1918
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1918 / MCMXVIII
stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1880–1889 • 1890–1899 • 1900–1909 • 1910–1919 • 1920–1929 • 1930–1939 • 1940–1949
lata: 1908 « 1913 « 1914 « 1915 « 1916 « 1917 « 1918 » 1919 » 1920 » 1921 » 1922 » 1923 » 1928
Wydarzenia w Polsce[edytuj | edytuj kod]
- 27 stycznia – powstało Polskie Towarzystwo Geograficzne.
- 4 lutego – Rada Regencyjna wydała ustawę o Radzie Stanu Królestwa Polskiego.
- 12 lutego – rząd Jana Kucharzewskiego podał się do dymisji.
- 15 lutego – przejście byłej II Brygady Legionów na stronę Ententy.
- 16 lutego – Niemcy nałożyli na Warszawę kontrybucję w wysokości 250 tys. marek.
- 6 marca – Jan Kanty Federowicz został prezydentem Krakowa.
- 30 marca – w Przemyślu powstał klub sportowy „Harcerski Klub Sportowy Czuwaj”, dzisiaj znany jako „Kolejowy Klub Sportowy Czuwaj Przemyśl”.
- 4 kwietnia – Rada Regencyjna powołała rząd J. K. Steczkowskiego.
- 9 kwietnia – odbyły się wybory do Rady Stanu Królestwa Polskiego.
- 10/11 maja – w nocy rozpoczęła się Bitwa pod Kaniowem.
- 30 maja – założono Związek Legionistów Polskich, organizację zrzeszającą byłych żołnierzy Legionów Polskich.
- 9 lipca – ukazało się pierwsze wydanie krakowskiego Nowego Dziennika, polskojęzycznej gazety żydowskiej.
- 25 lipca – na wiecu ludności spisko-orawskiej w Zakopanem uchwalono przyłączenie Orawy i Spiszu do Polski.
- 27 lipca – w Lubline decyzją Zjazdu Biskupów Królestwa Polskiego został powołany Katolicki Uniwersytet Lubelski.
- 31 lipca – utworzono Archiwum Państwowe w Lublinie.
- 15 sierpnia – poświęcenie mariawickiej Świątyni Miłosierdzia i Miłości w Płocku.
- 18 sierpnia – w Krakowie otwarto II wystawę ekspresjonistów.
- 7 października – ogłoszenie niepodległości Królestwa Polskiego przez Radę Regencyjną.
- 11 października – polskie organizacje działające w Rzeszy wydały wspólny komunikat opowiadający się jawnie za niepodległością Polski.
- 12 października – Rada Regencyjna przejęła władzę nad wojskiem polskim.
- 13 października – została utworzona Rzeczpospolita Zakopiańska.
- 19 października:
- powstała Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego.
- Lwów: ukraińscy posłowie do austriackiej Rady Państwa i Izby Panów, Sejmów Krajowych Galicji i Bukowiny sformowali Ukraińską Radę Narodową.
- 20 października – Lwów: Rada Miejska przyjęła rezolucję o przyłączeniu miasta do Polski.
- 23 października – Rząd Jana Kantego Steczkowskiego został odwołany przez Radę Regencyjną.
- 25 października:
- w Warszawie, Rada Regencyjna Królestwa Polskiego ustanowiła „urząd Szefa Sztabu Wojsk Polskich”[1].
- Wojciech Korfanty wystąpił w Reichstagu z żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich ziem polskich zaboru pruskiego.
- 28 października – utworzenie w Krakowie Polskiej Komisji Likwidacyjnej.
- 31 października – proces odzyskiwania niepodległości przez Polskę: Tarnów stał się pierwszym oswobodzonym miastem w Polsce porozbiorowej: Polacy rozbroili tam oddziały wojsk austriackich i przejęli władzę, komendantem polskiej załogi został pułkownik Kajetan Amirowicz; tegoż dnia kilka godzin później sytuacja powtórzyła się w Krakowie: rozbrojeni przez poruczników Antoniego Stawarza i Ludwika Iwaszkę Austriacy przekazali władzę w mieście i twierdzy w ręce pułkownika Bolesława Roji, mianowanego komendantem wojska polskiego.
- 31 października – została założona Polska Agencja Telegraficzna.
- 1 listopada – w Płaszowie pod Krakowem zdobyto austriacki tabor pancerny. Powstały z niego pociągi pancerne: Śmiały i Piłsudczyk.
- 1–2 listopada – na zjeździe połączeniowym organizacji skautowskich w Lublinie utworzono Związek Harcerstwa Polskiego.
- 1–22 listopada – walki o Lwów między Polakami („Orlęta lwowskie”) i Ukraińcami, wygrane przez Polaków. Oblężenie Lwowa przez wojska ukraińskie trwało do czerwca 1919.
- 2–4 listopada – Chełmianie pod wodzą rotmistrza (późniejszego generała) Gustawa Orlicz-Dreszera wyzwalają miasto Chełm spod okupacji austriackiej.
- 3 listopada:
- próba zamachu stanu podjęta przez rząd Józefa Świeżyńskiego przeciwko Radzie Regencyjnej.
- powstał Polski Komitet Narodowy we Lwowie.
- 4 listopada – przejęta od zaborców wojskowa stacja radiotelegraficzna w Krakowie nadała pierwsze radiogramy w języku polskim.
- 5 listopada:
- zawarcie polsko-czeskiej umowy o przeprowadzeniu linii granicznej na Śląsku Cieszyńskim.
- proces odzyskiwania niepodległości przez Polskę: pierwsza odnotowana akcja lotnictwa niepodległej Polski – tego dnia porucznik pilot Stefan Bastyr i porucznik obserwator Janusz de Beaurain z przejętego lwowskiego lotniska Lewandówka wykonali pierwszy bojowy lot samolotu w polskich barwach (rankiem tego dnia w uruchomionej maszynie porucznik Władysław Toruń gorączkowo przemalował austriackie oznaki na czerwono-białe paski na końcach skrzydeł); dla upamiętnienia tego wydarzenia do 1931 w tym dniu obchodzono Dzień Lotnictwa Polskiego.
- 6 listopada – proces odzyskiwania niepodległości przez Polskę: na wiecu chłopskim radykalni działacze Tomasz Dąbal i ksiądz Eugeniusz Okoń proklamowali Republikę Tarnobrzeską.
- 7 listopada:
- proces odzyskiwania niepodległości przez Polskę: utworzono Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie.
- proces odzyskiwania niepodległości przez Polskę: Ignacy Daszyński stanął na czele utworzonego w Lublinie pod osłoną oddziałów POW Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej; w jego skład weszli działacze czynnych w „Kongresówce” PPS, PSL „Wyzwolenie” i SNN oraz galicyjskiej PPSD.
- 8 listopada:
- Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski zostali uwolnieni z twierdzy w Magdeburgu.
- utworzenie w Zagłębiu Dąbrowskim Rad Delegatów Robotniczych.
- 9 listopada – z inicjatywy Mariana Dąbrowskiego powstało w Krakowie Polskie Stronnictwo Republikańskie.
- 10 listopada:
- Austria zrzekła się Galicji na rzecz Polski[potrzebne źródło].
- Józef Piłsudski przybył z Magdeburga do Warszawy po zwolnieniu z więzienia.
- poprzedzające powstanie wielkopolskie wydarzenia tzw. Republiki Ostrowskiej.
- 10–26 listopada – bezkrwawy przewrót w Ostrowie Wielkopolskim – tzw. Republika Ostrowska.
- 11 listopada:
- Rada Regencyjna przekazała władzę nad podległym jej wojskiem Józefowi Piłsudskiemu.
- powstała Legia Akademicka.
- Jarogniew Drwęski został mianowany pierwszym polskim nadburmistrzem Poznania.
- 13 listopada – PPS zorganizowała w Warszawie wielką demonstrację przeciwko rządom Rady Regencyjnej.
- 14 listopada – samorozwiązanie Rady Regencyjnej i przekazanie pełni władzy Józefowi Piłsudskiemu.
- 15 listopada – papież Benedykt XV wystosował przesłanie do narodu polskiego w chwili odzyskania niepodległości.
- 16 listopada:
telegram Naczelnika Państwa J. Piłsudskiego notyfikujący powstanie Państwa Polskiego.- w Międzyrzecu Podlaskim wojska niemieckie dokonały pogromu, w którym zginęło co najmniej 44 osoby (22 żołnierzy POW broniących pałacu Potockich i co najmniej kolejne 22 osoby ludności cywilnej).
- 17 listopada – Józef Piłsudski powołał rząd Jędrzeja Moraczewskiego, który wprowadził w Polsce powszechne prawo wyborcze, ustanowił ośmiogodzinny dzień pracy i zagwarantował legalność związków zawodowych.
- 21 listopada:
- rząd Jędrzeja Moraczewskiego wydał manifest zapowiadający reformę rolną i nacjonalizację niektórych gałęzi przemysłu.
- Polska odzyskała z rąk ukraińskich cały Lwów.
- 22 listopada:
- dekretem Józefa Piłsudskiego został powołany urząd Naczelnika Państwa, najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej, dekret ten ustalał ustrój republikański odrodzonej Polski (dekret wszedł w życie 29 listopada 1918 r.).
- w opanowanym przez Polaków Lwowie wybuchły antyżydowskie rozruchy.
- 23 listopada – dekret rządu J.Moraczewskiego wprowadził: 8-godzinny dzień pracy i 46-godzinny tydzień pracy.
- 26 listopada – zakończyły się wydarzenia Republiki Ostrowskiej w Ostrowie Wielkopolskim.
- 28 listopada:
- Tymczasowy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego.
- powołano do życia Polską Marynarkę Wojenną.
- 29 listopada:
- Józef Piłsudski objął urząd głowy państwa jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. Urząd ten piastował do 20 lutego 1919 roku, kiedy to przez Sejm Ustawodawczy został zatwierdzony jako Naczelnik Państwa.
- w Warszawie otwarto kawiarnię artystyczną Pod Picadorem.
- 1 grudnia:
- Polskie Stronnictwo Ludowe Lewica połączyło się z Polskim Stronnictwem Ludowym Piast.
- 1 grudnia – szef Sztabu Generalnego Stanisław Szeptycki wydał rozporządzenie nr 38, ustanawiające szachownicę lotniczą znakiem polskiego lotnictwa wojskowego.
- 3–5 grudnia – Sejm Dzielnicowy w Poznaniu (budynek kina „Apollo”, ul. Piekary). Powołanie Naczelnej Rady Ludowej.
- 5 grudnia – w Warszawie utworzono Ministerstwo Sztuki i Kultury
- 8 grudnia – odbyła się pierwsza inauguracja roku akademickiego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.
- 8–11 grudnia – XV Zjazd Polskiej Partii Socjalistycznej w Warszawie.
- 10 grudnia:
- w Poznaniu założono Uniwersytet,
- utworzenie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,
- założenie Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego,
- utworzenie Głównego Urzędu Statystycznego.
- 15 grudnia – w związku z napiętą sytuacją w Wielkopolsce rząd zerwał stosunki dyplomatyczne z Niemcami. Jednocześnie podjęto decyzję o konieczności wyboru przedstawicieli polskich z terenu zaboru pruskiego do Sejmu Ustawodawczego.
- 16 grudnia – utworzenie Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (zjednoczenie SDKPiL i PPS Lewicy).
- 20 grudnia:
- Józef Piłsudski, Tymczasowy Naczelnik Państwa wydał dekret w sprawie utworzenia Straży Granicznej.
- powstała Wojskowa Szkoła Lotnicza.
- 23 grudnia – powstała Flotylla Wiślana.
- 26 grudnia – do Poznania przybył Ignacy Paderewski.
- 27 grudnia – wybuch powstania w Wielkopolsce.
- 28 grudnia – major Stanisław Taczak stanął na czele wojsk powstańczych w Wielkopolsce.
- 29 grudnia – rozpoczął się pierwszy w niepodległej Polsce pobór do wojska.
- 30 grudnia – cały Poznań w ręku powstańców.
- 31 grudnia – w obiegu pieniężnym znajdowało się 9 mld marek polskich. Kurs wynosił 9 marek polskich za dolara amerykańskiego.
- Grudzień – pierwsze starcia oddziałów polskich z Armią Czerwoną.
- Powstał pierwszy Górniczy Klub Sportowy w Polsce – Victoria Jaworzno.
Wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]
- 2 stycznia:
- generałowie Ludendorff i Hindenburg sprzeciwili się na konferencji niemieckiej Rady Koronnej pomysłowi rozwiązania sprawy Polski w oparciu o Austrię. Pod groźbą dymisji uzyskali decyzję włączenia do Niemiec przygranicznych terenów Królestwa Polskiego i pozbawienie go prawa do samodzielnej polityki zagranicznej.
- spłonęła hala hokejowa Montreal Arena.
- 4 stycznia – Rosja Radziecka uznała niepodległość Finlandii.
- 8 stycznia – czternaście punktów Wilsona: trzynasty punkt mówił o utworzeniu niepodległego państwa polskiego z dostępem do morza na terenach zamieszkanych w większości przez ludność polską.
- 12 stycznia:
- w Finlandii wszedł w życie akt prawny pod nazwą Mozaika Wyznawców, gwarantujący obywatelom pochodzenia żydowskiego prawa obywatelskie.
- brytyjskie niszczyciele HMS Opal i HMS Narborough rozbiły się podczas sztormu w trakcie patrolowania podejść do bazy Scapa Flow; zginęło 188 marynarzy, ocalał jeden.
- dwa japońskie okręty wojenne wpłynęły do zatoki Złoty Róg koło Władywostoku. Początek japońskiej interwencji na Dalekim Wschodzie.
- 13 stycznia – wojna domowa w Rosji: Krymski Pułk Konny został rozgromiony przez wojsko bolszewickie w bitwie nad rzeką Almą.
- 18 stycznia – w Piotrogrodzie zebrał się pierwszy demokratycznie wybrany rosyjski parlament, który następnego dnia został rozpędzony przez bolszewików.
- 19 stycznia – Rada Komisarzy Ludowych rozwiązała Zgromadzenie Ustawodawcze Rosji.
- 20 stycznia – I wojna światowa: zwycięstwo okrętów brytyjskich nad tureckimi w bitwie morskiej koło Imroz.
- 25 stycznia:
- Ukraina zadeklarowała niezależność od bolszewickiej Rosji.
- została rozwiązana węgierska Partia Niepodległości.
- 28 stycznia – przemianowanie Gwardii Czerwonej na Armię Czerwoną.
- 28 stycznia–15 maja – wojna domowa w Finlandii.
- 29 stycznia – wojna ukraińsko-radziecka: w bitwie pod Krutami bolszewicy rozgromili ukraińskich ochotników.
- 1 lutego:
- Rosja przeszła z kalendarza juliańskiego na kalendarz gregoriański. Kalendarz był wprowadzony poprzez przeskok z pominięciem dni do 14 lutego.
- I wojna światowa: w serii kolizji okrętów brytyjskiej Royal Navy pod Isle of May zginęło ponad 100 marynarzy.
- 6 lutego – brytyjski parlament przyznał kobietom czynne prawo wyborcze, ograniczone cenzusem wieku – 30 lat (mężczyźni mogli głosować ukończywszy 21. rok życia).
- 8 lutego – wojna ukraińsko-bolszewicka: wojska bolszewickie zdobyły Kijów.
- 9 lutego – I wojna światowa: podpisano układ pokojowy między Państwami Centralnymi a Ukrainą w Brześciu.
- 10 lutego – Armenia, Azerbejdżan i Gruzja zadeklarowały niezależność jako Zakaukaska Demokratyczna Republika Federacyjna.
- 12 lutego – dwa japońskie okręty wojenne wpłynęły do zatoki Złoty Róg koło Władywostoku. Początek japońskiej interwencji na Dalekim Wschodzie.
- 13 lutego – w południowochińskim mieście Shantou ponad tysiąc osób zginęło w wyniku trzęsienia ziemi o sile 7,3 stopnia w skali Richtera.
- 14 lutego – Rosja Radziecka przyjęła kalendarz gregoriański (1 lutego według kalendarza juliańskiego).
- 16 lutego – Taryba proklamowała niepodległość Litwy. Formalny koniec Unii polsko-litewskiej.
- 19 lutego – powołano Estoński Komitet Ocalenia.
- 21 lutego – wymieranie gatunków: w ogrodzie zoologicznym w Cincinnati padła ostatnia papuga karolińska.
- 23 lutego:
- Gwardia Czerwona została przekształcona w Robotniczo-Chłopską Armię Czerwoną (RKKA).
- niemiecki inżynier Artur Scherbius złożył wniosek o opatentowanie wirnikowej maszyny szyfrującej Enigma.
- 24 lutego – po siedmiu wiekach obcych rządów, Estonia zadeklarowała niezależność od Rosyjskiego Imperium. Następnego dnia Niemcy okupowały Estonię.
- 25 lutego – wojna domowa w Rosji: oddziały Kozaków dońskich wyszły z Nowoczerkaska i rozpoczęły tzw. Marsz Stepowy, mający na celu uratowanie się przed wygubieniem przez wojska bolszewickie i odbudowę sił do dalszej walki wiosną.
- 1 marca – I wojna światowa: niemiecki okręt podwodny U-19 zatopił krążownik pomocniczy HMS Calgarian u wybrzeży Irlandii Północnej (w pobliżu wyspy Rathlin).
- 3 marca – I wojna światowa: w Brześciu podpisano traktat pokojowy między Cesarstwem Niemieckim i Austro-Węgrami oraz ich sojusznikami: Królestwem Bułgarii i Imperium Osmańskim, a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką (RFSRR).
- 4 marca:
- żołnierz z bazy wojskowej w Fuston w stanie Kansas zachorował, był to pierwszy potwierdzony przypadek grypy hiszpanki.
- ustanowiono najważniejsze i najstarsze fińskie odznaczenie Order Krzyża Wolności.
- 5 marca:
- w rewolucyjnej Rosji podjęto decyzję o przeniesieniu stolicy z Piotrogrodu do Moskwy.
- I wojna światowa: Rumunia podpisała zawieszenie broni z państwami centralnymi.
- 6 marca – powstały Siły Lotnicze Finlandii. Niebieska swastyka staje się pierwszym symbolem lotnictwa Finlandii.
- 7 marca – I wojna światowa: Finlandia zawarła przymierze z Niemcami.
- 9 marca – stolica Rosji została przeniesiona z Piotrogrodu do Moskwy.
- 11 marca – I wojna światowa: złożeniem broni przed Niemcami przez I Korpus Polski w Rosji zakończyły się walki o Bobrujsk.
- 12 marca – utworzony przez bolszewików rząd przeniósł swą siedzibę do Moskwy – Moskwa stałą się stolicą bolszewickiej Rosji.
- 13 marca – wojska austriacko-niemieckie zlikwidowały Odeską Republikę Radziecką.
- 19 marca:
- Kongres Stanów Zjednoczonych ustalił podział kraju na strefy czasowe i wprowadził na czas trwania wojny obowiązek stosowania czasu letniego w celu oszczędzania energii (czas letni wszedł w życie 31 marca).
- przypadkowa eksplozja bomb głębinowych w czasie rejsu eskortowego u wybrzeża brytyjskiego na niszczycielu USS Manley zabiła dowódcę okrętu i 33 członków załogi.
- założono portugalski klub piłkarski CD Feirense.
- 21 marca:
- I wojna światowa: rozpoczęła się niemiecka ofensywa na froncie zachodnim.
- I wojna światowa: rozpoczęła się druga bitwa nad rzeką Sommą, znana też pod nazwą bitwy o Saint-Quentin, trwała do 5 kwietnia i zakończyła się zwycięstwem państw Ententy (pierwsza bitwa nad Sommą – 1 lipca–18 listopada 1916).
- I wojna światowa: Wielkie niemieckie działo, zwane paryskim działem, rozpoczęło ostrzał Paryża z odległości prawie 130 km.
- 22 marca – wojna gruzińsko-osetyńska: wojska gruzińskie zdobyły Cchinwali.
- 23 marca:
- powstała Dońska Republika Radziecka.
- Cesarstwo Niemieckie uznało za możliwe uzyskanie przez Litwę niepodległości.
- 25 marca – Białoruś w wyniku pokoju w Brześciu i porozumienia z państwami centralnymi po raz pierwszy w historii (na krótko) ogłosiła niezależność – powstało wówczas państwo białoruskie pod nazwą Białoruska Republika Ludowa.
- 26 marca – została przyjęta flaga stanowa Kentucky.
- 27 marca – parlament Besarabii uchwalił połączenie terytorium z Rumunią.
- 29 marca – I wojna światowa: pocisk z niemieckiego tzw. działa paryskiego trafił w trakcie mszy w kościół St. Gervais położony naprzeciw paryskiego ratusza, powodując zawalenie sklepienia, w wyniku czego zginęło 88 osób, a 68 zostało rannych.
- 31 marca – w Baku wojska bolszewickie rozpoczęły rzeź 12 tysięcy Azerów.
- 1 kwietnia – utworzenie RAF (Królewskich Sił Powietrznych) w Wielkiej Brytanii.
- 3 kwietnia – I wojna światowa: marszałek Ferdynand Foch został głównodowodzącym wojsk Ententy na froncie zachodnim.
- 5 kwietnia – Salote Tupou III została zaprzysiężona jako królowa Tonga.
- 7 kwietnia – nad Morzem Śródziemnym eksplodował niemiecki sterowiec LZ 104; zginęła cała 21-osobowa załoga.
- 9 kwietnia:
- I wojna światowa: początek francusko-niemieckiej bitwy pod Lys, trwającej trzy tygodnie.
- I wojna światowa: pod naciskiem okupacyjnych wojsk rumuńskich Rada Krajowa Mołdawii podjęła decyzję o „zjednoczeniu” z Rumunią.
- 12 kwietnia – Niemcy bałtyccy utworzyli samozwańcze Zjednoczone Księstwo Bałtyckie.
- 18 kwietnia – została założona Komunistyczna Partia Ukrainy.
- 19 kwietnia – przyjęto flagę Litwy.
- 21 kwietnia – I wojna światowa: niemiecki as myśliwski Manfred von Richthofen (znany jako Czerwony Baron) został zestrzelony nad Francją.
- 23 kwietnia – I wojna światowa: Royal Navy przeprowadziła rajd na okupowane przez Niemców belgijskie porty Zeebrugge i Ostenda.
- 24 kwietnia:
- I wojna światowa: pod Villers-Bretonneux doszło do brytyjsko-niemieckiej pierwszej bezpośredniej bitwy pancernej.
- powstała holenderska Polityczna Partia Protestantów (SGP).
- 25 kwietnia:
- Armia Czerwona zlikwidowała Krymską Republikę Ludową.
- papież Benedykt XV mianował Achille Rattiego (późniejszego papieża Piusa XI) wizytatorem apostolskim na Polskę.
- 27 kwietnia – w Rosji Radzieckiej znacjonalizowano handel zagraniczny.
- 28 kwietnia:
- I wojna światowa: wojska niemieckie obaliły Ukraińską Centralną Radę.
- Sidónio Pais został prezydentem Portugalii.
- 29 kwietnia:
- I wojna światowa: zwycięstwo aliantów w bitwie pod Lys.
- I wojna światowa: na Ukrainie utworzono tzw. Hetmanat pod protektoratem niemieckim.
- 30 kwietnia:
- obalony car Mikołaj II Romanow i jego rodzina zostali przewiezieni przez bolszewików z Tobolska do Jekaterynburga i uwięzieni w domu kupca Ipatiewa.
- powstała Turkiestańska ASRR.
- 1 maja:
- I wojna światowa: niemieckie oddziały zajęły tereny wokół rzeki Don, 6 maja wkroczyły do Rostowa nad Donem.
- w Tokio otwarto Park Inokashira.
- 2 maja – General Motors kupił Chevrolet Motor Company.
- 4 maja – I wojna światowa: Ferdynand Foch został naczelnym wodzem sił ententy na wszystkich frontach.
- 5 maja – w pierwszym finale piłkarskiego pucharu Francji Olympique de Paris pokonał FC Lyon 3:0.
- 7 maja – Rumunia i państwa centralne podpisały w Bukareszcie traktat pokojowy kończący udział Rumunii w wojnie po stronie ententy.
- 10 maja – I wojna światowa: Brytyjczycy przeprowadzili drugi rajd na okupowane przez Niemców belgijskie porty Ostenda i Zeebrugge.
- 11 maja:
- I wojna światowa: kapitulacja II Brygady Legionów Polskich przed wojskami niemieckimi w bitwie pod Kaniowem na Ukrainie.
- oficjalnie ogłoszono niezależność od bolszewickiej Rosji Republiki Górskiej Północnego Kaukazu.
- 15 maja:
- porażką komunistów zakończyła się wojna domowa w Finlandii.
- Amerykański Serwis Pocztowy (ang. United States Postal Service) rozpoczął regularną obsługę klientów (pomiędzy miastami Nowy Jork, Filadelfia i Waszyngtonem) pocztą lotniczą.
- 17 maja – powstała szwedzka wytwórnia filmowa Skandia.
- 18 maja – powstała Republika Dońska.
- 20 maja – przez małą miejscowość Codell w stanie Kansas po raz trzeci z rzędu przeszło tornado. Zbiegiem okoliczności tornado uderzało w tę miejscowość 20 maja w latach: 1916, 1917, 1918.
- 21 maja:
- I wojna światowa: rozpoczęła się turecko-ormiańska bitwa pod Sardarapatem.
- I wojna światowa: w twierdzy Bobrujsk skapitulował przed Niemcami I Korpus Polski w Rosji.
- 23 maja – I wojna światowa: zwycięstwem Ormian nad Turkami zakończyła się bitwa pod Abaranem.
- 24 maja:
- I wojna światowa: rozpoczęła się turecko-ormiańska bitwa pod Karakilisa.
- I wojna światowa: zwycięstwo ormiańskich ochotników nad wojskami tureckimi w bitwie pod Sardarapatem.
- Budapeszt: premiera opery Zamek Sinobrodego Béli Bartóka.
- powstała Południowoamerykańska Konfederacja Lekkoatletyczna.
- 26 maja – została proklamowana Demokratyczna Republika Gruzji z siedzibą w Tyflisie. Secesja Gruzji z Zakaukaskiej Demokratycznej Republiki Federacyjnej oznaczała de facto likwidację republiki.
- 27 maja – I wojna światowa: rozpoczęła się trzecia bitwa we francuskim departamencie Aisne.
- 28 maja – Armenia i Azerbejdżan proklamowały niezależność jako republiki, odpowiednio jako – Demokratyczna Republika Armenii i Demokratyczna Republika Azerbejdżanu.
- 29 maja – przyjęto flagę Finlandii.
- 30 maja – przedstawiciele czeskiej i słowackiej emigracji w Stanach Zjednoczonych podpisali umowę pittsburską, przewidującą powstanie Czechosłowacji.
- 31 maja – I wojna światowa: zadebiutował na polu bitwy czołg Renault FT-17.
- 1 czerwca – Gérard Cooreman został premierem Belgii.
- 1–26 czerwca – I wojna światowa: bitwa o wzgórze Belleau Wood (Château-Thierry), bitwa w której oddziały armii amerykańskiej, francuskiej i brytyjskiej odniosły zwycięstwo nad Niemcami.
- 3 czerwca – ogłoszono Deklarację wersalską dotyczącą utworzenia niepodległej Polski po I wojnie światowej.
- 6 czerwca – I wojna światowa: zakończyła się III bitwa pod Aisne.
- 13 czerwca – na rozkaz Lenina wielki książę Michał Aleksandrowicz Romanow został rozstrzelany przez czekistów.
- 3 lipca – rozpoczęła się syberyjska ekspedycja armii japońskiej, której jednym z celów było wyciągniecie Korpusu Czechosłowackiego z ogarniętej rewolucją Rosji.
- 4 lipca – po śmierci sułtana Mehmeda V, ostatnim sułtanem Imperium osmańskiego został Mehmed VI.
- 8 lipca – I wojna światowa: Ernest Hemingway służący na froncie włoskim jako kierowca Czerwonego Krzyża został ciężko zraniony odłamkami pocisku moździerzowego.
- 9 lipca – doszło do katastrofy kolejowej w Nashville w stanie Tennessee, zginęło 101 osób.
- 10 lipca – została uchwalona konstytucja Rosji bolszewickiej.
- 11 lipca – niemiecki książę Wilhelm von Urach został przez Tarybę ogłoszony królem Litwy jako Mendog II.
- 13 lipca – w Pradze powstała Czeska Rada Narodowa, która ogłosiła program niezawisłości i zażądała od Austrii uznania suwerenności Czech.
- 15 lipca – I wojna światowa: rozpoczęła się II bitwa nad Marną.
- 16/17 lipca – w nocy, na rozkaz Lenina komuniści wymordowali całą rodzinę carską: cara Mikołaja II, żonę Aleksandrę Fiodorowną i piątkę ich dzieci.
- 17 lipca – I wojna światowa: został storpedowany statek pasażerski RMS Carpathia.
- 26 lipca – I wojna światowa: na wniosek dowództwa wojsk niemieckich okupujących Gruzję została rozwiązana Polska Oddzielna Brygada na Kaukazie.
- Sierpień – epidemia grypy hiszpanki przeradza się w pandemię.
- 1 sierpnia:
- brytyjskie oddziały okupują Archangielsk w Rosji. 10 sierpnia dowódca tych oddziałów otrzymuje rozkaz udzielenia pomocy Białej Rosji.
- Emma Susan Daugherty Banister, jako pierwsza kobieta w USA, obejmuje stanowisko szeryfa po swym zmarłym mężu.
- 8 sierpnia – I wojna światowa: w bitwie o Amiens we Francji, oddziały kanadyjskie wspierane przez Australijczyków, rozpoczynaj serię zwycięstw przełamując niemiecką linię obrony. Niemiecki generał Erich Ludendorff później nazwie tę kampanię „czarnym dniem niemieckiej armii”.
- 18 sierpnia – dokonano oblotu francuskiego bombowca Martin MB-1.
- 28 sierpnia – założono bułgarski klub piłkarski Spartak Warna.
- 29 sierpnia – dekret radzieckiej Rady Komisarzy Ludowych anulował akty rozbiorowe Polski i przyznał Finlandii prawo do niepodległości.
- 30 sierpnia:
- strajk 20 tys. londyńskich policjantów, którzy domagali się podwyżek i utworzenia związków zawodowych.
- Fanny Kapłan przeprowadziła nieudany zamach na Lenina podczas wiecu w Zakładach Michelsona w Moskwie. W tym samym dniu został przeprowadzony udany zamach na szefa Czeka w Piotrogrodzie.
- 7 września – powstała Rosyjska Agencja Telegraficzna.
- 11 września – drużyna Boston Red Sox pokonała Chicago Cubs w walce o trofeum baseballowe World Series, na następne zwycięstwo tej drużyny w World Series trzeba było czeka do roku 2004. Boston Red Sox zwyciężyła również w roku 2007.
- 16 września – ustanowiono Order Czerwonego Sztandaru, pierwsze radzieckie odznaczenie.
- 20 września – w trakcie słuchania spowiedzi na ciele ojca Pio po raz pierwszy pojawiły się stygmaty – 5 krwawiących ran, znajdujących się w miejscach ran Chrystusa zadanych mu podczas ukrzyżowania.
- 21 września – I wojna światowa: wojska brytyjskie rozgromiły Turków w bitwie pod Megiddo.
- 29 września – I wojna światowa: Bułgaria po miażdżących zwycięstwach armii francuskiej i serbskiej prosi o zawieszenie broni.
- 30 września – I wojna światowa: skapitulowała Bułgaria.
- 1 października – I wojna światowa: armia arabska wraz z brytyjskim Camel Corps zajęła Damaszek, kończąc kilkusetletnie panowanie tureckie.
- 3 października:
- car Bułgarii Ferdynand I Koburg abdykował na rzecz swego syna Borysa III.
- cesarz i król Prus Wilhelm II Hohenzollern mianował księcia Maximiliana von Baden kanclerzem Cesarstwa Niemieckiego i premierem Prus.
- 8 października – I wojna światowa: rozpoczęła się bitwa pod Cambrai.
- 9 października – I wojna światowa: morderstwo Michaiła Aleksiejewa.
- 10 października – I wojna światowa: na Zatoce Dublińskiej, po storpedowaniu przez niemiecki okręt podwodny UB-123 zatonął statek pasażerski RMS Leinster; zginęło 501 osób.
- 11 października – miasto Mayaguez, na zachodnim wybrzeżu Portoryko, zostaje zniszczone przez trzęsienie ziemi o sile 7,5 stopnia w skali Richtera i następującym po nim tsunami.
- 16 października – Karol I wydał manifest o utworzeniu luźnej federacji poszczególnych części składowych Austro-Węgier.
- 18 października – Deklaracja Waszyngtońska proklamowała niezależność Republiki Czecho-Słowackiej.
- 21 października – Związek Sowiecki: powołanie przez Lenina GRU – Głównego Zarządu Wywiadu Związku Sowieckiego.
- 24 października – I wojna światowa: Włosi rozpoczęli ofensywę nad Piawą.
- 25 października – parowiec SS Princess Sophia zatonął w pobliżu miejscowości Juneau u wybrzeża Alaski, 353 osoby zginęły.
- 28 października – Republika Czecho-Słowacka zadeklarowała niezależność od Austro-Węgier.
- 29 października – parlament chorwacki uchwalił wraz z Dalmacją, Serbią i Słowenią utworzenie Jugosławii.
- 30 października:
- została opublikowana Deklaracja Martina, która włącza Słowację do państwa Czecho-Słowackiego.
- północny Jemen uzyskał niepodległość, jako Królestwo Mutawakkilite Jemenu, od Imperium osmańskiego, co było wynikiem Traktatu z Mudros (od nazwy miejscowości na greckiej wyspie Lesbos).
- I wojna światowa: Włosi pokonali Austriaków pod Veneto.
- 31 października – zwycięstwo „rewolucji astrów” na Węgrzech: Węgry proklamowały niepodległość od Austro-Węgier; arcyksiążę Józef August Habsburg zrzekł się władzy, premier Sándor Wekerle złożył urząd, obwiniany o wciągnięcie państwa do wojny były premier István Tisza został zamordowany; na czele nowego rządu stanął (mianowany telefonicznie przez cesarza Karola I) przywódca Węgierskiej Rady Narodowej Mihály Károlyi.
- 1 listopada:
- kolejne terytorium zadeklarowało oderwanie się od monarchii austro-węgierskiej: niepodległość proklamowała Zachodnioukraińska Republika Ludowa, od początku będąca w ostrym konflikcie terytorialnym z odradzającą się Polską; walkami we Lwowie rozpoczęła się wojna polsko-ukraińska.
- połączone siły Serbii, Francji, Wielkiej Brytanii i Grecji odbiły Belgrad.
- doszło do katastrofy kolejowej w Nowym Jorku w dzielnicy Brooklyn, co najmniej 93 osoby zginęły.
- powstało Królestwo Jemenu.
- 2 listopada – powstała I Republika Litewska.
- 3 listopada:
- I wojna światowa: Austro-Węgry rozpoczynały negocjacje z państwami Ententy o warunkach kapitulacji.
- rewolucja listopadowa: bunt marynarzy floty niemieckiej stacjonującej w Kilonii rozpoczyna rewolucję w Niemczech.
- 4 listopada – I wojna światowa: Austro-Węgry poddały się Włochom.
- 7 listopada – rewolucja listopadowa: lider rewolucji w Bawarii Kurt Eisner zadeklarował powstanie Wolnego Państwa Bawarii (Freistaat Bayern).
- 8 listopada:
- rewolucja listopadowa: niemiecka armia wypowiadała posłuszeństwo cesarzowi Wilhelmowi II Hohenzollernowi.
- Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski zostali uwolnieni z twierdzy w Magdeburgu.
- 9 listopada:
- rewolucja listopadowa: cesarz Wilhelm II Hohenzollern abdykował i wybrał życie na wygnaniu w Holandii.
- rewolucja listopadowa: Philipp Scheidemann proklamuje republikę w Niemczech (Republika Weimarska).
- rewolucja listopadowa: Karl Liebknecht, z balkonu pałacu cesarskiego, proklamował powstanie Wolnej Socjalistycznej Republiki.
- w Użhorodzie powstała tzw. Rada Węgro-Ruskiego Narodu na czele z Eugeniuszem Szabo, Augustynem Wołoszynem i Augustynem Stephanem.
- 11 listopada:
- kapitulacja Niemiec i zakończenie I wojny światowej.
- ostatni cesarz Austro-Węgier, Karol I Habsburg wyrzekł się władzy absolutnej, lecz nie abdykował (Imperium Habsburgów przestało istnieć).
- 12 listopada – Austria stałą się republiką z socjaldemokratą Karlem Rennerem na czele.
- 13 listopada:
- król Karol I Habsburg (jako król Węgier – Karol IV, jako król Czech – Karol III) wygłosił na zamku Eckartsau deklarację, w której oddawał wszystkie swoje kompetencje i władztwo nad Węgrami, dwa dni wcześniej to samo uczynił w austriackim parlamencie.
- abdykował ostatni król Saksonii Fryderyk August III.
- uchwalono tymczasową konstytucję Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej.
- 14 listopada – Czechosłowacja staje się Republiką Czecho-Słowacką.
- 15 listopada – Delfim Moreira został prezydentem Brazylii.
- 16 listopada – Węgry zadeklarowały niezależność od Austrii i stały się republiką.
- 18 listopada – Łotwa zadeklarowała niezależność od Rosji.
- 21 listopada – powstały Estońskie Siły Powietrzne.
- 22 listopada:
- Związek Spartakusa przekształcił się w Komunistyczną Partię Niemiec.
- oddziały francuskie wkroczyły do Strasburga.
- po wojnie belgijska rodzina królewska wróciła do Brukseli.
- 24 listopada – założono Komunistyczną Partię Węgier.
- 25 listopada – Wojwodina dołączyła do Królestwa Serbii.
- 26 listopada:
- Wielkie Zgromadzenie Serbskie uchwaliło w Podgoricy włączenie Czarnogóry do Serbii.
- Wielkie Zgromadzenie Narodowe podjęło decyzję o detronizacji króla Czarnogóry Mikołaja I Petrowić-Niegosza i dynastii Petrowiczów oraz połączeniu Czarnogóry z Serbią.
- 28 listopada:
- Wojna estońsko-bolszewicka: Armia Czerwona Bolszewickiej Rosji wtargnęła do Estonii, następnego dnia w Narwie proklamowano Estońską Komunę Robotniczą (Eesti Töörahva Kommuun).
- powstał Tymczasowy Robotniczo-Chłopski Rząd Ukrainy.
- 30 listopada – Ernest Ansermet, szwajcarski dyrygent, po raz pierwszy dyrygował orkiestrą Orchestre de la Suisse Romande w Genewie.
- 1 grudnia:
- proklamowano Królestwo Islandii w unii personalnej z Danią.
- weszło w życie nowe prawo do głosowania w Szwecji, uniezależniające prawo do głosowania od statusu majątkowego – jedna osoba, jeden głos.
- w Alba Iulia po włączeniu Siedmiogrodu, Kriszana, Maramureş, Banat, Besarabii i Bukowiny do Państwa Rumuńskiego proklamowano „Wielką Rumunię” (România Mare).
- powstało Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców w 1929 przemianowane na Jugosławię.
- 4 grudnia – prezydent USA Woodrow Wilson wyruszył w podróż morską do Europy na Paryską Konferencję Pokojową, była to pierwsza podróż urzędującego prezydenta Stanów Zjednoczonych do Europy.
- 7 grudnia – rozpoczęła się wojna armeńsko-gruzińska.
- 12 grudnia:
- rząd nowo powstałej Republiki Weimarskiej wydał ustawę ws. utworzenia ochotniczej, republikańskiej Straży Narodowej (Volkswehr).
- Carl Gustaf Mannerheim został, jako regent Królestwa Finlandii, pierwszą głową państwa po uzyskaniu niepodległości.
- 14 grudnia:
- abdykował król elekt Finlandii Fryderyk Karol Heski.
- prezydent Portugalii Sidónio Pais został zastrzelony na dworcu kolejowym w Lizbonie.
- 20 grudnia – Tomáš Masaryk, późniejszy prezydent Czechosłowacji, powrócił do kraju.
- 28 grudnia – Constance Markiewicz, jako pierwsza kobieta została wybrana do brytyjskiego parlamentu – Izby Gmin.
- 31 grudnia – zakończyła się wojna armeńsko-gruzińska.
- Początek epidemii grypy hiszpanki (zakończona w 1919), zmarło ok. 20–25 mln osób.
- Rozpoczęła się brytyjska okupacja Palestyny.
Urodzili się[edytuj | edytuj kod]
- 2 stycznia – Adam Bahdaj, polski pisarz (zm. 1985)
- 11 stycznia – John Mackey, nowozelandzki duchowny katolicki (zm. 2014)
- 12 stycznia – Maharishi Yogi, indyjski guru (zm. 2008)
- 15 stycznia – Gamal Abdel Naser, egipski oficer i polityk, prezydent Egiptu (zm. 1970)
- 17 stycznia – Ivan Vidav, słoweński matematyk (zm. 2015)
- 19 stycznia – Tadeusz Góra, polski szybownik, pilot Dywizjonu 316 (zm. 2010)
- 21 stycznia – Richard Winters, oficer armii USA (zm. 2011)
- 23 stycznia – Gertrude Belle Elion, amerykańska lekarka, farmakolog, laureatka Nagrody Nobla (zm. 1999)
- 26 stycznia
- Philip José Farmer, amerykański pisarz science fiction i fantasy (zm. 2009)
- Nicolae Ceaușescu, prezydent Rumunii (zm. 1989)
- 27 stycznia – Antonín Mrkos, czeski astronom, meteorolog, polarnik, ratownik górski i taternik (zm. 1996)
- 29 stycznia – John Forsythe, amerykański aktor (zm. 2010)
- 1 lutego
- Muriel Spark, szkocka powieściopisarka (zm. 2006)
- Ignacy Tokarczuk, polski duchowny katolicki, arcybiskup przemyski (zm. 2012)
- 2 lutego – Hella S. Haasse, holenderska pisarka (zm. 2011)
- 3 lutego – Joey Bishop, amerykański aktor (zm. 2007)
- 5 lutego – Tim Holt, amerykański aktor (zm. 1973)
- 6 lutego – Lothar-Günther Buchheim, niemiecki pisarz malarz i kolekcjoner (zm. 2007)
- 12 lutego – Julian Schwinger, fizyk amerykański, laureat Nagrody Nobla (zm. 1994)
- 15 lutego
- Allan Arbus, amerykański aktor (zm. 2013)
- Janina Boniakowska, polska poetka ludowa (zm. 2011)
- 16 lutego – Karsten Konow, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1945)
- 18 lutego – Mariano Mores, argentyński kompozytor i pianista
- 20 lutego – Ben Klassen, założyciel Światowego Kościoła Twórcy (zm. 1993)
- 22 lutego – Robert Wadlow, najwyższy znany człowiek na świecie (zm. 1940)
- 24 lutego – Edward Kisiel, polski duchowny katolicki, arcybiskup białostocki (zm. 1993)
- 25 lutego – Bobby Riggs, tenisista amerykański (zm. 1995)
- 26 lutego – Theodore Sturgeon, amerykański pisarz science fiction (zm. 1985)
- 27 lutego – Aleksander Arkuszyński, polski generał brygady Wojska Polskiego, kawaler orderu Virtuti Militari
- 3 marca – Arthur Kornberg, amerykański biochemik i lekarz, laureat Nagrody Nobla (zm. 2007)
- 4 marca – Margaret Osborne DuPont, amerykańska tenisistka, wielokrotna zwyciężczyni turniejów wielkoszlemowych (zm. 2012)
- 5 marca – James Tobin, ekonomista amerykański, laureat Nagrody Nobla (zm. 2002)
- 9 marca – Mickey Spillane, amerykański pisarz, autor powieści kryminalnych (zm. 2006)
- 16 marca – Frederick Reines, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1998)
- 17 marca – Zbigniew Pitera, polski krytyk filmowy (zm. 2014)
- 20 marca – Marian McPartland, amerykańska pianistka i kompozytorka pochodzenia angielskiego (zm. 2013)
- 21 marca – Albert Marvelli, włoski działacz Akcji Katolickiej, błogosławiony (zm. 1946)
- 22 marca – Cheddi Jagan, polityk gujański (zm. 1997)
- 28 marca – Sam Walton, amerykański biznesmen (zm. 1992)
- 31 marca – Ted Post, amerykański reżyser filmowy (zm. 2013)
- 7 kwietnia – Bobby Doerr, amerykański baseballista
- 8 kwietnia – Betty Ford, żona Gerarda Forda (zm. 2011)
- 9 kwietnia – Jørn Utzon, duński architekt modernistyczny, laureat Nagrody Pritzkera (zm. 2008)
- 14 kwietnia – Mary Healy, amerykańska aktorka i piosenkarka (zm. 2015)
- 17 kwietnia – William Holden, amerykański aktor (zm. 1981)
- 18 kwietnia
- Gabriel Axel, duński reżyser (zm. 2014)
- Folke Wassén, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1969)
- 20 kwietnia
- Ludwik Konarzewski (junior), polski malarz, rzeźbiarz i pedagog plastyczny (zm. 1989)
- Kai Manne Börje Siegbahn, szwedzki fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 2007)
- 23 kwietnia – Maurice Druon, francuski pisarz i polityk (zm. 2009)
- 26 kwietnia – Fanny Blankers-Koen, lekkoatletka holenderska (zm. 2004)
- 7 maja – Henryk Alszer, polski piłkarz (zm. 1959)
- 9 maja – Maria Lesiecka, polsko-rumuńska działaczka niepodległościowa
- 10 maja – Thomas Berry Brazelton, amerykański pediatra
- 11 maja – Richard Feynman, fizyk teoretyk amerykański, jeden z głównych twórców elektrodynamiki kwantowej, laureat Nagroda Nobla (zm. 1988)
- 12 maja – Julius Rosenberg, szpieg skazany na śmierć za szpiegostwo na rzecz Związku Radzieckiego (zm. 1953)
- 15 maja – Joseph Wiseman, kanadyjski aktor, odtwórca tytułowej roli Dr. No. (zm. 2009)
- 17 maja – Birgit Nilsson, szwedzka śpiewaczka operowa (zm. 2005)
- 20 maja – Edward B. Lewis, genetyk amerykański, laureat Nagrody Nobla (zm. 2004)
- 27 maja – Yasuhiro Nakasone, polityk japoński
- 2 czerwca – Władysław Ogrodziński, polski pisarz (zm. 2012)
- 6 czerwca – Edwin G. Krebs, amerykański biochemik i lekarz, laureat Nagrody Nobla (zm. 2009)
- 10 czerwca – Patachou (właśc. Henriette Ragon), francuska piosenkarka i aktorka (zm. 2015)
- 18 czerwca
- Jerome Karle, amerykański fizyko-chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 2013)
- Franco Modigliani, ekonomista amerykański pochodzenia włoskiego, laureat Nagrody Nobla (zm. 2003)
- 19 czerwca – Gunnel Vallquist, szwedzka pisarka i tłumaczka
- 4 lipca – Taufaʻahau Tupou IV, król Tonga (zm. 2006)
- 5 lipca
- Czesław Blicharski, polski lotnik (zm. 2015)
- George Rochberg, kompozytor amerykański (zm. 2005)
- 7 lipca – Halina Popławska, polska pisarka
- 9 lipca – Czesław Marchaj, polski ekspert od teorii żeglowania (zm. 2015)
- 12 lipca – Mary Alison Glen-Haig, brytyjska działaczka sportowa (zm. 2014)
- 13 lipca – Alberto Ascari, kierowca zespołu Ferrari (zm. 1955)
- 14 lipca
- Jay Wright Forrester, amerykański inżynier elektryk i ekspert od zarządzania
- Ingmar Bergman, szwedzki reżyser filmowy, teatralny i operowy (zm. 2007)
- 15 lipca – Bertram Brockhouse, kanadyjski fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 2003)
- 18 lipca – Nelson Mandela, prezydent RPA, jeden z przywódców ruchu przeciw apartheidowi, laureat pokojowej nagrody Nobla (zm. 2013)
- 26 lipca – Marjorie Lord, amerykańska aktorka
- 28 lipca – Albert George Wilson, amerykański astronom i matematyk (zm. 2012)
- 30 lipca – Adam Czarnowski, polski dziennikarz, działacz turystyczny, krajoznawca, fotografik i kolekcjoner (zm. 2010).
- 31 lipca – Paul Delos Boyer, amerykański biochemik, laureat Nagrody Nobla
- 1 sierpnia – Artur Brauner, polski producent filmowy pochodzenia żydowskiego
- 11 sierpnia – Jerzy Morawski, polski działacz państwowy i partyjny (zm. 2012)
- 13 sierpnia – Frederick Sanger, biochemik angielski, dwukrotny laureat Nagrody Nobla (zm. 2013)
- 25 sierpnia – Leonard Bernstein, amerykański kompozytor (zm. 1990)
- 29 sierpnia – Czesław Michniak, polski pisarz (zm. 2012)
- 3 września – Helen Wagner, amerykańska aktorka (zm. 2010)
- 7 września – Stanisław Gosławski, polski rzeźbiarz (zm. 2008)
- 8 września – Derek Barton, chemik brytyjski, laureat Nagrody Nobla (zm. 1998)
- 9 września – Oscar Luigi Scalfaro, włoski polityk (zm. 2012)
- 10 września – Anna Bidwell, polska tłumaczka (zm. 1993)
- 14 września – Kazimierz Iwiński, polski aktor (zm. 2012)
- 17 września – Chaim Herzog, prezydent Izraela (zm. 1997)
- 20 września – Zygmunt Błażejewicz, żołnierz polskiego podziemia niepodległościowego
- 22 września
- Charles Duncan Michener, amerykański entomolog (zm. 2015)
- Henryk Szeryng, polski skrzypek mieszkający na stałe w Meksyku (zm. 1988)
- 24 września – Richard Hoggart, brytyjski literaturoznawca, kulturoznawca, socjolog (zm. 2014)
- 27 września – Martin Ryle, brytyjski fizyk i astronom, laureat Nagrody Nobla (zm. 1984)
- 30 września – Giovanni Canestri, włoski duchowny katolicki, kardynał (zm. 2015)
- 4 października
- Giovanni Cheli, włoski duchowny katolicki, kardynał (zm. 2013)
- Kenichi Fukui, japoński chemik, noblista (zm. 1998)
- 8 października – Jens Christian Skou, duński chemik, laureat Nagrody Nobla w 1997 roku za odkrycie pompy sodowo-potasowej
- 9 października – Bebo Valdés, kubański pianista, kompozytor i aranżer (zm. 2013)
- 13 października – Jack MacGowran, irlandzki aktor (zm. 1973)
- 14 października – Thelma Coyne Long, australijska tenisistka (zm. 2015)
- 16 października – Louis Althusser, francuski filozof marksistowski (zm. 1990)
- 17 października – Rita Hayworth, amerykańska aktorka pochodzenia hiszpańskiego i irlandzkiego (zm. 1987)
- 18 października – Konstantinos Mitsotakis, grecki polityk
- 19 października – Jan Pronk, holenderski kolarz
- 21 października – Bohdan Bartosiewicz, polski koszykarz i siatkarz
- 27 października – Teresa Wright, amerykańska aktorka (zm. 2005)
- 29 października – Paweł Hertz, polski poeta, eseista, tłumacz, wydawca (zm. 2001)
- 31 października
- Andrzej Krasicki, polski aktor (zm. 1995)
- Ian Stevenson, amerykański profesor psychiatrii, parapsycholog (zm. 2007)
- 7 listopada – Billy Graham, amerykański ewangelista, doradca kilku prezydentów USA
- 8 listopada – Hermann Zapf, niemiecki projektant czcionek (zm. 2015)
- 9 listopada – Spiro T. Agnew, amerykański polityk (zm. 1996)
- 10 listopada – Ernst Fischer, niemiecki chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 2007)
- 14 listopada – Stanisław Adamczyk, polski rolnik i działacz związkowy
- 17 listopada – Jeannie Ebner, austriacka pisarka (zm. 2004)
- 22 listopada
- Jerzy Jabrzemski, polski dziennikarz (zm. 2013)
- Anna Lechicka-Kuśniewicz, polska publicystka i satyryk (zm. 2002)
- Karol Emanuel Cecilio Rodríguez Santiago, działacz katolicki, pierwszy portorykański błogosławiony (zm. 1963)
- 23 listopada – Kazimierz Winkler, polski poeta (zm. 2014)
- 24 listopada – Jerzy Tomziński, polski duchowny rzymskokatolicki
- 26 listopada
- Patricio Aylwin, prezydent Chile
- Leopold Kozłowski, polski pianista, kompozytor i dyrygent
- Huber Matos, kubański polityk (zm. 2014)
- 30 listopada – Efrem Zimbalist Jr., amerykański aktor (zm. 2014)
- 11 grudnia – Aleksandr Sołżenicyn, rosyjski pisarz (zm. 2008)
- 12 grudnia – Harry Igor Ansoff, rosyjski ekonomista (zm. 2002)
- 15 grudnia – Maria Jarochowska, polska dziennikarka, reportażystka i pisarka (zm. 1975)
- 18 grudnia – Wilhelmina Skulska-Kruczkowska, polska dziennikarka i publicystka (zm. 1998)
- 21 grudnia – Kurt Waldheim, austriacki polityk i dyplomata, sekretarz generalny ONZ i prezydent federalny Austrii (zm. 2007)
- 23 grudnia – Helmut Schmidt, niemiecki polityk
- 25 grudnia
- Ahmed Ben Bella, prezydent Algierii (zm. 2012)
- Anwar as-Sadat, egipski polityk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1981)
- Tamara Smirnowa, rosyjska astronom (zm. 2001)
- data dzienna nieznana:
- Ewelina Szyszko, polska polityk i działaczka społeczna (zm. 2002)
Zmarli[edytuj | edytuj kod]
- 6 stycznia – Georg Cantor, matematyk (ur. 1845)
- 8 stycznia – Heinrich Buz, niemiecki inżynier i konstruktor, twórca potęgi zakładów MAN w Augsburgu (ur. 1833)
- 10 stycznia – María Dolores Rodríguez Sopeña Ortega, hiszpańska błogosławiona katolicka (ur. 1848)
- 26 stycznia – Ludwig Edinger, niemiecki anatom i neurolog, współzałożyciel Uniwersytetu we Frankfurcie nad Menem (ur. 1855)
- 6 lutego – Gustav Klimt, austriacki malarz (ur. 1862)
- 10 lutego – Ernesto Teodoro Moneta, włoski polityk i publicysta, laureat pokojowej Nagrody Nobla (ur. 1833)
- 21 lutego – Juliusz Leo, prezydent miasta Krakowa (ur. 1861)
- 9 marca – Frank Wedekind, niemiecki pisarz i aktor (ur. 1864)
- 13 marca – Cezar Cui, rosyjski kompozytor (ur. 1835)
- 25 marca – Claude Debussy, francuski kompozytor (ur. 1862)
- 5 kwietnia – Jerzy Tupou II, król Tonga (ur. 1874)
- 8 kwietnia – Lucjan Rydel, polski poeta i dramatopisarz (ur. 1870)
- 13 kwietnia – Ławr Korniłow, przywódca białogwardzistów (ur. 1870)
- 20 kwietnia – Karl Ferdinand Braun, niemiecki fizyk, laureat Nagrody Nobla (ur. 1850)
- 21 kwietnia – Manfred von Richthofen, as lotnictwa niemieckiego z okresu I wojny światowej (ur. 1892)
- 23 kwietnia - Marian Lutosławski, polski inżynier i wynalazca, pionier zastosowania żelbetonu w budownictwie oraz budowniczy pierwszej na świecie elektrowni napędzanej silnikiem diesla (ur. 1871)
- 28 kwietnia – Gavrilo Princip, serbski zamachowiec, który dokonał udanego zamachu na austriackiego następcę tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i jego małżonkę Zofię von Chotek (ur. 1894)
- 14 maja – James Gordon Bennett, amerykański dziennikarz i wydawca prasowy, entuzjasta sportu (ur. 1841)
- 18 maja – Blandyna Merten, niemiecka urszulanka, błogosławiona katolicka (ur. 1883)
- 30 maja – Gieorgij Plechanow, rosyjski rewolucjonista i marksista (ur. 1856)
- 10 czerwca – Arrigo Boito, włoski kompozytor, librecista, poeta i pisarz, syn hr. J. Radolińskiej (ur. 1842)
- 12 czerwca
- Bolesław Leszczyński, polski aktor teatralny (ur. 1837)
- Anna Tomaszewicz-Dobrska, polska lekarka chorób kobiecych i pediatra (ur. 1854)
- 21 czerwca – Edward Abramowski, polski filozof, socjolog i psycholog (ur. 1868)
- 3 lipca – Mehmed V, sułtanem Imperium osmańskiego (ur. 1844)
- 17 lipca – rodzina carska Mikołaj II Romanow (ur. 1868), Aleksandra Romanow (ur. 1872), Olga Nikołajewna (ur. 1895), Tatiana Romanowa (ur. 1897), Maria Romanowa (ur. 1899), Anastazja Romanowa (ur. 1901), Aleksy Romanow (ur. 1904)
- 31 lipca – Frank Linke-Crawford, austriacki pilot, as lotnictwa austro-węgierskiego (ur. 1893)
- 2 sierpnia – Gyula Dőri, węgierski taternik (ur. 1864)
- 9 sierpnia – Marianna Cope, założycielka Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia Misjonarek Nauczania, opiekunka trędowatych (ur. 1838)
- 12 września – George Reid, australijski prawnik i polityk, premier Australii (ur. 1845)
- 28 września – Georg Simmel, niemiecki socjolog i filozof (ur. 1858)
- 2 października – John Barnett, australijski rugbysta, medalista olimpijski (ur. 1880)
- 5 października – Roland Garros, francuski lotnik (ur. 1888)
- 7 października – Giuseppe Toniolo, włoski ekonomista, błogosławiony katolicki (ur. 1845)
- 8 października – Michaił Aleksiejew, rosyjski generał, dowódca antybolszewickiej Armii Ochotniczej; zabity przez bolszewików (ur. 1857)
- 10 października – Maria Katarzyna Irigoyen Echegaray, hiszpańska zakonnica, błogosławiona katolicka (ur. 1848)
- 15 października – Shirdi Sai Baba, indyjski guru i fakir (ur. prawdopodobnie 1838)
- 18 października:
- Daudi Okelo, ugandyjski męczennik, błogosławiony katolicki (ur. ok. 1902)
- Jildo Irwa, ugandyjski męczennik, błogosławiony katolicki (ur. ok. 1906)
- 31 października – Egon Schiele, austriacki malarz i grafik (ur. 1890)
- 3 listopada – Aleksandr Lapunow, rosyjski matematyk (ur. 1857)
- 9 listopada – Guillaume Apollinaire (właśc. Wilhelm Apolinaris Kostrowicki), francuski poeta (ur. 1880)
- 11 grudnia – Ivan Cankar, słoweński pisarz (ur. 1876)
- 19 grudnia – Gustaw Josephy, niemiecki fabrykant i przedsiębiorca (ur. 1855)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj | edytuj kod]
Nagrody Nobla[edytuj | edytuj kod]
- z fizyki – Max Planck
- z chemii – Fritz Haber
- z medycyny – nagrody nie przyznano
- z literatury – nagrody nie przyznano
- nagroda pokojowa – nagrody nie przyznano
Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]
- Tłusty czwartek: 7 lutego
- Ostatki: 12 lutego
- Popielec: 13 lutego
- Niedziela Palmowa: 24 marca
- Wielki Czwartek: 28 marca
- Wielki Piątek: 29 marca
- Wielka Sobota: 30 marca
- Wielkanoc: 31 marca
- Poniedziałek wielkanocny: 1 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 9 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 19 maja
- Boże Ciało: 30 maja
|
|||||
Przypisy
- ↑ Dekret Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego z 25 października 1918 roku (Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej Nr 1 z 28 października 1918 roku).
