"Οι Mέρες της Οργής: Για την επίθεση στο Παρίσι και τον πόλεμο που μαίνεται" Κενό Δίκτυο

ΚΕΝΟ ΔΙΚΤΥΟ
[Θεωρία, Ουτοπία, Συναίσθηση, Εφήμερες Τέχνες]
http://voidnetwork.blogspot.com

Οι Mέρες της Οργής: Για την επίθεση στο Παρίσι και τον πόλεμο που μαίνεται

«Όχι μόνο η λογική των αιώνων αλλά και η παράνοια τους πέφτει πάνω μας» , Φρίντριχ Νίτσε

Μπορεί να μιλήσει κανείς για τα γεγονότα στο Παρίσι χωρίς να πει απλά τα αυτονόητα; Έχουν πάντως και τα τελευταία τη σημασία τους, τουλάχιστον ως αφετηρία.
Σε συνάρτηση με την επίθεση που έγινε στον Λίβανο πριν λίγες ημέρες, η πολύνεκρη επίθεση στο Παρίσι επιβεβαίωσε κάτι που γνωρίζαμε ήδη: η ζωή των «Δυτικών», ό, τι και να σημαίνει πλέον αυτός ο όρος, βαραίνει περισσότερο από των υπολοίπων λαών ή για την ακρίβεια των λαών που συνθέτουν τον «Τρίτο Κόσμο». Είναι αν μη τι άλλο θετικό ότι αυτή η ασυμμετρία στην αξιολόγηση της ζωής παρατηρείται και από μη ιδιαίτερα πολιτικοποιημένους ανθρώπους. Επίσης, αν και ως διαπίστωση δεν αρκεί για να εξηγηθούν οι μαζικές δολοφονίες, τουλάχιστον βοηθάει να καταλάβουμε γιατί κάποιοι, κάπου μπορεί να αισθάνονται ένα αίσθημα δικαίωσης.

Αν πάντως θέλουμε να αναλύσουμε σε βάθος το φαινόμενο της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας πρέπει να αποφύγουμε δυο αναγωγές: πρώτον, να ρίξουμε το ανάθεμα στον «Ισλαμοφασισμό» και ακόμα χειρότερα «στο Ισλάμ»· δεύτερον, αφού φυσικά καταδικάσουμε με αποτροπιασμό την επίθεση, να πούμε ότι «φταίνε οι Αμερικάνοι» ή, λίγο πιο ραφιναρισμένα, ο Ιμπεριαλισμός. Όχι ότι αυτές οι θέσεις είναι λάθος. Αν και η έννοια του Ισλαμοφασισμού δεν βοηθάει πολύ, είναι ξεκάθαρο ότι το Ισλαμικό Κράτος διακονεί τον αυταρχισμό και εχθρεύεται τη διαφορετικότητα. Εξίσου σαφές είναι ότι η θρησκευτική πίστη υποδαυλίζει και επικυρώνει φαντασιακά τη βία του εν λόγω μορφώματος· η επίθεση στο Παρίσι άλλωστε δεν είναι το πρώτο έγκλημα που γίνεται στο όνομα ενός Θεού. Το να αποσπάσουμε όμως μια ουσιοκρατικά οριζόμενη «θρησκεία» από τα ιστορικά, κοινωνικά και πολιτικά της συγκείμενα εμποδίζει από το να κατανοήσουμε το φαινόμενο του τζιχαντισμού στην ιστορικότητα του. Το ISIS δεν φύτρωσε στο χώμα μια αφηρημένης πίστης αλλά παράγεται ιστορικά μέσα σε δεδομένες κοινωνικές, πολιτισμικές και πολιτικές σχέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο η γεωπολιτική του ιμπεριαλισμού, που ενόσω συντελεί στη δημιουργία ενός διογκούμενου χάους στη Μέση Ανατολή δεν σταματά να επενδύει στο ένοπλο Ισλάμ, αποτελεί προϋπόθεση για την ανάδυση και εξάπλωση του τζιχαντισμού και συγκεκριμένα του Ισλαμικού Κράτους. Το τελευταίο όμως, και οι ενέργειες που το συγκροτούν ως αυτό που είναι, δεν μπορεί να αναχθεί στις αρνητικές του ιστορικές συνθήκες, λες και τα ιστορικά υποκείμενα, εν προκειμένω οι τζιχαντιστές, είναι αυτόματα που δρουν ανακλαστικά. 

Η βία γεννάει βία, αλλά αυτό το αξίωμα δεν υπονοεί μια άμεση αιτιακή ανταπόκριση μεταξύ ιμπεριαλισμού και τζιχαντισμού. Η επίθεση στο Παρίσι δεν ήταν καθόλου τυφλή αλλά δεν είχε και κάποιον πρόδηλο ιμπεριαλιστικό στόχο. Αντίθετα, δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι τα σημεία των επιθέσεων έφεραν άλλους ευρύτερους «αντί-δυτικούς» συμβολισμούς. Για να κατανοήσουμε το περιεχόμενο της τζιχαντιστικής βίας πρέπει να ανιχνεύσουμε τις θετικές της επενδύσεις, τους τρόπους που η ορθολογικότητα και η παράνοια της επενδύονται στο κοσμοϊστορικό πεδίο. 
Ο τζιχαντισμός αποτελεί συνάρμοση ροών οι οποίες ξεκινώντας από ένα μοριακό επίπεδο απεδαφικοποιήσεων κατέληξαν, στη μορφή του Ισλαμικού Κράτους, να εδαφικοποιήσουν μια νέα τάξη Δικαίου. Το Ισλαμικό Κράτος, σε αντίθεση με την Αλ Κάιντα, δεν είναι μια νομαδική μηχανή πολέμου αλλά, όπως ακριβώς δηλώνει το όνομα του, μια αναδυόμενη πολιτική κοινότητα της οποίας η καθημερινή λειτουργία – και ας μην λησμονούμε ότι έχει παραχθεί μια λειτουργική καθημερινότητα - θεμελιώνεται και νομιμοποιείται σε μία ιστορική μορφή δικαιοσύνης. Η τελευταία έχει ιδιάζουσες δομές αξίας, ορθότητας, μέριμνας κα πρόνοιας, αλλά αναμφίβολα ως ιστορική μορφή χαρακτηρίζεται από την περίοπτη θέση που δίνει στη βία ως δραστηριότητα οργανικά δεμένη με την αρετή και τη λύτρωση. Ούτε όμως αυτή η σύνδεση είναι καθαυτή ιστορικά πρωτότυπη ή ίδιον ενός θρησκευτικού φαντασιακού, αφού έχει προσλάβει κοσμικές μορφές ήδη από τη Γαλλική Επανάσταση. Το θέμα εδώ δεν είναι να κάνουμε εύκολες αναλογίες και ισοπεδωτικές συγκρίσεις που, βάζοντας στο ίδιο καζάνι τον τζιχαντισμό με τον Ιακωβινισμό, καταλήγουν σε εύκολες όσο και αδιέξοδες φιλελεύθερες απολογητικές. 

Το ζητούμενο είναι ότι αν θέλουμε να κατανοήσουμε τον τζιχαντισμό και τι είναι προβληματικό με αυτόν δεν μπορούμε να το κάνουμε απλά σε ένα αφηρημένο επίπεδο αποκήρυξης της σχέσης δικαιοσύνης και βίας, ούτε καν δικαιοσύνης και Τρόμου. 
Ούτε θα βρούμε την απάντηση στον «σκοταδισμό» καθώς ο σύγχρονος τζιχαντισμός είναι ένα μετά-νεωτερικό φαινόμενο. Τραβάει φυσικά από το παρελθόν, αλλά αυτό που βρήκε στον Μεσαίωνα, στη μορφή του Χαλιφάτου, είναι ένα εναλλακτικό τρόπο να είναι κάποιος σύγχρονος, ανταγωνιστικό σε άλλες εκδοχές (μετά)νεωτερικότητας. Από αυτή την άποψη δεν πρέπει να μας διαφεύγει η κεντρικότητα που κατέχει το διαδίκτυο στη δράση του Ισλαμικού Κράτους. Τα βίντεο που ανεβάζονται στο YouTube δεν είναι ψηφιακές καταγραφές βίας αλλά βία που (ανα)παράγεται ψηφιακά για εμάς. Και αν κάποιοι νιώθουν αποτροπιασμό μπροστά στο θέαμα κάποιοι έλκονται από αυτό. Ο τζιχαντισμός αυτή τη στιγμή εμπνέει και κινητοποιεί κόσμο, ιδιαίτερα νέους άντρες που βρίσκουν σε αυτόν μια παραγωγική φαντασίωση που τους προσφέρει ταυτότητα, επιβεβαίωση του αντρισμού τους αλλά και ρόλο σε έναν ιερό πόλεμο που φτάνει στο ύψος ενός κοσμοϊστορικού δράματος. Και όπως κατέδειξαν και οι πρόσφατες επιθέσεις, αυτή η φαντασίωση δεν εμπνέει μόνο φτωχούς από τις υποδεέστερες τάξεις του Τρίτου Κόσμου αλλά και νέους προλετάριους ή και μεσοαστούς από τα μητροπολιτικά κέντρα της Ευρώπης. Όπως η εξάπλωση του τζιχαντισμού στον Αραβικό κόσμο και τη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να κατανοηθεί έξω από την ιστορική πορεία του σοσιαλισμού και της Αριστεράς σε αυτά τα μέρη, έτσι και τα ριζώματα που αποκτά στην Ευρώπη δεν μπορούν να κατανοηθούν έξω της παρακμής της εργατικής ταυτότητας και των επαναστατικών ιδεολογιών.

Αν λοιπόν μας απασχολεί το φαινόμενο του τζιχαντισμού είναι αφενός γιατί μας εισάγει στα πολύπλοκα μονοπάτια που συνδέουν τη δικαιοσύνη με τον τρόμο, την επιθυμία για αλλαγή με τον φανατισμό, τη λύτρωση με τη βία και αφετέρου επειδή η κατανόηση του μας επιβάλει να αντικρίσουμε το φάσμα μιας ιστορικής ήττας σε όλο της το εύρος και το βάθος. Σίγουρα όμως όχι επειδή είναι ο άμεσος εχθρός μας και ακόμα λιγότερο ένας ιός στον οποίο η Ευρώπη και «η Δύση» οφείλουν να αντισταθούν μην αφήνοντας να μολύνει τις αξίες και τον τρόπο ζωής τους. Μόνο ως κακόγουστο αστείο μπορεί να εκληφθεί η θέση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ή «δυτικά» κράτη όπως αυτά της Γαλλίας και των ΗΠΑ αποτελούν φορείς και θεματοφύλακες του Διαφωτισμού. Ό, τι και να είναι ο τζιχαντισμός ως σύμπλεγμα ροών παραγωγικής επιθυμίας αποκτά την ιστορική του υλικότητα μέσα σε έναν εν εξελίξει πόλεμο του οποίου η βία ενορχηστρώνεται από τα ιμπεριαλιστικά κράτη και τη Διεθνή του Κεφαλαίου. Από αυτή τη σκοπιά, η επίθεση στο Παρίσι είναι ένα θραύσμα που εκθέτει ζωές σε μια βία όπου άλλες ζωές είναι έκθετες καθημερινά. Αυτό είναι και που τρομάζει ίσως περισσότερο: ότι ο πόλεμος που μαίνεται απλώνει την παράνοια του πάνω σε αυτούς που τον έβλεπαν ως εικόνα στις ειδήσεις.

Και πάλι έτσι είναι απαραίτητο να πούμε (αυτά που θα έπρεπε να είναι) αυτονόητα. Όσο και αν δεν πρέπει να υποτιμάμε τον βίαιο μεσσιανισμό του τζιχαντισμού, σε αυτόν τον πόλεμο το άμεσο πρόβλημα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε δεν είναι το Ισλαμικό Κράτος αλλά η παραγόμενη εθνική ομοψυχία που κάνει ένα κοινοβούλιο να τραγουδά μαζί τον εθνικό ύμνο· που ενοποιεί μια κοινωνία ως βαλλόμενο (και ενδεχόμενα επιτιθέμενο) πολιτικό σώμα· που νομιμοποιεί την παρουσία του στρατού στους δρόμους· που μετατρέπει την επισφάλεια της καθημερινότητας σε νεύρωση για ασφάλεια από εξωτερικούς εχθρούς. Πρόβλημα είναι η κλιμάκωση του αυταρχισμού, το κλείσιμο των συνόρων, η ξενοφοβία και η δαιμονοποίηση του Άλλου. Και φυσικά η λιτότητα, η φτωχοποίηση, το παθολογικό άγχος, η εγκατάλειψη, ο αποκλεισμός, η περιθωριοποίηση, η έλλειψη προοπτικής και μέλλοντος.

Δεν ζούμε σε έναν διπολικό κόσμο εντός του οποίου καλούμαστε να διαλέξουμε στρατόπεδα. Ακόμα λιγότερο, «η Δύση» δεν αποτελεί το στρατόπεδο του Λόγου και της Δημοκρατίας. Πέρα από τον τζιχαντισμό και τον ιμπεριαλισμό που επιδιώκει μέσα από τον ολοκληρωτισμό του τεχνικού συστήματος να ενοποιήσει τον κόσμο μέσα στο τεχνοολοκληρωτικό κοσμοσύστημα, υπάρχουν τα κινήματα, η εν συγκροτήσει, νέα παγκόσμια αντικουλτούρα, και οι ταξικοί αγώνες. Πέρα από τη Διεθνή του Κεφαλαίου υπάρχει και το πολυεθνικό προλεταριάτο, υπάρχουν και οι καταπιεσμένοι - άτομα, ομάδες, λαοί. Πέρα από, και ενάντια στο, Ισλαμικό Κράτος υπάρχει και το Κομπάνι. Μπορεί αυτές οι ροές αγώνα να μη στοιχειοθετούν ακόμα έναν δομημένο τρίτο πόλο αλλά σίγουρα σκιαγραφούν μια μορφή δικαιοσύνης που ούτε υπάγει τη ζωή στον μυστικισμό της ανταλλακτικής αξίας και των Αγορών, ούτε στον άλλο μυστικισμό, αυτόν  της βίας και της δύναμης. Η θέση η δική μας δεν μπορεί παρά να είναι μέσα στις μονάδες παραγωγής αυτής της νέας και ανταγωνιστικής ιστορικής μορφής, της μόνης εν τέλει που αξίζει το όνομα της.

ΚΕΝΟ ΔΙΚΤΥΟ
[Θεωρία, Ουτοπία, Συναίσθηση, Εφήμερες Τέχνες]
http://voidnetwork.blogspot.com