Ukazała się książka przypominająca działalność polityczną ministra rolnictwa w rządzie Daszyńskiego, ludowego radykała i przedstawiciela lewicy sanacyjnej – Juliusza Poniatowskiego. To już trzecia książka o nim w ciągu zaledwie czterech lat.
Nakładem oficyny Księży Młyn ukazała się niedawno książka Marcina R. Matusiaka pt. „Juliusz Poniatowski – czerwony jakobin czy pragmatyk i realista? Działalność społeczno-polityczna w latach 1915-1939”. Wydawcy napisali: Książka Marcina Rafała Matusiaka przedstawia bardzo aktywną i różnorodną działalność Juliusza Poniatowskiego. Czytelnik poznaje głównego bohatera jako człowieka zaangażowanego w działalność polityczną, społeczną, prowadzoną głównie na rzecz mieszkańców wsi, jako organizatora wielu przedsięwzięć lokalnych o charakterze oświatowym oraz realizatora reformy rolnej. Warto zwrócić uwagę na tę postać, która w dwudziestoleciu międzywojennym odegrała znaczącą rolą. Godne podziwu jest zaangażowanie Juliusza Poniatowskiego w prace mające na celu rozwój polskiej wsi, zmierzające do zmiany jej oblicza w niepodległej ojczyźnie. By przedstawić kompletną charakterystykę tej ważnej dla ruchu ludowego postaci, autor książki oparł swoje badania na bogatych materiałach źródłowych. Dokonał kwerendy archiwów licznych urzędów, instytucji i organizacji, do których należał bądź z którymi miał związek Juliusz Poniatowski. Dotarł do relacji, wspomnień i pamiętników osób, które miały kontakt z głównym bohaterem tej publikacji. Przedmiotem jego zainteresowania stała się także ówczesna prasa, na łamach której szeroko komentowano życie społeczno-polityczne II Rzeczypospolitej.
Poniatowski urodził się w 1886 r. w polskiej rodzinie ziemiańskiej w Petersburgu. Odbył studia rolnicze na UJ i w Brukseli oraz ekonomiczne na Uniwersytecie Karola w Pradze. W latach 1907-1910 gospodarował w majątku ojca na Lubelszczyźnie. Gdy wybuchła I wojna światowa, wstąpił do I Brygady Legionów Polskich, gdzie dosłużył się stopnia sierżanta. Następnie wszedł w skład kierownictwa POW, należał do tajnego Konwentu A, był bliskim współpracownikiem Piłsudskiego.
Związał się wówczas z grupą radykalnych działaczy ludowych, współtwórca i członek zarządu Polskiego Stronnictwa Ludowego. W lubelskim rządzie Ignacego Daszyńskiego był ministrem rolnictwa. W roku 1919 wybrany do zarządu lewicowego PSL „Wyzwolenie”, przez 7 lat jego wiceprezes, w latach 1919-1927 poseł na sejm z ramienia tego ugrupowania, w latach 1922-1927 wicemarszałek sejmu. W latach 1920-1921 minister rolnictwa w rządzie Witosa. Był jednym z głównych twórców koncepcji reformy rolnej w jej radykalnych postaciach. Po zamachu majowym wystąpił z partii, lojalny wobec Piłsudskiego.
Początkowo wycofał się z czynnej polityki i poświęcił pracy naukowo-dydaktycznej w dziedzinie rolnictwa. Jednak od roku 1934 był przez 5 lat ministrem rolnictwa w 4 rządach sanacyjnych: Leona Kozłowskiego, Walerego Sławka, Mariana Zyndram-Kościałkowskiego oraz Felicjana Sławoj-Składkowskiego. Był uważany za jednego z czołowych przedstawicieli lewicy sanacyjnej i grupy „liberałów” niechętnych narastającym tendencjom autorytarnym. W miarę możliwości na stanowisku ministra wcielał – mimo oporów sfer ziemiańskich – reformę rolną, a także inne poczynania na rzecz modernizacji rolnictwa, jak komasację gruntów, meliorację itp.
Zwolennik rozwoju spółdzielczości wiejskiej oraz inicjatyw samokształceniowych, jak uniwersytety ludowe czy akcja przysposobienia rolniczego wśród młodych chłopów, wspierał na rozmaite sposoby tego rodzaju inicjatywy. Dbał także o rozwój i wspieranie nowoczesnej myśli agrarnej i badanie kultury wsi, był inicjatorem powołania Instytutu Kultury Wsi. Mimo przynależności politycznej był zazwyczaj dobrze oceniany przez lewicę i ruch ludowy.
Działał także na rzecz przezwyciężenia konfliktów narodowościowych w II RP, szczególnie wiele uwagi poświęcił łagodzeniu napięć z mniejszością ukraińską, założył ok. 40-hektarowe gospodarstwo rolne we wsi Święte Laski w pow. sarneńskim i wybudował tam z własnych pieniędzy szkołę dla ludności ukraińskiej. Zwany był z racji swego pochodzenia i kontrastujących z nim poglądów „Czerwonym księciem”. Był odznaczony Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta oraz trzykrotnie Krzyżem Walecznych.
We wrześniu 1939 r. przedostał się do Rumunii, gdzie został internowany, następnie przebywał w Palestynie i we Włoszech, gdzie zastał go koniec wojny. Nie wrócił do kraju, od 1947 r. przebywał we Francji, gdzie współpracował m.in. ze środowiskiem Jerzego Giedroycia. Do Polski wrócił na fali „odwilży” po październiku 1956 r. Był wykładowcą w SGGW, naukowo zajmował się rolnictwem. Zmarł w 1975 r.
Jest to już trzecia książka o Poniatowskim – przez lata zaniedbywanym przez biografów – w ciągu czterech lat. O poprzednich książkach o nim pisaliśmy tutaj oraz tutaj. Nowa książka o Poniatowskim liczy 560 stron, a nabyć ją można u wydawcy.