1596
Izvor: Wikipedia
- Ovo je članak o godini 1596.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vijekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
| Decenija: | 1560-e 1570-e 1580-e – 1590-e – 1600-e 1610-e 1620-e |
| Godine: | 1593 1594 1595 – 1596 – 1597 1598 1599 |
| Gregorijanski | 1596 MDXCVI |
| Ab urbe condita | 2349 |
| Islamski | 1004 – 1005 |
| Iranski | 974 – 975 |
| Hebrejski | 5356 – 5357 |
| Bizantski | 7104 – 7105 |
| Koptski | 1312 – 1313 |
| Hindu kalendari | |
| - Vikram Samvat | 1651 – 1652 |
| - Shaka Samvat | 1518 – 1519 |
| - Kali Yuga | 4697 – 4698 |
| Kineski | |
| - Kontinualno | 4232 – 4233 |
| - 60 godina | Yang Vatra Majmun (od kineske N. g.) |
| Holocenski kalendar | 11596 |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1596 (MDXCVI) bila je prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u četvrtak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
Sadržaj/Садржај
Događaji[uredi - уреди]
- Januar/Siječanj
- 11. 1. - Sabor na Gradcu kod Zagreba: biskup Gašpar Stankovački i barun Ivan II. Drašković potvrđeni za banove (do lipnja odn. do 1608)[1].
- Februar/Veljača
- 21. 2. - Nadvojvoda Ferdinand upitao štajerske staleže da li bi primio "Vlahe" koji mu se sve češće javljaju - dobija potvrdan odgovor[2].
- April/Travanj
- 3. 4. - Umro veliki vezir Sinan-paša, zamenjuje ga Bosanac Damat Ibrahim-paša (do oktobra pa opet od decembra).
- 7 - 8. 4. - Splićani i uskoci kriomice od Mlečana zauzeli turski Klis (veza uskoka i kralja Rudolfa je Franjo Antun Bartučević)[3].
- 24. 4. - Franko-španski rat (1595-1598), Opsada Calaisa okončana španskim zauzećem.
- april - Starina Novak pustoši Plevnu u Bugarskoj[4], ovog proleća napada i Sofiju[5].
- Maj/Svibanj
- 27. 5. - Juraj Lenković napao turske opsadnike kod Klisa ali poražen; poginuo Ivan Alberti, komandant obrane grada[6]; Lenković sutradan pokušao da stigne do Omiša, ali razbijen po izlasku iz Klisa[7].
- 31. 5. - Klis se predao Turcima, braniteljima dopušteno da odu; slijede turske i mletačke represalije, mnogi odlaze u Senj i Vinodol.
- Uskoci i venturini (izbjeglice iz mletačke Dalmacije) počinju ogorčenu borbu protiv Turaka i Mlečana (Iddio vi guardi dalle mani de Segnani - "Bog vas čuvao senjske ruke")[8].
- Jun/Lipanj
- 11. 6. - Žigmund Batori započinje neuspešnu 40-dnevnu opsadu Temišvara; u njegovoj vojsci su i srpski odredi (Đorđe Slankamenac-Rac, Deli-Marko i Sava Temišvarac[9].
- 17. 6. - Willem Barentz na trećem putovanju otkrio Špicbergen.
- 23. 6. - Osmanska vojska na čelu sa sultanom Mehmedom III krenula iz Carigrada (u Beogradu su 9. 8.).
- 24. 6. - Cornelis de Houtman stigao u Banten na Javi - prvi Holanđanin u današnjoj Indoneziji (početak kraja portugalskog monopola).
- 30. 6. - Umro Gašpar Stankovački, zagrebački biskup i jedan od hrvatskih banova.
- Jul/Srpanj
- 5. 7. - "Vlasi" iz Pounja nude saradnju generalu Herbersteinu, koji se nalazi na čelu vojske kod Petrinje (ali odustali)[10].
- 5. 7. - Anglo-španski rat (1585-1604): Anglo-holandske snage opljačkale Cadiz u Španiji.
- 12. 7. - Herbersteinova vojska porazila Turke i Vlahe bosanskog beglerbega Apardi-paše kod Kostajnice, ali opsada ubrzo prekinuta[11].
- 14. 7. - Portugalci ubili srilankanskog kralja Dominicusa Coreu.
- Avgust/Kolovoz
- 13. 8. - David Fabricius počinje posmatranje promenljive zvezde u Kitu koju će nazvati Mira ("čudesna").
- Septembar/Rujan
- 3. 9. - Nadvojvoda Maksimilijan zauzeo Hatvan (ranije i napušteni Vác)[12]; u Hatvanu ubijeni svi koji su zatečeni.
- 10. 9. - Serdar Ahmed Hafis-paša započeo opsadu Petrinje.
- 19. 9. - Primenjenim lukavstvom potučena vojska bosanskog beglerbega Hodaverdi-paše kod Petrinje.
- 20. 9. - U drugoj bici kod Petrinje razbijen i Ahmed Hafis-paša koji je već krenuo u povlačenje[13].
- Kraj opasnosti za hrvatske i slovenačke zemlje sa bosanske strane[14].
- 29. 9. - Vlahu Ivanu Pejašinoviću i družini dozvoljeno naseliti se na zemljištu križevačke varoši[15].
- Oktobar/Listopad
- 12. 10. - Sultan Mehmed III zauzeo Eger posle 21 dan opsade (osnovan Jegarski ejalet).
- 19. 10. - U Brestu proglašena Brestovska unija dela Kijevske mitropolije sa katoličkom crkvom - dolazi do sukoba pravoslavaca i unijata.
- 26. 10. - Dugi rat: Bitka kod Keresteša (Hačove) se okončava skupom turskom pobedom.
- Nekoliko hiljada turskih levendi beži nazad u Anadoliju gde će doprineti tzv. Dželalijskoj pobuni[16] (od 1598., na čelu Karayazici Abdülhalim).
- U sljedeće tri godine slabija aktivnost u Dugom ratu.
- Novembar/Studeni
- oko 12. 11. - Juraj Lenković harači u Požeškom sandžaku, spalio Voćin i "do 200" turskih sela (cilj je ohrabrenje tamošnjih kršćana)[15].
- 29. 11. - Španski kralj Filip II. treći put proglasio državni bankrot.
- Decembar/Prosinac
- decembar - Posle albanskih Kimariota, pobunili se Bjelopavlići, kasnije i hercegovačka plemena (predvodnik je nikšićki vojvoda Grdan)[17].
Tokom/tijekom godine[uredi - уреди]
- Orahovički episkop Vasilije prešao u habsburšku Slavoniju, ohridski arhiepiskop Atanasije "radi među Albancima", aktivni su i crnogorski episkop Heruvim i hercegovački mitropolit Visarion[17].
- U Erdelj se doselilo oko 10.000 Srba[17].
- Bosanski franjevci na čelu sa fra Petrom Soljaninom djeluju u Bugarskoj[18][19].
- Državni prihodi Osmanskog carstva iznose 300 miliona akči a rashodi 900 miliona[20].
- Trojna alijansa (1596) Engleske, Holandije i Francuske - svi u ratu protiv Španije, ovo je praktično međunarodno priznanje holandske nezavisnosti (traje samo do 1598.).
- Kralj Poljske i Litvanije Sigismund III Vasa preneo dvor iz Krakova u Varšavu, jer je približno na pola puta do Vilniusa, glavnog grada Litvanije.
- Kuga u Evropi (Španska kuga 1596-1602, takođe i u Engleskoj, Francuskoj, Nemačkoj...), takođe i glad u severnoj Evropi zbog vlažnog proleća i leta.
- John Harington instalirao vodeni toalet (WC) u svojoj kući.
- Izvesni Afrasiyab kupio provincijsko vođstvo u osmanskoj Basri, njegovi potomci će vladati do 1668[21].
Rođenja[uredi - уреди]
- 31. 3. - René Descartes, filzof, matematičar, pisac († 1650)
- 29. 6. - Go-Mizunoo, japanski car († 1680)
- 12. 7. - Mihajlo I., ruski car, prvi od Romanovih († 1645)
- 19. 8. - Elizabeth Stuart, "Zimska kraljica" Češke († 1662)
- 3. 12. - Nicola Amati, tvorac violina († 1684)
- ? - Vinko Jelić, skladatelj († 1636)
Smrti[uredi - уреди]
- 27. 1. - Francis Drake, moreplovac (* ca. 1540)
- 3. 4. - Sinan-paša, osmanski velikodostojnik (* 1506)
- svibanj - Oracio Fortezza, šibenski zlatar i graver (* ca. 1530)
- 27. 5. - Ivan Alberti, splitski protuturski ratnik
- 30. 6. - Gašpar Stankovački, zagrebački biskup i hrvatski ban (* 1550-60)
- ? - Jean Bodin, politički mislilac (* 1530)
- ? - Pellegrino Tibaldi, slikar (* 1527)
Reference[uredi - уреди]
- ↑ Klaić, 408
- ↑ Klaić, 410
- ↑ Klaić, 411-12
- ↑ Ранко Јаковљевић, Јевреји на североисточним границама Србије, rastko.rs
- ↑ Boško Suvajdžić, Hajduci i uskoci u narodnoj poeziji, rastko.rs
- ↑ Klaić, 413
- ↑ Klaić, 414
- ↑ Klaić, 432
- ↑ Historija, 504
- ↑ Klaić, 415-6
- ↑ Klaić, 417
- ↑ Klaić, 421
- ↑ Klaić, 419
- ↑ Klaić, 420
- ↑ 15.0 15.1 Klaić, 424
- ↑ Encyclopedia, 128
- ↑ 17.0 17.1 17.2 Vladimir Ćorović, Preokret u držanju Srba, rastko.rs
- ↑ Ćorović, Verski pokreti, rastko.rs
- ↑ Fra Petar Soljanin (1550. - 1623.), bosnasrebrena.ba
- ↑ Historija, 481
- ↑ Encyclopedia, 79
- Literatura
- Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
- Encyclopedia of the Ottoman Empire, Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters (Google Books)
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
