23-a de majo
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
majo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
majo | ||||||
lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
1 | 2 | 3 | ||||
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
aranĝo de 2015 tagoj |
La 23-a de majo estas la 143-a tago de la jaro (la 144-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 222 tagoj restas.
Je la 23-a de majo okazis, interalie:
Eventoj[redakti | redakti fonton]
- 844: Venko de asturia armeo kun Kaliflando de Kordovo en batalo de Clavijo
- 1040: Turko-Selĝukoj venkis armeon de gaznavidoj en batalo de Dandanakan (apud Mary)
- 1059: Filipo la 1-a kroniĝis kiel reĝo de Francio
- 1266: En Pollando Koszalin iĝis urbo laŭ Lubeka juro
- 1430: Centjara milito: Johana de Arko estis kaptita de burgonjanoj
- 1498: Florenca religi-politika reformisto Girolamo Savonarola kun du kamaradoj estis pulike pendumita kaj iliaj korpoj bruligitaj sur ŝtiparo
- 1525: 18 mil germanaj kamparanoj de Breisgau kaj suda Schwarzwald konkeris Freiburgon
- 1555: Paŭlo la 4-a iĝis papo
- 1588: En kripto de Vavela katedralo okazis funebra ceremonio de pola reĝo Stefan Batory
- 1568: Nederlandaj ribeluloj venkis frisajn-hispanajn fortojn dum la batalo de Heiligerlee
- 1592: Giordano Bruno estis denuncita al Inkvizicio fare de venecia noblulo
- 1618: Prago: Habsburgaj deputitoj estis forĵetitaj tra fenestro en kastelo de Hradčany, kio kaŭzis tridekjaran militon
- 1660: Post 9 jaroj de ekzilo revenis al Anglio reĝo Karlo la 2-a
- 1702: Granda Nordia Milito: sveda armeo konkeris Varsovion
- 1788: Sud-Karolino fariĝis la 8-a ŝtato de Usono.
- 1844: Naskiĝo de la Bahaa Kredo, kiam la Báb deklaras sian mision en Ŝirazo (Persujo/Irano)
- 1856: Norman Robert Pogson malkovris la asteroidon Iziso
- 1863: Socialdemokratia Partio de Germanio fondiĝis
- 1865: Januara ribelo kontraŭ Rusia Imperio: en Sokołów Podlaski okazis publika ekzekuto de pola kapelano de la ribelintoj pastro generalo Stanisław Brzóska
- 1884: Pollando: incendio bruligis pliparton de konstruaĵoj de Nowa Ruda
- 1900: Serĝento William Carney kiel la unua nigrulo estis distingita de la Medalo de Honoro
- 1907: Helsinko: la unua kunveno de Finnlanda parlamento
- 1911: Malfermo de la Novjorka Publika Biblioteko
- 1912: Sangruĝa ĵaŭdo en Hungario
- 1915: Unua mondmilito: Italio aliĝis al la milito flanke de la ŝtatoj de Triopa Entento
- 1926: Proklamo de la unua konstitucio de Libano
- 1934: Bonnie kaj Clyde estis mortpafitaj en polica embusko
- 1939: En kancelario de Nazia Germanio okazis kunsido de Adolf Hitler kun altrangaj oficiroj dum kiu li anoncis atakon kontraŭ Pollando
- Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
- 1940: Germana polico en Lublin kaj Poznań kaptis homojn sur stratoj; Greiser enkondukis en Varto-Lando devon, ke poloj salutu al ĉiuj uniformitaj germanoj; ĝis tiu ĉi tago por servi en germana armeo volontule anoncis sin en Ĝenerala Gubernio 1684 "etnaj germanoj"
- 1941: Germana polico deportis 24 polojn de prizono en Piotrków Trybunalski al germana koncentrejo Aŭŝvico; en Tarnopol aperis gazeto por poloj "Prawda Bolszewica" (Bolŝevista Vero)
- 1942: En malliberejo de Vroclavo germanoj ekzekutis 12 membrojn de Nacia Partio, en tio konatan sportiston; en Chełmża grupo de junaj poloj enskribitaj en germanan naciecan liston post ekmovo de trajno veturanta ilin al soldatservo en Wehrmacht ekkantis polan himnon en ĉeesto de adiaŭantaj naziaj altranguloj
- 1943: En tombejo de Kielce nazioj masakris 45 judajn infanojn (de 15 monatoj ĝis 15 jaroj), kiuj travivis geton; germana polico pafekzekutis en distrikto Hrubieszowski 8 judojn, 4 polojn kaj 2 ukrainojn, kaj en Łowicz 10 personojn
- 1944: Germana polico pendumis en distrikto Częstochowski 10 personojn de malliberejo en Lubliniec
- 1945: En Flensburg britoj arestis la lastan registaron de Nazia Germanio - Reichsführer-SS kaj ministro pri internaj aferoj Heinrich Himmler sinmortigis
- 1945: La dua registaro de Winston Churchill ekfunkciis
- 1949: La Federacia Respubliko de Germanio akiris konstitucion - fondo de Okcidenta Germanio
- 1950: Premiero de la usona filmo Asfalta Ĝangalo
- 1951: Ĉinio oficiale aneksis Tibeton (Akordo po dek-sep punktoj por la paca liberigo de Tibeto)
- 1974: Papo Paŭlo la 6-a anoncis 1975 Jubilea jaro
- 1984: Premiero de la usona filmo Indiana Jones kaj la Templo de Pereo
- 1984: Pollando: Militista Juĝejo en Varsovio kontumace kondamnis Ryszard Kukliński je mortpuno - ses jarojn poste la verdikton oni mildigis ĝis 25 jaroj de enprizonigo kaj en 1997 la enketado estis nuligita
- 1990: József Antall iĝis ĉefministro de Hungario
- 1991: Moldava Soveta Socialisma Respubliko proklamis sendependecon kiel Moldava Respubliko
- 1992: En bomba atenco apud Capaci en Sicilio pereis Giovanni Falcone, itala enketa juĝisto batalanta kontraŭ mafio
- 1994: En la moskeo de Mekao dum haĝo oni surtretis 270 pilgrimantojn
- 1995: Marek Kamiński kaj Wojciech Moskal kiel unuaj poloj post 70-taga pieda irado atingis la nordan poluson
- 1997: Mohammad Ĥatami ekprezidentis en Irano
- 2004: En flughaveno Roissy-Charles-de-Gaulle 4 personoj pereis kaj 3 vundiĝis post falo de parto de la tegmento
- 2006: Iranaj azerioj amase protestis en kelkaj urboj de la iranaj provincoj en t. n. Suda Azerbajĝano. Eĉ pli grandaj manifestacioj estas antaŭplanitaj por la 28-a de majo.
- 2006: Novjorko: rekonstruita World Trade Center ekfunkciis
- 2006: Mastruma sistemo Vindozo Vista aperis (versio Beta 2)
- 2009: Germana futbalklubo VfL Wolfsburg gajnis sian unuan ĉampionecon
- 2009: Komunisto Madhav Kumar Nepal iĝis ĉefministro de Nepalo
- 2010: En Kingstono, la ĉefurbo de Jamajko, eksplodis 4-taga tumulto kaŭzita de adeptoj de narkotaĵa estro post registara decido pri lia fordono al Usono
- 2015: Eŭrovido-Kantokonkurso finiĝas en Vieno
Naskiĝoj[redakti | redakti fonton]
- 1052: Filipo la 1-a, reĝo de Francio (m. 1108)
- 1208: Simon de Montfort (6-a grafo de Leicester), nobelo de Anglio kaj Francio kiu estris ribelon kontraŭ Henriko la 3-a (Anglio) (m. 1265)
- 1617: Elias Ashmole, angla kolektisto (m. 1692)
- 1676: Johann Bernhard Bach (la pli maljuna), germana komponisto (m. 1749)
- 1707: Carolus Linnaeus, sveda botanikisto (m. 1778)
- 1729: Giuseppe Parini, itala poeto (m. 1799)
- 1741: Andrea Luchesi, itala komponisto (m. 1801)
- 1788: Dezydery Chłapowski, pola generalo kaj pioniro de pozitivismo (m. 1879)
- 1790: Jules Dumont d'Urville, franca esploristo kaj maroficiro (m. 1842)
- 1790: Jegor Timkovskij, rusa diplomato kaj vojaĝisto poldevena, esploristo de Mongolio kaj Ĉinio (m. 1875)
- 1794: Ignaz Moscheles, ĉeĥa komponisto kaj pianisto german-juddevena (m. 1870)
- 1825: Ferdinánd Barna, hungara lingvisto, tradukisto (m. 1895)
- 1842: Maria Konopnicka, pola poetino kaj novelistino, aŭtorino de porinfana literaturo (m. 1910)
- 1844: 'Abdu'l-Bahá Abbás, gvidanto de la Bahaa Kredo (m. 1886)
- 1848: Otto Lilienthal, germana inĝeniero (m. 1896)
- 1865: Epitacio Pessoa, prezidento de Brazilo (m. 1942)
- 1873: Leo Baeck, germana rabeno, gvidanto de liberala judismo (m. 1956)
- 1875: Alfred P. Sloan, prezidanto de la aŭtomobila firmao General Motors (m. 1966)
- 1891: Pär Lagerkvist, sveda nobelpremiita verkisto (m. 1974)
- 1900: Hans Frank, germana nazia funkciulo, guberniestro en okupata Pollando, militkrimulo, ekzekutita (m. 1946)
- 1904: Boris Palotai, hungara verkistino (m. 1983)
- 1908: John Bardeen, usona nobelpremiita fizikisto (m. 1991)
- 1910: Artie Shaw, usona ĵaz-klarnetisto (m. 2004)
- 1927: Dieter Hildebrandt, germana kabaredisto (m. 2013)
- 1930: Friedrich Achleitner, aŭstra arkitekto kaj verkisto
- 1948: Zsuzsa Pusztai, rumania hungara inĝenierino
- 1949: Alan García, prezidento de Peruo
- 1949: Mária Urszinyi, rumania hungara pentristino
- 1951: Anatolij Karpov, rusa ŝakmondĉampiono
- 1953: László Salló, hungara literaturhistoriisto
- 1954: Brunetto Casini, Bruĉjo Kasini, itala eldonisto
- 1954: Zoltán Fülöp, rumania hungara aktoro
- 1964: Ruth Metzler-Arnold, svisa politikistino
- 1965: Tom Tykwer, germana filmreĝisoro
- 1972: Nadja Uhl, germana aktorino
- 1974:
- Mónica Naranjo, hispana kantistino
- Manuela Schwesig, germana politikisto
- 1976: Ricardo Luís Pozzi Rodrigues, brazila futbalisto
- 1984: Hugo Almeida, portugala futbalisto
- 1991: Lena Meyer-Landrut, germana kantistino
Mortoj[redakti | redakti fonton]
- 230: Urbano la 1-a, papo, sanktulo (n. nekonata)
- 1125: Henriko la 5-a, germana reĝo kaj la kvara kaj lasta imperiestro de Sankta Romia Imperio (n. 1081)
- 1423: Benedikto la 13-a, avinjona papo - kontraŭpapo
- 1498: Girolamo Savonarola, itala reformisto religi-politika (n. 1452)
- 1524: Ismail la 1-a, ŝaĥo de Persio, fondinto de la dinastio de safavidoj (n. 1487)
- 1753: Franciŝka Urŝulja Radzivil, pola princino, dramistino kaj poetino (n. 1705)
- 1786: Moric Benjovski, hungar-slovak-pola vojaĝisto, aventuristo, aŭtoro de memorlibroj (n. 1746)
- 1812: Louis Dutens, franca verkisto (n. 1730)
- 1842: José de Espronceda, hispana poeto kaj dramaturgo de romantikismo (n. 1808)
- 1857: Augustin Louis Cauchy, franca matematikisto, pioniro de analitiko kaj aŭtoro de verkoj pri matematika fiziko (n. 1789)
- 1876: Janko Kráľ, slovaka poeto (n. 1822)
- 1883: Cyprian Norwid, pola poeto-profeto, dramisto, grafikisto, skulptisto, pentristo kaj filozofo (n. 1821)
- 1886: Leopold von Ranke, germana historiisto (n. 1795)
- 1896: José Asunción Silva, kolombia poeto (n. 1865)
- 1906: Henrik Ibsen, norvega dramisto (n. 1828)
- 1933: Ákos Szentkirályi, hungara/rumania hungara agronomo (n. 1851)
- 1934: Clyde Barrow, usona krimulo (n. 1909)
- 1934: Bonnie Parker, usona krimulino (n. 1911)
- 1937: John D. Rockefeller, usona entreprenisto, konsiderata la plej riĉa homo (n. 1839)
- 1938: Jevhen Konovalec, ukraina naciisto, murdita (n. 1891)
- 1943: Pjotr Nilus, rusa impresionista pentristo kaj verkisto (n. 1869)
- 1945: Heinrich Himmler, germana oficiro de SS (n. 1900)
- 1968: Gizella-Erzsébet Berényi, rumania hungara studaĵverkistino (n. 1899)
- 1989: József P. Lengyel, rumania hungara verkisto, ĵurnalisto (n. 1938)
- 1991: Wilhelm Kempff, germana pianisto kaj komponisto (n. 1895)
- 1992: Giovanni Falcone, itala juĝisto, batalanto kontraŭ mafio (n. 1939)
- 1998: Tony Halik, pola vojaĝisto, aviadilisto, ĵurnalisto, verkisto, filmisto kaj fotisto, kun sia edzino atingis Vilkabamban (n. 1921)
- 2001: Fritz Liechti, svisa esperantisto, KELI-aktivulo (n. 1913)
- 2003: Péter M(átyás) Sebők, rumania hungara agronomo (n. 1924)
- 2003: Csaba Szabó, hungara komponisto (n. 1936)
- 2008: Cornell Capa, hungar-usona fotisto juddevena (n. 1918)
- 2010: Leonida Georgijevna Bagration-Muĥranskaja, kartvela princino (n. 1914)
- 2011: Arthur Bárdos B., hungara poeto (n. 1923)
- 2011: Éva Cs. Gyimesi hungara literaturhistoriistino (n. 1945)
- 2012: Boris Voznickij, ukraina historiisto pri arto, direktoro de Lvova Artgalerio (n. 1926)
- 2013: Georges Moustaki, franca kantisto kaj komponisto ital-grek-juddevena (n. 1934)
- 2015: John Nash, usona matematikisto okupiĝanta pri ludoteorio kaj diferenciala geometrio, laŭreato de Nobel-premio pri ekonomiko (n. 1928)
- 2015: József Tövissi, rumania hungara geografo (n. 1927)
Specialaj tagoj kaj festoj[redakti | redakti fonton]
- Monda Tago de Testudo
Tagoj de semajno[redakti | redakti fonton]
La 23-a de majo estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
- Lundo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
- Mardo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
- Merkredo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
- Vendredo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
- Sabato en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099.