1891
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1891 / MDCCCXCI
stulecia: XVIII wiek ~ XIX wiek ~ XX wiek
dziesięciolecia: 1860–1869 • 1870–1879 • 1880–1889 • 1890–1899 • 1900–1909 • 1910–1919 • 1920–1929
lata: 1881 « 1886 « 1887 « 1888 « 1889 « 1890 « 1891 » 1892 » 1893 » 1894 » 1895 » 1896 » 1901
Wydarzenia w Polsce[edytuj | edytuj kod]
- 3 stycznia – ukazało się pierwsze wydanie Gazety Robotniczej.
- 1 maja – w Łodzi i Żyrardowie w trakcie manifestacji robotniczych doszło do starć z wojskiem, a następnie represji władz carskich.
- 2-3 maja – w Krakowie i Lwowie obchodzono uroczyście setną rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. Odbyły się pochody, manifestacje, przedstawienia teatralne i wystawy. Zaprezentowano m.in. obraz Jana Matejki Uchwalenie Konstytucji 3 maja.
- 2 czerwca – położono kamień węgielny pod budowę budynku Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.
- 6 czerwca – powstało „Krakowskie Ochotnicze Towarzystwo Ratunkowe” jako pierwsze pogotowie na ziemiach polskich, a drugie - po wiedeńskim - w Europie.
- 21 listopada – rozpoczął działalność szpital psychiatryczny w Tworkach.
- Rozegrano pierwsze kolarskie mistrzostwa Królestwa Polskiego (organizator: Warszawskie Towarzystwo Cyklistów).
- Ukazał się pierwszy tomik wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera pt. „Poezje”, który zwiastował nadchodzącą epokę młodej polski.
Wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia – wprowadzono po raz pierwszy emerytury (Niemcy).
- 8 stycznia – Brytyjczyk, J.A. Brodie, wykonał pierwszą siatkę zakładaną na bramki boisk piłkarskich (wzór zastrzeżono patentem).
- 6 lutego – Antonio Starabba został premierem Włoch.
- 12 lutego – włoski astronom Elia Millosevich odkrył planetoidę Josephina.
- 13 lutego – w Londynie doszło do ostatniego z morderstw przypisywanych Kubie Rozpruwaczowi.
- 15 lutego – założono szwedzki klub piłkarski AIK Solna.
- 24 lutego – Brazylijski parlament uchwalił republikańską konstytucję.
- 5 marca – francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (307) Nike.
- 6 marca – Johannes Steen został premierem Norwegii.
- 17 marca – brytyjski statek pasażerski SS Utopia zatonął po kolizji z okrętem wojennym w Zatoce Gibraltarskiej; zginęły 562 spośród 880 osób na pokładzie.
- 28 marca – w Londynie odbyły się I Mistrzostwa Świata w Podnoszeniu Ciężarów.
- 31 marca – francuski astronom Alphonse Borelly odkrył planetoidę (308) Polyxo.
- 23 kwietnia – wojna domowa w Chile: zwycięstwo floty rządowej nad flotą Kongresu w bitwie w Zatoce Caldera.
- 24 kwietnia – uruchomiono pierwszą linię tramwaju elektrycznego w niemieckim Halle.
- 3 maja – powstał duński klub piłkarski Vejle BK.
- 5 maja – na uroczystym otwarciu Carnegie Hall w Nowym Jorku orkiestrą dyrygował Piotr Czajkowski.
- 6 maja – Masayoshi Matsukata został premierem Japonii.
- 11 maja – podczas wizyty w Japonii przyszły car Rosji Mikołaj II został zaatakowany i ciężko zraniony w głowę szablą przez policjanta.
- 15 maja – papież Leon XIII ogłosił encyklikę Rerum novarum.
- 31 maja – we Władywostoku rozpoczęto budowę magistrali transsyberyjskiej.
- 26 czerwca – powstała najstarsza argentyńska partia polityczna Radykalna Unia Obywatelska (UCR).
- 27 sierpnia – sojusz francusko-rosyjski zawarty nie w formie oficjalnego układu, ale w drodze wymiany not dyplomatycznych. Konwencję wojskową podpisano 17 sierpnia 1892 (zalążek ententy).
- 1 października – został otwarty Uniwersytet Stanforda, wyższa uczelnia w Stanfordzie, w stanie Kalifornia, w USA.
- 17 października – otwarto Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu.
- 28 października – w trzęsieniu ziemi w japońskich prowincjach Mino i Owari zginęło ponad 7 tys. osób.
- 23 listopada – pierwszy prezydent Brazylii Deodoro da Fonseca został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska. Jego miejsce zajął dotychczasowy wiceprezydent Floriano Peixoto.
- 27 listopada – francuski astronom Alphonse Borrelly odkrył planetoidę Phaeo.
- 15 grudnia – nauczyciel wychowania fizycznego w Springfield James Naismith zorganizował pierwszy mecz wymyślonej przez siebie koszykówki.
Urodzili się[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia – Charles Bickford, amerykański aktor (zm. 1967)
- 9 stycznia – Józef Korczak, poeta, działacz niepodległościowy (zm. 1920).
- 13 stycznia – Michał Augustyn Pro, meksykański jezuita, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1927)
- 15 stycznia – Osip Mandelsztam, poeta rosyjski (zm. 1938)
- 18 stycznia – Justyn Maria Russolillo, włoski ksiądz, błogosławiony katolicki (zm. 1955)
- 22 stycznia – Pilar Villalonga Villalba, hiszpańska działaczka Akcji Katolickiej, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- 15 lutego – Dino Borgioli, włoski tenor (zm. 1960)
- 23 lutego – Bolesław Fichna, polski działacz polityczny i adwokat (zm. 1945)
- 28 lutego – Roman Abraham, polski generał i prawnik (zm. 1976)
- 1 marca – Alfons Mazurek, polski duchowny katolicki, błogosławiony (zm. 1944)
- 8 marca – Eugeniusz Kulesza, polski marianin, męczennik, sługa Boży (zm. 1941)
- 1 kwietnia – Augustyn Thevarparampil, indyjski duchowny katolicki, błogosławiony (zm. 1973)
- 13 kwietnia – Stanisław Helsztyński, polski historyk literatury, anglista (zm. 1986)
- 22 kwietnia – Harold Jeffreys, brytyjski astronom i geofizyk (zm. 1989)
- 23 kwietnia – Siergiej Prokofjew, kompozytor rosyjski (zm. 1953)
- 1 maja – Charley Patton, amerykański muzyk bluesowy (zm. 1934)
- 13 maja – Zofia Stryjeńska, polska malarka, graficzka i literatka (zm. 1976)
- 15 maja (3 maja ss) – Michaił Bułhakow, dramatopisarz i prozaik rosyjski (zm. 1940)
- 24 maja – Wincenty Maria Izquierdo Alcón, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- 25 maja – Mieczysław Świerz, polski taternik, nauczyciel (zm. 1929)
- 26 maja – Paul Lukas, amerykański aktor pochodzenia węgierskiego (zm. 1971)
- 9 czerwca – Cole Porter, amerykański kompozytor i autor piosenek (zm. 1964)
- 24 czerwca – Irving Pichel, amerykański aktor i reżyser filmowy (zm. 1954)
- 21 lipca – Marcel-Frédéric Lubin-Lebrère, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1972)
- 23 lipca – Kurt Bergström, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1955)
- 19 sierpnia – Andrij Bratuń, ukraiński polityk (zm. po 1932)
- 22 sierpnia – Irena Stefani, włoska zakonnica, pielęgniarka, misjonarka, błogosławiona katolicka (zm. 1930)
- 25 sierpnia – Gustaw Morcinek, polski pisarz (zm. 1963)
- 30 sierpnia – Herbert Westermark, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1981)
- 3 września – Marcel Grandjany, francusko-amerykański harfista, kompozytor i pedagog (zm. 1975)
- 5 września – Stefan Szczęsny, polski żołnierz i działacz polityczny (zm. 1963)
- 6 września – Yrjö Väisälä, fiński geodeta i astronom (zm. 1971)
- 20 września – Tadeusz Lehr-Spławiński, polski językoznawca (zm. 1965)
- 25 września – Jan Maria od Krzyża (Marian García Méndez), hiszpański sercanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 10 października – Bolesław Barbacki, polski malarz (zm. 1941)
- 12 października – Edyta Stein, znana jako św. Teresa Benedykta od Krzyża – filozof, święta Kościoła rzymskokatolickiego (zm. 1942)
- 20 października – James Chadwick, brytyjski fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1935 roku (zm. 1974)
- 4 listopada – Maria Maravillas od Jezusa, hiszpańska karmelitanka, święta katolicka (zm. 1974)
- 14 listopada
- Frederick Banting, kanadyjski fizjolog, odkrywca insuliny, noblista (zm. 1941)
- Stanisław Ujejski, generał brygady obserwator Wojska Polskiego (zm. 1980)
- 15 listopada – Erwin Rommel, feldmarszałek Trzeciej Rzeszy (zm. 1944)
- 20 listopada – Einar Berntsen, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1965)
- 24 listopada – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, polska pisarka (zm. 1945)
- 26 listopada – Scott Bradley, amerykański kompozytor, pianista i dyrygent (zm. 1977)
- 10 grudnia – Nelly Sachs, poetka niemiecka (zm. 1970)
- 12 grudnia – Wacław Budzyński, oficer armii polskiej, polski dziennikarz, pisarz, poseł II RP, organizator Agencji Antymasońskiej (zm. 1939)
- 14 grudnia – Thor Ørvig, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1965)
- 19 grudnia – Edward Bernard Raczyński, polski polityk, prezydent (zm. 1993)
- 26 grudnia – Henry Miller, prozaik amerykański (zm. 1980)
- data dzienna nieznana:
- Andrzej Wang Tianqing, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1900)
Zmarli[edytuj | edytuj kod]
- 4 stycznia – Aleksander Guttry, polski działacz niepodległościowy (ur. 1813)
- 16 stycznia – Léo Delibes, francuski kompozytor baletu, opery oraz innych dzieł scenicznych (ur. 1836)
- 10 lutego – Sofja Kowalewska, rosyjska matematyczka polskiego pochodzenia (ur. 1850)
- 24 lutego – Tomasz Maria Fusco, włoski duchowny katolicki, założyciel Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia od Przenajświętszej Krwi, błogosławiony (ur. 1831)
- 27 lutego – prof. Ksawery Liske, polski historyk (ur. 1838)
- 9 marca – August Horislav Krčméry, słowacki duchowny ewangelicki, publicysta, kompozytor (ur. 1822)
- 24 kwietnia – Helmut Karl Bernhard von Moltke, niemiecki feldmarszałek (ur. 1800)
- 11 maja – Aleksander Edmund Becquerel, francuski fizyk i fizykochemik (ur. 1820)
- 27 maja – Prentice Mulford, amerykański pisarz, humanista (ur. 1834)
- 23 czerwca – Wilhelm Weber, niemiecki fizyk (ur. 1804)
- 1 lipca – Mihail Kogălniceanu, rumuński historyk, publicysta i polityk, premier Rumunii w l. 1863-1865 (ur. 1817)
- 3 lipca – Franciszek Śniegoń, tytularny biskup Tanes (ur. 1809)
- 28 września – Herman Melville, amerykański pisarz (ur. 1819)
- 10 listopada – Jean Arthur Rimbaud, poeta francuski (ur. 1854)
- 30 listopada – Pál Hunfalvy, węgierski językoznawca i etnograf (ur. 1810)
- 5 grudnia – Piotr II, cesarz Brazylii (ur. 1825)
- 27 grudnia – Aleksander Chodźko, polski poeta i orientalista (ur. 1804)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj | edytuj kod]
- W tym roku Słońce osiągnęło lokalne maksimum aktywności.
Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]
- Tłusty czwartek: 5 lutego
- Ostatki: 10 lutego
- Popielec: 11 lutego
- Niedziela Palmowa: 22 marca
- Wielki Czwartek: 26 marca
- Wielki Piątek: 27 marca
- Wielka Sobota: 28 marca
- Wielkanoc: 29 marca
- Poniedziałek wielkanocny: 30 marca
- Wniebowstąpienie Pańskie: 7 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 17 maja
- Boże Ciało: 28 maja
