Oskar Danon - Prvi direktor Opere i Baleta Narodnog pozorišta u Beogradu posle Drugog svjetskog rata

• Report rights infringement
• published: 19 Aug 2015
• views: 610

Oskar Danon - Cigo (Sarajevo, 7. februar 1913 — Beograd, 18. decembar 2009), jugoslovenski dirigent i kompozitor jevrejskog porijekla, akademik ANU BiH. Diplomirao je dirigovanje i kompoziciju na Praškom državnom konzervatorijumu i doktorirao filozofiju na Karlovom univerzitetu u Pragu. Bio je u partizanima, bio je prvi direktor Opere i Baleta Narodnog pozorišta u Beogradu posle Drugog svjetskog rata, a zatim njihov umjetnički direktor i stalni gost dirigent, bio je šef dirigent Slovenske filharmonije u Ljubljani i Simfonijskog orkestra Radio Zagreba, redovni profesor Muzičke akademije u Beogradu. Oskar Danon je rođen 7. februara 1913. godine u Sarajevu. Potiče iz građanske jevrejske porodice. Njegov otac, koji je u Beču završio tgovački akademiju, bio je vlasnik manufakturnih radnji u Sarajevu koje su mu oduzete 1941. godine uspostavom vlasti NDH. Majka Oskara Danona, Hani Danon, svirala je klavir tako da je rastao u kući okružen muzikom. Pohađao je Prvu mušku gimnaziju u kojoj vrlo rano dolazi u susret sa lijevo orijentisanim profesorima, te učestvuje u aktivnostima socijalistički opredijeljene omladine i radu literarnog kružoka „Omladina“. 1928. godine osniva prvi džez orkestar „Bobi džez“ u kome svira klavir. U sedmom razredu gimnazije muziku mu je predavala Anka Ivačić, profesorka koja se kasnije udala za književnika Hamzu Humu. U pjevačkom horu koji je Anka Ivačić vodila, Oskar Danon svirao je klavir, sve dok profesorka Ivačić nije zatražila od njega da je zamijeni na mjestu dirigenta. To su bili njegovi dirigentski počeci. Kasnije je s učenicama Ženske gimnazije napravljen mješoviti hor, pa bi preko ljeta odlazili na turneje po bivšoj Jugoslaviji. Izvodili su djela Mokranjca, Slavenskog, Gotovca, recitovali Kranjčevića, Zmaja, Šantića… U Makarskoj ga je čuo profesor praškog konzervatorija i kompozitor František Picha i veoma se zainteresovao za njega. Kada je trebalo da odluči gdje ću na studije, došao je u Sarajevo kod Oskarovog oca i insistirao da ode u Prag i studira muziku. Studije Godine 1933. upisao je filozofiju na Filozofskom fakultetu Karlovog univerziteta, a na Državnom konzervatoriju, kompoziciju i dirigovanje. U Pragu je u to vrijeme bio značajan broj jugoslovenskih studenata, koji su ubrzo uzeli učešća u društvenom i političkom životu. Studenti iz Jugoslavije su u to vrijeme bili podijeljeni u dvije grupe: jedna je bila socijalistička, dok je druga bila prorežimski i nacionalistički orijentisana. Prvi su bili okupljeni oko udruženja Matija Gubec, kojem je i Danon pripadao, i Udruženja studenata tehnike, a drugi, desno nastrojeni, ušli su u Srpsku zadrugu ili Hrvatsku zadrugu. Centralno udruženje naših studenata, Jugoslavija, kojeg je zvanično pomagalo Kraljevsko veleposlanstvo, do 1935. bilo je u rukama desničara i nacionalista. Kasnije ga preuzimaju levo orijentisani studenti. U okviru Sarajevske filharmonije zajedno sa pijanistkinjom Matusja Blum, balerinama Anom Rajs i Ubavkom Milanković, likovnim umjetnicima Vojom Dimitrijevićem, Ismetom Mujezinovićem, Danijelom Ozmom, Romanom Petrovićem, inženjerima Jahielom Fincijem, Emerikom Blumom, Šuicom Salomom, piscima Jovanom Kršićem, Borisom Kovačevićem, Borom Draškovićem, pravnicima Pavlom Goraninom, Mladenom Cvitkovićem, i drugim, osniva umjetničko društvo Kolegijum artistikum. Čim je uspostavljena vlast Nezavisne Države Hrvatske, u sve sarajevske radnje koje su držali Jevreji i pravoslavci uvedeni su povjerenici. Jedna veća radnja Oskarovog oca dodijeljena je porodici Mešinović. Nakon rata, radnja je nacionalizovana i od nje je nastala Nama. Roditeljima je oduzeta i radnja koja se nalazila pored hotela Centrali data je na upravljanje dirigentu hrvatskog pjevačkog društva Napredak, Ivanu Demetru, koji je, po kazivanju Oskarovog brata, učestvovao u proterivanju njegovih roditelja iz velikog lijepog stana u centru Sarajeva. 16. jula 1941. odlazi u partizane. Toga dana dogovorio je sa Slavišom Vajnerom, Slobodanom Principom, Hasanom Brkićem, Avdom Hodžićem, Brankom Milutinovićem i krojačem Mentom da se nađu kod samostana K Isusu i Mariji na Bjelavama i da probaju da se dočepaju Romanije. Nakon završetka rata ženi se sa Vjerom Bonačić iz Sarajeva. Ostao je veliki protivnik nacionalista i, po sopstvenom priznanju, bio je jugonostalgičar. Prema njegovim sjećanjima, koje je zabilježila Svjetlana Hribar, 2005. godine objavljena je biografska knjiga „Ritmovi nemira“. Septembra 2008. godine izabran je za člana Akademije nauka i umjetnosti BiH. Preminuo je 18. decembra 2009. godine u Beogradu.