Aziz Mahmud Hüdayi Hazretleri

• Report rights infringement
• published: 21 Nov 2014
• views: 16

Asıl adı Mahmud’dur. Babasının adı Fazlullah, dedesinin adı Mahmud b. Mahmud’dur. Dede adının toruna verilmesi bizlerde önemli bir gelenektir. Annesinin adını bilemiyoruz; annesinin Helvacızadeler’den olduğu rivayeti varsa da kesin bir belgeye dayanmamaktadır. Soyunun, Cüneyd-i Bağdadi’ye (K.S), onun vasıtasıyla da Hz. Peygamber’e (SAV) dayandığı söylenmektedir. Aziz Mahmud’un (K.S), Hz. Hasan’ın [radıyaiiahu anh] torunlarından olduğu, ellerinde senetlerinin olmaması sebebiyle “seyyidlik” iddiasında bulunmadığı kaynakların çoğunda yine rivayet olarak geçmektedir. Aziz Mahmud Hüdayi Hazretleri (K.S) önceleri başına beyaz sarık sarıyormuş. Bir mükaşefe esnasında Hz. Peygamber’in kendisine (seyyid olduğu hususunda) işarette bulunduğunu, bu sebeble “seyyidlik” alameti olan yeşil sarık taktığı birçok kaynakta zikredilmektedir.Kendisine verilen sıfatlardan “Aziz” ve “Seyyid” ifadelerinin, “efendi, kutlu, yüce” anlamlarında mı yoksa Hz. Muhammed’in (SAV) soyundan oluşuna mı delalet ettiği hususunu bizzat kendisinin bir ilahisine dayanarak yorumluyoruz: N ‘ola eylersen Hüdayi’ye nazar Ceddüm ü pir imsin ey Kan-ı Ata Aziz Mahmud Hüdayi ‘nin (K.S) doğum yeri (farklı rivayetler sebebiyle) kesin değildir. Bu konuda Mehmed Halit Bayrı, Hüseyin Ayvansarayi, Fevziye Abdullah Tansel Sivrihisarlı olduğu kanaatini taşırken, Hadikatü’l Cevami’de, Şeyh Kemaleddin’in Tıbyan’ında, Abdülbaki Gölpınarlı ve M. Zeki Pakalın ilgili araştırmalarında Aziz Mahmud’un “Koçhisarlı” olduğu kanaatindedirler. Üçüncü görüşün sahipleri doğum yerinin “Seferihisar” olduğunu söylerler: Dahi hısn-ı hasinde valideyni Koçhisari biri Seferhisari Selamet var tarikında efendi Özi pak valideyni pak-dari Gerçek olan şu ki bazan Sivrihisar ile Seferihisar isimleri, bazan da Aziz Mahmud’un (K.S) doğum yeri, anne ve babasının doğum yerleri ile karıştırılmıştır. Çocukluğunda buralarda bulunmuş olması bu konuda karışıklıklara sebep olmuştur. Aziz Mahmud Hüdayi Hazretleri ‘nin (K.S) Vakıat adlı eserinden anlaşılan onun Koçhisarlı olduğudur. Şeyhi Hz. Üftade’nin (K.S) Aziz Mahmud’a (K.S), -“Seni doğduğun yere Sivrihisar’a göndermek istiyorum” şeklindeki ya dil sürçmesi veya yanlış hatırlama bu farklı görüşe zemin hazırlamıştır. Sonuç olarak doğum yeri Koçhisar’dır; bugünkü ismiyle Şereflikoçhisar olarak bilinmektedir. Aziz Mahmud Hüdayi’nin (K.S) çocukluk döneminin nasıl geçtiğini bilemiyoruz. Kaynaklarımızda bu konuda yeterli bilgi yoktur. Bilebildiğimiz tahsil yapabilecek bir çağda İstanbul’a geldiği, Küçükayasofya Medresesi’nde tahsile başladığıdır.Devrinin önemli şahsiyetlerinden İslami ilimleri tahsil etmiştir. Aziz Mahmud Hüdayi Hazretleri de (K.S) hocasıyla birlikte olmuş, meclislerinde bulunmuş, onun naibliğini yapmıştır. Mısır’da bulunduğu sıralarda o günün büyük bilginlerinden dersler almıştır. Özellikle vurgulanması gereken husus (o dönem) Kahire’de bulunan Şeyh Kerimüddin Halveti’den almış oldğu “usûl-i esma” dersleri Aziz Mahmud’un (K.S) hayatının dönüm noktasını teşkil etmiştir. Vakıat adlı eserinde de bu husus açıkça belirtilmiştir. 981’de (1573) Nazırzade Bursa kadılığına tayin edilince Hz. Hüdayi de Ferhadiye Medresesi ve Mahkeme-i Atik naibliğine atanmıştır. Daha sonra Bursa Eski Camii’nde vaizlik yapmıştır. 1573 yılında hocası Nazırzade vefat etmiştir. Bu kayba çok üzülen Hüdayi, Bursa’dan ayrılmış, Rumeli’ye gitmiş, Trakya ve Balkanlar’da kadılık yapmıştır. Yaklaşık üç yıl daha resmi göreve devam etmiş, sonra yaptığı işten hoşnut olmadığını belirterek bütün görevlerinden istifa etmiştir. Halinden ve görevlerinden şikayetçi oluşunu kendi şiirleriyle de belgelemiştir: İlahi çün halas etdin müderrislik kazasından Visalin lutf edip kurtar bizi varlık azabından Müderrislik gam ü derd ü beladır Kaza hod canib-i Hak’dan kazadır” Daha sonra hayat tarzını değiştirerek tasavvufa intisap eder. Sivrihisar’da, Bursa’da kısa süreler ikamet eder ve İstanbul’a gelip yerleşir; artık İstanbullu’dur. Hayatının sonuna kadar burada kalır.