Este blogue continúa a actualizarse aquí.
A subscricións, no seguinte enderezo.
A nosa última entrada fala da Casa da Cultura Poeta Lois Pereiro, e do Día das Letras (2011-2015).
Un Dylan Thomas con xeo, por favor
“El aquí bebía, pero bebía unha cousa normal. O que o matou foi o alcol americano”. Algo deste tipo dicían os fregueses de Swansea-Abertawe cando lles preguntaban pola morte do seu paisano Dylan Thomas. O poeta, famoso pola súa voz profunda e os seus recitais na BBC, case tanto como pola súa intensa relación co alcol, finara en Estados Unidos, no medio dunha xira. As causas da morte, aínda hoxe cuestionadas, nunca poderán separarse das súas últimas palabras: “18 whiskys, isto debe ser unha especie de record”. Tratándose dun poeta, pouco máis se precisa para crear unha lenda descomunal sobre os seus excesos.
Publicado en Cotidiano
Comentarios desactivados en Un Dylan Thomas con xeo, por favor
Este blogue continua actualizándose na nova páxina do autor.
O enderezo para as subscricións é este.
O noso último post fala sobre as vacacións da familia Liddell no norte de Gales:
É probábel que a mediados do século XIX, cando o matrimonio formado por Henry e Lorina Liddell decidiu mercar unha casa de campo para pasar as súas vacacións de verán alí, Llandudno tivese xa algo dese ambiente. Moi probabelmente procedese da súa recente conversión de vila galesa en destino de vacacións, algo que aínda hoxe pode rastrearse ben na súa contorna. Henry e Lorina ían acompañados da súa recua de fillos e fillas, e moi pouco imaxinaron que o lugar exacto que escolleron para veranear sería lembrado máis dun século despois, e moito menos que unha das súas fillas pequenas acabaría tendo estatuas pola cidade. Tampouco que se debatería durante moito tempo se, nalgún deses luminosos veráns da década dos sesenta recibiron (ou non) a visita dun vello amigo de Oxford…. (para a entrada completa)
Publicado en Cotidiano
Comentarios desactivados en
Novos mares
Loitamos por el dende os primeiros tempos do blogomillo, hai case unha década, cando aínda era o .gz a matrícula para a rede máis reivindicada. Tanto tempo despois era case unha débeda pendente erguer esta bandeira para seguir navegando nos nosos propios barcos, así que, a pesar da boa compaña que tivemos sempre na Blogaliza (dende hai pouco tamén blogaliza.gal), chegou o momento de partir cara a novas terras.
Publicado en Blogoleira, Cotidiano
Comentarios desactivados en Novos mares
Na presentación de Ático
Seguramente hai días que son máis emocionantes porque se fan agardar. E ás veces fanse agardar demasiado. Así foi o caso da xornada de presentación en sociedade que acolleu o Pote de Maniños o pasado sábado. A sede da segunda romaría laica máis antiga do país, e un dos exemplos do vizoso asociacionismo civil que prendeu nalgún momento na nosa comarca, brindaba pola chegada a término das obras do Ático, un libro cunha traxectoria absolutamente kafkiana e incríbel mesmo para unha literatura como a nosa, afeita á precariedade e ao desleixo político.
Lin Ático no ano 2006, eu viña de gañar o Premio Xosemaría Pérez Parallé con Tanxerina e na entrega coñecín un dos poetas que acudían ás clases do obradoiro de Eduardo Estévez. Respondía ao peculiar nome de Arsenio Iglesias, e algún tempo despois souben que a súa primeira obra estivera no debate final do xurado, con moitas posibilidades de gañar. As historias sempre poden ser doutra forma. Se Ático gañase no 2005 o Pérez Parallé, eu tería un blogue con outro nome (“O porto dos escravos”, aínda que pouca xente o lembra, é o lugar onde comeza e remata Tanxerina), e Arsenio seguramente estaría a piques de publicar un segundo libro. Non foi así, o que gañou Arsenio, meses despois, foi o premio Avelina Valladares, un galardón que implicaba tamén a publicación da obra na editora Fervenza polo Concello da Estrada. Mudanzas políticas, escasas nocións da responsabilidade e o que eu sempre identifiquei como unha falta de respecto cara á literatura como expresión cultural, fixeron que a publicación do libro fose aprazada unha e outra vez até quedar finalmente descartada. Dentro do dantesco que foi todo o acontecido, lembro que o máis curioso fora ver como se publicaba a obra vencedora do ano seguinte indicando que gañara a edición do premio que correspondera a Ático.
O libro seguiu o seu particular percorrido. Tras un tempo sen alternativas, finalmente parecía que Espiral Maior ía facerse cargo da súa edición. Tras contar xa con probas de edición e figurar mesmo na numeración da colección da editora nas lapelas doutros libros, Espiral Maior atrasa a publicación unha e outra vez e finalmente comunícalle ao autor que non pode facerse cargo do libro. Era xa o ano 2010 cando Arsenio recorre a Positivas, que finalmente consegue sacar Ático a finais do ano pasado.
“Este é un libro maldito e eu son especialista en libros malditos” tenme dito Paco Macías, director da editorial. Non cabe dúbida que máis de sete anos no deserto editorial son abondos como para considerar que Ático tivo unha mala fortuna pouco habitual. Polo medio houbo causas conxunturais, como a crise económica, pero tampouco podemos esquecer a cantidade de incompetencias e desintereses que acumulou o proceso. Tristemente, mesmo nun eido como a edición de poesía, no que o gaño económico é unha cuestión relativamente secundaria, seguen a existir clases e segue a ser moi difícil abrirse paso sendo un autor inédito, que vive fóra do país e que non ten acceso ás redes relacionais que facilitaron o paso a outras persoas.
A pesar diso, nestes anos Ático estivo presente nas mentes das persoas que lle queremos a Arsenio, como un asunto pendente de amañar. Algún dos seus poemas (o 19, da páxina 46) debeu ser a peza que máis veces recitei en público na miña vida, pode máis que calquera escrita por min mesmo. Poder facelo en Maniños, coas Poetas da Hostia, nunha sala ateigada de xente e lendo por un libro, foi unha forma de exorcismo, un final agardado e fermoso. A escasos metros estaba o lugar onde ardeu a barricada, a biblioteca que garda o nome da filla de Marco Polo, e tamén o lugar de onde marchamos un día e a onde nunca volveremos, porque, como ben sabe Arsenio, e antes del Avilés de Taramancos, e antes aínda Heráclito, non regresamos xamais as mesmas persoas aos mesmos sitios.
Publicado en Cotidiano, Edición, Literatura
Etiquetado Arsenio Iglesias, Cotidiano, Edición, Edicións Positivas, Literatura
Comentarios desactivados en Na presentación de Ático
Levando libros á fronteira
Estiven tentado de traducir a páxina que preparara para a presentación en Bilbao, pero en realidade cando eu escribo eses textos é para ter fresca unha perspectiva xeral na miña memoria. Moi poucas veces os leo, e iso provoca intervencións espontáneas e axeitadas ao contexto, pero tamén fai que esqueza cousas. Así que seguramente sexa máis xusto dar unha perspectiva xeral das cousas das que falamos.
Comezabamos explicando por que Bilbao, cando se cadra o público obxectivo para unha tradución ao castelán pasa antes por outros territorios. Nesa escolla, ademais do acollemento que nos brindan as amizades, está tamén a teima por procurar sempre os territorios fronteirizos. Non só Bilbao forma parte dunha cultura que, como a miña, viviu os seus conflitos culturais e identitarios, tamén o lugar concreto da cidade é unha fronteira máis: nalgún punto entre o Nervión e o Bere-bar, o barrio da libraría Anti- é un escenario que eu mesmo escollería para calquera das miñas tramas, un territorio multicultural, onde definirse dentro dunha comunidade é un acto político necesario. A propia libraría, cunha liña centrada nas publicacións artísticas que ampliou hai pouco tamén á narrativa, é tamén, ao seu xeito, un espazo fronteirizo. E é nesas fronteiras onde tamén nos atopamos máis cómodos, aínda que neste caso me gustaría ter tamén unha versión en euskera que presentar, estamos afeitos a empregar esas pontes que representan as traducións e as linguas intermediarias.
Despois, o que digo sempre, para min Outono aquí/ Las hojas muertas é unha novela sobre a familia, sobre a familia e a súa reconfiguración nos nosos tempos, onde podemos aceptar máis facilmente que os lazos que construímos son máis voluntarios que biolóxicos e onde non teñen por que responder a planos prefixados. Porén, máis aló do argumento que pode atoparse na páxina da editorial, creo que o que dá un ton particular ás cousas que escribo son os detalles que van máis alá da trama principal, o contexto que rodea á historia e que remite, na maior parte dos meus libros, á cuestión da identidade, esas mesmas fronteiras das que falabamos no inicio e que non deixan de representar as principais características da miña escrita: a cuestión da identidade, os espazos onde existen conflitos identitarios e que non atinxen só á lingua ou á cuestión nacional. Tamén, neste caso, a transición entre os espazos urbanos e os rurais, a destrución das formas de vida, ou a cuestión dos desprazados pola emigración.
No final, xa na conversa co público alguén preguntou por Ferrol, o que non deixaba de devolver o tema novamente á mesma cuestión recorrente: as cidades divididas onde a identidade se constrúe, ás veces por unha oposición constante aos tópicos que pretenden constrinxilas. Algúns deses tópicos tratamos de desmontalos á beira do Nervión, moi ben arroupados pola galeguidade local e ben acubillados nesa pequena trincheira que é a Anti-.
Publicado en Cotidiano, Literatura
Etiquetado Bilbao, Cotidiano, Las hojas muertas, Literatura, Outono aquí, Presentacións, Viaxes
Comentarios desactivados en Levando libros á fronteira
Bilbao
Nestes últimos meses case non tiven tempo para falar da tradución de Outono aquí, que na súa versión en castelán tomou o imprevisto título de Las hojas muertas, por aquilo de respectar que a referencia é a un standard de jazz e que a miúdo estes mudan o seu ton como tamén poden mudar as obras traducidas, máis por matices, pola forza da espontaneidade ou pola necesidade da adaptación que por unha decisión clara e decidida de modificar o seu contido.
Publicar noutra lingua (e sobre todo noutra lingua tan próxima) é un pouco como volver comezar. Case unha década despois do meu primeiro libro e da miña primeira presentación pública isto é como outra primeira vez, e se cadra por iso escollemos espazos que, non sendo completamente nosos, si que son familiares e nos que nos atopamos cómodos. Esta vez será na cidade de Bilbao, un espazo que forma parte da nosa educación sentimental e do que coñecemos locais, rúas e historias, aínda que os nosos paseos por ela fosen algo máis infrecuentes do que poderíamos agardar. Se lles cadra (ou se saben de algunha persoa exiliada a quen lle cadre), alí estaremos este luns 24 ás oito da tarde na libraría Anti- falando da música, das adaptacións, das periferias e das fronteiras. Na mesa, o autor vasco Íñigo Astiz e por Arsenio Iglesias Pazos, un rapaz da miña aldea.
Publicado en Cotidiano, Literatura
Etiquetado Bilbao, Cotidiano, Las hojas muertas, Literatura, Outono aquí, Presentacións
Comentarios desactivados en Bilbao
Mar e ferro (Nos 30 anos de Radio Fene)
A primeira vez que escoitei a voz de alguén coñecido nun medio de comunicación foi en Radio Fene. Eu tiña seis ou sete anos e entrevistaban a meu pai por unha exposición de pintura. E aínda que era unha radio local, ou precisamente por iso, a transcendencia do feito era da maior importancia para o punto de vista dunha crianza dos oitenta. Nun contexto que trataba, en certa medida, de relativizar ou ignorar o peso dos colectivos de obreiros na historia e no futuro da comarca, Radio Fene xogou unha carta que moitos outros medios de comunicación, mesmo locais, trataron de ignorar. Saiamos pola radio, falabamos na nosa lingua, as nosas historias tiñan a súa importancia e podiamos atrevernos a protagonizalas, a continuar o pulo creativo e de contestación que conforma calquera cultura. E penso que iso non deixaba de ser unha aposta pola creación dunha sociedade civil, dunha comunidade cos seus propios valores onde a construción naval, coas súas loitas e tensións, sempre representou unha parte fundamental.
Como tan ben contan en Praza, Radio Fene seguiu trinta anos máis dando conta de moitas cousas. Do cotián e do transcendente. Dende as loitas de Astano nos convulsos oitenta até os premios literarios locais. E pouco imaxinaba aquela crianza de hai case trinta anos que algún día celebraría un aniversario tan longo co medio, nun convite a continuar creando o imaxinario da comarca pola vía de inzar a barriada obreira de San Valentín con murais sobre a nosa relación co mar e co ferro. Os trinta anos de radio confúndense coa reivindicación nun dos momentos máis duros da construción naval, e seguen apostando pola única vía posíbel: construír unha imaxe do que somos para seguir sendo. Seguramente San Valentín xa non acolle a tantas das persoas que moven as icónicas grúas de enfronte como hai anos, pero o que unha comunidade é só é moi relativamente o que unha comunidade fai. Normalmente é a forma na que unha comunidade se representa e tamén a forma na que xestiona o seu pasado. Os murais de San Valentín son abondo explícitos neste sentido.
E dalgunha forma, como dicimos sempre que recitamos os poemas d’O Silencio, esta crise é unha guerra inmensa que deixará paisaxes devastadas sen necesidade de soltar unha soa bomba. E nesa guerra, a comarca de Ferrolterra é a cidade que, como Stalingrado, se defende até o último home e até a última muller. Aínda que cando paren as bombas descubramos que xa só quedan cascallos.
Publicado en Activismo e resistencia, Cotidiano, Medios de comunicación
Etiquetado Activimo e resistencia, Construción naval, Cotidiano, Fene, Ferrolterra, Medios de comunicación
Comentarios desactivados en Mar e ferro (Nos 30 anos de Radio Fene)
I’r Gad
Que significa algo así como “Ás armas” ou “Ao combate” e que ten a sinxeleza dos gritos de guerra. Tamén dá título a un dos libros que trouxen de aló e que fai un repaso fotográfico dos cincuenta anos do movemento pola lingua galesa e doutros eventos políticos importantes. O Bin croeso (“non es benvido”) que acompañou a manifestación contra a investidura de Carlos de Inglaterra, por exemplo, (entre vivas a Llywelyn, o último soberano galés do territorio), e que sorprende polo seu carácter multitudinario, evidentemente silenciado polas historias oficiais. Porén, a pesar de que eses procesos políticos teñan a súa representación, non cabe dúbida que a loita polos dereitos lingüísticos foi a grande vertebradora doutro tipo de reclamacións e fixo posíbel abrir o camiño a un poder territorial absolutamente ausente nas relacións con Inglaterra. Se pensamos que Gales non tivo Parlamento propio até o ano 1999, e que tradicionalmente foi unha rexión sometida ao centralismo londiniense, farémonos unha idea do cero case absoluto que representou o punto de partida.
E non é o único que sorprende, para as persoas que tiñamos Gales como un territorio tranquilo e submiso chama a atención a fereza que, dende o primeiro minuto, tiveron as loitas polo galés. Polas fermosas fotografías de I’r Gad aparecen grandes concentracións pacíficas de xente, pero tamén xente nova opoñendo os seus corpos ao paso de vehículos, arrincando e rompendo indicadores de estrada en inglés e sendo arrastrados polas forzas da orde. O movemento, que naquela altura mesturaba, xunto coas reclamacións lingüísticas máis básicas, conceptos relacionados cun estilo de vida que sentía ameazado, nutriuse ideoloxicamente das reivindicacións polos dereitos civís que comezaban a exercer as minorías en contextos como o estadounidense. E ese sentimento de rotunda lexitimidade xogou, sen dúbida, un importante papel e axudou a convertelo nun movemento de masas.
Aínda que lonxe das aspiracións maximalistas que ten toda reclamación, a loita pola lingua galesa pode considerarse triunfante, polo menos en relación aos puntos de partida que mobilizaron á poboación a comezos dos anos sesenta. Ningunha institución pública ou privada parece disputar hoxe o dereito do galés a aparecer representada no seu propio territorio, dende os indicadores de estrada até as baldas dos supermercados teñen as súas correspondentes formas na lingua propia, e até os símbolos nacionais gozan dunha presenza que teño visto en moi poucos lugares (si, tamén nos supermercados é frecuente ver a bandeira). Aínda así, na segunda década do século XXI, o emprego do galés continua decrecendo e segue a ser bastante doado desenvolver unha vida unicamente en inglés en calquera lugar de Gales, sen máis obriga de aprendelo que a simpatía ou a consciencia da que falabamos no post anterior. Como me comentou algunha persoa estes días: “necesitamos un compromiso coa lingua que non se limite a facernos baixar o rato”, en referencia aos frecuentes correos bilingües que precisan só de ir un pouco máis abaixo para atopar a versión en inglés.
Unha vez máis comprobamos que o horizonte dun perfecto equilibrio bilingüe (bífido ou restitutivo) resulta insuficiente para contextos con dúas linguas en convivencia tan desigual. O milagre da supervivencia do galés podería ter os días contados, e aínda que eu volvo cos ollos cheos da actitude Caernarfon, non podemos perder de vista que, ademais de na simpatía e do apelo á consciencia, as linguas sobreviven tamén apoiadas en elementos como a esixencia e os marcos legais. E tamén, e nisto é posíbel que reparase moi poucas veces, na existencia de contidos exclusivos que animen as persoas a achegarse a eles. Eu, de momento, teño longos textos no medio de fotografías de multitudes afoutas tirándome das ansias.
Publicado en Activismo e resistencia, Gales, Lingua
Etiquetado Activismo e resistencia, Gales, Lingua, Viaxes
3 Comentarios
Actitude Caernarfon
A cidade, se así se pode chamar a unha localidade que non chega aos dez mil habitantes, estivo a piques de ser a capital do país, pero foi desprazada a mediados dos cincuenta pola puxanza dun Caerdydd (Cardiff) que xa era naquel momento unha cidade moito maior e un núcleo poderosamente referencial. Aínda así, e como diciamos no post anterior, se o sur é onde están as grandes cidades, o norte de Gales é onde está o seu patrimonio histórico e lingüístico e, sen ningún status oficial que o confirme, Caernarfon segue a ser algo así como a capital histórica do país. Nela, concretamente no seu castelo, ten lugar a investidura do Príncipe de Gales, un acto tan importante no simbólico como polémico e que na súa última ocasión (1969) mobilizou o pouco independentismo armado galés que existía daquela para boicotealo.
A cidade é, ademais, a xoia da coroa da lingua galesa, se o norte é o lugar onde máis viva permanece, Caernarfon é o núcleo de poboación con maior porcentaxe de falantes, algo que, polo menos na miña experiencia, puiden percibir moi axiña e sen dúbida ten que ver cunha actitude consciente, particularmente nas persoas que están de cara ao público. Non era algo buscado, pero sen dúbida non foi casual acabar tendo conversas sobre a lingua galesa coa maior parte da xente coa que interactuamos. As persoas non perderon a oportunidade de alentarnos sobra a facilidade de acceder ao galés dende unha lingua ibérica, ou de comunicarnos a existencia dunha longa comunidade bilingüe hispano-galesa na Patagonia, un dos poucos casos nos que a lingua dunha nación sen Estado floreceu no alén mar da emigración. Finalmente, e tras revelar que viñamos da Galiza, algún tamén preguntou sobre se tiñamos lingua propia e se eramos independentistas. Supoño que a pregunta que moitas das persoas que partimos de culturas minorizadas agardamos escoitar nas viaxes ao estranxeiro e que só se reproduce nun contexto coa mesma noción de estar a resistir que podemos ter nós. Se me guío unicamente pola experiencia dun día, diría que cada persoa de Caernarfon traballaba como embaixadora da súa lingua e da súa cultura, dándolle unha visibilidade que doutra forma non tería. E non só iso, senón que o facía por propia vontade e convencemento, sen estar a traballar dende estruturas organizativas de normalización lingüística.
Serve de algo a Actitude Caernarfon? Ben, podo dicir que a idea de chegar a aprender galés ocupaba un lugar moi remoto nas miñas expectativas, porén si que me fixo pensar na posibilidade de iniciar aínda que fose un coñecemento rudimentario e tamén desmontou algúns dos prexuízos que levaba sobre a lingua, relativizando a idea sobre a súa enorme dificultade que outra xente me transmitira. É bastante probábel que esa dificultade exista, pero a xente de Caernarfon fíxome pensar que é mellor descubrilo a través dunha experiencia directa. Dalgunha forma, convencéronme para darlle unha oportunidade á aprendizaxe dunha lingua na que só estaba interesado de forma moi superficial e desde unha perspectiva puramente sociolingüística. Hai campañas institucionais que non conseguiron tanto.
Resulta frecuente escoitar en contextos similares argumentos éticos sobre o deber de aprender unha lingua minorizada. Non podo dicir que non os comparta e penso que a sensibilidade sobre a riqueza lingüística e o respecto ás comunidades ameazadas é unha das moitas materias pendentes que teñen as sociedades europeas. Para min, di moito dunha persoa que decida aprender a lingua minorizada do país no que está vivindo, con independencia da verdadeira pericia que chegue a desenvolver nela. Porén, ás veces esquecemos que a sensibilidade lingüística é algo que se traballa e que, sen renunciar ao horizonte legal ao que temos dereito, podemos facer moito máis pola nosa lingua cunha actitude de convencemento que con esas ferramentas. Se cada galegofalante fose un embaixador ou embaixadora da lingua con cada persoa estranxeira que pasa polo noso país, a imaxe e a lexitimidade da nosa loita tamén mellorarían, e se cadra conseguiriamos até aumentar o número de neofalantes entre nós. Naturalmente, para iso faría falta, antes que nada, ter unha autoconsciencia da imaxe da nosa lingua entre as persoas galegofalantes que posibelmente esteamos lonxe de ter e que podería ser o primeiro grande problema. Da mesma forma, outras limitacións pexan tamén a cuestión do galés, un tema co que, nos próximos días, remataremos esta serie de entradas.
Publicado en Activismo e resistencia, Gales, Lingua
Etiquetado Activismo e resistenca, Caernarfon, Gales, Lingua, Viaxes
2 Comentarios
