Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
| Һайланған мәҡәлә |
Иога́нн Во́льфганг фон Гёте — немец шағиры, дәүләт эшмәкәре, тәбиғәт фәндәре белгесе һәм аҡыл эйәһе. Атаһы — Йоһанн Каспар Гёте, бюргер, әсәһе — Катарина Элизабет Гёте, олатаһы — ҡала старшинаһы.
Германиялағы Майндағы Франкфурт ҡалаһында тыуған. 1765 йылдан башлап Лейпциг университетында уҡый, юғары белем алыуын 1770 Страсбург ҡалаһында, хоҡуҡ фәндәре докторы дәрәжәһен алып, тамамлай. Тәүге Höllenfahrt Christi исемле шиғырын 1765 йылда яҙа. Атаһы элекке адвокат, император советнигы, Иоганн Каспар Гёте 1710 йылда Майнелағы Франкфурт тигән иҫке немец сауҙа ҡалаһында, бай бюргер ғаиләһендә тыуған. Әсәһе Катарина Элизабет Гёте (Тексторҙа тыуған, нем. Textor, 1731—1808) — ҡала старшинаһы ҡыҙы. Әсәһе атаһының ҡапма — ҡаршы характерында була. Кейәүгә 17 йәштән сыҡһа ла, уның иренә ҡарата мөхәбәте булмай. 18 йәштә беренсе балаһын таба. Шулай ҙа әсә кеше улын ныҡ ярата. Уны «Frau Aja». Әсә улына тарихтар ижадына һөйөү уята. Ул Гете өсөн йөрәк йылыһы биреүсе, хәстәрләүсе һәм аҡыллылыҡ символы. Катарина Анна Амалия Брауншвейгская менән хатлашыуҙы хуплай.
Гетеның был дәүерҙәге иң әһәмиәтле әҫәре булып «Гец фон Берлихинген, Тимер ҡуллы рыцарь» («Gottfried von Berlichingen mit der eisernen Hand») драмаһы тора, ул уның замандаштарын хайран ҡалдыра. Тап ошо әҫәр Гетены немец әҙәбиәтенең иң алғы һыҙығына сығара. Шекспирҙың тарихи йылъяҙмаларына оҡшатып, прозала яҙылған был әҫәрҙең үҙенсәлеге шунда — ул бығаса мәҙәниәттең иң йоғонтоло ағымы булған Мәғрифәтселек әҙәбиәтенә лә ҡаршы сыға...
↪ дауамы…
Исемлек (81) | Үҙгәртеү
|
| Яҡшы мәҡәлә |
Сесиль Джон Родс (Cecil John Rhodes), De Beers фирмаһын нигеҙләүсе, Кейптаун — Ҡаһирә телеграфын төҙөргә йыйына.
Империали́зм (лат. — власть, хакимлыҡ) — тиң булмаған мөнәсәбәттәргә ҡоролған дәүләт сәйәсәте. Тышҡы сәйәсәткә территориялар баҫып алыу, колониялар яулау, башҡа илдәр өҫтөнән сәйәси йә иҡтисади контроль урынлаштырыу хас. Эске сәйәсәттә сәнәғәт-финанс монополиялары ҙур урын алып тора (монополистик капитализм).
Империализмдың билдәләре:
- 4 төрҙәге монополиялар барлыҡҡа килеү: картель, синдикат, трест, концерн;
- производство һәм банк капиталдарының финанс капиталына берләшеүе;
- донъяны территориялар йәһәтенән бүлеү тамамланыуы, уны ҡайтанан бүлеү өсөн һуғыштар тоҡаныуы;
- олигархиялар барлыҡҡа килеү;
- донъяны үҙ-ара бүлешеүсе монополистик берләшмәләр барлыҡҡа килеү.
- Трансмилли финанс олигархияһы (монополиялар һәм корпорациялар) хакимлығы.
- Хужалыҡ итеүҙең берҙәм донъя системаһы (иҡтисади донъя-система), унда үҫешкән сәнәғәтле илдәр колонияларҙы һәм башҡа бойондороҡло илдәрҙе иҙә... ↪ дауамы…
Исемлек (81) | Үҙгәртеү
|
|
|
|
Вики-яҙ 2016 халыҡ-ара конкурсында ҡатнашырға саҡырабыҙ!
.svg){kind=small}
