Wiki

Ä Wiki, au WikiWiki un WikiWeb gnennt, isch ä im World Wide Web verfiegbari Sytesommlung, wu vun de Benutzer nit nur glese, sundern au online gändert werre konn. Wiki ähnle dämit em Content Management Syschtem. De Nome schtommt vun wikiwiki, em hawaiianische Wort fir "schnell". Wiä bi Hypertext ieblig, sin d einzelni Syte un Artikel vun em Wiki durch Querverwyys (Link) mitenonder verbunde. Däzue git s in de Regel ä Bearbeitungsfunktion, wu ä Yygabfenschter ufmache tuet, wu de Text vum Artikel din bearbeitet werre konn.

Mit de Änderbarkeit vun einzelne Syte durch jeder wird ä urspringlig un vorher nit verwirklichti Idee vum World Wide Web realisiert. D Wiki-Software konn aber au in Intranets oder uf private Rechner ygsetzt werre.

Ä vilmol brochter Ywond gegeiber Wiki bsteht in de Megligkeit vum Vandalismus. Bi typischer Wiki-Software ischs Benutzer aber meglig, ebis, wu vun Vandale kaputt gmacht worre isch, durch de Ufruef vun nit kaputte Fassunge vun de betroffene Syte z behebe. Ä Untersuechung vum IBM Watson Research Center het ergebe, dass des bi wikipedia.org durchschnittlig in winiger wie 3 Minute gschiht.

E Tafel am Flughafe vo Hawaii

Gschicht

Wiki sin als Wissensmanagement-Tool im Umfeld vun de "Entwurfsmuster"-Theoretiker noch ere Idee usm Johr 1995 entschtonde. S ärscht WikiWikiWeb isch vum US-amerikanische Software-Entwickler Ward Cunningham entwickelt worre. In dem Zeytroum sin ä Reih vun ähnlichi Konzepte entschtônde, wu jedoch kei vogliechbarer Erfolg bschieden gsi isch, biespielswies XEROX Sparrow (1996).

Vermeutlig isch di ärscht Adaption vum Wiki-Prinzips usser em Ward Cunningham si WikiWikiWeb s CoWeb vum Hochschullehrer Mark Guzdial anne 1997 gsi.

S Konzept vun Wiki isch ähnlig zue dem, was sich de Tim Berners-Lee, de Erfinder vum World Wide Web, ca. 1990 urspringlig unter selbigem vorgschtellt gha het. D Informatione sotte online verfiegbar un sofort bearbeitbar si. Us ere historische Perspektiv bschribt er des in sinem Buech "Weaving The Web" (dt. "Der Web Report", Kapitel 1).

Wiki-Syntax

Zum de Text lesbarer z mache un glidert z gschtalte, git s meischtens Zeichekombinatione, wu im igschlossene Text e Formatvorlag zuewyse. Diä sognonnte Tags werre im Yygabfenschter on dr entsprechende Schtell ygebe. In de Wikipedia beispilswys git d Yygab vun "e ''kursiv'' Wort" d Usgabe "e kursiv Wort".

D Gsomtheit vun denne Tags wird als Wiki-Syntax bezeichnet und unterscheidet sich je noch de verwendete Wiki-Software. Alle Dialekt isch s aber eige, dass si sehr vil eifacher ufbout sin wie s sunscht im World Wide Web brucht HTML. Die Bschränkung uf s Wesentlige macht s ere grosse Grupp vun Mensche, bsundersch au Computer-Laie, meglig, mit winig Lehr- un Schrybufwand an denne Syschtem teilzneh.

Wichtigi Wiki

S zur Zyt grescht Wiki vun de Welt isch d Wikipedia, wu 2001 grindet worre isch, e freyi Enzyklopädy. S het iber 12 Millione Artikel (Jänner 2009) din, verteilt uf iber 250 Schproche. Ebefalls bekonnt isch s änglischschprochig MeatballWiki, wu unter ondrem d Eigearte un Gsetzmässigkeite vun Online-Communitys din diskutiert werre.

Im dytschsprochige Ruum bekannti Wiki sin s Dytsche-Software-Entwickler-Wiki (DseWiki), s LinuxWiki, s JuraWiki, de Reisefieher WikiTravel, d Wikipedia-Parodie Kamelopedia un d Sciencefiction-Datebanke Memory Alpha (Star Trek) un Perrypedia (Perry Rhodan).

Vernetzung vun de Wiki

Fir d Vernetzung vun Wiki dient s InterWiki-Link Konzept. Vun de Wikipedia-Tourbus-Haltestelle us konn ma e virtuelli Busrundfahrt durch vili unterschidligi Wiki mache. Mitenonder "benochberti" Wiki verknipft de wiki-node.

Wiki-Software

Nebe derre vum Ward Cunningham in Perl gschribene Ur-Wiki git s mittlerwil zahlrichi Wiki-Engines in unterschidlige Programmierschproche, zue de bekonnteschte zelle MoinMoin, UseModWiki un d Software MediaWiki, wu vun Wikipedia brucht wird. De Server oder d Grupp vun Server, wu Wiki-Hosting obiete, nennt ma au Wiki-Farm.

Literatur

• Bo Leuf & Ward Cunningham: The Wiki Way: Quick Collaboration on the Web, Addison-Wesley 2001, ISBN 0-201-71499-X
• Christian Eigner, Helmut Leitner, Peter Nauser: Online-Communities, Weblogs und die soziale Rückeroberung des Netzes, Nausser & Nausser 2003, ISBN 3-901402-37-3
• Erik Möller: Die heimliche Medienrevolution - Wie Weblogs, Wikis und freie Software die Welt verändern, Heise 2004, ISBN 3-936931-16-X
• Anja Ebersbach, Markus Glaser und Richard Heigl: WikiTools. Kooperation im Web, Springer 2005, ISBN 3-540-22939-6
• Christoph Lange (Hrsg.): Wikis und Blogs – Planen, Einrichten, Verwalten, Computer- und Literaturverlag 2006, ISBN 3-936546-44-4
• Jérome Delacroix: Les wikis: espaces de l'intelligence collective, M2 Editions 2005, ISBN 2-9520514-4-5
• Dave Johnson: Blogs, wikis and feeds in action, Manninng 2005, ISBN 1-932394-49-4
• Andreas Streiff: Wiki - Zusammenarbeit im Netz, BoD 2005, ISBN 3-8334-2641-1

Weblink

Wiki-Engine, Wiki un Wiki-Farme

• Wiki-Engines (noech Programmierschprôch sortiert)
• Komfortablar Vergleich vun 27 Wiki-Engines in 'ra Tabell
• Vergleich vun 11 Wiki-Engines uf wikiwikiweb.de in einer Tabelle
• Wiki-Vozeichnis
• WorldWideWiki.net: SwitchWiki - umfongrichi Lischt vun effentlige Wiki (änglisch)

Hintergrundinformatione

• Erik Möller: Tanz der Gehirne (Telepolis)
• Richard Cyganiak: Wiki und WCMS - Voglich vun Content-Management-Syschteme un Wiki (PDF)
• "Wiki" im Weblog Netbib Mit de Schwerpinkt Wiki in de Hochschuele un im Unternehme, Wikipedia un ondri effentlige Wiki-Gmeinschafte un Wiki-Software
• Erik Möller 09.05.2003 (Telepolis): Das Wiki-Prinzip.