10-a de majo
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
majo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
majo | ||||||
lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
1 | 2 | 3 | ||||
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
aranĝo de 2015 tagoj |
La 10-a de majo estas la 130-a tago de la jaro (la 131-a en superjaroj) laŭ la gregoria kalendaro. 235 tagoj restas.
Je la 10-a de majo okazis, interalie:
Eventoj[redakti | redakti fonton]
- 70: Unua Juda-Romia Milito: Romia Imperio komencis sieĝon de Jerusalemo
- 1503: Kristoforo Kolumbo malkovris Kajmanan Insularon
- 1508: Mikelanĝelo komencis pentri freskojn en Siksta Kapelo
- 1534: Franca esploristo Jacques Cartier malkovris Novlandon
- 1612: Ŝaho Jahano, posta imperiestro de la islama mogola dinastio en Barato, nuptis sian trian edzinon, post kies morto ordonis konstrui maŭzoleon Taĝ-Mahalo en Agra
- 1638: Venonta pola reĝo Johano la 2-a Kazimiro estis arestita en Francio kun riproĉo de spionado favore al Hispanio; liberigita februare 1640 post interveno de pola delegitaro
- 1655: Britoj komencis invadon al hispana Jamajko okupaciante ĝin la venontan tagon
- 1774: Ludoviko la 16-a iĝis reĝo de Francio
- 1796: La 1-a kontraŭfranca koalicio: venko de franca armeo kontraŭ la aŭstra en batalo de Lodi
- 1801: Berberaj piratoj de Tripolo deklaris militon al Usono
- 1824: Inaŭguro de la Nacia Galerio en Londono
- 1831: Novembra ribelo kontraŭ Rusa Imperio: senrezulta batalo de Lubartów, komenco de la batalo de Palanga
- 1857: Ribelo de Sipajoj kontraŭ la britoj komenciĝis en Barato
- 1857: Senhoma Insulo Lisianski estis ligita al Reĝlando Havajo
- 1871: Francia-Prusia Milito: subskribo de packontrakto en Frankfurto ĉe Majno
- 1919: Al Bjalistoko aliĝis 13 ĉirkaŭaj vilaĝoj
- 1920: Ĝenerala striko en Supra Silezio komenciĝis kiel protesto kontraŭ germana teroro
- 1922: Usono aneksis Kingmanrifon
- 1924: J. Edgar Hoover iĝis direktoro de la Federacia Oficejo de Enketado
- 1930: Formiĝis Ĉukotka aŭtonoma distrikto.
- 1932: La kanto Wilhelmus oficialiĝis kiel nacia himno de Nederlando
- 1933: Antaŭ Berlina operejo naziistoj komencis bruligi la librojn de judaj kaj maldekstraj aŭtoroj; la bruligado de negermanaj libroj okazis en 22 universitataj urboj de Nazia Germanio
- 1933: Aŭstrofaŝisma registaro de Engelbert Dollfuss nuligis federacian baloton
- Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
- 1940: Gestapo deportis de la distriktoj Rypin kaj Lipno ĉ. 200 polajn katolikajn pastrojn al koncentrejoj en Stutthoff (ene de Libera Urbo Dancigo) kaj Sachsenhausen; germanoj pafmortigis en Lublin 10 personojn
- Germanio atakis Francion kaj neŭtralajn ŝtatojn Nederlandon, Belgion kaj Luksemburgon; al koncentrejo Ravensbrück alvenis transporto kun 57 polinoj; brita armeo invadis Islandon; Winston Churchill iĝis ĉefministro de Britio anstataŭante Neville Chamberlain
- 1941: Listo de pereintaj kaj serĉataj poloj en Ĝenerala Gubernio estis ĉ. 590 mil personoj
- Anstataŭanto de Hitler en NSDAP Rudolf Hess ekflugis sola en ĉasaviadilo al Skotlando, kie estis arestita
- 1942: Germana polico pafekzekutis en Żabin 27 personojn pro partizana agado kaj en Kumów (Podhale) 7 personojn
- 1943: Speciala Grupo de Popola Armeo faris en Varsovio revenĝan atakon per grenadoj, pro morto de siaj kolegoj, kontraŭ germana restoracio por SS kaj germana polico angule de la stratoj Nowogrodzka kaj Krucza - 6 germanoj pereis kaj dekkelkaj vundiĝis; germanoj pafmortigis ĉ. 10 polojn dum stratkaptado en Radom; taĉmento de Popola Gvardio forkondukis de batalanta Varsovia geto grupon de judaj batalantoj; membroj de Pola Enlanda Armeo likvidis en Varsovio tre malamike rilatantan al poloj germanan laboroficiston
- Pola Enlanda Armeo en Berlino metis sur Silezia Stacidomo 2 bombojn, kiuj eksplodis; Heinrich Himmler rajtigis kriminalpolizei kondamni polojn al polica aresto;
- 1944: Grupo de Popola Armeo eniris batalon kontraŭ germanoj apud Dąbrówka en distrikto Lubelski por helpi al batalanta soveta partizana taĉmento - germana polico bruligis la vilaĝon
- En Jugoslavio la pola 5-a Bataliono de la 14-a Mezbosnia Brigado unuafoje batalis kontraŭ germanoj apud la rivero Vrbas
- 1945: La lastaj germanaj taĉmenoj kapitulacis sur Hel kaj sur Vistula sablejo de Golfo de Gdansko; al Racibórz alvenis reprezentantoj de ĉeĥaj regopovoj por ekposedi la urbon kun ĉirkaŭaĵoj
- Taĉmentoj de la 2-a Armeo de Pola Soldataro konkeris Mělník en Ĉeĥoslovakio
- 1948: Dum la unua araba-israela milito israelaj taĉmentoj konkeris Safed
- 1949: Bonn iĝis ĉefurbo de Federacia Respubliko Germanio
- 1965: Malfermo de la Muzeo de Israelo en Jerusalemo
- 1967: Nederlanda futbalklubo Alkmaar Zaanstreek fondiĝis
- 1973: Politika-milita movado Fronto Polisario fondiĝis por liberigi Okcidentan Saharon
- 1979: Formiĝis ŝtato Federacio de Mikronezio.
- 1981: Kvina Respubliko de Francio: en prezidenta balotado venkis la unuan fojon socialisto François Mitterrand
- 1988: Michel Rocard iĝis ĉefministro de Francio
- 1993: Nova valuto - kirgiza somo aperis
- 1994: Nelson Mandela fariĝis la unua nigrahaŭta prezidento de la Respubliko de Sud-Afriko.
- 1997: Papo Johano Paŭlo la 2-a komencis apostolan pilgrimadon al Libano
- 2004: Gloria Macapagal-Arroyo denove gajnis prezidentan balotadon en Filipinoj
- 2005: Berlino: malfermo de la Memorejo por la murditaj judoj de Eŭropo
- 2006:
- Matene en Palestino gvidantoj de la du ĉefaj arabaj movadoj "Hamas" kaj "Fath" interkonsentis pri ĉeso de interbataloj kaj pri kunlaboro en politikaj kadroj. Estas jam ne la unua fojo, kiam simila interkonsento estas atingita, sed ĉi-foje la vortigoj estas pli striktaj.
- En Francio tiu tago estas la unua tago de la rememoro de la abolo de la sklaveco. Tiu dato korespondas al la tago, kiam la sklaveco estis rekonita en Francio kiel krimo kontraŭ humaneco.
- Giorgio Napolitano iĝis prezidento de Italio
- 2010: Benigno Aquino la 3-a gajnis prezidentan balotaton en Filipinoj
- 2012: En enlanda milito en Sirio rezulte de eksplodo de du bomboj en Damasko 55 personoj pereis kaj 372 vudiĝis
- 2013: Estinta prezidento de Gvatemalo Efraín Ríos Montt estis agnoskita kulpa pri krimoj kontraŭ la homeco kune kun genocido kaj kondamnita al 80-jara mallibero
Naskiĝoj[redakti | redakti fonton]
- 213: Klaŭdio la Gota, imperiestro de Romio (m. 270)
- 850: Seiwa, imperiestro de Japanio (m. 881)
- 1746: Gaspard Monge, franca matematikisto, fizikisto, kemiisto (m. 1818)
- 1748: Louis Jean Pierre Vieillot, franca ornitologo (m. 1831)
- 1760: Johann Peter Hebel, germana poeto (m. 1826)
- 1760: Claude Joseph Rouget de Lisle, franca kapitano kaj poeto, aŭtoro de Marseljezo (m. 1836)
- 1788: Augustin Fresnel, franca inĝeniero kaj fizikisto (m. 1827)
- 1816: Friedrich Gerstäcker, germana verkisto (m. 1872)
- 1838: John Wilkes Booth, murdisto de Abraham Lincoln (m. 1865)
- 1840: Haĝi Dimitro, bulgara revoluciulo (m. 1868)
- 1843: Benito Pérez Galdós, hispana verkisto, realisma romanisto (m. 1920)
- 1855: Juktesvar Giri, barata jogano (m. 1936)
- 1872: Marcel Mauss, franca socisciencisto kaj antropologo (m. 1950)
- 1874: Moseo Schorr, pola orientalisto, rabeno, senatano (m. 1941)
- 1878: Gustav Stresemann, germana kanceliero nobelpremiita pri paco (m. 1929)
- 1879: Simon Petljura, prezidento de Ukraina Popola Respubliko, murdita (m. 1926)
- 1883: Janka Maŭr, belorusa verkisto kaj esperantisto (m. 1971)
- 1886: Olaf Stapledon, brita filozofo kaj sciencfikcia verkisto (m. 1950)
- 1886: Karl Barth, svisa teologo (m. 1968)
- 1890: Alfred Jodl, generalo de Wehrmacht, konsilanto de Adolf Hitler (m. 1946)
- 1897: Einar Gerhardsen, ĉefministro de Norvegio (m. 1987)
- 1899: Fred Astaire, usona kantisto, dancisto kaj aktoro (m. 1987)
- 1910: Bronisława Wajs - Papuŝa, cigana poetino de Pollando (m. 1987)
- 1919: Tibor Sárai, hungara komponisto (m. 1995)
- 1920: Béla Ferencz P. Ervin, rumania hungara franciskano
- 1923: Hejdar Alijev, azerbajĝana politikisto
- 1928: Arnold Rüütel, prezidento de Estonio
- 1929: Sándor Kányádi, rumania hungara poeto
- 1929: Antal Pohl, rumania hungara kuracisto, poeto
- 1930: Ferenc László, rumania hungara sportĵurnalisto (m. 2009)
- 1938: Marina Vlady, franca aktorino rusdevena
- 1947: Ibby Bentze, hungara pentristino, restarigistino
- 1947: István Káli, rumania hungara verkisto, redaktoro, libroeldonisto
- 1949: Mihály Kornis, hungara verkisto
- 1950: György Csaba Borgó, hungara pentristo, grafikisto
- 1952: Sándor Kovács, rumania hungara instruisto, redaktoro
- 1954: László Létay, rumania hungara arkitekto
- 1955: Mark David Chapman, usona murdisto de John Lennon
- 1956: Vladislav Listjev, rusia televida ĵurnalisto (m. 1995)
- 1957: Sid Vicious, angla punka muzikisto
- 1960: Bono Vox, irlanda kantisto
- 1968: Attila Benő, rumania hungara lingvisto, verkisto
- 1972: Dénes Molnár D., rumania hungara grafikisto
- 1979: Lee Hyori, sudkorea popkantistino
- 1980: Lóránd Ármos, hungara juristo, poeto
- 1982: Zsuzsanna Bíró, rumania hungara pentristino
- 1988: Attila Balogh, rumania hungara reĝisoro
Mortoj[redakti | redakti fonton]
- 1034: Mjeŝko la 2-a, reĝo de Pollando (n. 990)
- 1482: Paolo dal Pozzo Toscanelli, itala matematikisto, astronomo kaj kosmologo (n. 1397)
- 1521: Sebastian Brant, germana verkisto (n. 1457)
- 1566: Leonhart Fuchs, germana medicinisto kaj botanikisto (n. 1501)
- 1569: Juan de Ávila, hispana apostolo de Andaluzio juddevena, doktoro de eklezio, mistikulo, katolika sanktulo (n. 1500)
- 1692: George Etherege, angla dramisto (n. ĉ. 1635)
- 1710: Georg Dietrich Leyding, germana komponisto (n. 1664)
- 1760: Christoph Graupner, germana komponisto (n. 1683)
- 1764: Christian Friedrich Henrici, germana poeto kaj libretisto de pluraj kantatoj de Johann Sebastian Bach (n. 1700)
- 1774: Ludoviko la 15-a, reĝo de Francio (n. 1710)
- 1829: Thomas Young, angla fizikisto, kuracisto kaj egiptologo (n. 1773)
- 1849: Katsushika Hokusai, japana pentristo kaj kreinto de koloraj lignogravuraĵoj en stilo de ukijo-e (n. 1760)
- 1863: Stonewall Jackson, usona generalo en la konfederacia armeo (n. 1824)
- 1887: Marian Langiewicz, pola generalo, diktatoro de januara ribelo kontraŭ Rusia Imperio (n. 1827)
- 1904: Henry Morton Stanley, usona ĵurnalisto kimridevena, esploristo de Afriko (n. 1841)
- 1909: Futabatei Shimei, japana verkisto kaj esperantisto (n. 1864)
- 1909: János Böckh, hungara geologo kaj inĝeniero (n. 1840)
- 1938: István Kecskeméthy, hungara orientalisto kaj lingvisto (n. 1864)
- 1945: Konrad Henlein, ĉeĥa-germana naziista politikisto (n. 1898)
- 1954: Viktor Papp, hungara primuzika verkisto (n. 1881)
- 1974: Jenő Gergely, rumania hungara matematikisto (n. 1896)
- 1979: István Bibó, hungara jurfilozofo, pripolitika-prihistoria verkisto (n. 1911)
- 1979: Louis Paul Boon, belga verkisto (n. 1920)
- 1983: István Metz, rumania hungara medicinhistoriisto, verkisto (n. 1894)
- 1987: Ágnes Kakassy, hungara aktorino (n. 1941)
- 1989: Pál Marosi, hungara geologo (n. 1925)
- 1994: John Wayne Gacy, usona seria murdisto kaj seksatenculo, ekzekutita (n. 1942)
- 2006: Aleksandr Zinovjev, rusa sociologo kaj filozofo, disidento (n. 1920)
- 2012: Lajos Sylvester, hungara teatrestro, ĵurnalisto, verkisto, (n. 1934)
Specialaj tagoj kaj festoj[redakti | redakti fonton]
- Romkatolika Eklezio:
- Gvatemalo, Meksiko, Salvadoro - Tago de patrinoj
- Festo de la Federacio de Mikronezio
Tagoj de semajno[redakti | redakti fonton]
La 10-a de majo estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
- Lundo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
- Mardo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
- Merkredo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
- Vendredo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
- Sabato en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098.