Alamad
Flag |
Valdkundznam |
| Pälidn | Amsterdam |
| Eläjiden lugu (2014) | 16 877 351[1] ristitud |
| Pind | 41 543 km² |
 |
|
| Kel' | alaman |
| Valdkundan pämez' | Villem-Aleksandr |
| Päministr | Mark Rütte |
| Religii | ateizm, hristanuskond |
| Valüt | evro (€) (EUR)[2] |
| Internet-domen | .nl[3] |
| Telefonkod | +31 |
| Aigvö | tal'vel UTC+1, kezal UTC+2 |
Alamad vai Niderland vai Gollandii (alam.: Nederland), täuz' oficialine nimituz — Alaman Kunigahuz (alam.: Koninkrijk der Nederlanden), om valdkund Päivlaskmaižes Evropas, Pohjoižmeren randal, EÜ:n ühtnii vspäi 1957 (sen üks' alusenpanijoišpäi). Oficialine pälidn da kaikiš suremb lidn om Amsterdam, faktine pälidn — Hag (monarhan, ohjastusen da parlamentan rezidencijad sijadase sigä).
Alamad oma kaikiš tihedašti elänzoittud Evropan sur' valdkund.
Südäiolend
Istorii[redaktiruida | redaktiruida purde]
Vl 1581 heinkun 26. päiväl Alamad tedotiba ripmatomudes Ispanijaspäi.
Vozil 1940-1945 Alamad oliba okkupiruidud Saksanmal Toižen mail'man sodan aigan.
Jäl'gmäine vn 1815 Konstitucijan sur' udištamine oli vl 1983[4].
Geografijan andmused[redaktiruida | redaktiruida purde]
Alamad oma mavaldkundröunoiš Saksanmanke päivnouzmas (röunan piduz — 575 km) da Bel'gijanke suvipäivlaskmas (478 km). Ühthine röunoiden piduz — 1053 km. Randanpird om 451 km. Valdkundan pind — 41 543 km².
Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Vaalserberg-sija, 322 m valdmeren pindan päl, Kariban meres — Sceneri-mägi (862 m, Sab-sarel). Kaikiš madalamb čokkoim om Züidplas-pol'der, 7 m alemba meren pindad. Valdkundan läz pol't territorijad sijadase alemba meren pindad, völ koumandez om ühten metran penemba meren pindan päl korktusidenke. Znamasižed joged oma Maas da Rein niiden suhištoidenke. Kaikiš suremb järv om ratud Eisselmer-järv, se om kaikiš järedamb Päivlaskmaižes Evropas.
Alamaiden klimat om ven merine. Lämuz vilukul om 0...+2°C, heinkul — +16...+17°C. Paneb sadegid 650-750 millimetrad, vihmub ani kaikuččel päiväl.
Londuseližed pävarad oma kivivoi, londuseline gaz; toižed varad — turbaz, mouckivi, keitandsol, letked, gravii, mahuz.
Politine sistem[redaktiruida | redaktiruida purde]
Ohjandusen form om unitarine parlamentine konstitucine monarhii. Vspäi 2013 valdkundan pämez' om Villem-Aleksandr-kunigaz. Hän delegiruib valdatusid ministrištole. Hot' Konstitucijan mödhe kunigaz voib panda ministrid radsijihe da allekirjutada kaikuččen käskusen, faktižikš parlamentan ühtnijad tehtas necidä. Ohjastuz sättutab znamasižid pätandoid parlamentanke. Ohjastusen ühtnijad oma ministrad (kogotas Ministriden Nevondkundha) da valdkundsekretarid.
Parlament om kaks'kodine, sen nimituz om Alaman Kunigahusen Päštatad (alam.: Staten-Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden). Üläkodi om Ühtenz' Kodi vai Senat (alam. Eerste Kamer), mülüb 75 ühtnijad (agjoiden nevondkundad valitas heid 4 vodeks). Alakodi om Kahtenz' Kodi vai Ezitajiden Kodi (alam.: Tweede Kamer), mülüb 150 deputatad (heid rahvaz valičeb 4 vodeks). Molembad kodid sätas käskusid.
Ülembaine Käskuzkund om käskusenandajan tobmuden pä.
Vl 2012 järgenduseližed valičendad oliba parlamentha.
Administrativiž-territorialine jagand[redaktiruida | redaktiruida purde]
Kacu kirjutuz: Alamaiden administrativiž-territorialine jagand.
Alaman Kunigahuz alajagase 12 agjaha (provincijha, alam. provincie). Agjad alajagase kundoihe (alam.: gemeente), erased kundad — kundrajonihe (alam.: deelgemeente). Mugažo om 3 merentagašt territorijad Kariban meres, niil kundoiden statusad oma (Boneir, Sint Estatius, Sab). Kundad alajagase 647 municipalitetha. Sen ližaks, koume territorijad ičeohjastusenke sijadase Kariban meres (Arub, Kürasao, Sint Marten).
Eläjad[redaktiruida | redaktiruida purde]
Alamaiš elädas alamalaižed.
Alamaiden sured lidnad (enamba 500 tuh. ristitud vl 2012, surembaspäi penembha): Amsterdam (oficialine pälidn), Rotterdam, Hag (pälidn de-fakto).
Vl 2012 eläjiden lugu oli 16 847 007 ristitud.
Ižanduz[redaktiruida | redaktiruida purde]
Vl 2012 Alamaiden päeksport oli kivivoi (20%), elektrotehnik ofisan da kodin täht (läz 12%), likkuimed da niiden palad (läz 10%), himižen tegimišton produkcii (läz 10%); toine eksport — zelläd (2%), änikod (2%, sidä kesken mahusenke), kakaovoi, sobad, sagud da maplodud.
Homaičendad[redaktiruida | redaktiruida purde]
- ↑ Alamaiden ristitišton endustuz vl 2014 heinkus. — Mail'man faktoiden kirj (Cia.gov). (angl.)
- ↑ Mugažo AÜV:oiden dollar (USD) Kariban meren departamentoiš.
- ↑ Mugažo .eu kuti EÜ:n ühtnii; .frl Frizii-agjas.
- ↑ Alamaiden Konstitucii Vikipurtkiš. (alam.)
Irdkosketused[redaktiruida | redaktiruida purde]
- Alaman Kunigahusen ohjastusen oficialine sait. (alam.) (angl.)
- Alaman Kunigahusen oficialine portal. (alam.) (angl.)
- Alamaiden parlamentan sait. (alam.) (angl.)
- Alaman Kunigahusen Statistikan keskuzbüron sait (Centraal Bureau voor de Statistiek). (alam.) (angl.)
 |
Alamad Vikiaitas |
| Evropan valdkundad | ||
 |
||
|
1 Om Azijas mugažo. |
