Buntáiste amháin a bhaineann le Kindle ná go bhfuil lear leabhair ar a bhfuil an cóipcheart imithe i léig ar fáil saor in aisce nó ar bheagán airgid. Tá slam saothair le Heinrich Heine, Kurt Tucholsky agus GK Chesterton curtha agam air mo cheannsa.
Ach tá saothair eile a bheadh deacracht agam teacht orthu sa ghnáthshlí le fáil anois agam.
Fadó riamh a léigh mé 'San Iarthar, faic nua', úrscéal cháiliúil Remarque faoin gcéad cogadh bharbartha. Le déanaí tháinig mé ar aiste a luaigh dírbheathaisnéis Ernst Toller 'Eine Jugend in Deutschland' mar shaothar a bhí suntasach freisin.
Bhí sliocht as luaite:
Chonaic mé duine marbh.
Ní Gearmánach marbh.
Ní Francach marbh
Duine marbh.
Chuaigh mé sa tóir air dá réir. Rugadh Toller sa Phrúis Thoir- ball de mheánaicme a labhair Gearmáinis in áit a raibh na bochtán agus an locht oibre ag labhairt Polainnis. Ba Giúdach é, agus cé go raibh Giúdaigh lárnach i saol cultúrtha lucht labhartha na Gearmáinise, bhíodar freisin imeallaithe ag doicheall agus amhras na n-údarás.
Tá ana chuir síos ar a óige, a chairdeas le gasúr Polannach den aicme oibre, a chliseann agus iad ag fás aníos. Géarchéim creidimh agus iarrachtaí comhshamhlú leis na Críostaithe, ach é ag fáil droim láimhe.
Scolaíocht agus iarrachtaí luath iriseoireachta a tharraingíonn achrann agus ard na n-údarás.
Ollscoil ansin. Bhí sé sa Fhrainc, in ainm is a bheith ag staidéar ach ar an drabhlás dáiríre nuair a bhris an cogadh amach. Mhothaigh sé an fuath a ghin an cogadh ann. D'éirigh leis filleadh ar an nGearmáin, go München. De bhrí go raibh éadaí de chuid na Fraince air, bhí ar dul i muinín na bpéas chun é a tharrtháil ó ghreadadh ón daoscarshlua a bhí ag coipeadh de bharr an cogadh.
Ní raibh sé féin saor ón fiabhras náisiúnaíoch agus chuaigh sé le reisimint áitiúil airtléire. Bhí flosc chun an fronta air, agus bhodhraigh sé a chuid oifigeach go dtí go bhfuair sé a mhian.
Tá léargas ar uafás an chogaidh sa leabhar, ach tá níos mó. Cliseann ar a shláinte; faoin am seo tá sé ina shíochánaí, bréan de bhréag geallúint lucht údarás. Tarraingíonn a chuid iriseoireachta frith chogaidh fraoch na n-údarás agus cuirtear géibhinn air. Go deimhin, déanann a mháthair iarracht é chuir faoi choimeád i dteach na ngealt - síleann sí gur cliseadh meabhrach an t-aon míniú ar a athrú meoin.
Forbraíonn a dhearcadh de bharr léitheoireachta agus déantar ainrialaí de chomh maith le síochánaí. Tagann sé chun cinn i bpáirtí neamhspleách na sóisialaigh daonlathacha (USPD) agus nuair a thagann an réabhlóid ag deireadh an chogaidh sa Ghearmáin, bíonn sé ar cheannairí Poblacht na nDáil (Räterepublik) na Baváire. Níl faoi smacht acu ach cathair München agus achar beag thart air. Tar éis tamaill glacann na cumannaigh seilbh ar an rialtas, agus bíonn Toller - ainneoin a phrionsabal síochánta- ina cheannasaí sa gharda dearg sa cogadh cathartha fuilteach a leanann.
Chlis ar an bpoblacht, agus tar éis tamaill ar a sheachaint gabhtar é. Bhí sé ag súil- de bharr an méid a bhí ag tarlú thart air- le pionós an bháis; ach is tréimhse fada géibhinn a ghearrtar air.
Tá cuir síos láidir ar chuinsí géibhinn sa dírbheathaisnéis, agus críoch an leabhar é bheith saortha ach díbeartha ón mBaváir in aois a tríocha dó.
Cáipéis corraitheach staire atá ann, a léiríonn go soiléir tionchar imeachtaí ar mheoin- agus freisin na fórsaí a thugann ar dhaoine gníomhú ar bealach áirithe a thagann salach ar a bprionsabal.
Luann sé roinnt dá shaothair liteartha ann, agus tá an dráma Masse Mensch, léamh ealaíonta ar Poblacht na nDáil agus ról a leithéidí de bhuirgéisigh ann, léite freisin agam.
Tá cumhacht ag baint leo; agus ceachtanna don ré seo ann freisin, áit a bhfuil roinnt de na fórsaí a scoilt an Eoraip fadó ag athmhúscailt.
