en varias partes del mundo anglosajón, como Irlanda, Australia, Reino Unido, entre otros. Demostrando que el Anarquismo siempre ha estado presente en la lucha de las trabajadoras organizadas.
https://youtu.be/e9MIcGpF5Wg

Το κείμενο «Τα οικονομικά του αναρχισμού», βασίστηκε σε μια διάλεξη που δόθηκε στο πλαίσιο του συνέδριου Ριζοσπαστικές Διαδρομές «Πρακτικά οικονομικά: Ριζοσπαστικές εναλλακτικές σε ένα αποτυχημένο οικονομικό σύστημα», στις 23 Μαΐου 2009. Το κείμενο εκδόθηκε με τη μορφή μπροσούρας από τις εκδόσεις Zabalaza Books, που ανήκουν στο Αναρχοκομμουνιστικό Μέτωπο Zabalaza (Νότια Αφρική). Οι Ριζοσπαστικές Διαδρομές είναι ένα δίκτυο κοοπερατίβων στην Βρετανία. Για επικοινωνία: Radical Routes Enquiries, c/o Cornerstone Resource Centre, 16 Sholebroke Avenue, Leeds, LS7 3HB

Για να παραθέσουμε κάποιον που συνοψίζει τους πνευματικούς καιρούς στους οποίους ζούμε, η Σάρα Πέιλιν [Shara Palin] [1] έχει δηλώσει: «τώρα δεν είναι ο καιρός να πειραματιζόμαστε με τον σοσιαλισμό». Αυτή η δήλωση έγινε κατά τη διάρκεια της χειρότερης κρίσης από τη δεκαετία του 1930! Οι αναρχικοί θα έλεγαν πως ακριβώς αυτός είναι ο καιρός να μιλήσει κανείς για σοσιαλισμό – αλλά μόνο εφόσον μιλάμε για τον ελευθεριακό σοσιαλισμό!

Ο Καπιταλισμός βρίσκεται(ξανά) σε κρίση και η αποτυχία του κρατικού σοσιαλισμού δεν θα μπορούσε να ήταν πιο ξεκάθαρη. Η σοσιαλδημοκρατία έγινε νεοφιλελεύθερη ενώ φέτος είναι η εικοστή επέτειος της κατάρρευσης του Σταλινισμού στην Ανατολική Ευρώπη. Με τον κρατικό καπιταλισμό του και τη δικτατορία του Κόμματος, ο Σταλινισμός έκανε την ασθένεια(τον καπιταλισμό) πιο ελκυστική από την θεραπεία(τον σοσιαλισμό). Με αυτή την εξέλιξη, οι αναρχικοί θα πρέπει να αισθάνονται δικαιωμένοι: ο Μπακούνιν [M. Bakunin] προέβλεψε και τα δύο αποτελέσματα δεκαετίες προτού γίνουν πραγματικότητα.

Έτσι, υπάρχει ένα άνοιγμα για μια πραγματική εναλλακτική. Γιατί δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως ο καπιταλισμός δεν είναι παρά η πιο πρόσφατη μορφή οικονομίας. Για τον Προυντόν [P. J. Proudhon]: «Στο πυρήνα της, η μέγκενη της πολιτικής οικονομίας συγκροτείται … με το να επιβεβαιώνει πως μια μεταβατική κατάσταση είναι μια απόλυτη συνθήκη, εννοώντας τον διαχωρισμό της κοινωνίας σε πατρίκιους(μια πλούσια ελίτ) και σε προλετάριους».

Έτσι, την σκλαβιά ακολούθησε η δουλοπαροικία την οποία ακολούθησε ο καπιταλισμός. Τι είναι ο καπιταλισμός; Όπως το έθεσε ο Προυντόν, είναι η «περίοδος στην οποία ζούμε τώρα … η οποία έχει ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα: ΤΗ ΜΙΣΘΩΤΗ ΣΚΛΑΒΙΑ».

Έτσι, ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό σύστημα που βασίζεται στη μισθωτή εργασία, δηλαδή την πώληση της εργασίας μας(ελευθερίας) αποσπασματικά σε ένα αφεντικό. Για τους αναρχικούς, αυτό ορίζεται καλύτερα ως «μισθωτή σκλαβιά».

Ο αναρχισμός σκοπεύει στη συνάφεια της εργασίας, την ελεύθερη εργασία με άλλα λόγια -την κατάσταση όπου αυτοί που κάνουν μια δουλειά τη διαχειρίζονται κιόλας. Μακροπρόθεσμα, ο σκοπός είναι για τη κατάργηση της εργασίας(όπου εργασία και παιχνίδι γίνονται ένα και το αυτό). Όπως έγραψε και ο Kropotkin, σκοπεύουμε να «δημιουργήσουμε μια συνθήκη όπου το κάθε άτομο θα δύναται να ζήσει δουλεύοντας ελεύθερα, δίχως να εξαναγκάζεται να πουλά την εργασία(του) και την ελευθερία(του) σε άλλους, οι οποίοι συσσωρεύουν πλούτο από την εργασία των δουλοπάροικων.»

Οι απαρχές του αναρχισμού

Ο αναρχισμός δεν είναι προϊόν στοχασμού διανοούμενων σε μια βιβλιοθήκη. Οι απαρχές του, όπως τόνισε ο Κροπότκιν [P. Kropotkin] στο κλασικό του έργο Σύγχρονη Επιστήμη και Αναρχισμός [2], βρίσκονται στον αγώνα και την αυτενέργεια των ανθρώπων της εργατικής τάξης ενάντια στην εκμετάλλευση και την καταστολή.

Δεν συγκρίνουμε αφηρημένα τον καπιταλισμό με μια καλύτερη κοινωνία, παρά βλέπουμε τις δομές του νέου κόσμου να δημιουργούνται με αγώνα από τα μέσα, και ενάντια, στον καπιταλισμό. Άρα, οι συνελεύσεις και οι επιτροπές που δημιουργούνται για να διεξάγουν μια απεργία, θεωρούνται ως οι οργανισμοί στους χώρους εργασίας που θα οργανώσουν την παραγωγή σε μια ελεύθερη κοινωνία. Όπως λένε και οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου [3] : «Χτίζοντας τον νέο κόσμο μέσα στο κέλυφος του παλιού».

Διαφορετικές σχολές του αναρχισμού

Υπάρχουν, γενικά, τρεις διαφορετικές σχολές του αναρχισμού(η του ελευθεριακού σοσιαλισμού) : ο μουτουαλισμός, ο κολεκτιβισμός και ο κομουνισμός. Ο αναρχοσυνδικαλισμός είναι περισσότερο μια τακτική παρά ένας στόχος και οι υποστηρικτές του σκοπεύουν σε ένα από τα τρία προηγούμενα(συνήθως τον αναρχικό κομουνισμό, αν και ο Μπακούνιν [M. Bakunin], που πρώτος διατύπωσε αναρχοσυνδικαλιστικές τακτικές, αποκαλούσε τον εαυτό του κολεκτιβιστή.) Στην πράξη, φυσικά, διαφορετικές περιοχές θα πειραματιστούν με διαφορετικά σχήματα, αναλόγως τις επιθυμίες των ανθρώπων και τις αντικειμενικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν. Ο ελεύθερος πειραματισμός είναι μια βασική ελευθεριακή αρχή.

Ενώ αυτές οι τρεις σχολές διαφέρουν σε συγκεκριμένα ζητήματα, μοιράζονται μερικές βασικές αρχές. Στην πραγματικότητα, αν κάποιος διεκδικεί κάτι ως «αναρχισμό» και απορρίπτει οποιοδήποτε από αυτά, τότε μπορούμε να πούμε με ασφάλεια πως δεν είναι αναρχισμός, καθόλου.

Η πρώτη αρχή είναι η κατοχή, όχι ιδιοκτησία. Ακολουθώντας το «Τι είναι ιδιοκτησία» του Προυντόν , σε μια ελεύθερη κοινωνία τα δικαιώματα κατοχής αντικαθιστούν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Αυτό υπονοεί αυτόματα ένα εξισωτικό σύστημα διανομής του πλούτου. Η δεύτερη αρχή είναι η κοινωνικοποίηση. Αυτό σημαίνει ελεύθερη πρόσβαση στους χώρους εργασίας και στη γη, άρα και το τέλος των ιδιοκτητών γης και των αφεντικών. Η τρίτη αρχή είναι η εθελούσια ένωση, με άλλα λόγια η αυτοδιαχείριση της παραγωγής από αυτούς που τη παράγουν. Ενώ τα ονόματα που δίνονται σε αυτές τις εργατικές ενώσεις διαφέρουν(κοοπερατίβες, κολεκτίβες, εργατικές εταιρίες είναι τέσσερα από αυτά), η αρχή είναι η ίδια: ένα άτομο, μια ψήφος. Η τελευταία βασική αρχή είναι η ελεύθερη ομοσπονδία. Αυτή βασίζεται στην ελεύθερη ένωση, που είναι απαραίτητη για κάθε δυναμική οικονομία, όπως και οι ελεύθεροι δεσμοί μεταξύ των παραγωγών και οι ομοσπονδίες για το συντονισμό των κοινών συμφερόντων. Θα βασίζεται στην αποκέντρωση(μιας και οι καπιταλιστικές εταιρίες και οι Σταλινικές οικονομίες έχουν αποδείξει πως ο συγκεντρωτισμός δεν δουλεύει). Θα είναι οργανωμένη από τα κάτω προς τα πάνω, μέσω εξουσιοδοτημένων και άμεσα ανακλητών εκπροσώπων.

Ο Μπακούνιν συνόψισε, αρκετά καλά, αυτού του τύπου την οικονομία όταν δήλωσε πως «η γη ανήκει μόνο σε όσους την καλλιεργούν με τα ίδια τους τα χέρια: στις αγροτικές κομούνες … τα εργαλεία της παραγωγής ανήκουν στους εργάτες: στις εργατικές ενώσεις.» Το σκεπτικό για τη λήψη αποφάσεων από αυτούς τους αυτοδιαχειριζόμενους χώρους εργασίας, θα είναι τόσο διαφορετικό από τον καπιταλισμό όσο θα είναι και η δομή τους. Παραθέτοντας τον Κροπότκιν, τα οικονομικά σε μια σώφρονα κοινωνία θα έπρεπε να είναι «η μελέτη των αναγκών της ανθρωπότητας και των μέσων για την ικανοποίηση τους με την ελάχιστη απαιτούμενη ανθρώπινη ενέργεια.» Στις μέρες μας θα έπρεπε να προσθέσουμε και τις οικολογικές ανησυχίες – και είναι σχεδόν σίγουρο πως ο Κροπότκιν θα συμφωνούσε(το κλασικό έργο του Αγροί, Εργοστάσια και Εργαστήρια έχει μια προφανώς οικολογική οπτική ακόμα και αν δεν χρησιμοποιεί τον όρο). [5]

Κριτική στην ιδιοκτησία

Για να καταλάβουμε τα αναρχικά οράματα για μια ελεύθερη οικονομία, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε την αναρχική κριτική στον καπιταλισμό. Όπως είναι ευρέως γνωστό, ο Προυντόν διακήρυξε πως «η ιδιοκτησία είναι κλοπή». Με αυτό εννοούσε δύο πράγματα. Πρώτον, οι ιδιοκτήτες γης χρέωναν τους ενοικιαστές για την πρόσβαση στα μέσα που θα τους επέτρεπαν να ζήσουν. Άρα, το ενοίκιο είναι εκμετάλλευση. Δεύτερον, η μισθωτή εργασία βασίζεται στην εκμετάλλευση. Οι εργάτες πρέπει να παράγουν περισσότερο από όσο είναι οι μισθοί τους. Ο Προυντόν έγραφε:

«Όποιος εργάζεται γίνεται ιδιοκτήτης – αυτό είναι ένα αναπόφευκτο συμπέρασμα από τις αρχές της πολιτικής οικονομίας και της σχετικής νομολογίας. Και όταν λέω ιδιοκτήτης, δεν εννοώ απλώς(όπως κάνουν οι υποκριτές οικονομολόγοι) ιδιοκτήτης των επιδομάτων, αμοιβών του, των μισθών του. Εννοώ πως γίνεται ιδιοκτήτης της αξίας που δημιουργεί και από την οποία μόνο ο αφέντης έχει κέρδος … Ο εργάτης διατηρεί, ακόμα και αφού έχει λάβει τον μισθό του, ένα φυσικό δικαίωμα σε αυτό που παρήγαγε.»

Αυτό οδηγεί στην άλλη ρήση του Προυντόν: «η ιδιοκτησία είναι δεσποτισμός». Με άλλα λόγια, η ιδιοκτησία παράγει ιεραρχικές κοινωνικές σχέσεις και αυτή η εξουσιαστική δομή τους επιτρέπει να διατάζουν τους εργάτες, εξασφαλίζοντας την εκμετάλλευση τους.
Παραθέτοντας ξανά τον Προυντόν:

«Ξέρετε τι σημαίνει να είσαι μισθωτός εργάτης; Σημαίνει να εργάζεσαι για κάποιον άλλον, προσέχοντας περισσότερο για τις ιδιοτροπίες του ακόμα και πιο πολύ από τις διαταγές του … Σημαίνει να μην έχεις μυαλό από μόνος σου … να μην έχεις άλλο ερέθισμα πέρα από την εξασφάλιση του καθημερινού ψωμιού και του φόβου μη χάσεις τη δουλειά σου. Ο μισθωτός εργάτης είναι ένας άνθρωπος στον οποίο ο ιδιοκτήτης που τον προσλαμβάνει λέει: Αυτό που είναι να κάνεις δεν είναι δικιά σου δουλειά. Δεν έχεις τίποτα να ελέγξεις σε αυτό».

Για να πετύχει ο εργάτη να έχει τον έλεγχο σε αυτό που παράγει, το δικαίωμα χρήσης πρέπει να αντικαταστήσει το δικαίωμα ιδιοκτησίας. Η ατομική κατοχή παραμένει μόνο για τα πράγματα που χρησιμοποιεί κανείς. Παραθέτοντας τον Αλεξάντερ Μπέρκμαν [Alexander Berkman], ο αναρχισμός:

«καταργεί την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και διανομής, και με αυτά επομένως και τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Η προσωπική κατοχή παραμένει μόνο στα πράγματα που χρησιμοποιούμε. Άρα, το ρολόι σου είναι δικό σου, αλλά το ρολόι του εργοστασίου ανήκει σε όλους. Η γη, τα μηχανήματα και όλες οι δημόσιες υποδομές θα είναι συλλογική ιδιοκτησία, ούτε για αγορά, ούτε για πώληση. Η πραγματική χρήση θα θεωρείται ο μοναδικός τίτλος – όχι ιδιοκτησίας αλλά κατοχής. Ο οργανισμός των ανθρακωρύχων, για παράδειγμα, θα έχει τον πρώτο λόγο στα ορυχεία, όχι ως ιδιοκτήτες αλλά ως η υπηρεσία που τα λειτουργεί. Ομοίως, οι αδελφότητες των σιδηροδρομικών θα ελέγχουν τους σιδηροδρόμους και πάει λέγοντας. Η συλλογική κατοχή, διαχειριζόμενη συνεργατικά για τα συμφέροντα της κοινότητας, θα πάρει τη θέση της ατομικής ιδιοκτησίας που έχει ως σκοπό το κέρδος».

Κοινωνικοποίηση

Ενώ τον όρο «κοινωνικοποίηση» δεν τον χρησιμοποίησαν όλοι οι αναρχικοί, είναι γεγονός πως είναι το θεμέλιο για μια ελεύθερη κοινωνία και η ιδέα(αν όχι η λέξη) βρίσκεται στη βάση του αναρχισμού. Αυτό γιατί διασφαλίζει την οικουμενική αυτοδιαχείριση επιτρέποντας την ελεύθερη πρόσβαση στα μέσα παραγωγής. Όπως υποστήριξαν η Έμμα Γκόλντμαν και ο Τζον Μοστ, επειδή «λογικά αποκλείει οποιαδήποτε και κάθε σχέση εξουσίας».

Αυτό αποτελεί θέση του αναρχισμού από τότε που ο αναρχισμός ονομάζεται ως τέτοιος. Έτσι, βρίσκουμε τον Προυντόν να υποστηρίζει το 1840 πως «η γη είναι αδιαχώριστη από την ύπαρξη μας» και «κατά συνέπεια ένα κοινό πράγμα, κατά συνέπεια ανεπίδεκτο της ιδιοκτησίας» και πως «όλο το συσσωρευμένο κοινωνικό κεφάλαιο επειδή είναι κοινωνική ιδιοκτησία δεν μπορεί να έχει έναν αποκλειστικό ιδιοκτήτη.» Αυτό σημαίνει πως «ο αγρότης δεν είναι ιδιοκτήτης του χωραφιού που οργώνει» και «όλο το κεφάλαιο … αποτέλεσμα της συλλογικής εργασίας» είναι «συλλογική ιδιοκτησία.» Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Προυντόν μίλησε για «δημοκρατικά οργανωμένες εργατικές ενώσεις» και πως «κάτω από τον νόμο της ένωσης, η μετάδοση του πλούτου δεν υφίσταται για τα μέσα της εργασίας και έτσι δεν μπορεί να γίνει η αιτία για ανισότητες».

Όπως εξηγεί ο οικονομολόγος Ντέιβιντ Έλλερμαν, ο δημοκρατικός χώρος εργασίας «είναι μια κοινότητα, μια κοινότητα εργασίας παρά ένας χώρος κοινοτικής διαμονής. Είναι μια ρεπούμπλικα – ή res-publica- στο χώρο εργασίας. Τα υψηλότερα δικαιώματα διακυβέρνησης αποδίδονται ως προσωπικά δικαιώματα … στους ανθρώπους που εργάζονται στην εταιρεία … Αυτή η ανάλυση δείχνει πως μια εταιρεία μπορεί να κοινωνικοποιηθεί ενώ παραμένει “ιδιωτική”, με την έννοια πως δεν κυβερνάται ή έχει ιδιοκτήτη».

Αυτοδιαχείριση

Η κοινωνικοποίηση έχει ως λογική συνεπαγωγή την απουσία αγοράς εργασίας, απλά οι άνθρωποι θα ψάχνουν να συμμετέχουν σε ενώσεις που ψάχνουν για συνεργάτες. Η αγορά εργασίας θα είναι παρελθόν και θα αντικατασταθεί από την αυτοδιαχείριση.

Αυτό κάποιες φορές αναφέρεται ως «εργατικός έλεγχος» ή σύμφωνα με τον Προυντόν- «βιομηχανική δημοκρατία» και η μετατροπή των εργασιακών χώρων σε «μικρές δημοκρατίες εργατών.» Για τον Κροπότκιν, μια ελευθεριακή οικονομία θα βασίζεται σε «ενώσεις αντρών και γυναικών που … δουλεύουν στην γη, στα εργοστάσια, στα ορυχεία και ούτω καθ’ εξής και που είναι οι ίδιοι οι διαχειριστές της παραγωγής τους».

Αυτό θα βασίζεται στην αρχή ένα μέλος μια ψήφος(και άρα σε εξισωτικές δομές και αποτελέσματα), σε διοικητικά μέλη εκλεγμένα και άμεσα ανακλητά, στην ενοποίηση της νοητικής και της χειρωνακτικής εργασίας και στον καταμερισμό του έργου παρά στον καταμερισμό της εργασίας.

Επομένως, o Προυντόν πρότεινε οι εργασιακοί χώροι να είναι «η κοινή και αδιαχώριστη ιδιοκτησία, όλων εκείνων που συμμετέχουν σε αυτούς» παρά να υπάρχουν «εταιρίες μετόχων που λεηλατούν τα κορμιά και τις ψυχές των μισθωτών εργατών.» Αυτό σημαίνει ελεύθερη πρόσβαση «σε κάθε άτομο που εργάζεται για την ένωση» έχοντας «ένα αδιαχώριστο μερίδιο στην ιδιοκτησία της ένωσης» και «το δικαίωμα να πληρώνει κάθε θέση» μιας και «όλες οι θέσεις είναι εκλόγιμες και τα καταστατικά υπόκεινται στην έγκριση των μελών».

Ενώ αυτές οι αρχές απαντώνται σε όλες τις σχολές του αναρχισμού, υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους.

Αμοιβαιότητα (μουτουαλισμός)

Η πρώτη σχολή αναρχισμού υπήρξε η αμοιβαιότητα (μουτουαλισμός), που έχει συνδεθεί κυρίως με τον Proudhon. Αυτό το σύστημα έχει αγορές. Αυτό δεν συνεπάγεται τον καπιταλισμό, μιας και οι αγορές δεν είναι αυτές που τον καθορίζουν ως σύστημα. Οι αγορές προϋπήρχαν του καπιταλισμού για χιλιάδες χρόνια. Αυτό που κάνει τον καπιταλισμό μοναδικό είναι πως έχει την παραγωγή προϊόντων και την μισθωτή εργασία. Έτσι, αυτό σημαίνει πως ο μουτουαλισμός βασίζεται στην παραγωγή προϊόντων αλλά με την μισθωτή εργασία να έχει αντικατασταθεί από την αυτοαπασχόληση και τους συνεταιρισμούς.

Αυτό συνεπάγεται πως η διανομή είναι, από το έργο που επιτελεί, πράξη παρά ανάγκη. Οι εργάτες θα λαμβάνουν το πλήρες προϊόν της εργασίας τους, αφού πληρώσουν για εισαγωγές από άλλους συνεταιρισμούς. Αυτό δε σημαίνει πως οι συνεταιρισμοί δεν θα επενδύουν. Απλά σημαίνει πως η ένωση ως όλον θα καθορίζει το ποσοστό του συλλογικού εισοδήματος που θα μοιράζεται στα μέλη, καθώς και το ποσοστό που θα κρατά ο συνεταιρισμός.

Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ πως τα νεοκλασικά οικονομικά υποστηρίζουν πως οι συνεταιρισμοί δημιουργούν υψηλή ανεργία. Ωστόσο, όπως και με το υπόλοιπο αυτής της ιδεολογίας, στηρίζονται σε λανθασμένες υποθέσεις και είναι, τελικά, μια θεωρία που οι προβλέψεις της δεν έχουν καμιά σχέση με τα παρατηρούμενα γεγονότα.

Όπως και με τους συνεταιρισμούς, η άλλη βασική ιδέα του μουτουαλισμού είναι η ελεύθερη πίστωση. Μια «λαϊκή τράπεζα» θα έχει οργανωθεί και θα χρεώνει επιτόκια που θα καλύπτουν τα κόστη (κοντά στο 0%). Αυτό θα επιτρέψει στους εργάτες να δημιουργήσουν τα δικά τους μέσα παραγωγής. Ξανά, τα νεοκλασικά οικονομικά υποστηρίζουν πως θα υπάρξει πρόβλημα πληθωρισμού, όσο οι τράπεζες αμοιβαιότητας θα αυξάνουν την κυκλοφορία χρήματος δημιουργώντας πίστωση. Ωστόσο, αυτό είναι λανθασμένο μιας και η πίστωση δεν θα δίνεται θέλοντας και μη, αλλά λελογισμένα, για παράδειγμα σε έργα που αναμένεται να παράγουν περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες. Άρα δεν πρόκειται για μια περίπτωση όπου ολοένα και περισσότερα λεφτά προορίζονται για ένα δεδομένο σύνολο αγαθών, αλλά για λεφτά που χρησιμοποιούνται για την δημιουργία περισσότερων αγαθών!

Τέλος, θα υπάρχει η αγροτοβιομηχανική ομοσπονδία. O Προυντόν ήξερε πολύ καλά τα προβλήματα που θα αντιμετώπιζαν οι γεωγραφικά απομονωμένοι συνεταιρισμοί και έτσι υποστήριξε την οργάνωση μιας ομοσπονδίας συνεταιρισμών, ώστε να μειωθούν τα ρίσκα με το χτίσιμο αλληλεγγύης, αλληλοβοήθειας και υποστήριξης αναμεταξύ τους. Επιπροσθέτως, η ομοσπονδία θεωρούνταν ως ένας τρόπος να εμποδιστεί η επιστροφή του καπιταλισμού από τις δυνάμεις της αγοράς. Επίσης θα ήταν χρήσιμη για τις δημόσιες υπηρεσίες (όπως οι σιδηρόδρομοι, τα οδικά δίκτυα, η υγεία κτλ.) οι οποίες θα ανήκαν στις κοινότητες και θα τις διαχειρίζονταν εργατικοί συνεταιρισμοί.

Ο μουτουαλισμός είναι μια ρεφορμιστική στρατηγική, που σκοπεύει στην αντικατάσταση του καπιταλισμού μέσω εναλλακτικών θεσμών και του ανταγωνισμού. Ελάχιστοι αναρχικοί υποστηρίζουν αυτή την προοπτική.

Κολεκτιβισμός

Η επόμενη σχολή αναρχικών οικονομικών είναι ο κολεκτιβισμός, που έχει συνδεθεί κυρίως με τον Μπακούνιν. Είναι παρόμοιος με τον μουτουαλισμό, βασίζεται λιγότερο στις αγορές (αν και βασίζεται και αυτός στη διανομή μέσω της πράξης). Ωστόσο, έχει περισσότερο κομουνιστικά στοιχεία και οι περισσότεροι υποστηρικτές του θεωρούν πως θα εξελιχθεί στον ελευθεριακό κομμουνισμό.

Έτσι, μπορεί να θεωρείται στο μέσο της απόστασης από τον μουτουαλισμό και τον κομουνισμό, με στοιχεία και από τα δύο. Ως τέτοιος, δεν θα συζητηθεί εδώ μιας και τα χαρακτηριστικά του καλύπτονται από αυτά τα δύο. Όπως και ο ελευθεριακός κομμουνισμός, είναι επαναστατικός λαμβάνοντας υπόψιν πως ο καπιταλισμός δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί.

Κομουνισμός

Πρώτα απ΄ όλα, ο κομμουνισμός δεν είναι σαν τον Σταλινισμό/Λενινισμό! Αυτά ήταν κρατικός καπιταλισμός και απείχαν πολύ από το να ήταν κομουνιστικά, πόσο μάλλον να ήταν και Ελευθεριακός Kομουνισμός. Οι περισσότεροι αναρχικοί είναι ελευθεριακοί κομουνιστές και η θεωρία έχει συνδεθεί κυρίως με τον Κροπότκιν.

Αντίθετα με τον μουτουαλισμό και τον κολεκτιβισμό, δεν υπάρχουν αγορές. Βασίζεται στην κατάργηση του χρήματος ή των ισοδύναμων(κουπόνια εργασίας). Έτσι, καθόλου μισθωτή εργασία και καθόλου σύστημα μισθών («Από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητες του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του»).

Ο αναρχικός κομμουνισμός διευρύνει την συλλογική κατοχή και στα αγαθά της εργασίας. Αυτό δε σημαίνει πως θα μοιραζόμαστε τις οδοντόβουρτσες αλλά, απλά, πως τα αγαθά της εργασίας είναι ελεύθερα διαθέσιμα σε εκείνους που τα χρειάζονται. Παραθέτοντας τον Κροπότκιν: «Κομουνισμός, όχι ο κομμουνισμός των μοναστηριών ή των στρατοπέδων που παλιότερα υποστήριξαν [οι κρατικοί σοσιαλιστές], αλλά ο ελεύθερος κομμουνισμός που θέτει τα προϊόντα , που αποκτήθηκαν ή κατασκευάστηκαν, στη διάθεση του καθενός, αφήνοντας στον καθένα την ελευθερία να καταναλώσει όσο επιθυμεί στο σπίτι του[της]».

Αυτοί οι αναρχικοί παροτρύνουν την κατάργηση του χρήματος, επειδή υπάρχουν πολλά προβλήματα με τις αγορές ως τέτοιες, προβλήματα που θα υπήρχαν ακόμα και σε ένα μη-καπιταλιστικό σύστημα αγορών. Το πλέον προφανές, το εισόδημα δεν αντανακλά τις ανάγκες και μια δίκαιη κοινωνία θα το αναγνώριζε αυτό. Πολλές ανάγκες δεν μπορούν να ικανοποιηθούν από τις αγορές(τα δημόσια αγαθά και η επαρκής ιατρική κάλυψη, τα πιο προφανή). Οι αγορές εμποδίζουν την πληροφορία που απαιτείται για την λελογισμένη λήψη αποφάσεων (το ότι κάτι κοστίζει πέντε ευρώ δεν σου λέει τίποτα για τη περιβαλλοντική μόλυνση που κοστίζει ή τις συνθήκες στον εργασιακό χώρο που το δημιούργησε). Επίσης, οι αγορές συστηματικά επιβραβεύουν την αντικοινωνική συμπεριφορά(π.χ. εταιρίες που ρίχνουν το κόστος παραγωγής μειώνοντας μισθούς ή απολύοντας, βγάζουν κέρδος και μπορούν να ανταμειφθούν από το αυξημένο μερίδιο στην αγορά). Οι δυνάμεις της αγοράς παράγουν συλλογική παράλογη συμπεριφορά ως αποτέλεσμα εγωιστικών ατομικών δράσεων (π.χ. ο ανταγωνισμός μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να εργάζονται περισσότερο και πιο σκληρά ώστε να επιβιώσουν στην αγορά, όπως και να προκαλεί υπερπαραγωγή και κρίση καθώς οι εταιρίες αντιδρούν στα ίδια σήματα της αγοράς πλημμυρίζοντας την αγορά). Η ανάγκη για κέρδη αυξάνει επίσης την αβεβαιότητα και έτσι την πιθανότητα μιας κρίσης που θα έχει ως αποτέλεσμα κοινωνική δυστυχία.

Η διανομή των πόρων στον αναρχικό κομουνισμό, θα βασίζεται όχι στην σύγκριση των τιμών αλλά στην σύγκριση της αξίας χρήσης συγκεκριμένων αγαθών, όπως και στην σχετική σπάνη τους. Οι άξιες χρήσης συγκρινόμενες θα είναι ταυτόχρονα θετικές(π.χ. πόσο καλά θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις) και αρνητικές( π.χ. πόσους πόρους χρησιμοποιούν, πόσο μόλυνση προκαλούν, πόση εργασία έχουν ενσωματώσει κτλ.). Με αυτό τον τρόπο, η πραγματική πληροφορία για το κόστος, που τις περισσότερες φορές κρύβεται στην τιμή, μπορεί να μεταδίδεται και να χρησιμοποιείται για την λήψη λογικών αποφάσεων. Η σπάνη θα σημειώνεται από τις ενώσεις/συνδικάτα, που θα επικοινωνούν τον αριθμό των παραγγελιών που δέχονται σε σχέση με την παραγωγική τους ικανότητα. Καθώς οι ενώσεις/συνδικάτα θα δέχονται περισσότερες παραγγελίες, ο δείκτης σπάνης του προϊόντος τους θα ανεβαίνει και έτσι θα ενημερώνονται άλλες ενώσεις/συνδικάτα ώστε να αναζητήσουν αντικαταστάτες των αγαθών σε ζήτηση.

Η απόδειξη

Ωραία, θα μπορούσε να πει κάποιος, αλλά, όλα αυτά, είναι απλά ευσεβείς πόθοι! Αυτό δεν είναι αλήθεια μιας και τα εμπειρικά αποδεικτικά στοιχεία είναι συντριπτικά για τις ελευθεριακές οικονομικές ιδέες.

Για παράδειγμα, η συμμετοχή των εργατών στην διαχείριση και το μοίρασμα των κερδών ενισχύει την παραγωγικότητα. Οι επιχειρήσεις που διαχειρίζονται από εργάτες είναι περισσότερο παραγωγικές απ΄ ότι οι καπιταλιστικές.
Ένα συντριπτικό 94% από 226 μελέτες πάνω σε αυτό το θέμα, έχουν δείξει θετικές επιπτώσεις, με ένα 60% να είναι στατιστικά σημαντικό. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός πως για να έχει μια δυνατή επίπτωση η ιδιοκτησία των υπαλλήλων στις επιδόσεις, χρειάζεται η συμμετοχή των εργατών στη λήψη αποφάσεων.

Οι συνεργατικές επιχειρήσεις(κοοπερατίβες), επιπλέον, έχουν μικρή ψαλίδα στις διαφορές μισθών και θέσεων (1 προς 10 σε σύγκριση με το 1 προς 200, ίσως και παραπάνω, των εταιρειών!). Όπως είναι αναμενόμενο, τα υψηλά επίπεδα ισότητας αυξάνουν την παραγωγικότητα (καθώς στους εργάτες δεν αρέσει η υποδούλωση για να γίνονται άλλοι πλούσιοι από την εργασία τους!).

Και τι γίνεται με την έλλειψη χρηματαγοράς; Δεν υπάρχει καμιά ανάγκη να συζητήσουμε γιατί οι χρηματαγορές είναι κακές για την πραγματική οικονομία στον παρόντα κύκλο, αλλά αρκεί να πούμε πως έχουν σοβαρά προβλήματα επικοινωνίας μεταξύ των χρηματιστών και των επενδυτών. Επιπλέον, οι χρηματαγορές επιβραβεύουν την βραχυπρόθεσμη αύξηση των κερδών απέναντι στην μακροπρόθεσμη ανάπτυξη οδηγώντας σε υπερεπενδύσεις σε συγκεκριμένες βιομηχανίες και αυξάνοντας τον κίνδυνο και τον τζόγο. O καπιταλισμός με επίκεντρο τις τράπεζες έχει λιγότερο ακραίους επιχειρηματικούς κύκλους απ΄ ότι ο καπιταλισμός με επίκεντρο τις χρηματαγορές.

Οι επιτυχημένες κοοπερατίβες εντός καπιταλισμού, όπως η Mondragon, συμμετέχουν συνήθως σε ομάδες, πράγμα που έχει μια αίσθηση αγροτοβιομηχανικής ομοσπονδίας και πολύ συχνά σχετίζονται με δικά τους τραπεζικά ιδρύματα(το οποίο, ξανά, δείχνει την εγκυρότητα των ιδεών του Προυντόν).

Υπάρχει και το παράδειγμα των διάφορων κοινωνικών επαναστάσεων ανά τον κόσμο. Καμιά συζήτηση για τον αναρχισμό δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη χωρίς αναφορά στην ισπανική επανάσταση του 1936 και αυτό εδώ το κείμενο δεν αποτελεί εξαίρεση. Και το κάνουμε αυτό με σκοπό να δείξουμε πως η ελευθεριακή αυτοδιαχείριση μπορεί να δουλέψει σε μεγάλη κλίμακα, μιας και το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανίας της Καταλονίας κολεκτιβοποιήθηκε με επιτυχία, ενώ τεράστιες εκτάσεις γης διαχειρίζονταν συλλογικά. Πιο πρόσφατα, η εξέγερση ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό στην Αργεντινή, περιέλαβε και την κατάληψη κλειστών εργοστασίων. Αυτά τα εργοστάσια που επαναλειτούργησαν, δείχνουν πως τα αφεντικά μας χρειάζονται αλλά εμείς δεν τα χρειαζόμαστε!

Φτάνοντας εκεί

Έτσι, με την σκοπιμότητα και την εγκυρότητα του ελευθεριακού σοσιαλισμού να έχει σκιαγραφηθεί, το ζητούμενο είναι πως φτάνουμε εκεί. Προφανώς, ένα στοιχείο θα μπορούσε να είναι η δημιουργία και υποστήριξη συνεργατικών εγχειρημάτων εντός του καπιταλισμού («Η δημιουργία μια νέας κοινωνίας μέσα στο κέλυφος της παλιάς»). Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την προώθηση της κοινωνικοποίησης και τις κοοπερατίβες ως μια εναλλακτική στις πτωχεύσεις, τα κλεισίματα των επιχειρήσεων και την εθνικοποίηση.

Ωστόσο, οι περισσότεροι αναρχικοί αυτά τα αντιμετωπίζουν ως μέρος της ενθάρρυνσης μιας κουλτούρας της αντίστασης, ή ενθάρρυνσης για συλλογικούς αγώνες ενάντια στον καπιταλισμό και το κράτος.
Με άλλα λόγια, η ενθάρρυνση της άμεσης δράσης (απεργίες, διαδηλώσεις, καταλήψεις, κτλ.) και η εξασφάλιση πως όλοι οι αγώνες είναι αυτοδιαχειριζόμενοι από εκείνες και εκείνους εντός τους και πως οποιοιδήποτε οργανισμοί που δημιουργούνται είναι αυτοδιαχειριζόμενοι από τα κάτω. Ο σκοπός είναι οι άνθρωποι να ξεκινήσουν τις καταλήψεις εργασιακών χώρων, σπιτιών, γης κτλ., πραγματώνοντας την κοινωνικοποίηση. Με το να είμαστε οι διαχειριστές των αγώνων μας, μαθαίνουμε να διαχειριζόμαστε τις ζωές μας. Με τη δημιουργία οργανισμών για τους αγώνες ενάντια στο παρόν σύστημα, δημιουργούμε το πλαίσιο της καινούργιας κοινωνίας.

Μαζί μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο.

***

Σημειώσεις:

[1] ΣτΜ: Σάρα Πέιλιν [Shara Palin]. Ακροδεξιά πολιτικός στις Η.Π.Α. . Διατέλεσε κυβερνήτης της πολιτείας της Αλάσκα και είναι επιφανής μηντιακή περσόνα της αμερικάνικης ακροδεξιάς.

[2] ΣτΜ: Πέτρος Κροπότκιν – Σύγχρονη επιστήμη και αναρχισμός. Μετάφραση Νίκος Β. Αλεξίου, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος(Αθήνα 2004)

[3] ΣτΜ: Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου (ή “Wobblies”). Διεθνής επαναστατική συνδικαλιστική οργάνωση που ιδρύθηκε στο Σικάγο το 1905. Δημιούργησε τμήματα του σε πολλές χώρες του κόσμου και συνδέθηκε με το διεθνές επαναστατικό, ελευθεριακό συνδικαλιστικό κίνημα.

[4] ΣτΜ: Πιερ Ζοζέφ Προυντόν – Περί ιδιοκτησίας. Μετάφραση Κώστας Δεσποινιάδης, εκδόσεις Κατσάνος(θεσσαλονίκη, 2006)

[5] Πέτρος Κροπότκιν – Αγροί, Εργοστάσια και Εργαστήρια. Μετάφραση Βασίλης Τομανάς, εκδόσεις Νησίδες(Θεσσαλονίκη 2005)

*Μετάφραση rising galaxy
**Αναδημοσιευση από το http://www.provo.gr/the_economics_of_anarchism/

whiteandwilliamsfigure3.jpg 0.12 Mb